DSC08742 (2)

143

^ •

ckiej nauid opos werszu Trantóą^{1 2}-;ch ofiar, ale jft#

O UPIORACH I WILKOŁAKACH

Pełne są turmy Judy familiji winnej Za łączenie w praśniki posoki dziecinnej.

Wnet ujrzem czarownice wleczone na stosy,

Wilkołek z opętanym pojeży nam włosy.

Młodek bez doświadczenia i lękliwych starek Zwodziciel, wśród stolicy uwija się Marek.

Przed niedołężną tłuszczą prorokiem się mieni,

Oko ma w niebie, rękę w bliźniego w kieszeni.

Uchodzi mu bez kary łudzić tak bezwstydnie!

Z tych przyczyn, wyznam szczerze, Warszawa mi brzydnie.

(w. 9-18)

Barbara Wolska w komentarzu do wiersza zwraca uwagę, że nie szło tu o zgorszenie rozbawieniem stolicy, ale o wskazanie, że emocje polityczne znajdują ujście w obskuranckiej dewiacji religijnej, co ujawniły zwłaszcza trzy ówczesne wydarzenia zasygnalizowane przez poetę: fanatyczna reakcja ogółu na przebieg sprawy sądowej Żydów posądzonych o dokonanie rytualnego mordu na niemowlęciu, torturowanie kobiety posądzonej o kradzież komunikantów oraz poruszenie pojawieniem się w stolicy proroka konfederacji barskiej, karmelity księdza Marka Jandołowicza, który zwolniony w początkach lutego z niewoli rosyjskiej, w marcu 1774 roku przebywał w Warszawie¹⁰⁹.

Krwiopijczość jako negatywny element modelowania wizerunku pojawia się również w nagrobku targowiczanina Szymona Kossakowskiego:

Skalałeś gniazdo orle, śmierdzący Korwinie.

To jest twoje siedlisko, wleźno po drabinie.

Piłeś krew, jadłeś ciało - czynności twe głupie Tak cię Litwa nagradza, byś wisiał na słupie.

Dumny ty Kossakowski, wileński hetmanie,

{Do Kossakowskiego¹¹⁰)

Przenośne sensy motywu wyzyskuje Franciszek Bohomolec, brat Jana, w ai> tykule monitorowym Kalendarz warszawski zimy i wiosny roku 1768 („Monitor” nr 8 z 27 stycznia 1768)^1,1. Pechowy kalendarzysta, za którego się podaje w przywołanym tekście (z winy nierzetelnego rzemieślnika, który nie naprawił mu w porę perspektywy, nie zdążył ułożyć almanachu przed nadejściem nowego roku), konstruując prognostyk roczny, we fragmencie dotyczącym redut wspo-

1

¹⁰⁹ Ibidem, s. 213. Zob. również Z. Guldon, J. Wijaczka, Procesy o mordy rytualne w Polsce ut XVI-XVIH wieku, Kielce 1995, s. 87-88.

^1,0 Cyt. za: R. Kaleta, Zarzucone wiersze z ostatnich lat Rzeczypospolitej szlacheckiej 1788-1795,

2

Ze Skarbca Kultury”, r. 1953, z. 1 (4), s. 22.

I Monitor 1765-1785, s. 192-194.