DSCN6686 (Kopiowanie)

135

| Ctknriek tworzy wyniosłość krtaniową (szczególnie zaznaczona u mężczyzn i widoczną jako tzw. jabłko Adams). Nad nią znajdują się parzyste chrząstki przednie nalewkowate, a z tyłu nieparzysta pierścienio-wała. Wszystkie dotąd wymienione są chrząstkami szklistymi. Z chrząstki sprężystej zbudowane są: nagłośnia, chrząstki klinowate, rożkowatc i wyrostek głosowy chrząstek nalewkowatych. Chrząstki krtani połączone są z kością gnykową i z tchawicą, a między sobą wiązadłami, co sprawia, że krtań jest narządem zwartym i mocnym, ale posiadającym także określoną ruchomość potrzebną do wydawania głosu. W części środkowej krtani rozpięte są dwie pary fałdów (strun) głosowych, a znajdująca się między nimi szczelina nazywana jest głośnia albo szpara głosowa. Ma ona długość ok. 23 mm u mężczyzn i ok. 18 mm u kobiet i w warunkach fizjologicznych nigdy nie jest zamknięta. Podczas wydychania powietrza fałdy głosowe drgają, powodując powstanie dźwięku. Jest on następnie modulowany przez gardziel, język, podniebienie, zęby i wargi. Nauka o wydawaniu dźwięków, ich zaburzeniach i leczeniu nosi nazwę foniatrii. Stan zapalny krtani może prowadzić do chrypki albo w ogóle uniemożliwiać mowę. Poza tym obrzęk - wywołany np. trucizną, urazem lub stanem zapalnym - może uniemożliwić oddychanie. Konieczne jest wówczas wykonanie tracheotomii - otworu łączącego tchawicę ze środowiskiem zewnętrznym (poprzez nacięcie skóry na szyi i tchawicy). Laryngologicznie (laryngologia - nauka o chorobach uszu i krtani) badania krtani dokonuje się z pomocą tzw. lusterka krtaniowego (odpowiednio zagiętego ku dołowi i umieszczonego na długiej rączce), obserwując zmiany kształtu szpary krtaniowej podczas mowy. Jest to tzw. laryngoskopia pośrednia.

Z krtani powietrze przechodzi do tchawicy (łac.: Irachea). Jest to sprężysta kilkunastocentymetrowa (średnio 12 cm długości) rurka o średnicy 15-20 mm, której szkielet tworzy od lSdo 20 chrząstek szklistych o kształcie podkowy, ułożonych jedna nad drugą i połączonych błoną włóknistą. Chrząstki ułożone są tak, że część chrzęstna znajduje się z przodu ciała i po bokach, zaś część tylna (mięśniowa) w bezpośrednim sąsiedztwie przełyku. Od środka tchawicę wyścieła błona śluzowa, zawierająca gruczoły śluzowe i surowicze i pokryta nabłonkiem jednowarstwowym migawkowym. Migawki poruszają się w kierunku krtani w płynie fizjologicznym, na powierzchni którego rozpostarta jest warstewka śluzu. Do śluzu przyczepiają się zanieczyszczenia i przesuwane są przez krtań do gardła, gdzie następuje ich połykanie (a przy dużej ilości zanieczyszczeń i śluzu - kaszel i odkrztuszanie). Migawki (o długości 3-5 mikrometrów) poruszają się z szybkością 2-10 razy na sekundę—dzięki nim oraz warstwie płynu surowiczego i śluzu w tchawicy następuje zatrzymanie, a następnie usunięcie (do gardła) znacznej ilości zanieczyszczeń. Płyn surowiczy wytwarzany jest przez gruczoły błony śluzowej tchawicy, a śluz 8 przez komórki kubkowe, obecne w nabłonku.

W dolnym końcu (na wysokości V kręgu piersiowego) tchawica dzieli się na dwa duże oskrzela główne: lewe i prawe. Oskrzele (łac.: bronchus; liczba mnoga: bronchi) lewe jest dłuższe, prawe ma za to większą średnicę. Kąt rozdwojenia tchawicy jest różny u różnych ludzi - waha się od 50 do 100 stopni. Oskrzela również posiadają chrząstki w błonie podśluzowej i gruczoły oraz wysłane są niemal takim samym nabłonkiem jak tchawica. Oskrzela główne stanowią ostami odcinek dróg oddechowych znajdujący się poza miąższem płuc. Ponieważ lewe płuco podzielone jest na dwa płaty - górny i dolny, więc też lewe oskrzele główne dzieli się na dwa oskrzela płatowe (górne i dolne). Natomiast oskrzele główne prawe rozgałęzia się na trzy oskrzela płatowe (górne, środkowe i dolne), każde zaopatrujące jeden z piatów płuca.

Każde płuco (łac.:pulmo) ma kształt stożka. Oba płuca (lewe i prawe) wraz ze śródpłersiera (na które składa się przede wszystkim serce i duże naczynia krwionośne - aorta, tętnica płucna) wypełniają klatkę piersiową. W każdym płucu wyróżniamy podstawę (skierowaną w dół ku przeponie), szczyt, powierzchnię żebrową (od ściany klatki piersiowej) i powierzchnię przyśrodkową, w której obrębie leży wnęka płuca. Do wnęki dochodzą oskrzela, tętnica płucna i nerwy płucne, a odchodzą zmejżyły płucne i naczynia chłonne.