361

HISTORIA FILOZOFII STAROŻYTNEJ

2.    Sekstusa życie bez dogmatów, czyli życie bez filozofii

•    Stopienie wymagań sceptycyzmu i empiryzmu pociągnęło za sobą także odejście od pirrońskiego stanowiska w etyce. Sekstus buduje bowiem elementarną etykę zdrowego rozsądku. Według niego należy żyć zgodnie z doświadczeniem i powszechnym zwyczajem, a także przestrzegać czterech reguł:

-    należy iść za impulsami doznań;

-    należy iść za wskazaniem natury, która za pośrednictwem zmysłów i rozumu mówi, co jest pożyteczne:

-    należy respektować prawa i obyczaje swego kraju (w praktyce za dobre uważać to, co zbożne, za złe - to, co bezbożne):

-    należy nie pozostawać biernym, ale uprawiać jakąś sztukę;

Sekstus uznaje przy lym ismienie bogów.

•    Uznanie wartości zwyczajnego żyda pociąga za sobą porzucenie ideału bezwzględnej obojętności i niewrażliwośd, a przyjęde metropati, miarkowania odczuwanych z konieczności doznań. Powyższa kwestia pociąga za sobą pewne przywrócenie wartości temu, co pożyteczne (uprawianie sztuk).

•    Osiągnięcie niewzruszonośri, ataraksję, Sekstus pojmuje jako przypadkową niemal konsekwencję afazji.

3.    Sekstusa systematyczna krytyka wszystkich nauk i filozofii

•    Najpokaźniejsza część twórczości Sekstusa ma charakter krytyczny. W .Zarysach pirrońskich" tylko pierwsza księga ma charakter systematyczny. We wszystkich pozostałych dziełach tworzył Sekstus encyklopedię sceptyckąnauk filozoficznych. Przeprowadzając krytykę sztuk, Sekstus odrzuca aparat doktrynalny, który je tworzy i leżącą u ich podstaw mentalność etiologiczną. Celem każdej sztuki ma być, jego zdaniem, pożytek dla człowieka. Podstawę nauki stanowią nie abstrakcyjne rozumowania, ale doświadczenie i systematyczna obserwacja.

•    Za swe największe zadanie uznał Sekstus zbijanie argumentów dogmatyków i doprowadzenie ich do zawieszenia sądu. Sekstus twierdzi, że:

-    nie istnieje kryterium prawdy;

-    gdyby nawet kryterium prawdy istniało, to byłoby bezużyteczne, gdyż nie istnieje prawda;

-    niemożliwe jest też rozumowanie indukcyjne w obrębie samych rzeczy;

•    W etyce krytykuje Sekstus dogmatyczne koncepcje dobra i zla, twierdzenie, że istnieje jakaś sztuka życia oraz twierdzenie, że, przyjąwszy, że taka sztuka istnieje, można jej nauczać.