Dwudziestolecie międzywojenne Jerzy Kwiatkowski (79)

■■outi $nuo

OdznaKa Za Wierną Służbę

Andrzej Slmp. >Mi

nawa 1922. okładka, pro) TcmnOw*

^łfldrw»    atmtemą rigftr Wi

iricnuM sutego malwersanta i sybaryty w posiać niemal ewangeliom mc łby sic. gdyby nic doświadczenia wyniesione z symbolicznego grobu p-dwntowych lochów, gdzie pan Granówski znalazł, wraz z miejscowa bltacią. schronienie w czasie wielkiej bitwy, li Żeromskiego wojna — nie prześnijcie być sprawą dramatycznie polską - mmowiU jednocześnie pole. na którym zmagały mc spotęgimanc jej iu\*xm iily zła i dobra. Aryman i Oromazem. (Jak wiadomo. w zakoó-eonu powieści Aryman zemścił się raz jeszcze...) U Nałkowskiej. * //rota fmA* (19201. równic dramatycznie przedstawiającym sprawę polską, wojna |rtf*v.uia. wyjaskrawiała problematykę inną: stownku człowieka do życia jik- (ujwa/niejs/ej wartości. ..Spowiadając sic. Emil wyznał nieśmiało, u me łamegł całej piękności i wartości życia, póki żył. Wyziuł to jako grzech" -czytamy w zakończeniu powieści. Przesłanie to pozwala widzieć w Wrota £mi/« kontynuacje młodopolskiego witalizmu. Ale książka la. zarówno tai swojej odkrywczości psychologicznej, jak powściągliwej stylistyce, jest pl jednocześnie zapowiedzią nowych odmian realizmu, które miały nieba-mb zapanować w Dwudziestoleciu.

Spośród utworów o tematyce ..wojskowej" na pierwszy plan wysuwa się «rym okresie nule arcydziełko Struga: Odvuda w wierną flutbe (I92b. (oukść stylizowana na dziennik miodziorkiego ulana Beliny. Znakomita imirjttnotć wczucia się w mentalność, podpatrzenia i wyreżyserowania styki uHuaoktmego wojaka, stanow iąc wartość artystyczną samą w toNt. pozwoliła jednocześnie pisarzowi na podkreślenie dystansu wobec kreowanej pracz siebie psuci, jej często bezkrytycznych entuzja/mów i potępień. Ale pozwoliła mu U urazem — i dyskrecją i taktem — oddać hołd nieświadomemu samego siebie bohaterstwu.

Strug, pisarz. którego pasjonowała psychologia stanu zagrożenia - wojnę crytul lematem wiciu swoich utworów. Wracał do niej paroma nawrotami. W epoce tul powojennej obok Oduutki :.a wierną ilutbf jest tu do aloetowiini.) Mogiła mernanego loinkna (1922). W powieści tej jeniecka <dwjii oficera armii austriackiej, kapitana Łazowskiego, powracającego do tnju przez obszary rewolucyjnej i objętej wojną domową Rosji i ginącego v przed osiągnięciem celu. przeplata się / dramatycznym wątkiem romjn-ta)A którego bohaterka jen jego żona. a surowym sędzią — córka. Nieco rekdnmatyczna. należąca przy tym do tych utworów, które opóźniały rónft prozy Dwudziestolecia od patosu i emocjonalirmu. Mogiln nieyuinego taarrąi jcu jednak powieścią interesującą, i to me tylko fabularnie, ale itatt jako miejsce spotkania kilku typowych problemów- i tematów IfltłKkKh Począwszy od toposu — niewiernej na ogół — Pcnelopy. tpawklóry w nierównie brutalniej***) formie zarysował się w lub Kaden*.