DSCN6581 (Kopiowanie)

ich nasilenie wzrasta z wiekiem i szczególnie dobrze zauważalne jest w okresie postreproduktywnym. Dla kobiet menopauza (zaprzestanie miesiączkowania) oznacza zakończenie okresu zdolności reproduktywnej, choć zwykle nic towarzyszą jej jeszcze objawy starości. U mężczyzn wytwarzanie plemników w kanalikach nasiennych może mieć miejsce jeszcze w bardzo podeszłym wieku, natomiast zmniejszenie stężenia androgenów (męskich hormonów płciowych), bardzo charakterystyczne dla okresu starości, rozpoczyna się po 25 roku życia. W przedziale czasu pomiędzy 20 a 70 rokiem życia pojemność życiowa płuc zmniejsza się o 50%, szybkość przewodzenia bodźców w nerwach o 10%. ukrwicnic mózgu o 20%, szybkość filtracji krwi przez nerki o 33%. Zanika tkanka tłuszczowa podskórna, komórki tracą do 30% zawartej w nich wody i stają się mniej sprężyste. Człowiek 70 letni ma mniej

0    65% kubków smakowych, o 44% nefronów, w jego skórze zanikają receptory ciepła (natomiast receptory zimna są długowieczne- dlatego ludziom starym jest zwykle zimno), ginie do 37% wypustek nerwowych - w porównaniu z jego własnym organizmem w wieku 20 lat. Poszczególne cechy starości pojawiają się w różnym wieku u różnych ludzi - zależy to przede wszystkim od czynników genetycznych, ale w znacznej mierze także od warunków życia: odżywiania, trybu życia, ruchliwości, ustosunkowywania się do problemów życiowych. Dlatego też wiek chronologiczny (metrykalny) może nie pokrywać się z wiekiem biologicznym. Dla ustalenia wieku biologicznego - a zatem do ustalenia stopnia starzenia się organizmu - stosuje się kompleksowe testy, oceniające wydolność kilku układów (np. nerwowego, mięśniowego, krążenia, oddechowego, immunologicznego itd.). Zgodnie z analizą wskaźników kondycji organizmu możemy wyróżnić: osoby w podeszłym wieku (60-74 lata), osoby stare (75-89 lat) i osoby długowieczne (powyżej 90 lat).

Rozbieżność pomiędzy wiekiem chronologicznym a biologicznym jest szczególnie dobrze zauważalna w przypadku rzadkiej choroby genetycznej zwanej progerią. U osób nią dotkniętych objawy starości pojawiają się już we wczesnym dzieciństwie: rozwój takich dzieci jest normalny w ciągu pierwszego roku, następnie zaś przestają one rosnąć, łysieją, dostają zmarszczek i wkrótce osiągają wygląd małych, zasuszonych staruszków. Wiele cech morfologicznych i biochemicznych ich organizmów wykazuje cechy starcze — np. włókna kolagenowe w skórze mają wysoki stopień polimeryzacji krzyżowej, spada odporność organizmu, uwodnienie tkanek i komórek. Ludzie chorzy na progerię giną zwykle w wieku 10-15 lat z powodu następstw zmian miażdżycowych - zawału mięśnia serca lub udaru mózgu; ich wiek biologiczny odpowiada wówczas późnej starości.

Starość z naukowego punktu widzenia stanowi przedmiot zainteresowania gerontologii, natomiast geriatria to specjalność medycyny obejmująca opiekę nad osobami starymi, leczenie ich

1    starania przywracania sprawności. Nie znamy do dziś przyczyn starzenia się, choć obecnie intensywnie się ich poszukuje. Najprawdopodobniej proces ten zakodowany jest w genach i polega na zmniejszaniu długości telomerów. W każdym bądź razie zarówno eksperymenty prowadzone na zwierzętach, jak i obserwacje ludzi długowiecznych oraz badania socjologiczne wskazują, że aby w stosunkowo dobrej kondycji dożyć jak najpóźniejszego wieku, należy:

-    mieć długo żyjących przodków (rodziców i dziadków);

-    niezbyt obficie się odżywiać i co pewien czas stosować post (nie dotyczy to dzieci i młodzieży w okresie wzrostu);

-    spożywać znaczne ilości witamin i niezbędnych mikroelementów (najlepiej pod postacią owoców i warzyw);

-    dbać o dobrą kondycję fizyczną i umysłową, trenować pamięć i inteligencję;

-    żywić przyjazne uczucia do otoczenia;

-    mieszkać na terenach o nic zatrutym środowisku naturalnym, najlepiej w górach.

Starość jeat naturalnym procesem prowadzącym do śmierci - zjawiska, które kończy byt osobniczy (ontogenezę). W momencie śmierci zatrzymane zostają procesy życiowe. Z punktu