DSC01006 (8)

132 System Instytucjonalny Unii Europejskiej

PE i do parlamentu narodowego). Pań stwom pozwolono na zachowanie włastti systemów wyborczych. Obecnie już wszystkie kraje stosują system propofcjacd ny. a najczęściej stosowaną metodą ustalania wyniku wyborczego jest mnJ d'Hondta. Ważną zmianę w sposobie wt-boru deputowanych przyniósł Trału z Maastricht. Wprowadzeńie statusu obywatela UE sprawiło, iż prawo wyboru do PE zyskała każda osoba będąca obywatelem kraju członkowskiego, umiaJ kująca na terenie kraju, którego nie jest obywatelem, na takich samych zaudd jakie przysługują każdemu obywatelowi danego kraju. Twórcom tego zapisupm. świecało dążenie do rozszerzenia zakresu udziału obywateli w życiu polityaarj Unii. budowanie Europy bez granic, jak również zwiększenie frekwencji wmW radl do PE. Ten ostatni wskaźnik systematycznie malał w historii bezpośredni wyborów-.

W Sposób istotny zmieniały się także uprawnienia tego organu. Motann różnić kilka etapów w rozwoju kompetencji PE*:

1. Okres od 1952 do 1970 roku

W tym czasie PE wypełniał głównie funkcje forum konsultacyjnego. Si mógł on ani inicjować procesu decyzyjnego, ani też wprowadzać popiwekt proponowanych aktów prawnych. Także jego rola opiniodawcza była mocnoopt tuczona, ponieważ często ignorowano wyrażane przez PE opinie. Nawet Kińń słuchano, to rzadko bywały wysłuchane, a rola PE jako równorzędnego partam instytucjonalnego była znikoma⁹.

2. Okres od 1970 do 1975 roku

PE nabył bardzo istotnych uprawnień budżetowych. W 1975 roku wprow dzona zostaje procedura rozjemcza, w myśl której w sytuacji konfliktu mięta Radą a PE w wykonywaniu kompetencji budżetowych przewiduje się pernuba komisji pojednawczej.

3. Wprowadzenie bezpośrednich wyborów w 1979 roku

Wydarzenie to nie skutkowało istotnym wzrostem kompetencji. Można w,te

dostrzec jedynie obiecujące na przyszłość bardziej pozytywne spojrzenie na PEp ko instytucję o demokratycznej legitymizacji. Nic wzmocniła się jednak parsa PE jako Instytucji decyzyjnej.

4. Okres od 1980 do 1986 roku

jest to początek kolejnego etapu w rozwoju kompetencji Parlamentu Ea* pejakiego, związany z orzeczeniem 138/79 S.A. Roąuctte Frcrcs v. Council cf*

T. KmnMcfcŁ Parlament Europejski | w:J Sytltrtn Instytucjonalny Unii Europejskiej..., oji. ctt, »■ 1S7.

| IUdfni,«i U2.

* fe. TrMtlKnnki. Oyruimika reformy systemu ... op. clt., i. 124, za: J. CJaUlcr, Parlament F.unfn--" ■

. instytucjonalny t rtectywistaU. .Sprawy Międzynarodowe" 1988, nr 3. »• 86.

Eumpean Union. Wraz z tym orzeczeniem zasięganie opinii PE, gdy jest to przewidziane w traktatach, jest obligatoryjne, a pominięcie PE może skutkować unieważnieniem aktu prawnego.

5. Okres od wejścia w życie Jednolitego Aktu Europejskiego (1986 rok) do uchwalenia Traktatu z Maastricht (1992 rok)

Wprowadzono wówczas procedurę zgody i współpracy, dzięki którym PE uz.yskał większy wpływ na pewne obszary integracji europejskiej, a wśród nich na sfery tak istotne, jak wprowadzanie w życie jednolitego rynku, polityka badawcza czy fundusze strukturalne¹⁹. PE nadal nie miał pozycji równorzędnej wobec znaczenia Rady, która zachowała ostatni głos w procesach decyzyjnych, niemniej jednak zyskał pewien wpływ na uchwalanie prawa wspólnotowego.

6. Traktat z Maastricht z 1992 roku

W odniesieniu do PE ukazał on wewnętrzne dążenia, jakie istniały wśród parlamentarzystów. Deputowani zauważali swój nierównorzędny status w stosunku do Rady. podnosili problem nie w pełni demokratycznego charakteru PubflKntu. W Raporcie Martina opowiedziano się za zwiększeniem kompetencji decyzyjnych PE, nadania mu uprawnień współdecydowania, prawa do inicjatywy ustawodawczej czy zwiększenia jego roli w powoływaniu Komisji". Postulaty te odzwierciedliły się w postanowieniach Traktatu o Unii Europejskiej. Wprowadzono procedurę współdecydowania (art. 251 TWE), rozszerzono procedurę zgody na nowe obszary. Ograniczona została rola PE jako organu doradczego i kontrolnego. PE uzyskał też wpływ na procedurę inicjatywy prawodawczej, poprzez prawo do zwracania się do KE o przedkładanie wszelkich stosownych wniosków. TUE nadawał także PE uprawnienia do realizacji zasady obywatelstwa UE, dając mu prawo petycji i możliwość powoływania Rzecznika Praw Obywatelskich. Bardzo ważne były także nowe uprawnienia w sprawie powoływania Komisji Do tej pory rota PE ograniczała się do wyrażania ewentualnego wotum nieufności wobec RE. TUE nadal PE kompetencje decydowania wraz z państwami członkowskimi o składzie Komisji".

7. Traktat amsterdamski z 1997 roku

Zwiększono zakres wykorzystywania procedury współdecydowania, redukując jednocześnie liczbę procedur współdecydowania, zgody i wyrażania opinii. Zmieniono także sposób, w jaki Parlament Europejski wpływa na wybór Przewodniczącego Komisji, nadając PE prawo zatwierdzania najpierw desygnowanego

R. Tnukowtld. Pynamikj re formy syitemu..., bp. cii.. 1.126. " Ibidem, «. 127.

Z. CuchAr, Zmiany i romój w tytlemie lMf_ op, cii.. ł. 220.