DSCF6005

308

System ideowy obozu rządzącego w oficjalnym przekazie propago^^ \

wyśle orkiestrę na godz. 8.45, która ustawi się na dziedzińcu belweder^ \ z prawej strony. W chwili składania wieńca i oddania hołdu orkk$^ l odegra hymn państwowy, po czym odmaszeruje do koszar.

Po zwiedzeniu Belwederu wycieczka udaje się pod gmach G1SZ dU | złożenia hołdu Panu Marszałkowi Śmigłemu-Rydzowi Analogicznie do poprzedniej sytuacji orkiestra Stołecznego Baonu miała powitać wy. chodzącego z gmachu GISZ marszałka Śmigłego-Rydza, a po złożenia hołdu przez uczestników wycieczki w chwili jego odejścia pożegnać przez odegranie hymnu państwowego¹. W przywołanych działaniach propagandy obozu rządzącego kategorie takie jak państwo polskie oraz wódz--przywódca stawały się jednością. Konsekwencją tego rodzaju ujęcia było również wiązanie patriotyzmu z twórcą państwowości Józefem Piłsudskim oraz ze spadkobiercą i strażnikiem jego idei Rydzem-Śmigłym.

Po kolejnym przełomowym w karierze politycznej Rydza-Śmigłego wydarzeniu, jakim było utworzenie OZN, jego obecność na arenie publicznej była niesłychanie intensywna i tak samo eksponowana przez oddane mu nośniki masowej informacji. W myśl ideowych założeń nowej platformy politycznej, wypełniającej lukę po BBWR, szczyt hierarchii państwowej zajmował wódz, a nie na przykład prezydent. Bogusław Miedziński na podstawie iście makiawelicznej interpretacji konstytucji kwietniowej propagował pogląd, że „panuje prezydent, ale rządzi kolejny marszałek”². Jacek Majchrowski dla wykazania ówczesnej faktycznej pozycji generalnego inspektora w rządzącej czołówce posłużył się zestawieniem oficjalnych wystąpień najwyższych dygnitarzy II RP Za podstawę analizy przyjął rocznik „Gazety Polskiej” oraz rok 1938 r. jako najbardziej reprezentatywny, bo odznaczający się względną stabilizacją polityczną. Z dokonanych obliczeń wynika, że Rydz występował w ciągu tego roku 29 razy; pozostawiając daleko w tyle prezydenta (który zabierał głos 5 razy i dokonał przeglądu wojsk na Zaolziu), premiera (3 razy i kilka wypowiedzi na forum parlamentarnym wynikających z funkcji administracyjnych) oraz szefa

Rozdział VI

tiumrdRydz-Śrnigły - wódz kontynuator

OZN (5 razy)³. Owe dysproporcje w częstotliwości publicznych wystąpień ujawniły się zresztą znacznie wcześniej. Interesującego materiału do tego rodzaju porównań dostarczają wystąpienia polityków przed mikrofonem Polskiego Radia. W latach 1936-1938 przemówienia prezydenta Mościckiego powędrowały w eter 12 razy, a Rydza-Śmigłego w analogicznym okresie 20 razy^{4 5}.,

Wspomniany autor wyłonił także inną prawidłowość - szefowie OZN, tacy jak Zygmunt Wenda czy Stanisław Skwarczyński, zauważalni i aktywni w pierwszym okresie po utworzeniu organizacji, mniej więcej od 1938 r. dobrowolnie usuwali się w cień, ustępując miejsca swemu przywódcy. Była to swoista koncesja na rzecz wizerunku Rydza-Śmigłego, udzielona kosztem pilnych zadań wewnątrzorganizacyjnych. OZN przeżywał wówczas regres, potrzebował dookreślenia programu i w nie mniejszym stopniu czynnych zabiegów działaczy o poparcie i popularność Zatem wyższy sens tej, jego zdaniem planowej wstrzemięźliwości, polegał na niezakłócaniu wysyłanych do obywateli komunikatów o potrzebie powszechnej konsolidacji wokół jednego tylko człowieka. W przededniu wybuchu wojny patronujący OZN wódz miał przede wszystkim budzić skojarzenia z ogólnym interesem państwowym i narodowym, utożsamiać się z całością społeczeństwa, nie zaś z wąskim zapleczem politycznym i z takim czy innym partykularyzmem⁷?.. • i,

Zajęcie przez Polskę Zaolzia w 1938 r. było ostatnim wydarzeniem kończącego się czasu pokoju, które za sprawą starannej reżyserii i propagandowego nagłośnienia odbiło się gromkim echem, a na Rydza-Śmigłego ściągnęło powszechne zainteresowanie polityków i społeczeństwa. Dla niego akcja polska na Zaolziu stanowiła rodzaj próby generalnej, dającej sposobność tym razem praktycznego potwierdzenia wodzowskich predyspozycji. Wielka propagandowa demonstracja siły i gotowości do czynnej obrony ojczyzny zyskiwała przy tym dodatkowy dramatyzm rodzący się z autentycznego przedwojennego napięcia. Propagandowy efekt wzmac-

1

Wycieczka propagandowa szlachty zagrodowej z Małopolski Wschodniej - zarządzenia. Komenda Miasta Warszawa 22 VI1938, CAW GISZ 1302.4.1635.

2

S. Zabiełło, W kręgu historii, Warszawa 1970, s. 202; J. Majchrowski, op.cit., s. 75.

3

I Majchrowski op.cit, s. 75.

4

₇, Badi& w Polsce w latach 1935-1939.... s. 4, 6.

5

j Majchrowski op.cit, s. 79-80.