filozofia egzamin6

3S6 PI.ATON I ODKRYCIU 11 GO CO PONAD/Aiy^ ovv»

' 2) Ze ściśle teoretycznego punktu widzenia i z powodów, wyżej wyjaśniliśmy, największym osiągnięciem myśli platońskiej J* teoria zasad (od niej zalety sama teoria idei). któri| Platon powfcJ! przede wszystkim -przekazowi ustnemu*, ale do której nawi^-poprzez niekiedy bardzo wyraźne odesłania i aluzje także w pismach. Nauka ta prowadzi (jak wyraźnie mówi aluzja zawa? w Państwie) właśnie do «Zasady Wszystkiego® (toO Jtavróę fanM a więc do globalnego metafizycznego wytłumaczenia wszystkich g' pektów rzeczywistości.

Z powodów, które wyżej wyjaśniliśmy, w ramach nowo*yt_nci interpretacji Platona teorię zasad odzyskano i zrozumiano jej dopiero niedawno. Z historycznego jednak punktu widzenia wywar la ona naprawdę znaczny wpływ przynajmniej w kręgu myśli staro. żytnej.

Już w 1912 W. Jaeger przyznawał, że filozofią platońską, której odwołuje się Arystoteles w swojej Metafizyce, nic jest fik®). fia dialogów, ale filozofia «nauk niepisanych®^{1 2}. I rzeczywiście, za. równo w swoich polemikach, jak i w przemyśleniach teoretycznych Arystoteles bardzo dużo zawdzięcza «naukom niepisanym*.

Neoplatonicy zaś właśnie stąd rozpoczęli teoretyczne przemyśle-nie i systematyczne rozwinięcie filozofii Platona. Jednym-Dobrem. które stanowi fundament myśli wszystkich neoplatoników (szeroko omówimy to w czwartym tomie), jest właśnie platońska «Zasada Wszystkiego®. Różnica jest taka: u Platona chodzi o najwyższą zasadę o strukturze dwubiegunowej (Jedno oddziałuje na Diadę, która jest hierarchicznie mu podporządkowana, ale istotowo z nim związana i współwieczna); u neoplatoników natomiast chodzi o zasadę o#m-\kturze jednobiegunowej i absolutnej w tym znaczeniu, że wszystko z niej wypływa, włącznie z Diadą i z tym wszystkim, co z tego wynika.

3) Osiągnięciem Platona, które ściśle się wiąże z poprzednimi stoi u ich podstaw, jest koncepcja hierarchicznej struktury rzeczy-

W

t(sp

Jjo

I#

ie wracaliśmy uwagę na wnimki i hdona, kló■ uznawał ta prawomocne:«przyjmijmy _tjjT fh^ jeftwy widzialny, drugi niewidzialny* (ftf>/ttv

I    ’°l^liriW^,róv> 0Mld’.

flm . _v jo omówienia głębokiego znaczenia tego *dua |o| jK ^wiązany i transcendencją. Tu natomiast chcemy p 0^_c tyle na podstawowe rozróżnienie tego co fizyczne iMm^Lyc0, He raczej na Mony podział w ramach lego

(który^t0 P°V ^omówil'^śmy    Wychodzi on od

jjyfLtyWh zasad; za nimi idzie sfera idei ułożonych

ffildAj*** ^ ^^era mim\ymych, takie j/f strukturze, a na końcu sfera rmywistofci postne-o^dowO' Każda z tych sfer dzieli się właśnie według mlctu-i^L|jl| czym szczególne i wyjątkowe znaczenie ma (1'ł'fL‘i struktura sfery idej, która dzieli się na liczby idealne,

^ ‘Niniejsze lub metaidee, idee szczegółowe), ze strukturalną poziomu niższego od poziomu wyższego (a nie odwrot-Próżnymi sposobami pośredniej zależności całej rzeczywisto-r jej poziomach, od pierwszej Zasady.

% koncepcja hierarchicznej struktury rzeczywistości miała na-I ||| znaczenie. Tylko na tym tle da się zrozumieć bez-jttbiicb następców Platona. Zobaczymy w tym tomie, że sam Ary-^prowadza tę koncepcję do swojej teorii, i to wręcz jako jedną jpotóaMWcJi osi nośnych swojej metafizyki. W czwartym zaś tomie że oeoplatonicy doprowadzą ją w sposób systematyczny ^jnycti konsekwencji, a najbardziej rozwinie ją Proklos.

i) Wyjaśniając myśl platońską, wielokrotnie posługiwaliśmy się lamami «to co boskie* i «Bóg». Teraz nadszedł czas. aby zebrać id, co powiedzieliśmy, i określić, jaki był właściwy sens platońskiej teoiogn.

Kłoś stwierdził, że Platon był twórcą teologii Zachodu⁴. Stwier*

•** lo jest trafne, jeśli się je poprawnie zrozumie. «Drugie żegło-

W 79 a.

1

   Państwo, VI, 511 b.

2

   W. Jaeger, Studien zur Entstehungsgeschichte der Melaphysik des Aristottła sriin 1912. s. 141.