8748915622

148 Badania geograficzne nad Polską północno-zachodnią.

nej Obry. Podobnie jak pagórki Bukowsko-ludwikowskie i Lwówecko-rako-niewickie, także te pagórki wiążą się z pasem pagórków, położonym na południe od rz. Obry.

Pagórki, położone na południe od rz. Obry, dadzą się ująć w trzy ustawione względem siebie pod ostrym kątem bloki. Blok pagórków Sławińskich i Śmigielskich, blok pagórków Osieczeńskich, Dolskich i Zerkowskich, oraz blok pagórków Jarocińskich. Pagórki te uchodzą przeważnie za pagórki mo-renowo-czołowe. Krajobraz ich nie jest jednak jednolity. W bloku Jarocińskim pagórki są bardzo słabo zaznaczone i nie przez wszystkich autorów bywają uważane za morenę czołową.

Krajobraz równinowy zajmuje duże przestrzenie pomiędzy krajobrazem wzgórzowym i pagórkowatym. Podczas gdy równiny: Leszczyńska, Koźmińska i Kaliska tworzą dość jednolity pas równin na południu Wielkopolski, to równiny: Nowotomyska, Opalenicka, Kościańska, Poznańska, Sredzka, Wrze-sińska i Zagórowska są oddzielone od siebie. Także równiny: Rogozieńska, Rogowska oraz Inowrocławska¹ są odosobnione.

W stosunku do krain pagórkowatych krainy równinowe odgrywają jakby rolę podrzędną. W rzeczywistości tak nie jest. Krainy równinowe podzieliliśmy na równiny lekkofaliste i na równiny płaskie. Równiny lekkofaliste stanowią przejście z krain pagórkowych do równin płaskich. Falistości terenu są na nich nieznaczne o wysokości względnej 10 do 40 metrów i o nachyleniu od 0’6 do 1'5°. Rodzaj występowania jest przerywany. Za wyjątkiem bowiem krajobrazów drumlinowych, nierówności nie zachowują kierunków ciągłych. Jak zaznaczono na mapce — ryc. 1 (str. 140), równiny lekkofaliste otaczają choćby tylko wąskim pasem, równiny płaskie. Leżą także w ich obrębie pewne przestrzenie o charakterze równin płaskich. Dowodzi to właśnie ich charakteru przejściowego.

Równiny są zbudowane przeważnie z moreny dennej, która się osadziła w czasie spokojnej fazy tajania lodowca. Niepodobna powiedzieć, czy to były bryły martwego lodu. Niemniej da się stwierdzić, że działały przy powstaniu równin zarówno czynniki akumulacyjne, jak i denudacyjne. Równina Nowotomyska bywa uważana w całości za wielką powierzchnię zandrową.

Także równiny Rogozieńska, Poznańska i Wrzesińska są pokryte w pewnej części zandrami. Na innych równinach zandry są rozwinięte słabo lub ich niema. Równiny Poznańska i Sredzka są w części zdrumlinizowane. Nadto równiny lekkofaliste mają, podobnie jak sąsiednie krainy pagórkowate, jeziora. Są bowiem poprzecinane dolinami rynnowemi. Na uwagę zasługuje rozcięcie głębokiemi dolinami równiny Leszczyńskiej.

Równiny Rogozieńska i Rogowska leżą w dorzeczu Wełny, równina Inowrocławska w dorzeczu Noteci, równina Szamotulska w dorzeczu rz. Samicy.

¹ Nie nazwałem owej równiny Kujawską, gdyż: 1) konsekwentnie należało jej dać nazwę od miejscowości i 2) w Kujawach można wyróżnić kilka równin.