DSCN6415 (Kopiowanie)

tłumaczą zjawisko parcia korzeniowego tylko częściowo i część fizjologów jest zdania, ze komorti skórki aktywnie tłoczą wodę do walca osiowego. W każdym razie badania eksperymentalne dowioay, iż parcie korzeniowe osiągnąć może wartość do 10 000 hPa (10 atm.). W okresie wiosennym, przed pojawieniem się liści, sile tej zawdzięczamy najprawdopodobniej rozpoczęcie przepływu wody w roślinach. U roślin tropikalnych, rosnących na podmokłych terenach w atmosferze silnie przesyconej parą wodną (gdzie transpiracja odgrywa małą rolę), parcie korzeniowe, tłocząc wodę do liści, powoduje jej wydzielanie w postaci kropli. Zjawisko to określane jest mianem gutaCU- Natomiast

rośliny iglaste najprawdopodobniej nie wytwarzają parcia korzeniowego.

Transniracia oznacza wyparowywanie wody przez roślinę. Główny udział mają w tym liście, konkretnie - ich aparaty szparkowe. Para wodna, powstająca pod wpływem promieni słonecznych w przestrzeniach pomiędzy komórkami miękiszu dyfunduje przez szparki na zewnątrz liści. A zatem natężenie transpiracji jest duże w ciągu dnia (gdy szparki są pootwierane), zaś małe w nocy i wówczas, gdy roślinie brakuje wody i turgor komórek szparkowych obniża się. Na natężenie transpiracji ma także wpływ nasycenie powietrza parą wodną (gdy powietrze jest przesycone parą, nie może ona opuścić liści nawet przy otwartych szparkach). W procesie transpiracji roślina traci 98 - 99% wody pobranej przez korzenie (natomiast pozostałe I - 2% wiązane jest w procesie fotosyntezy). Są to ilości duże: średniej wielkości drzewo zużywa na dobę od 200 do 400 dm’ wody, zaś plantacja 1 hektara kukurydzy potrzebuje jej 3,5 min dm³ w okresie wegetacyjnym. Oczywiście pustynne sukulenty, jak np. kaktusy, zużywająjej znacznie mniej: około 3 tys. dmVha w ciągu roku. Transpiracja umożliwia ruch wody w roślinie i chroni ją przed nadmiernym zagęszczeniem soku i przed przegrzaniem Wystawione na działanie promieni słonecznych liście pochłaniają mniej więcej 75% ich energii, lecz z tego tylko 3% wykorzystują do fotosyntezy, natomiast reszta przekształcana jest w ciepło. Tak duża ilość ciepła spowodowałaby bardzo znaczne podniesienie temperatury liścia i w rezultacie denatu rację jego białek. Parująca woda odprowadza ciepło z liści.

W okresie wegetacyjnym roślina traci wodę w procesie transpiracji oraz zużywa ją do syntezy związków organicznych (w procesach fotosyntezy). W wyniku fotosyntezy powstaje glukoza, kita jest związkiem osmotycznie czynnym. A zatem komórki liścia są hipertoniczne w stosunku do płynu w drewnie wiązek przewodzących i zasysają - w drodze osmozy - wodę z tych wiązek. Ruch wstępujący słupa wody nawet na znaczne wysokości tłumaczy teoria transpiracji i kohezji. U jej podłoża lożą koncepcje S. Hales‘a z początku XVIII wieku (założył on, iż transpiracja jest siłą ssącą dla wody* ksylanie) oraz teoria Dixona i Joly‘ego z roku 1914 (według której kolumna wody - zwłaszcza o mikroskopijnej średnicy - wykazuje ogromną wytrzymałość na rozciąganie). Cząsteczki wody - dzięki temu, iż są bipolarni i istnieją między nimi wiązania wodorowe - odznaczają się dużą spójnością czyi kohezją. Jest ona olbrzymia zwłaszcza w naczyniach o mikroskopijnej średnicy, w których sil) przylegania (do ścianek) znacznie przewyższają siłę grawitacji. Ubytek wody (wskutek transpiracji) w szczytowych, końcowych częściach naczyń powoduje jej zasysanie i transport ku górze. SUy kohezji sprawiają, iż zasysanie słupa wody powoduje również zwężenie średnicy naczynia (zassanie ścianek do wnętrza). Podczas bardzo aktywnej transpiracji zwężenie wszystkich naczyń jest tak duże, że można obserwować zwężenie pnia drzewa. U drzew rosnących w klimacie umiarkowanym jest ono największe późną wiosną i latem, w słoneczne dni, wczesnym popołudniem - a więc dokładnie wtedy, gdy transpiracja jest najsilniejsza.

Głównym źródłem energii dla większości gatunków roślin jest fotosynteza. Zjawisko to został® dokładnie opisane w rozdz. 5.2.2. i 5.3.4.4. Związki powstające w procesie fotosyntezy mogąhy* następnie metabolizowane w trzech głównych kierunkach. Po pierwsze - mogą ulegać rorioW* I w procesach katabol icznych, dostarczając enctgii (np. w nocy, gdy foto los fory lacją nie /achodn rośliny uzyskują ATP w procesach oddychania). Po drugie - zostają zmagazynowane (cukry pwjj I są wówczas przekształcane w związki nierozpuszczalne w wodzie, a więc osmotycznie iir-c/mmk'. M np- skrobia). Po trzecie wreszcie - ulegają przemianom w inne substancje orgunic/nc (» " «N > M