8748915655

12 Badania geograficzne nad Polską północno-zachodnią.

mać. Były to naturalne szlaki komunikacyjne. Materjał He 11 mi cha także w zakresie prehistorycznym jest mało zróżnicowany. Wprawdzie mówi w tekście o grupie północnej i południowej, ale nie są one zaznaczone na mapie, w związku z czem nie wpływają na wyjaśnienie rozpatrywanych zjawisk.

Teza bezleśności, jako głównego dodatniego waloru osadniczego, występująca w obydwu pracach, wymagała obszernego omówienia stosunków klimatycznych i florystycznych. Obaj autorowie twierdzą, że w epoce neolitu istniała puszcza z mniejszemi lub większemi polanami, które Wahle¹ wiąże z występowaniem roślin stepowych (pontyjskich).

Zagadnieniem związku roślinności pontyjskiej z glebą i osadami przedhi-storycznemi zajmuje się W. Maas.² Autor twierdzi, że flora pontyjska stanowi relikt dawniej rozprzestrzenionego stepu. W związku z nią występuje człowiek neolityczny, który okupował te tereny w okresie stepowym i zajmował je później, nie puszczając w te miejsca lasu. Dowody opierają się tutaj na bardzo ogólnych przesłankach, na niedokładnych³ i w zbyt małej podziałce wykreślonych mapach, oraz na materjałach prehistorycznych niedostatecznie zróżnicowanych, tak odnośnie do czasu jak i ich charakteru kulturowego.⁴

Podobnie ogólny charakter posiada praca Leeds’a.⁵ Obejmuje ona dorzecze górnej Tamizy, poczynając od Reading. Jest to znaczna przestrzeń (około 4800 km²). Nie znać jednak w pracy badań bezpośrednich. Wykonana jest pod znakiem założeń dedukcyjnych, które się streszczają w postulacie bezleśności terenu, umożliwiającego komunikację — znaczenie jej silnie autor podkreśla — i osiedlanie się. Stąd umieszcza Leeds osady prehistoryczne na żwirach w obszarach zalewowych i na wyniosłych grzbietach skalnych, zwłaszcza kredowych. Osobliwość tego terenu, pozbawionego innych, bardziej zasadniczych wartości osadniczych, uderza samego autora, budząc w nim wątpliwość, której jednak nie usuwa.

Charakterystycznym dla tego dedukcyjnego ujęcia jest fakt, że nie zawsze położenie zabytków prehistorycznych potwierdza, wysuwane przez autora, teorje.⁶

Cechą wspólną wszystkich tych prac jest ujmowanie większych obszarów, bez poprzednich studjów szczegółowych w terenie, co zmusza do wyłącznego oparcia się na karcie i na materjale ogólnym, czerpanym z literatury i z karty.

E. Wahle: 1. c., str. 122-123.

W. Maas: Beziehungen zwischen altester Besiedlung, Pflanzerwerbreitung und Bo-

den im Ostdeutschland und Polen. Deutsche Wissenschaftliche Zeitschrift fiir Polen. Poznań 1928. Heft 13.

J. Dylik: Mapy osadnictwa przedhistorycznego Wielkopolski. Czasopismo Geograficzne. T. VII, z. 2—3. Lwów 1929, str. 171 —172.

Por. niżej, str. 30 — 31.

E. T. Le eds: Early settlement in the upper Thames Basin U. G. S. Rapport de la Commission de 1’Habitat Rural. 1928, str. 122—130.

Znakomity przykład tego znajdujemy na str. 124 u Leeds a, gdzie dla wydedu-kowanej drogi komunikacyjnej wzdłuż kredowego grzbietu między F aringdon i Oxfordem nie może autor znaleźć uzasadnienia w występowaniu zabytków przedhistorycznych.