DSCN6582 (Kopiowanie)

widzenia praktyki medycznej śmierć podzielić możemy naśmierć kliniczną > śmierć W stanie śmierci klinicznej następuje zatrzymanie krążenia i oddychania - jednak od momentu ustania pracy serca przez pewien czas istnieje możliwość reanimacji czyli przywrócenia podstawowy^ funkcji życiowych. Z reguły jest to możliwe w czasie nie dłuższym niż 3-5 minut; jeżeli krążenie nic zostanie przywrócone lub podtrzymane w tym okresie, w mózgu zachodzą nieodwracalne zmiany i zwykle człowiek zreanimowany zbyt późno nie odzyskuje świadomości. Mówimy wówczas o śmierci mózgowej (osobniczej). Znajomość zasad reanimacji jest podstawowym obowiązkiem każdego lekarza, a także każdego ratownika i pracownika służby zdrowia; w niektórych krajach zasady reanimacji wykłada się obowiązkowo w ramach np. szkolenia kierowców i żołnierzy. Reanimacja w przypadkach śmierci klinicznej obejmuje: 1. przywrócenie oddychania (zwykle poprzez tzw. sztuczne oddychanie);

2.    przywrócenie akcji serca (poprzez masaż serca lub inne, specjalistyczne zabiegi lekarskie);

3.    podawanie leków i zwalczanie kwasicy metabolicznej.

Śmierć biologiczna oznacza śmierć komórek organizmu i jest to już proces nieodwracalny. Czas pomiędzy śmiercią kliniczną a biologiczną nazywamy okresem interletalnym. Charakteryzuje się on tym, że niektóre komórki są już martwe, podczas gdy inne zachowują jeszcze funkcje życiowe. Najbardziej charakterystyczną cechą śmierci biologicznej jest autoliza (czyli rozkład komórek pod wpływem enzymów uwolnionych z uszkodzonych lizosomów) i gnicie. Rozpoznanie śmierci biologicznej z medycznego (i prawnego) punktu widzenia opiera się na tzw. znamionach sniierni¹ są nimi: plamy opadowe, stężenie pośmiertne, wysychanie pośmiertne oraz bladość pośmiertna. Omówienie tych zjawisk przekracza jednak założenia niniejszej książki.

Współczesna technika medyczna stwarza wiele związanych ze śmiercią problemów natur}' moralnej i prawnej. Zdarzają się np. przypadki przedłużającego się - nieraz przez wiele lat-stanu śmierci klinicznej, w których pacjent pozbawiony świadomości jest sztucznie reanimowany: aparatura podtrzymuje jego oddech, przywraca mu zaburzoną czynność serca. Taki człowiek jest martwy, ale jednocześnie żyje. Decyzja, czy zaprzestać sztucznego podtrzymywania jego życiowych funkcji, czy też je utrzymywać, pociąga za sobą bardzo poważne nieraz następstwa etyczne i prawne. Z drugiej zaś strony we współczesnych, zmaterializowanych społeczeństwach naturalna śmierć (zjawisko przecież normalne i absolutnie nieuchronne) stała się czymś wstydliwym i napawającym lękiem. Cywilizacje o głębokiej kulturze i wielowiekowych tradycjach przygotowują każdego członka społeczności na przyjęcie swojej własnej śmierci.

Nauka o śmierci to tanatologia.

8.1.4. Regeneracja

Regeneracja to zjawisko odbudowy zniszczonych lub zużytych struktur organizmu. Jak pamiętamy z rozdziału o genetyce, naprawy uszkodzonych, zmienionych lub zużytych cząsteczek mają miejsce już na poziomie molekularnym- przykładem może być chociażby reperacja zapisu genetycznego (cząsteczek DNA, które uległy mutacjom lub uszkodzeniom). Komórki dokonują także ręgeneracu

mórkowych. naprawiając lub wytwarzając uszkodzone organele (np. rybosomy, struktur)

Golgiego itp.). Uszkodzona komórka potrzebuje na odtworzenie struktury od 4 do 7 dni.

W warunkach prawidłowych znaczna liczba komórek codziennie ginie i są one zastępowane przez komórki wytwarzane na nowo. Zjawisko takie nazywamy regeneracja fizjologiczna; Najlic/nici produkowane są krwinki czerwone w szpiku. Liczba erytrocytów krążących w organizmie dorosłej:*' człowieka wynosi około 25 I0^,J. Erytrocyt żyje przeciętnie 100-120 dni; u zatem codziennie ulega wymianie około I % krążących erytrocytów (czyli 250 miliardów tych komórek!).