DSCN6636 (Kopiowanie)

(części zakrętu skroniowego górnego) zlokalizowany jest ośrodek słuchu ęiyv.

mowy (Wcmickego) mieści się na granicy płata ciemieniowego i skroniowego, a ośrodek ruchowy mowy (Broca) w bocznej części płata skroniowego. Uszkodzenie tych ośrodkow wywołuje afazję, (₀ znaczy zanik zdolności mówienia. Afaz;ia sensoryczna polega na tym, że chory wprawdzie słyszy mowę i może mówić, ale nie pojmuje sensu wymawianych do niego słów (tak jak gdyby mówione były w obcym, zupełnie nieznanym języku); powstaje przy uszkodzeniu ośrodka czuciowego mowy. A fuzją mchowa to niemożność wypowiadania słów (w przypadku uszkodzenia ośrodka Broca).

Poznane do dziś ośrodki nie obejmują całej kory mózgu - przeciwnie, zaledwie niedużąjej część. Pozostały obszar to ośrodki skojarzeniowe (asocjacyjne), które pośredniczą pomiędzy innymi ośrodkami. To właśnie w nich u człowieka lokalizujemy siedzibę takich wyższych czynności intelektualnych, jak uczenie się, rozumowanie, zapamiętywanie, wyobrażanie sobie itp., a także cech osobowości. Ośrodki te umożliwiają liczenie, abstrakcyjne myślenie, rozumienie symboli. Na przykład uszkodzenie pewnych fragmentów płata ciemieniowego powoduje niezdolność do najprostszych operacji matematycznych (dodawania, mnożenia). Uszkodzenie pól pomiędzy ośrodkami mowy a ośrodkami mchowymi sprawia, iż człowiek do tej pory dobrze piszący nagle staje się analfabetą- nie jest w stanie przeczytać najprostszych słów, albo też umie je przeczytać, a nie potrafi napisać.

Z ewolucyjnego punktu widzenia najpóźniej rozwijającym się obszarem mózgowia u człowieka są podstawne zakręty płatów skroniowych i czołowych (od strony podstawy czaszki). Uszkodzenia tych części mózgu prowadzą do głębokich zaburzeń osobowości i charakteru. Uważa się zatem, że te dolne zakręty kresomózgowia związane są z najbardziej specyficznymi cechami ludzkiego mózgu i że najprawdopodobniej dalsza ewolucja dotyczyć będzie obecnej w nich kory.

Pod korą mózgu znajduje się substancja biała. W półkulach kresomózgowia mieszczą się dwie jamy - pierwsza i druga komora mózgu. Obie mają połączenie z komorą trzecią i w obydwu znajdują się sploty naczyniowe, produkujące płyn mózgowo-rdzeniowy.

Podobnie jak rdzeń kręgowy, tak i mózg chroniony

włosowato okoionaczynlcrwa Ryc. 8-68. Schemat budowy opon mózgowia i ich ułożenie w stosunku do naczyń i tkanki nerwowej.

jest przez■■■ (ryc. 8-68). Najbardzig

por. rys.7-6.) lub inne drobnoustroje prowadzi dp objawiającej się m. in. gorączką, bólami głowy, sztywności*

zewnętrzna z nich - opona twarda — wyściela jamę czaszki; do wewnątrz od opony twardej w kierunku mózgu znajdują sieopona pajęcza i opona miękka. Ta ostatnia przylega niemal dokładnie do mózgowia. Wszystkie trzy opony wnikają do rowów, np. do rowu podłużnego (oddzielającego prawą i lewą półkulę) Przestrzenie pomiędzy oponami wypełnione są płynem mózgowo-rdzeniowym, co amortyzuje wstrząsy i chroni mózg przed urazami o ściany czaszki. Zakażenie tych struktur przez wirusy, bakterie (najczęściej dwoinki zapalenia opon mózgowych, Neisseria meningilidis -

karku i często majaczeniami (toksyny powstające w procesie zapalnym uszkadzają mózg); zapalenie opon może doprowadzić do kalectwa lub śmierci.

W oponie miękkiej biegną naczynia krwionośne, rozgałęziające się następnie do kory. Ciekaw* i ważną fizjologicznie cechą centralnego układu nerwowego jest istnienie bariery KrtBdate* Naczynia krwionośne mózgu wysłane są śródbłonkiem o takich właściwościach, że praktycznie n* przepuszcza on z krwi do mózgu wielu substancji (np. szeregu trucizn). Przekonano się o tym po r* pierwszy dzięki doświadczeniom Goldmanna. który wstrzykiwał zwierzętom barwnik Nękn inpa** Stwierdził, że wszystkie narządy zwierząt zabarwiły się na niebiesko, z wyjątkiem centralnego W*