E Mounier, Wprowadzenie do egzystencjalizmów15

ohraźni przestanie być zawieszonym w przestrzeni paradoksem. ⁷

Przeszkody w personalizacji natury. Tragiczny o p tymiż m. Kiedy z pewnym odcieniem triumfu nakreślamy szerokie perspektywy, jakie otwierają się przed dziełem personalizacji, nie zapominajmy, że ta przyszłość nic jest bynajmniej automatyczna. W każdej chwili, wobec nowych trudności, jest ona kwestionowana przez osobisty wybór każdego z nas, zagrożona przez każde nasze odejście. Materia jest nie tylko bierna, ale i oporna, nie tylko bezwładna, ale i ofensywna. Personalizm — według wyrażenia Maurice Nedoncelle — nie jest „filozofią niedzielnego popołudnia”. Wszędzie, gdzie osoba wnosi swoje światło, natura, ciało albo materia przeciwstawiają swoją nieprzejrzystosć: wsącza się ona w formułę uczonego, w wysiłek rozumu, w wyraz miłości. Wszędzie, gdzie wolność rozwija swój lot, zostaje obciążona tysiącem więzów. Wszędzie, gdzie ma się wyrazić intymność, wkrada się uzewnętrznienie, wystawienie na pokaz, uogólnienie: widomą ich cechą jest osłabienie przeżycia, jak pieniądz niesie ruinę życiu, przyzwyczajenia hamulec pomysłowości, a reguły ochłodzenie miłości.⁸ Zasilana przez świat osobowy natura stale grozi zasilaniem go ze swej strony. W stosunkach świata osobowego ze światem natury nic nie przypomina harmonii a la Leibnitz. Udziałem naszym jest troska i niepewność. Nic nie pozwala przewidywać, że walka ta może się skończyć w wymiernym okresie czasu, ⁹ nic nie daje nam odwagi przypuszczać, że ten koniec ułoży się po naszej myśli. Doskonałość wcielonego świata osobowego nie jest bynajmniej doskonałością rozkazu, jak tego chcą wszystkie filozofie (i wszystkie systemy polityczne) uważające, że człowiek będzie mógł pewnego dnia opanować świat. Jest ona doskonałością walczącej wolności i zawziętego bojowniłfa^Ty 1 ko w Ten sposób przetrwa nie-bezpieczeństwar~Między niecierpliwym optymizmem złu-

7    Por. E. Mounicr: La Pelitc Pour dn XX^e siecle (wyd. du Seuil, 1948).

8    Na temat obiektywizacji patrz zwłaszcza Bierdiajew: Esprit cl liberie (Jc sers); La destination dc 1'homme (Jc sers); „Ciuq meditatious sur rcxistence’’ (Aubicr).

8 Etienne de Greeff w swoich dzidach (Notrc destinie et nos inslincts oraz Les inslincts de defense et de sympathie) wyraża się na ten temat raczej pesymistycznie.

(lżenia liberalnego czy rewolucyjnego a niecierpliwym pesymizmem faszyzmów, właściwą drogą człowieka jest len tragiczny optymizm, w którym znajduje on swoją właściwą miarę w klimacie wielkości i walki.

r^,rovfłdt«ttie do cgsystencjalizmów — 3