FunkcjonowanieRynku R09'6 277

polistycznej. Rynek homogeniczny tworzy bowiem jednorodną podstawę rozwoju procesów konkurencyjnych między sprzedawcami oraz może wykształcać wspomniany układ zależności. Konkurencja polipolistyczna wyraża więc konkurencję między wieloma sprzedawcami na rynku, który charakteryzuje wysoki stopień otwartości oraz homogeniczności.

Sprzedawcy o małym udziale w ogólnej wielkości podaży produktów homogenicznych nie mogą dokonywać głębokich zmian instrumentów działania i konkurowania na rynku, Z kolei płytkie zmiany tych instrumentów (np. cen) przez sprzedawcę nie muszą powodować istotnych konsekwencji negatywnych dla konkurentów. Jeżeli skutki tych zmian w postaci przepływni popytu do sprzedawcy rozkładają się na dużą liczbę konkurentów, to mogą nie być przez nich odczuwane. Jeżeli natomiast skutki te są odczuwane przez konkurentów, to stają się podstawą podejmowania przez nich natychmiastowych procesów dostosowawczych^{1 2}.

Istnienie na rynku wielu sprzedawców o małym udziale w' ogólnej wielkości podaży powoduje, że w warunkach konkurencji polipolis-tycznej ulegają parametryzacji:

—    instrumenty działania, które mogą być wykorzystywane przez poszczególnych sprzedawców,

—    sposoby działania poszczególnych sprzedawców.

Parametryzacja instrumentów działania na rynku oznacza, że

znajdują się one poza kontrolą poszczególnych sprzedawców', którzy nie wywierają w^!pływu na proces ich powstawania oraz zmian. Kształtują się one w sposób anonimowy jako rezultat działań wielu rozproszonych sprzedawców'. W ten sposób kształtują się ceny, które stają się dla poszczególnych sprzedawców' zewnętrznymi parametrami.

Indywidualny sprzedawca działający w warunkach polipolu ma zbyt mały udział w ogólnej wielkości podaży, aby wywierać wpływ na kształtowanie się cen w homogenicznym segmencie rynku. Instrumentem działania sprzedawcy przestaje być również produkt lub jego zmiany, skoro konkurencji polipolistycznej towarzyszy wysoki stopień homogeniczności przedmiotów wymiany. Działania poszczególnych sprzedawców w warunkach konkurencji polipolistycznej mogą się opierać przede wszystkim na zmianach wielkości homogenicznej podaży przy danych cenach (dostosowania ilościowe).

W warunkach konkurencji polipolistycznej ulegają również para-, metryzacji sposoby działania poszczególnych sprzedawców. Stosunki zależności indywidualnego sprzedawcy od działań innych sprzedawców powodują, że sposób jego działania na rynku nie może być przedmiotem wyboru. Każdemu sprzedawcy, znajdującemu się w sytuacji zależności od działań innych sprzedawców, towarzyszy adaptacyjny sposób postępowania. Sprzedawca dostosowuje swoje postępowanie do sposobu postępowania, który W7kształca się na rynku pod wpływem działania wielu jego podmiotów. Na rynku dominują wówczas procesy adaptacyjne, będące przeciwieństwem procesów kreatywnych.

Konkurencji polipolistycznej towarzyszy wysoki poziom mobilności popytu, a więc jego przepływu między sprzedawcami³. Jednakże na skutek parametryzacji instrumentów i sposobów' działania oraz dominacji procesów-' adaptacyjnych mobilność ta nie jest wywoływana przez poszczególnych sprzedawców. Mobilność popytu jest konsekwencją oddziaływania na popyt wszystkich sprzedawców działających w danym segmencie rynku. Dla każdego sprzedawcy jest ona zjawiskiem zewnętrznym, które musi on uwzględniać w swoich działaniach na rynku w warunkach konkurencji polipolistycznej.

Konkurencja polipolistyczną jest najbliższa konkurencji doskonałej⁴. Przekształcenie konkurencji polipolistycznej w konkurencję doskonałą w'ymaga zmiany charakteru rynku z punktu widzenia stopnia jego doskonałości. Polipolistyczną forma konkurencji może się bowiem rozwijać na rynku niedoskonałym. Tymczasem konkurencja doskonała jest związana z istnieniem rynku doskonałego⁵.

277

1

   Odróżnia to między innymi konkurencję polipolistyczną. od konkurencji monopolistycznej, o czym będzie mowa w pkt 3.

2

   Por. uwagi zawarte w rozdziale VIII. pkt 3.

3

   W. Kielle, Production..., jw., s. 43.

4

   Należałoby podkreślić, że te dwie formy konkurencji są często w literaturze utożsamiane.

5

   J. Siebke, Preistheorie. W: Vahlens Kompendium..., jw., s. 62.