DSCF0546

93

POCHODZENIE INDYWIDUALNYCH RÓŻNIC W ZAKRESIE EMPATII

których matki reagowały na ich nieodpowiednie zachowanie, angażując się w bezpośrednie zachowania prospołeczne.

Dwa inne badania z tej serii sprawdzały związek pomiędzy praktykowanym przez rodziców rodzajem dyscypliny i emocjonalnymi reakcjami ich dzieci na cierpienie innych. Eisenberg, Fabes, Schaller, Carlo i Miller (1991) ocenili opisane przez rodziców ich prawdopodobne reakcje w wypadkach, kiedy ich dzieci postąpiłyby w sposób krzywdzący innych. Dzieciom tych rodziców pokazano następnie wywołujący współodczuwanie film o małej dziewczynce urodzonej z defektem kręgosłupa (spina bifida - uszkodzenie kręgów osłaniających rdzeń). Córki matek, które reagowały w sposób bardziej restrykcyjny, karzący, na krzywdzące w stosunku do innych zachowanie swoich dzieci, relacjonowały współodczuwanie z dzieckiem pokazanym na filmie. Wzorzec ten określał również reakcje synów i ojców, którzy stosowali opisane wyżej sposoby utrzymywania dyscypliny. Okazało się, że dyscyplina rodzicielska ma niewielki związek z reakcjami dzieci przeciwnej niż rodzic płci. W późniejszym opracowaniu Eisenberg, Fabes, Carlo, Troyer, Speer, Karbon i Switzer (1992) posłużyli się tym samym, wywołującym współodczuwanie filmem, ale skoncentrowali się wyłącznie na dyscyplinujących zachowaniach matek. Restrykcje ze strony matki, dotyczące krzywdzących zachowań, wykazały powiązania ze świadczącymi o przeżyciu większego cierpienia reakcjami twarzy ich córek. Ale macierzyńska restrykcyjność wykazała także powiązania z mniejszą intensywnością ekspresji smutku, zarówno w przypadku córek jak i synów.

Samoopisy dzieci

Inne podejście do zagadnienia sposobu utrzymywania dyscypliny przywiązuje większą wagę do relacji dzieci niż do relacji rodziców. Do tej kategorii można zaliczyć trzy badania, z których dwa były już wzmiankowane. Hoffmann i Saltzstein (1967) ocenili przewidywania dotyczące zachowania rodziców w sześciu hipotetycznych sytuacjach. Prawdopodobne zachowania były opisywane przez samych rodziców i przez ich dzieci. Okazało się, że w przeciwieństwie do ustaleń dokonanych na podstawie relacji rodziców, w wypadku relacji dzieci żadna z technik stosowanych przez matki nie była powiązana z zachowaniami empatycznymi synów czy córek. (Chociaż łączne rozpatrzenie wyników uzyskanych przez synów i córki wskazywało na ogólny znaczący efekt związany ze stosowaniem indukcji.) W wypadku ojców relacjonowana przez dzieci indukcja wiązała się pozytywnie, a odebranie miłości - negatywnie wyłącznie z empatią córek. Eisenberg-Berg i Mussen (1978) stwierdzili, że wyniki chłopców w wieku powyżej 14 lat, mierzone w QMEE, pozostawały w negatywnej zależności do relacjonowanych przez nich tendencji ich matek