8748915617

10 Badania geograficzne nad Polską północno-zachodnią.

geografji i interes, jaki ona przedstawia nietylko dla antropogeografji, ale i dla geografji fizycznej. Jednakże punkt ciężkości zainteresowania geografji prehistorycznej spoczywa na geografji człowieka.

Nawiązując do pracy D e f f o n t a i n e s’a, Mendes Correa¹ poświęca geografji prehistorycznej specjalne stodjum. Autor podkreśla regjonalne znaczenie geografji prehistorycznej, wskazując na wielkie trudności w tworzeniu uogólnień, z niej wyprowadzanych. Dlatego określa ją jako gałęź geografji regjonalnej, a nie ogólnej. Człowieka prehistorycznego uważa Correa za niewolnika środowiska geograficznego i to stanowi podstawę zainteresowania paleogeografji prehistorją. Geografja człowieka jest najważniejszem zadaniem geografji prehistorycznej. Rekonstrukcję krajobrazu fizycznego zaleca jedynie jako podstawę rozważań nad geografją człowieka i nie stosuje do niej metod prehistorycznych.

Cennemi są uwagi Correa o geografji prehistorycznej. Naczelnem zadaniem tej nauki jest dążność do ustalenia związków ogólnych między faktami antropologicznemi i kulturami prehistorycznemi a ośrodkiem geograficznym. W badaniach zaleca autor dokładne zdjęcia terenu z uwzględnieniem szczegółów topograficznych. W geografji prehistorycznej mogą być rozpatrywane zagadnienia ze wszystkich działów antropogeografji. Autor wskazuje na tę możliwość z zakresu geografji politycznej, komunikacji i geografji wojny, choć najszerzej traktuje geografję osadniczą.

Wskazane wyżej prace są ogólnemi rozważaniami nad geografją prehisto’ ryczną i mają w znacznej mierze charakter teoretyczny. Szczegółowem omówieniem ich zajmę się na innem miejscu, ograniczając się tutaj do kilku uwag.

Najcharakterystyczniejszem jest zjawisko, że żadna z tych prac metodycznych nie jest pisana ex post, żadnej z nich nie poprzedzają studja szczegółowe, na których mogłyby się oprzeć ogólne uwagi. Capitan iDeffontaines proponuje wielką syntezę, nie rozwijając jej szerzej w studjach szczegółowych.

Przywiązywanie największej uwagi do zagadnień antropogeograficznych w dziedzinie geografji prehistorycznej — tak silnie podkreślane przez Ca pita n’a, Deffontaines’a i Correa — jest najzupełniej słuszne. Jednakże usuwanie w cień zagadnienia rekonstrukcji krajobrazu fizycznego w czasach przedhistorycznych, specjalnie widoczne w pracy Correa, jest błędne. Za wyraźny brak uważam także pominięcie roli zabytków prehistorycznych w rekonstrukcji ówczesnego krajobrazu fizycznego.* Niesłusznem także wydaje się odmawianie² wartości wnioskom ogólnym, wysuniętym przez geografję prehistoryczną i zaliczenie jej do geografji regjonalnej a nie ogólnej. Bowiem wnioski, osiągnięte tu przez badania regjonalne, nabierają znaczenia praw ogólnych i jako takie stają się również własnością geografji ogólnej.

1

   A. A. Mendes Correa: 1. c

2

   A. A. Mendes Correa: 1. c., str. 73.