DSCN6510 (Kopiowanie)

220

Biologia - repetytorium „.«

po osiem tętnic skrzelowych. Krew utlcnowana w skrzelach prowadzona jest przez żyły skrzelowe do aorty grzbietowej, której rozgałęzienia rozprowadzają tlen do sieci naczyń włosowatych, otaczających poszczególne narządy. Narządami wydalniczymi są parzyste wydłużone pranercza; u śluzie budujące je nefrony zachowują układ mctameryczny.

ptełwy grzbietom

MINÓG STRUMIENIOWY

Ryc. 7-148. Minogi występujące w Polsce (DL).

Spośród minogów w naszych wodach żyją minóg morski (Petromyzon marinus), minóg rzeczny (LampetraJlmiatilis), minóg strumieniowy (Lampetraplaneri) (ryc. 7-148) oraz minóg ukraiński (Eudontomyzon mariae). Wszystkie krągłouste są w Polsce pod ochroną od 1995 roku. Mają one otwór gębowy z przodu po spodniej stronie ciała, otoczony przyssawką, dzięki której mogą przyssać się do ciała ryb. Przyssawka zaopatrzona jest w ostre rogowe zęby (wytwarzane przez naskórek), które służą do rozcinania skóry ofiary; takie zęby występują też na języku. Minóg strumieniowy żywi się głównie bezkręgowcami, a występuje (obecnie bardzo rzadko) w rzekach o dnie piaszczystym i czystej wodzie. Odżywia się tylko jako larwa, po I przeobrażeniu (kiedy osiągnie 18 - 36 cm długości i grubość ołówka) dojrzewa i przystępuje do tarła, po którym ginie. Także minóg rzeczny opłaca swoją dojrzałość płciową rychłą śmiercią Te dorastające do 50 cm długości, grubości palca i wagi 100 g zwierzęta żyją głównie w morzach, żywiąc się krwią i tkankami atakowanych ryb, w których ciele wyżerają poważne rany. Po osiągnięciu dostatecznych rozmiarów i zgromadzeniu zapasów tłuszczu w ciele minogi rzeczne przestają się odżywiać, zanika u nich większa część przewodu pokarmowego, natomiast w pełni rozwijają się gonady. Zwierzęta wędrują wówczas na tarło do rzek; kiedyś pojawy minogów w rzekach były masowe (stąd nazwa gatunku; minóg rzeczny) i ze względu na| doskonałe mięso stanowiły atrakcyjny cel połowów. Obecnie rzeki w Polsce są tak zatrute, że większość minogów wyginęła. W górach izek samice budują niewielkie gniazda, w których składają ikrę, a samce polewająją spermą. Z zapłodnionych jaj wylęgają się larwy zwaneślepicami (ich oczy są niewidoczne, rozwijają się bowiem pod skórą z wypustek mózgowia). Dopiero po dłuższym czasie ślepice wytwaizają wyraźne oczy, które - co bardzo ciekawe - mają zdolność akomodacji do odległości, czyli ustawiania ostrości na siatkówce. U minogów ta akomodacja polega na ustawianiu soczewki przez mięśnie szkieletowe (położone poza gałka oczna!). Ślepice przypominają nieco lancetnika, również dlatego, gdyż ich gardziel poprzebijana jest przez szczeliny skrzelowe; aparat skrzelowy służy do odcedzania pokarmu, którym jest drobny plankton i martwe zawiesiny organiczne. W dnie gardzieli ślepicy znajduje sięendostyl, którego znaczna część u osobnika dorosłego przekształca się w tarczycę. Rozwój łatwy trwa kilka lat; po osiągnięciu ok. 20 cm przeobraża się ona w małego minoga, który wędruje z prądem rzek do morza, gdzie kontynuuje odżywianie się (tym razem jako pasożyt) i rozwój.

M inóg morski jest największym z trzech omawianych, osiąga do 90 cm długości i ciężar do kilku kilogramów. Na wiosnę wędruje on do rzek na tarło, po którym ginie. Osobniki dorosłe żyjące » morzach są głównie pasożytami (atakują ryby, wyżerając im kawałki ciała), choć nie gardzą także bezkręgowcami (drapicżnictwo). W Bałtyku nie wyrządzają one zatem większych szkód, gdyż częściej są drapieżnikami niż pasożytami. Natomiast w Ameryce Północnej minóg morski zawleczony z Atlanty ku do Wielkich Jezior Amerykańskich spowodował prawdziwą klęskę ekologiczną. Ponicw aż w jeziorach było niewiele pierścienic, minogi atakowały ryby i wyrządziły ogromne straty w rybolóstw ie. niszcząc prawie całkowicie populacje pstrągów i troci wiatach 1950-1975.