zrzut ekranu 9

■C; Programy Miejsca System *)

8 00 Kozielecki Józef - Koncepcje psychologiczne czlowieka.pdf

Plik Edycja Widok Przejdź Pomoc

Poprzednia Następna 56

tj. SB czw 26lut, 12:15 ©.czytelnia (i)

ełen tego rodzaju konfliktów. Jako przykład można wymienić sprzecz

po’

wodzenie w ich wyeliminowaniu prowadzi do frustracji.

Rozdział III

Wielość konfliktów

1 Popędy aktywizują i ukierunkowują ludzkie zachowanie; powodują, że jest ono działaniem celowym. Człowiek dąży do zaspokojenia popędów, do osiągnięcia gratyfikacji. Głodne dziecko poszukuje piersi matki. Jednostka o silnej potrzebie afiliacji dąży do nawiązania przyjaźni i stosunków towarzyskich. Młody polityk stara się osiągnąć wysokie stanowisko w hierarchii władzy. Zaspokojenie potrzeb usuwa napięcie i daje satysfakcję.

Nie jest ono jednak zbyt łatwe. Często człowiek nie może osiągnąć planowanych celów, ponieważ wyrastają przed nim przeszkody i trudności, których nie umie pokonać. Najważniejszą przyczyną udaremniania ludzkich dążeń jest konflikt. Dwie klasy konfliktów są godne uwagi. Do pierwszej z nich należą konflikty wewnętrzne, zwane również konfliktami motywacyjnymi. Powstają one wtedy, gdy v/ człowieku działają sprzeczne, rozbieżne siły dynamiczne, gdy dąży on jednocześnie do osiągnięcia niezgodnych celów. Tak więc dziewczyna chce zawrzeć małżeństwo z chłopcem, którego kocha, ale jednocześnie boi się, że straci wolność osobistą i niezależność. Są to zatem konflikty między popędami.

Do drugiej kategorii należą konflikty zewnętrzne, które z reguły mają charakter interpersonalny, powstają one wtedy, gdy istnieje sprzeczność między dążeniami jednostki a celami innych ludzi. Świat jest ność między zamiarami dzieci i rodziców. Racjonalne rozwiązanie konfliktów wewnętrznych i zewnętrznych daje człowiekowi satysfakcję; nie-

Chociaż wielu psychologów, socjologów czy filozofów doceniało rolę konfliktów w ludzkim działaniu, to dopiero psychoanalitycy nadali temu pojęciu wysoką rangę. Bez poznania psychoanalitycznej teorii konfliktów _nj_e można zrozumieć tej koncepcji człowieka; podobnie jak nie można poznać samochodu bez znajomości jego silnika. Zdaniem psychoanalityków konflikty między popędami oraz między jednostką a otoczeniem są nieuniknione; są one również nieświadome. Jednostka z reguły nawet nie podejrzewa, jakie sprzeczne siły determinują jej zachowanie. Konflikty są czynnikiem rozwoju i kształtowania osobowości, są one jednocześnie źródłem tragedii.

Mimo iż historia psychoanalizy nie jest przedmiotem tej książki, to warto chyba podkreślić, że twórcy jej nie zawsze identycznie rozumieli pojęcie konfliktu. Freud uważał, żc główną przyczyną ludzkich trudności jest sprzeczność między popędem seksualnym a społecznym tabu, między id i superego. Dla Horney szczególne znaczenie posiadała wrogość między jednostką a grupą. Wreszcie wielu współczesnych psychoanalityków jest zaniepokojonych konfliktem między potrzebami jednostki a zdehumani-zowanym światem. Mimo tych różnic pojęcie konfliktu zawsze odgrywało w psychoanalizie podstawową rolę.

2Wybitny dramaturg Arthur Miller napisał przed laty sztukę Śmierć komiwojażera, której treść może być ilustracją rzeczywistych konfliktów ludzkich. Jej bohaterem jest piękna i dramatyczna postać Williego Lomana. Willie, jak wielu ludzi jego czasu, dążył do wybicia się i zrobienia kariery; chciał być bogaty i potężny. Ale jednocześnie zależało mu na tym, aby „być łubianym”, aby mieć przyjaciół, aby ludzie datzyli go szacunkiem i zaufaniem. Dążenia te były ze sobą sprzeczne. Brutalna konkurencja rodzi wrogów, zwiększa samotność i izolację człowieka. Nie można jednocześnie toczyć bezwzględnej walki z konkurentami i być przez nich

110

Kozielecki Józef - Konc...

111