DSCF0550

POCHODZENIE INDYWIDUALNYCH RÓŻNIC W ZAKRESIE EMPATII 97 przez Hoffmana (1975), który poprosił rodziców o ustalenie życiowych wartości, zgodnie z uznawaną przez nich hierarchią. Dwie z nich: „liczenie się z uczuciami innych” oraz „podejmowanie wysiłku, aby pomagać innym ludziom”, odzwierciedlają nastawienie wobec drugiego człowieka podobne do empatycz-nej troski. Wyrażana przez ojców chęć doceniania tych wartości była związana z oszacowaniem dzieci (przez rówieśników) jako opiekuńczych i liczących się z innymi, natomiast uznawanie przez matki empatycznych wartości było powiązane z takim oszacowaniem wyłącznie w wypadku córek.

W trzech przeprowadzonych ostatnio badaniach Eisenberg i współpracownicy sprawdzali powiązania pomiędzy empatią rodziców mierzoną przy pomocy IRI oraz reakcjami empatycznymi dzieci w stosunku do innych. Fabes, Eisenberg i Miller (1990) dokonali oceny dyspozycji empatycznej matek, a następnie mierzyli rozmaite reakcje dzieci na wywołujący emocje film wideo przedstawiający kobietę i jej dzieci, które przeszły poważny wypadek. Okazało się, że troska empatyczna matek i przyjmowanie przez nie perspektywy innej osoby wiążą się z mniejszą liczbąprzejawianych przez ich córki reakcji pozytywnych (były mniej szczęśliwe) i większą liczbą reakcji negatywnych (były bardziej smutne) oraz że córki wyrażają silniejsze współodczuwanie w odpowiedzi na bodźce; przykrość osobista matek oddziaływała odwrotnie. Nie stwierdzono prawie żadnych znaczących zależności pomiędzy empatią matek i reakcjami synów. Po przeprowadzeniu dwu innych badań (Eisenberg, Fabes, Schaller, Carlo i Miller, 1991; Eisenberg i in., 1992) uzyskano podobne wyniki. W obydwu badaniach stwierdzono, że wyniki uzyskane przez matki w skalach PP i/lub ET w IRI były konsekwentnie powiązane z mniejszą osobistą przykrością i wyższą troską empatyczną w wypadku córek, określonymi na podstawie wspomnianego wcześniej filmu o dziewczynce z wrodzoną wadą kręgosłupa. O wiele mniej powiązań stwierdzono pomiędzy empatią matek i reakcjami afektywnymi synów. Eisenberg, Fabes, Schaller, Carlo i Miller (1991) także oceniali dyspozycję empatyczną ojców i stwierdzili, że poziom ET ojców okazał się powiązany, w wypadku ich synów, z mniejszą ekspresją cierpienia i większą dyspozycyjną troską empatyczną ocenianą na podstawie wyrazów twarzy.

Podsumowanie

Literatura dotycząca wpływu uspołecznienia na empatię odznacza się zauważalną niekonsekwencją ale można wyłonić na jej podstawie parę wyraźnych wzorców. Istnieje przekonywający materiał dowodowy, że bliskie i bezpieczne zależności w rodzinie wiążą się z podwyższoną reaktywnością empatyczną na cudze doświadczenia. Tego rodzaju powiązania zostały stwierdzone dzięki użyciu standardowych laboratoryjnych ocen przywiązania dzieci do rodziców,