8748916016

22 KULT NIEDŹWIEDZIA.

żniejszego dzikiego zwierzęcia, np. niedźwiedzia, wieloryba, foki lub wilka.

U Eskimosów Ameryki półn.. Kamczadałów i t. d. kult wieloryba, u innych znowu kult foki objawia się z wielką wyrazistością, ale u wszystkich silniej ponad pierwsze występuje kult niedźwiedzia. Na czemże polega kult, o którym mowa i w jakich objawia się on szczegółach ? Aby dać o nim pojęcie, zaczniemy od Ostiaków z nad rzeki Obi, w okręgu Tobolskim ^x).

Pod wpływem czci i bojaźni, nie tyle fizycznej, ile mitycznej, przed niedźwiedziem, każdy myśliwy przy spotkaniu z nim, jeżeli ma zamiar strzelać, prosi przedewszystkiem o przebaczenie. „Wybacz mi, drogi staruszku, przemawia, że mam zamiar cię zabić, aleś sam sobie winien. Pocoś mi wszedł w drogę, biedaku ? nie gniewaj się tedy, dobry staruszku!” Dopiero po tern uniewinnieniu odważa się strzelić. Jeśli nie zdążył dopełnić tej ceremonii przed żywym, winien co prędzej upokorzyć się przed martwym. W takim wypadku odzywa się mniej więcej w następujący sposób:    „Po cóż ja taką

zbrodnię popełniłem, poczciwy mój człowieku, dobry, potężny bohaterze, mądry starcze! Na cóżem powziął taki brzydki zamiar?!" Inaczej wierzy, że nieprzebłagany duch niedźwiedzia będzie się mścił na nim ²).

Po tych usprawiedliwieniach gromadka myśliwych rozpala ognisko i zabiera się do zdjęcia skóry, przemawiając wciąż do niedźwiedzia, w głębokiem przekonaniu, że duch tego zwierza słyszy ich. Przed rozpruciem kładą mu na brzuchu 7 suchych pręcików. Zaczynając przecinać skórę przełamują pierwszy pręcik i mówią do niedźwiedzia:    „Oto widzisz, rozpinamy ci pierwszy guzik”. Przytem da

ją strzał w powietrze. Zdejmują następnie drugi patyczek, przełamują go, przecinają dalej i powtarzają niedźwiedziowi:    „Teraz rozpina

my ci drugi guzik" i strzelają. W ten sposób postępują do siódmego razu, następnie przecinają skórę na piersiach, mówiąc:    „Nareszcie,

poczciwy staruszku, rozpruliśmy ci i kamizelkę.” Z podobnemi ceremoniami rozcinają łapy, zaczynając od przedniej prawej i palców. Po zdjęciu skóry zakopują niedźwiedzia troskliwie, gdyby bowiem tego

*) Nawet nad Jenisejeiu Ostiaki, choć przyjęli chrześcijaństwo, jeszcze nie przestali czcić niedźwiedzia.

²) Choroba np. jest pochwyceniem duszy chorego przez jakiegoś ducha, np. niedźwiedzia (w Syberyi i w Laponii).