8748915460

Recenzje i noty recenzyjne 433

Bielenin-Lenczowska K.

(w druku) Dijferent Models of Labour Migration in Cantem po reny Macedonia -or What Does Pećalba Mean Now?, „Ethnologia Balkanica”.

Salazar Parrefias R.

2005 Children of Global Migration. Transnational Families and Gendered Woes, Stanford, Califomia: Stanford University Press.

Biljana S i k i m i ć, Pctko H r i s t o v (cds.), Kurhan in the Balkans, Bcl-gradc: Serbian Academy of Sciences and Arts, Institute for Bałkan Studies 2007, ss. 302, ISBN 978-86-7179-054-3.

Praca zbiorowa Kurhan in the Balkans prezentuje problematykę związaną z krwawą ofiarą zjawiskiem typowym dla wszystkich grup etnicznych na Półwyspie Bałkańskim. Redaktorzy Biljana Sikimić (Serbska Akademia Nauk i Sztuk) i Petko Hristov (Bułgarska Akademia Nauk) podkreślają, że zbiór stanowi swoistą „konstrukcję akademicką, próbę wyraźniejszego zdefiniowania praktyki ofiary zwierzęcej'’, gdzie jedynym kryterium wspólnym jest miejsce występowania tego zjawiska Bałkany (s. 9).

Kurban, stanowiący żywotną tradycję we wszystkich społecznościach bałkańskich, to ofiara składana w związku ze świętem religijnym (np. Kurban Bajram), dorocznym (np. dzień św. Jerzego Gcorgiovdcn/Hidrcllcz/Kakava) oraz w sytuacjach dotyczących danej jednostki i jej rodziny (kurban dziękczynny za zdrowie, za dziecko, za kupno domu itp.) czy poszczególnych społeczności (np. prośba o deszcz w okresie wiosenno-letnim). Istotą krwawej ofiary jest intencja, w jakiej dokonuje się rytualnego uboju oraz wspólne spożywanie potraw przygotowanych ze zwierzęcia - dzielenie się jedzeniem. Niemniej „na Bałkanach nie ma dziś jednolitego wzoru przeprowadzania kurhanu”, dlatego celem publikacji jest odnalezienie „minimalnego modelu wspólnego kurhanu bałkańskiego" (s. 9-10). Większość autorów koncentruje się na elementach innowacyjnych w rytuale, traktowanych tu jako przejaw konstruowania nowej tożsamości lokalnej, etnicznej, narodowej (redaktorzy nawiązujądo koncepcji Erica Hobs-bawma). Podkreślana jest też społeczna funkcja kurhanu konsolidacja grupy poprzez rekonstrukcję tradycji bądź konstrukcję nowej tradycji, w postaci odtwarzania starego rytuału w nowej funkcji, i równoczesne oderwanie kurhanu od pierwotnych funkcji religijnych. Redaktorzy pracy mówią tu o swoistej religijności rodzinnej i lokalnej.

Tak szeroka koncepcja kurhanu uwzględnia dwa poziomy religijności oficjalny i ludowy, obecne zarówno w islamie, jak i chrześcijaństwie. Ponadto istnieją trzy często współwystępujące poziomy uczestnictwa w ofierze: indywidualny (we własnej intencji), rodzinny (w intencji rodziny, rodu lub wybranych krewnych) oraz spo-łecznościowy (w intencji mieszkańców wsi, grupy wiekowej) (s. 10). Kurban wykonywany jest zawsze w intencji „swoich”, a dedykowany lokalnie uznawanemu świętemu (również przez muzułmanów przykład islamu ludowego), co przeradza