DSCF0524

71

OCENA RÓŻNIC INDYWIDUALNYCH W ZAKRESIE EMPATII

(Interpersonal Reactivity Index — IRI; Davis, 1980, 1983b) przyjmuje jako punkt wyjścia założenie, że empatia składa się z wielu oddzielnych, ale wzajemnie powiązanych konstruktów, i stara się dostarczyć miar skłonności dyspozycyjnych w kilku obszarach. Narzędzie badawcze zawiera cztery siedmio-elementowe podskale, dotyczące odrębnych aspektów empatii. Elementy te zostały przedstawione w tabeli 2. Skala PP - przyjmowania perspektywy - dokonuje pomiaru omówionej skłonności do spontanicznego przyjmowania psychologicznego punktu widzenia innych w życiu codziennym („Czasami próbuję lepiej zrozumieć moich przyjaciół, wyobrażając sobie, jak sytuacja wygląda z ich punktu widzenia”). Skala ET — empatycznej troski - ocenia skłonność do współodczuwania i współczucia w stosunku do ludzi dotkniętych niepowodzeniem („Często zdarza mi się doznawać czułości lub troski w stosunku do ludzi, którym powiodło się gorzej ode mnie”). Skala osobistej przykrości - OP - dotyczy skłonności do odczuwania przykrości i dyskomfortu w odpowiedzi na krańcowo silne cierpienie innych („Znajdowanie się w sytuacji napięcia emocjonalnego przeraża mnie”). SF - skala fantazji — mierzy skłonność do, dokonywanego przy pomocy wyobraźni, przeniesienia się w fikcyjne sytuacje („Kiedy czytam interesujące opowiadanie lub powieść, wyobrażam sobie, jak czułbym się, gdyby opisywane wydarzenia właśnie się przytrafiały”). Wskaźniki rzetelności zarówno wewnętrznej (współczynnik alfa w zakresie od 0,70 do 0,78) jak i powtórzeniowej (od 0,61 do 0,81 w okresie dwóch miesięcy) są akceptowalne (Davis, 1980). Davis i Franzoi (1991) informują także o istotnych związkach powtórzeń (test — retest) dla skal IRI, nawet po dłuższych okresach (od 0,50 do 0,62 po upływie dwóch lat w okresie dojrzewania).

Skala przyjmowania perspektywy jest — zgodnie z prezentowanym schematem badawczym — jedyną istniejącą miarą która ocenia proces społecznego przyjmowania ról ludzi dorosłych. Poszczególne pozycje wyraźnie dotyczą

Tabela 2.

Indeks reaktywności interpersonalnej Dauisa.

Respondenci zostają poproszeni o wskazanie stopnia, w jakim poszczególne elementy opisują ich samych, poprzez wybranie odpowiedniej wartości na pięciopunktowej skali od 0 (nie opisuje mnie dobrze) do 4 (opisuje mnie bardzo dobrze). Pozycje oznaczone literą (O) są odwracane (0 = 4, 1 = 3, 2 = 2, 3 = 1, 4 = 0), a następnie sumuje się oddzielnie punkty uzyskane za odpowiedzi w obrębie każdej podskali. Każda podskala składa się z siedmiu pozycji, zatem punktacja w obrębie każdej z nich może wynosić od 0 do 28 punktów. Poszczególne podskale noszą następujące nazwy: skala fantazji (F), skala przyjmowania perspektywy (PP), skala empatycznej troski (ET) oraz skale osobistej przykrości (OP).