8748915822

78 Badania geograficzne nad Polską północno-zachodnią.

przy omawianiu typów osiedli pominąć. Podobną rolę grają cukrownie. Cukrownie są stosunkowo nieliczne i stoją zazwyczaj przy większej wsi, skąd ludność znajduje sezonową robotę. Niema więc specjalnej warstwy robotniczej, która mieszkałaby oddzielnie. Natomiast odrębnie nieco przedstawiają się młyny wodne. Młyny wodne rozłożyły się wzdłuż niektórych potoków. Przypominają nieco folwarki w krajobrazie. Domy skupione są w jednem miejscu, a robotnicy mieszkają w zabudowaniach podobnych do czworaków dworskich. Ze względu na to jednak, że młyny wodne są nieliczne, nie za-sługują one na specjalne wyróżnienie. Cegielnie, licznie rozrzucone między osiedlami rolniczemi, są to małe do potrzeb lokalnych ograniczone przedsiębiorstwa. Zasadniczo więc na obszarze Wielkopolski nie mamy osiedli przemysłowych o charakterze miejskim.

3. Metoda pracy.

Celem geograficznego opisania osadnictwa wiejskiego Wielkopolski, postanowiłam, w myśl wyżej podanych założeń, zapoznać się bezpośrednio z terenem. Zwiedziłam specjalnie około 150 wsi Wielkopolski, przecinając kraj wszerz i wzdłuż. Pomijam tu inną drogą zdobyte doświadczenie. Pierwszym wynikiem obserwacji w terenie było ustalenie, że odległość między zagrodami jest rozmaita, a zagrody, stojące od siebie w większej odległości, nie tworzą w terenie skupienia. Starałam się ująć pewną graniczną odległość, od której począwszy, zagrody skupienia już nie tworzą i przyjęłam pewną wartość bezwzględną (patrz str. 84). Wprowadzenie bezwzględnej wartości powoduje pewne schematyczne ujęcie osadnictwa, jest ono jednak koniecznem, ze względu na zamiar szczegółowego zmapowania zjawiska rozproszenia osiedli. Wyróżniłam na podstawie obserwacyj w terenie typy osiedli, zbierając do nich w miarę możności ilustracje fotograficzne.

Studjum map dostarczyło materjału do ścisłego ujęcia i skartowania, obserwowanych w terenie zjawisk. Wykonałam metodą kropkową mapę, oznaczając skupienia: wieś dworską, wieś zagrodniczą, oraz rozproszenie częściowe i zupełne odrębnemi znakami na podstawie map 1 : 25.000. W ten sposób wykonana mapa w podziałce 1 : 300.000 oddaje bardzo dokładnie stosunki osadnicze najdrobniejszych obszarów. Jest ona podstawą pracy. Celem ogólniejszego ujęcia, obliczałam następnie dla każdej kratki (wielkość kratki odpowiada jednemu arkuszowi mapy 1 : 25.000) procentowy stosunek, w jakim poszczególne osiedla występują. Wykreśliłam na podstawie tego materjału metodą izarytmiczną zasięgi poszczególnych typów osiedli, nakładając izarytmy poszczególnych typów na jedną mapkę. Wydostałam tą drogą obszary, na których występuje tylko jeden typ w przewadze i takie, na których nakładają się na siebie zasięgi różnych typów. Przyjęłam następnie dla poszczególnych typów osiedli skupionych, zagrodniczych i dworskich i dla rozproszonych