DSCN6576 (Kopiowanie)

26

Biologia - repetytorium

dt(Tnn..~

urodzonych dzieci tocisafloaki (np. w Gdańsku). Naiomias. w Brazylii

do dziś HE W większości przypadków te bardzo l.czne ctąze ^wodowanc^j, przedawkowaniem hormonu FSH (folikulołropowego) u kobtei leczonych z powodu niepłodności

Ponad 70% ciąż bliźniaczych powslaie

w ten sposób, iż z pękniętych pęcherzyków jajnikowych jednocześnie wydostaję się dwie komórki jajowe i ulegają zapłodnieniu. Powstają zatem dwie zygoty o różnych genotypach (ryc. 8-14) i urodzone następnie bliźnięta dwujaiowe różnią się wyglądem, a nawet często są odmiennej płci. Natomiast bliźnięta lednoialowe powstają z jednej zygoty (ryc. 8-14). We wczesnych okresach

Ryc. 8-M. Ciąża mnoga;

a - rozwój bliźniąt jcdnojajowych z jednej blastocjrty, w oddzielnych workach płodowych posiadających wspólne łożysko; b - powstawanie bliźniąt dwujajowyck 1 - stadium zygoty; 2 - stadium dwóch blastomerów; 3 - stadium implantująccj się biastocysty; 4 - płody bliźniacze w macicy (JD).

rozwoju zarodka następuje rozdzielenie komórek i - zamiast jednej - wykształcają się dwie tarczki zarodkowe. Bliźnięta jednojajowe mają ten sam garnitur chromosomów i ten sam genotyp, są zatem tej samej pici i bardzo podobne fenotypowo. Dotyczy to również ich cech charakteru, a nawet -podobno - losów życiowych.

8.1.IA Mechanizmy morfogenezy embrlologicznej. Wady rozwojowe.

Procesy morfogenezy to-tlumacząc na język polski- procesy wykształcania form (gr.: morphos - kształt, genesis - pochodzenie). W poprzednich rozdziałach opisałem ciągi zmian, jakie doprowadzają do powstania dziecka z maleńkiej, pojedyńczej komórki. Komórka ta najpierw zaczyna się dzielić - ale gdyby następowały wyłącznie podziały, powstałaby po prostu bezkształtna masa komórek. Jednak tak się nie dzieje - poszczególne komórki zajmują ściśle określone miejsca, przejmują właściwe im funkcje-następuje więc ich różnicowanie (dyferencjacja). Zygota jest totinntenclalni tzn. powstanie z niej w końcu każda komórka ustroju, niezależnie od kształtu i pełnionej funkcji Natomiast komórki neuroektodermy (z których powstanie układ nerwowy) czy struny grzbietowej są już żdeterminowane w kierunku dalszego różnicowania się (tzn. nie mogą z nich powstać inne tkanki, np. krew czy mięśnie). Przyjrzyjmy się np. morfogcnezic kończyn, w kolejnych jej stadiach przedstawionych na ryc. 8-10. Powstają najpierw niewielkie zawiązki kończyn górnych i dolnych, potem wykształcają się części, z których rozwiną się dłonie i stopy, w zawiązkach tych zaznaczają sK palce; jednocześnie przyszłe kończyny wydłużają się, można już zaobserwować części ramieniowe ■ przedramieniowe, a także uda i golenie. Prawidłowe kształtowanie ciała zależy zatem od równowagi pomiędzy procesami wzrostu i różnicowania się komórek.

W morfbgenezie komórki nie tylko dzielą się i różnicują, ale także giną (np. zanikają cale narządy zarodkowe, jak omocznia czy pęcherzyk żółtkowy, błona gardłowa itp.) oraz wędrują. Te etttr> zjawisku leżą u podłoża Izw. ruchów morfogeoetycznych. w wyniku których zarodek pr/yjmuK określony kształt, jako następstwo specyficznego ułożenia komórek względem siebie. Mechanizmy mchów morfogeoetycznych oraz sposób ich kontroli nie zostały do dzisiaj poznane.