8748916036

KULT NIEDŹWIEDZIA. 31

odgłosie piszczałki (Kb. Pozn., XIII, 193, IX, 134, 138, 139), albo bez niej, prowadzą go na łańcuchu lub sznurku do wszystkich domów we wsi. Drugi, przebrany za Cygana, lub niedźwiednika, pobudza go razami, często dotkliwymi, do tańca i niezgrabnych skoków. Dwóch parobczaków niesie kosze do zbierania datków, składających się z jaj, kiełbasy, kiszki, placków i t. d., z tego następnie urządzają sobie wieczorną zabawę. Nad Wartą, gdy cała czereda wejdzie z niedźwiedziem do chaty, pochwaliwszy Pana Boga, zagrzmi pieśnią niedobranym głosem:

Przyślijmy tn po dyngusie,

Zaśpiewamy o Jezusie.

O Panience, świętym Piotrze (zawsze Ś-ty Piotr)

O Judaszu i o łotrze,

A gosposia chętna, szczera Da nam wędlin, chleba, sera,

Mając w domu z Bożej łaski Placki, jaja i kiełbaski.

Potem wysuwają się po kolei przed gospodynię, kłaniają się czapkami do nóg i przymawiają dowcipnie o różne podarki (Tyg. Ilustr. I, 255).

Nawet najmniej skłonny do uogólnień musi się tu dopatrzyć licznych analogii z wyżej opisanemi scenami. Różnica jednak w tych obrzędach jest i musi być wielka. Tam kult żyje — więc ceremonie są żywe i zrozumiałe; tu, od wieków kult zaginął,—jedne ceremonie go przeżyły—skażone, zmienione do niepoznania i skrócone. Treść uleciała — został tylko symbol, i to w szczątkowej postaci, w nowej szacie, zastosowanej do nowych warunków, pojęć i obyczajów. I to dziw, że został chociaż ślad jaki taki. A został nietylko we wspomnianym obrzędzie chodzenia z niedźwiedziem, misiem. Być może, że chodzenie z „turem’' *), „toroniem”, „konikiem” |w Czechach „chozeni s klubnou” ²)J jest tylko dalszą, bardziej znamienną postacią tej samej ceremonii.

Bladych śladów tego kultu można się doszukać i w niektórych

’) P. Sew. Udziela jest zdania, że ioroii w Ropczyckiem ma związek z misiem.

^ł) Ćenek Zibrt.