5792344243

ARTYKUŁY

PRZEGLĄD GEOGRAFICZNY T. XLVIII, Z. 4, 1976

O związkach geografii z historia

On relations betroeen geography ani

Zarys treści. W krótkich dyskusyjnych rozważ;________ _____ ____________

swoje obecne poglądy na zmiany zachodzące w związkach pomiędzy naukami geograficznymi i historycznymi. W szczególności wskazuje na konsekwencje zastosowania pojęcia „czasoprzestrzeni” i ujęć systemowych, które w pewnym sensie usamodzielniają je w stosunku do badań historycznych, zwłaszcza w ujęciach z geografii historycznej. Autor kończy swoje uwagi silnym podkreśleniem znaczenia kultury i znajomości historii dla dalszego rozwoju badań geograficznych.

I st.e i łatwe dn* iednnznaczi

..................................1

Poniższe refleksje, któr

Jeśli przyjąć, że geografia jest nauką chorologiczną, a historia nauką chronologiczną, to teoretycznie związki pomiędzy nimi wydają się proste i łatwe drv iednnznacznego określenia. W rzeczywistości są one jed-z ulegają daleko idącym kolejnym przemianom ności od etapu rozwoju każdej z tych nauk oraz ..zowo rozumienia pojęć przestrzeni i czasu. Poniższe refleksje, którymi autor pragnie wskazać na przemiany zachodzące w tej dziedzinie współcześnie, są na pewno dyskusyjne. Autor przedstawiając swoje rozważania zastrzega się, że mają one charakter otwarty i oświadcza, że gotów jest je zmodyfikować w wyniku wymiany poglądów i lepszego poznania i rozwinięcia poruszonych zagadnień i związanych z nimi pojęć.

W ewolucji poszczególnych nauk można dla każdej przyjąć nastepu-

jące kolejne fazy rozwojowe, mimo że są one z pewnością bardzo uproszczone i schematyczne: po . początkowej prostej rejestracji interesujących daną naukę zjawisk i po okresie syntetycznego opisu rzeczywistości przychodzi okres wyjaśniania przyczyn, a później również genezy tych zjawisk, czyli wyjaśnienia teraźniejszości jako końcowego rezultatu łańcucha minionych zdarzeń, by w końcu dojść do prób projekcji i prognoz przyszłościowych, czyli analizy teraźniejszości jako punktu wyjściowego nadchodzących przemian.

Spójrzmy na współzależności występujące pomiędzy geografią i hi-

Istorią w ramach takiego podziału i to w każdej z trzech faz: opisu, wyjaśniania przyczyn i określania przyszłych zjawisk. Przedtem należy jednak przypomnieć, że rozwój każdej z tych nauk nie przebiegał dotychczas równolegle i synchronicznie, lecz wprost przeciwnie — występowały poważne różnice w czasie i drogach rozwoju nauk geograficznych i historycznych.

W początkowych, opisowych fazach zależności pomiędzy obu gałęziami nauki były proste. Opisy geograficzny i historyczny dokonywane jby-ły wówczas najczęściej przez jednego i tego samego autora, a granice pomiędzy nimi nie były ani jednoznacznie określone, ani nawet w peł-