DSCF0514 (4)

3

Ocena różnic indywidualnych w zakresie empatii

Pierwszy poziom analizy dotyczący pytania o pochodzenie empatii, opisany w poprzednim rozdziale, to poziom zdolności empatycznych. Poziom drugi dotyczy stałych różnic indywidualnych w skłonnościach do używania posiadanych zdolności. Jak zobaczymy, wyraźne rozgraniczenie pomiędzy zdolnościami i skłonnościami nie zawsze jest możliwe, kiedy poddaje się badaniu specyficzne różnice indywidualne. W takim jednak stopniu, w jakim jest to możliwe, głównym punktem zainteresowania w niniejszym rozdziale będzie ocena różnic dotyczących raczej tendencji niż możliwości empatycznych, z położeniem szczególnego nacisku na instrumentarium, jakie w tym celu rozwijają dorośli. Pomimo że przeanalizujemy cały szereg metod stosowanych w konstrukcjach teoretycznych związanych z empatią w celu oceny różnic indywidualnych, dokonany przegląd nie będzie przeglądem wszechstronnym. Zainteresowanemu czytelnikowi polecam bardziej wyczerpujące opisy miar i ich charakterystyk psychometrycznych, które opracowali następujący autorzy: Ford (1979), Enri-ght i Lapsley (1980), Krebs i Russel (1981), Chlopan, McCain, Carbonell i Ha-gen (1985) oraz Mehrabian, Young i Sato (1988).

Po dokonaniu przeglądu rozmaitych technik oceny różnic indywidualnych w zakresie empatii, rozważymy w rozdziale czwartym możliwe przyczyny powstawania takich różnic, przede wszystkim rolę odziedziczonych predyspozycji oraz czynników środowiskowych z okresu dzieciństwa. Pomimo że kolejność tych rozdziałów może się wydać nieco dziwna — dyskutowanie metod przed zaprezentowaniem materiału, który jest sprawdzany — bardziej szczegółowe rozważenie rozmaitych sposobów badania empatii, przed przeanalizowaniem ich wyników, okazuje się przynosić pewne korzyści.

Przyjęty schemat badawczy definiuje indywidualne różnice związane z empatią jako prawdopodobieństwo przejawienia się skłonności obserwatora,