DSC08785 (5)

205

Upiorzyce - wcielenia złych mocy

Warto w tym miejscu przywołać kilka przykładów baśni ludowych podejmujących motyw demonicznej feminy. Można wymienić, takie tytuły, jak: Królewna-strach¹²³, Wybawienie królewny od złego ducha po jej śmierci'²⁶, Iwan kupiecki syn odczarowuje królewnę'²¹.

Motyw przemiany córki króla w poczwarę na skutek zaklęcia pojawia się w baśni angielskiej O księżniczce zaklętej w poczwarę^m. Księżniczka Małgorzata została zamieniona w smoka wskutek zaklęcia zazdrosnej o jej urodę macochy. Odczarować ją mogły trzy pocałunki jej brata Harolda. Natomiast motyw pani zaklętej w poczwarę znajduje realizację w balladzie angielskiej Król Henry. W owym tekście literackim poczwara jawi się również jako drapieżna istota, a król dzięki temu, że spełnia jej wszystkie zachcianki, przyczynia się do przemienienia potwora ponownie w kobietę¹®. Roman Zmorski zaś wskazuje, że w zbiorze czeskim znajduje się baśń o zaklętej księżniczce, różniąca się jedynie w szczegółach od jego baśni¹³⁰.

Strzyga jawi się w obrazie baśniowym Zmorskiego jako emblemat agresywnej, dzikiej, drapieżnej, pochłaniającej kobiecości, ujawniając jej zwierzęcy aspekt. Uosabia naturę pożerającą (natura devorans), niszczącą siłę amoralnej natury. W strzydze można się też doszukać figury kobiety typu modliszki, co prawda nie pożera kochanków, ale zjada mężczyzn¹³¹. Demoniczna femina wciela się

125    Zob. O. Kolberg, Wielkie Księstwo Poznańskie, Dzieła wszystkie, Lud, Wrocław-—Warszawa 1962,1.14, cz. 6, s. 72-75.

¹²⁶    Zob. O. Kolberg, Kieleckie, Dzida wszystkie, Lud, Wrocław-Poznań 1963,1.19, cz. 2, s. 228-229.

122 Zob. A.H. AffHHacbeB, Hapodnbiepycaaie ckośku 6 mpex moMwe, Mockbs 1985, t. 3, c. 128-130.

i» Zob. J. Jacobs, Baśnie angielskie, przeł. J. Cartson, K Wojciechowska, Warszawa 1984, s. 194-200.

i» Zob. Księga ballad angielskich i szkockich..., s. 42-44. i» r. Zmorski, Podania i baśnie ludu..., s. 120.

m O pożerającej naturze modliszki pisze Roger Caillos. Zob. R. Caillos, Odpowiedzialność

fr’ ,^Wyb?^rr^M; ^Zurowskie8°. słowo wstępne J. Błoński, przeł. J. Błoński, K. Dolatowska, A. Ftybesowa, Warszawa 1967, s. 145,