DSCF0534

81

POCHODZENIE INDYWIDUALNYCH RÓŻNIC W ZAKRESIE EMPATII

podenerwowania, stresu i pobudzenia w sytuacjach powodujących zagrożenie lub rozdrażnienie, ale niekoniecznie odznacza się reaktywnością na bodźce pozytywne. Podobnie, według teorii Eysencka (Eysenck, 1967; Eysenck i Ey-senck, 1985) neurotyzm zawiera składniki (zmienność nastrojów, napięcie, niepokój, emocjonalność), które z grubsza korespondują z negatywną reaktywnością nazwaną przez Bussa i Plomina emocjonalnością. Jak się wydaje, oba teoretyczne konstrukty zawierają istotne komponenty genetyczne (zob. Buss i Plomin, 1975; Eysenck i Eysenck, 1985; Plomin i Rowe, 1977).

Jeszcze dwa inne konstrukty teoretyczne związane z temperamentem dotyczą poruszanego tutaj tematu. Larsen i Diener (1987) wyodrębnili parametr różnicy indywidualnej, nazwany przez nich intensywnością afektu, który charakteryzuje ludzi w kategoriach występującej u nich tendencji do doświadczania intensywnych reakcji emocjonalnych. Innymi słowy, przy założeniu, że na grupę ludzi oddziałują bodźce emocjonalne o tej samej intensywności, jednostki odznaczające się dużą intensywnością afektu zareagują silniej niż osoby, które uzyskują niskie wyniki na tym wymiarze. Trzeba podkreślić, że Larsen i Diener traktują intensywność afektu jako siłę determinującą wszystkie reakcje afektywne, nie tylko te o zabarwieniu negatywnym. Zatem jednostki odznaczające się wysoką intensywnością afektu reagują większą złością na bodźce powodujące frustrację, większym smutkiem na bodźce powodujące przygnębienie, ale jednocześnie większą radością na bodźce przyjemne. Pomimo że nie istnieje żaden materiał dowodowy dotyczący możliwości dziedziczenia intensywności afektu, rzeczywiście wydaje się, że różnice związane z występowaniem tego parametru pojawiają się wcześnie w rozwoju jednostki i nie zmieniają się z upływem czasu (Larsen i Diener, 1987).

Mehrabian proponuje temperamentalną teorię osobowości, która szczególnie akcentuje powiązania pomiędzy temperamentem i empatią dyspozycyjną (Mehrabian, 1977; Mehrabian i in., 1988). Teoria ta dowodzi, że podstawowym rodzajem temperamentu jest pobudliwość, „stopień w jakim nagły wzrost tempa dopływu informacji [...] oddziaływuje na wzorzec pobudzenia jednostki w określonym czasie” (Mehrabian i in., 1988, s. 236). Zatem zmiany zachodzące w otoczeniu wywierają większy wpływ na osoby o wysokiej pobudliwości. Ponieważ reagowanie afektywne na oznaki emocji i doświadczenia innych zgodnie z definicją zalicza się do podkategorii ogólnej pobudliwości, należałoby oczekiwać, że osoby silnie pobudliwe w ogóle, będą również osiągały wysokie wyniki w pomiarach empatii afektywnej.

W zasadzie sposób rozumowania przedstawiony w tym ujęciu może być zastosowany do innych konstruktów dotyczących temperamentu, przedstawionych powyżej. Jeżeli jednostka dziedziczy ogólną tendencję do reagowania na świat silnymi uczuciami, ponieważ jest wysoce emocjonalna, neurotyczna, pobudliwa i skłonna do intensywnego odczuwania, to taki stan rzeczy może