E Mounier, Wprowadzenie do egzystencjalizmów2

a O d wy dawcy

cjalistycznym” -przerostom i deformacjom myśli scholastycznej. Egzystencjalizm — hasło tak modne we Francji lat powojennych —"nie sprowadza się w oczach Mounierajedynie dg współczesnej filozofii Sartre'u. Drzewo genealogiczne egzystencja! izmów sięga swymi korzeniami Sokratesa, stoików i św. Augustyna, a w naszym stuleciu rozszczepia się między gałąź ateistyczną i chrześcijańską; w tej ostatniej jeden z pędów stanowi personalizm. Tematowi temu poświęcone są dwa dalsze z publikowanych w zbiorze niniejszym tekstów Mouniera — jego studium „Introduction aux existentialismes” (wyd. Denoel, 1947), oraz — esej: „Persepectives eocistentia-listes et perspectives chretiennes”> stanowiący część składową pośmiertnego zbioru „L'Espoir des Desesperes” (Wyd. du Seuil, 1953). Wreszcie czwarta i ostatnia praca Mouniera, wchodząca do niniejszego tomu, to studium: „Le personnalisme” — ostatnia z książek wydanych przed jego śmiercią — które ukazało się w roku 1949 w wydaniu Presses Uniuersitaires de France. Dzieło to uważane jest poioszechnie za najdojrzalszy i najbardziej pełny wykład poglądów filozoficznych Mouniera.

Pragnęlibyśmy, aby ten drugi tom pism Mouniera przyczynił się do przybliżenia czytelnikowi polskiemu jego personalizmu — tej myśli, która ma tak ogromny udział w odno-wie umysłowości i życia katolickiego naszej doby i która nadal — mimo upływu czasu — nie przestaje służyć za natchnienie dla refleksji i działania katolików w wielu krajach.

♦

PERSONALIZM

PRZYSTĘPNE

WPROWADZENIE W ŚWIAT OSOBY

Słowo „personalizm” używane jest od niedawna. Od czasu kiedy w roku 1903 Ręnouvięr zastosował je na oznaczenie swojej filozofii, popadło w zapomnienie. Posługiwało się nim wielu Amerykanów po Walt Whitma-nie i jego Democratic vistas (1867). Słowo to zjawiło się ponownie we Francji około roku 1930, aby określić, w zupełnie odmiennym klimacie, początkowe poszukiwania pisma „Esprit” i kilku ugrupowań zbliżonych („Ordre Nouveau” itd.), podjęte wobec politycznego i duchowego kryzysu, jaki wybuchł w ów^rczas w Europie. ¹ „Słownik filozoficzny” Lalande’a nadaje słowu „personalizm” prawo obywatelstwa w swoim piątym wydaniu z roku 1947. Wbrew powszechnie przyjętemu znaczeniu, Larousse czyni zeń synonim egocentryzmu. Widzimy więc, jak niezdecydowany i rozgałęziony jest szlak tej myśli, poszukującej wyrazu i próbującej drogi.

A tymczasem to, co nazywa się dzisiaj personalizmem, nie jest bynajmniej nowością. Świat osoby jest światem człowieka. Byłoby rzeczą dziwną, gdyby czekano aż wieku XX, aby go ukazać, choćby pod innymi nazwami. Nowoczesny personalizm, jak zobaczymy, ma za sobą długą tradycję.

Personalizm nie j ę.&J; s-y słeraein. Personalizm jest filozofią, a nie tylko postawą. Jest on filozofią, ale nie systemem.

Nie unika on systematyzacji. Myśli bowiem wymagają

1

,,Esprit” zostało założone w roku 1932. Zob. jego roczniki, jak również F.. Mouniera: Manifesle nu sercice du porsonnalisme (A ubić r. 1936): Qu'e*t-ce que lo porsonnulitmc? (wyd. Du Seuil, 1947), pod pewnym względem również Per-sonnnlisme cntholiquc (..Esprit”, luty-marzcc-kwioeicń 1940), przedrukowany w Li-birte sous conditions (wyd. du Seuil, 1947).