DSC08783 (5)

203

Upiorzyce - wcielenia złych mocy

I _brać właściwości zmarłego, albowiem tylko zmarły jest niewidzialny |    I j przezroczysty"⁷. Aby uchronić się przed demoniczną feminą, mło

06-gru-H 12:€l

dnieć stosował magię apotropeiczną. Można odnotować, że apo-tropeiony były skuteczne dzięki swoim właściwościom ustanawiania granicy między człowiekiem a wrogim mu światem, zamykając eo ipso drogę demonom. W magii apotropeicznej istotne staje się ob-raędowe zamykanie, które stanowiąc magiczną obronę, powoduje wydzielenie bezpiecznej enklawy. Skutecznymi remediami na zło mogło się okazać wszystko, co nabierało specjalnych właściwości dzięki kontaktowi z sacrum. Marcin opisuje drzwi prowadzące na chór święconą kredą, która jako materialna reprezentacja boskości w kontekście rytualnym zarażona jest aurą świętości¹¹⁸. Młodzieniec przed wejściem do trumny królewny-strzygi naznacza jej wieko „święconą kredą w znak krzyża”¹¹⁹. Trzeba zaznaczyć, iż podstawowy sens takiego gestu sprowadza się do unieruchomienia wszelkiej akcji. Natomiast apotropeiczne znaczenie krzyża wynika z tego, że skrzyżowanie ze sobą dwóch przedmiotów jest najprostszym gestem zamykającym. Do rytualnych sposobów obronienia się przed strzygą należy wstrzymanie nierównej walki do chwili, gdy zacznie świtać wówczas demon wycofuje się i wraca do grobu lub traci swą nadludzką moc, słabnie i pada¹²⁰. Marcinowi udaje się odczarować królewnę, kiedy ta nie może wrócić do swej trumny przed pierwszym pianiem koguta. Najważniejsza jest zatem granica między nocą a dniem, która najdobitniej rozcina dwie różne postacie Kosmosu - nocnego chaosu, braku wszelkiego zorganizowania (co zawsze jest udziałem czegoś znajdującego się poza granicami świata oswo-

¹¹⁷ Por. w. Propp, Historyczne korzenie bajki magicznej, przeł. J. Chmielewski, Warszawa 2003,1361.

"» Por. E. Leach, A.J. Greimas, Rytuał i narracja, prze). M. Buchowski, A. Grzefiorczyk Warszawa 1989, s. 50. u* R Zmorski, Strzyga..., s. 118. i» por | Kolczyński, Jeszcze raz ouw~m^» 222.

■■