Dwudziestolecie międzywojenne Jerzy Kwiatkowski (81)

POŻOGA

MW^K-OWir

Zofii Kołuk-Słciuckj, Potota Wspomnienia Melchior Wańkowicz. Slrzfpy ip^ , _{Wofaia 1917-1919, Kuków 1922. okładka Warszawa 1926. okładka, ryt Edmiad Baw

czyk

głębszego zrozumienia dla aktualnej problematyki społecznej — wszys^ wpłynęło na przesunięcie się jej twórczości ku powieści historycznej. W bu dziedzinie pisarka zaczęła niebawem odnosić poważne sukcesy.

Także i przed Jonem Żyznowskim - przedwcześnie zmarłym im^ pamiętnikarsko-reportaźowych książek o walkach bajończyków iu fena zachodnim — otwierała się poważna przyszłość powicściopisarska. Śaiakr. o tym jego dyłogia: Kamienie ugome (1924), Z podglebia (1925), w lut — z namralisiyczną bezkompromisowością — ukazane zostały losy i auto wana psychika zbrodniarza na wojnie.

Inaczej natomiast sprawy potoczyły się w przypadku Wańkowicza i Om dowskiego. Strzępy epopei — cykl znakomicie napisanych, a ucophi dbałych o autentyzm relacji wojennych z łat 1917-1920 — upocnM wielkie dzieło tego pisarza, w całości przynależne do literatury feta. ras prekursorskie i współtworzące nowoczesny polski reportaż, zwtatcnpctyo 216 ny, wojenny i gospodarczy, gatunek, który miał się niebawem dyiumka

Urianchaj i Mongolię 1929)

_alJ»,npod piórami takich pisarzy ^ yni Wańkowie/. Antoni Słonimski, tóLsuder Jonta-Połczyński, Ksawery ^nnski. Konrad Wnoś. Józef Kisic-k*da>

frjz    zwiemy i bogów

Ogrfttankiego, po trosze awanturnicze „pjiwenia z „męczeńskiej włóczęgi" piti Azję centralną w latach 1918-1921, to z kolei jedna i pierw-tijch książek typu „wrażenia z podró-tf, zapoczątkowujących niezwykle bo-om reprezentowany w Dwudziestoleciu rrirt repomzu geograficznego”, szcze-g/ilnic zafascynowanego urodą i tajeni-■lenni krain egzotycznych. Nurt ten. którego początki uwarunkowane były Inmi pisarzy rzuconych przez wojnę ii tereny Azji (tu także należą takie kjrążki jak Jerzego Bondrowskiego frnfuiw wrota 1920, Romana Dybo-Aieco Siedem lat u- Rosji i na Syberii |

1921 Ferdynanda Goetla Przez płonący ViKhód 1924, Kamila Giżyckiego Przez - uybko przekształci! się

Jan Porandowiki. Dme wtomy. Lwów 1927, okładka. o* Tadaut Omowki

_| w coraz bardziej wzbierającą falę wrażeń

z podróży najzupełniej już dobrowolnych, odbytych i opisywanych nadal ff/ez Ossendowskicgo i Goetla oraz przez takich pisarzy jak Mieczysław Bohdan Lepecki. Antoni Słonimski, Arkady Fidler, Jan Stanisław Bystroń czy - już w latach trzydziestych — Czesław Centkiewicz. Aleksander Jania-•Mężyński, Zbigniew Uniłowski. W niepodległej Polsce (wiat stał się twdzirj dostępny, budził też większe zainteresowanie i tęsknotę. Była powyżej mowa o temacie podróży, egzotycznej zwłaszcza, w poezji lat fcukicsiych. Reportaż geograficzny stanowił, w jakiejś mierze, prozatorski

odpowiedni tego tematu.

Ale nie tylko egzotyka. Osobno zasługują tu na uwagę Dwie wiosny (1927) ancy i wielbiciela antyku. Jana Parandowskicgo: pełen zachwytu opis wędrówki po starożytnych zabytkach Grecji, Sycylii i Capri. konfrontacji audycji i autopsją, podróż me tylko w przestrzeni, również w czasie. A także, wydany w tymże roku. opis samochodowego rajdu po Zachodzie: Europa zbiera imo Kadena-Bandrowskiego. Europa oglądana oczami byłego kombatanta, 217