DSC14 (3)

Mieczysław Łobooki — Wjjrowadicnio do matodologii badań pedagogicznych

i kontrolnych, a także osób odpowiedzialnych za funkcjonowanie zmiennych niezależnych. Niemniej należy żałować, że w pedagogice technika ta —jak dotąd — jest raczej mało stosowana i znana.

Technika rotacji

Mniej pożądaną w badaniach pedagogicznych techniką eksperymentalną — niż technika Solomona i technika grup równoległych —jcsUcchnika rotacji, czyli technika krzyżowa Polega ona na tym *r. każdą z uwzględnionych w badaniach jgrupa spełnia na przemian najpicrwfunjc^grypyckspcrymcntaincj, a następnie kontrolnej lub —poczynając od pełnienia funkcji kontrolnej.~aTcofićzac na funkcji ck^rymajtalngTTechnilca ta jest na ogół niełatwa w zastosowaniu. Trudności nastręcza przestawienie »ę np. nauczyciela uczącego w sposób nowatorski (gdy klasa funkcjonuje jako grupa eksperymentalna) na sposób zgoła tradycyjny (gdy zaczyna ona pełnić funkcję grupy kontrolnej). Otóż nauczyciel taki nabrawszy przekonania co do słuszności nowatorstwa pedagogicznego, musi raptem postępować tradycyjnie, czyli na przekór swemu przekonaniu. Także uczniowie mogą doznać przykrego rozczarowania z chwilą nagłego odstąpienia przez nauczyciela od ulubionych przez nich form pracy dydaktyczno-wychowawczej.,? Niemniej znajduje ona zastosowanie zwłaszcza w dydaktyce (por. B. Komorowski, 1962; L.W Zankow, 1967).

Technika jednej grupy

Najmniej trafna i rzetelna jest technika jednej grupyg tanowi ona sama dla siebie układ odniesienia Nie przewiduje się więc wjęjprzypadku grupy kontrolnej. Polega jedynie na wprowadzeniu określonej zmienna niezależnej (lub kilku zmiennych) do jednej grupy oraz badań wstępnych i końcowych.,Niewątpliwym mankamentem techniki jednej grupy jest to, żąostateczny rezultat tego typu badań można zinterpretować jako pozostający w stosunku zależności nie tyle od zastosowanych w eksperymencie anlennych niezależnych, ile od upływu czasu dzielącego badania wstępne i końcowe.

Dokonując wyboru określonej techniki eksperymentalnej, należy pamiętać, że nie reprezentuje ona wartości samej w sobie. Przydatność jej określa nade wszystko

przestrzeganie podstawowych warunków poprawnie przeprowadzonych badań eksperymentalnych, w tym m in. takich warunków, jak dokładne sformułowanie problemów i hipotez badawczych, precyzyjne określenie zmiennych i staranna ich kontrola, a także właściwy dobór grup eksperymentalnych i kontrolnych oraz poprawna analiza jakościowa i ilościowa otrzymanych wyników badań.

Warto również w tym miejscu podkreślić, że pedagogika ma specjalne atuty, aby przywiązywać większą — niż dotąd — wagę do badań eksperymentalnych. W przeciwnym razie będzie skazana przede wszystkim na korzystanie z dorobku i doświadczeń dyscyplin pokrewny ch. Sama bez eksperymentu pedagogicznego niewiele jest w stanie dokonać, szczególnie w zakresie nowatorstwa pedagogicznego.

Obszerniejsze informacje o badaniach eksperymentalnych na użytek pedagogiki można znaleźć m.in. w książkach J. Brzezińskiego (1978,1996), D.T. Campbclla i J.C. Stanleya (1967), A. Janowskiego (1974), R.M.W. Traversa (1964) i W Zaczyńskiego (1967, 1995),

3. Tbsty osiągnięć szkolnych

Nader często stosowaną metodą badań pedagogicznych są testy osiągnięć szkolnych. Nazywa się jc także testami dydaktycznymi lub testami wiadomości. Nazwy te nic wydają się słuszne. Pierwsza z nich bowiem sugeruje jakoby testy te były wyłącznic na usługach dydaktyki, a druga jakoby z ich pomocą poznawano tylko pamięciowy zasób wiedzy. Tymczasem używane są one przez przedstawicieli różnych dyscyplin pedagogicznych oraz dotyczą — oprócz elementarnych wiadomości z zakresu programu szkolnego — także ich rozumienia i innych zdolności intelektualnych.

Określenie testów wiadomości szkolnych

Na ogół przez testy osiągnięć szkolnych — niezależnie od sposobu ich nazywania — rozumie się w miarę obiektywny pomiar wyników nauczania (uczenia się). Chodzi tu o taki. pomiar, z pomocą którego dokonuje się sprawdzania osiągnięć szkolnych, ~według jasno określonych i dających się doświadczalnie potwierdzić reguł” (B. Nicmierko, 1975a, s. 10). W tym znaczeniu testy osiągnięć szkolnych są „zbiorem zadań, dostosowanym do określonej treści nauczania w taki sposób, by na podstawie wyniku testowania można było ustalić, w jakim stopniu treść ta jest opanowana przez ucznia, oraz przeznaczonym do rozwiązania w toku jednego zajęcia szkolnego” (B. Nicmierko, 1975b, s. 9). Rozumiane w ten sposób