DSC�55 (2)

bez transcendencji). Zresztą, poza nudnym ceremoniałem męczących spotkań, zdjęcia ogląda się samemu. Źle znoszę prywatny pokaz filmu (za mało publiczności, nie czuję się anonimowo), a już zdecydowanie chcę być sam z oglądanymi zdjęciami. Pod koniec Średniowiecza niektórzy wierni zmienili modlitwę wspólną na czytanie i modlitwę indywidualną, cichą, wewnętrzną i kontemplacyjną (devotio moderna). Taki jest, jak mi się zdaje, porządek spectatio. Oglądanie fotografii wychodzących poza prywatność jest w gruncie rzeczy oglądem prywatnym. To jest oczywiste, jeśli chodzi o dawne zdjęcia („historyczne”), w których odczytuję czas mojej młodości lub młodości mojej matki, a jeszcze dawniej — moich dziadków, kiedy włączam się w to niepokojące istnienie, tworzące sukcesję, której zakończeniem jestem ja. Ale to stanowi również prawdę zdjęć, które na pierwszy rzut oka nie mają żadnego związku, nawet metonimicznego, z moją egzystencją (na przykład wszystkie zdjęcia reportażowe).

Każde zdjęcie jest odczytywane jako prywatna podobizna swego przedmiotu odniesienia.