zrzut ekranu 36

•£f Programy Miejsca System *)

COO Kozielecki Józef - Koncepcje psychologiczne człowieka.pdf

Plik Edycja Widok Przejdź Pomoc

Dopasuj do szerokości t

^ Poprzednia ^ Następna 83 (83 z 132)

kach Skinnera czy Bruncra każde twierdzenie jest uzasadnione za pomoq danych eksperymentalnych. Prace ich w dużym stopniu przypominają badania z dziedziny biologii i fizyki doświadczalnej.

Można sformułować pytania: na jakiej podstawie psychoanalitycy twierdzą, że potrzeba mocy jest kompensacją poczucia niższości; skąd wiedzą, iż nieświadome konflikty motywacyjne są źródłem dramatów człowieka; jakie fakty przemawiają za tym, że nadmierna konsumpcja jest mechanizmem obronnym przed lękiem? Na te i podobne pytania nie znajdziemy pełnej odpowiedzi w pracach psychoanalityków. Błyskotliwe obserwacje kliniczne, dane zebrane w gabinerach terapeutów nie zastąpią rzetelnych argumentów eksperymentalnych. Dlatego też ostrożny badacz powinien traktować poglądy psychoanalityków jako mniej lub bardziej interesujące hipotezy, a nie jako w pełni uzasadnione prawa naukowe.

i ;• • :

7Psychoanaliza, którą zaprezentowałem w tej części, jest jedną z kilku wersji koncepcji psychodynamicznej człowieka. Należą do niej również inne wersje, takie jak psychodynamiczna teoria zachowania Dollarda i Millera czy teoria osobowości H. A. Murraya. Chociaż między tymi wersjami zachodzą nieraz dość znaczne różnice, chociaż w różny sposób rozkłada się w nich akcenty, to jednak posiadają one wiele cech wspólnych. Zgodnie z koncepcją psychodynamiczną najważniejszą rolę w działalności człowieka odgrywają procesy motywacyjno-emocjonalne. Jest on sterowany przez potężne siły wewnętizne, które są często, nieświado-me (chociaż pojęcie nieświadomości w różnych wersjach psychologii dynamicznej jest różnie rozumiane). Jednocześnie zwolennicy tej koncepcji nie doceniają roli procesów poznawczych; z reguły nie rozumieją, że style i strategie przetwarzania informacji wywierają znaczny wpływ na strukturę działania.

Ponadto w dynamicznej koncepcji człowieka ogromną rolę odgrywa psychoterapia analityczna lub humanistyczna. Psychoterapia jest metodą niesienia pomocy człowiekowi; metodą, dzięki której można dokonać zmiany i korekty osobowości. Zwolennicy tej koncepcji specyficznie ro-

164

p? Pobrane - Przeglądark... O Facebook - Mozilla Fir... B Aleksander Radwański O Pobierań

zumieją społeczną użyteczność psychologii. Pisał Tomaszewski: „Przy tego rodzaju obrazie życia ludzkiego najważniejsze praktycznie wydaje się organizowanie pomocy człowiekowi, roztoczenie nad nim opieki. Ideałem psy-diologa-praktyka staje się doradca ułatwiający podejmowanie decyzji i rozwiązywanie wewnętrznych konfliktów, dodający odwagi, likwidujący urazy, opiekun społeczny, przychodząq' do domu, interweniujący u władz, pomagający w załatwianiu spraw bytowych, lub lekarz czuwający nad stanem zdrowia³⁵. Ujęcie to radykalnie różni się od behawiorystycznej koncepcji użyteczności psychologii.

Ale jeszcze coś łączy wszystkie wersje portretu psychodynamicznego. Łączy je stosunkowo niewysoki poziom metodogiczny, omijanie pewnych zasad porządnej pracy badawczej. Prace Eriksona są równie mało uzasadnione jak prace Fromma. Często niewiele różnią się one od dobrej publicystyki. Portret psychodynamiczny mimo swoich wad, a może dzięki nim, zdobył ogromną popularność we współczesnej psychologii. Stał się także składnikiem zachodniej kultury. Ostatnio zdobywa uznanie również w Rosji, w sercu kultury prawosławnej. Może więc zbyt kiytycznie oceniłem koncepcję psychodynamiczną?

³⁵ T. Tomaszewski, Wstęp do psychologii, Warszawa 1963.