Ekonomika turystyki R Łazarek (174)

wym znajduje się w grupie wspomnianych już uprzednio „usług terytorialnych”, bądź w grupie „obrotów niewidzialnych”, która razem z grupą „obrotów widzialnych” tworzy bilans handlowy; bilans płatniczy zaś składa się wtedy z bilansu handlowego i bilansu transferów. Według innego, podobnego zresztą rozwiązania turystyka wchodzi w skład bilansu handlowego obejmującego razem obrót towarowy i usługi. Według trzeciego rozwiązania, turystyka nie wchodzi w skład bilansu handlowego, lecz bilansu usług i świadczeń i w ten sposób staje się składnikiem bilansu płatniczego.

Dotychczas nie opracowano metody jednolitego ukazywania turystyki w bilansie płatniczym. Dlatego Grupa Robocza ds. Statystyki Komitetu Turystyki OECD od kilku lat pracuje nad odpowiednimi rozwiązaniami. Sekretariat Komisji zamierzał przygotować publikację na ten temat w 1996 r.⁵⁰.

Od dawna spotykamy się z uproszczonym przedstawianiem bilansu turystyki zagranicznej. Już dobrze, jeśli podaje się wpływy z turystyki zagranicznej, ale nie tylko według przelewów bankowych za usługi sprzedane za granicą, lecz łącznie z wydatkami dokonanymi przez odwiedzających zagranicznych na zakupy towarów i usług. Saldo turystyki zagranicznej przedstawia zatem różnicę między wpływami z turystyki przyjazdowej i wydatkami turystycznymi w turystyce wyjazdowej.

Tego rodzaju rozwiązanie nie uwzględnia wszystkich podstawowych pozycji przychodów i rozchodów związanych z turystyką zagraniczną. Należałoby jeszcze uwzględnić import i eksport towarów, wyposażenia i urządzeń na potrzeby gospodarki turystycznej, dochody i wydatki z tytułu komunikacji międzynarodowej, inwestycje zagraniczne i jeszcze inne pozycje, co ilustruje teoretyczny model bilansu turystyki zagranicznej (tabela 57).

Dopiero po wykonaniu takiego rachunku można mieć podstawy, by wypowiadać się o relacjach między turystyką zagraniczną a handlem zagranicznym oraz turystyce zagranicznej jako czynniku gospodarczego rozwoju kraju.

Na ogół większość krajów dysponuje bilansami turystyki zagranicznej, ale najczęściej na podstawie odrębnych badań wpływów z turystyki przyjazdowej (wydatki odwiedzających zagranicznych, bez transportu międzynarodowego) oraz wydatków mieszkańców swego kraju na wyjazdy zagraniczne. W ten sposób można ustalić bilans turystyki zagranicznej w skali poszczególnych regionów i krajów.

Te uproszczone bilanse turystyki zagranicznej (tab. 58) dają podstawę do porównań z bilansem handlu zagranicznego oraz stwierdzenia, czy saldo bilansu turystyki zagranicznej zwiększa aktywa bilansu płatniczego, czy też w całości lub części pokrywa deficyt handlu zagranicznego, lub czy dodatnie saldo handlu zagranicznego pozwala finansować wyjazdy zagraniczne własnych mieszkańców. Mogą także występować jeszcze inne konfiguracje.

Jako przykład podajemy salda bilansu handlu zagranicznego i turystyki zagranicznej w niektórych krajach w 1993 r. Z tego porównania wynika, że w 1993 r.

^s“ OCDE: Politiąue du touristne..., s. 81.

177