223428237

PRZEGLĄD GEOGRAFICZNY t. XXXIII, Z. 1, 19C1

KAZIMIERZ DZIEWOŃSKI, ELŻBIETA IWANICKA

Miejsce zamieszkania (pochodzenia) słuchaczy

wyższych uczelni w Polsce

Places oj Residence (Origin) oj Students oj Academic Schools in Poland

Zarys treści. Wykorzystując dane liczbowe zebrane przy opracowaniu w 1959 r. terenowych bilansów zatrudnienia, autorzy opracowali w przekrojach powiatowych zagadnienie miejsca zamieszkania studentów wyższych uczelni w Polsce. W szczególności podjęli oni próbę określenia zasięgu poszczególnych ośrodków uczelnianych w Polsce, ich wzajemnych zależności oraz terytorialnego zróżnicowania odsetków studiującej młodzieży. W końcowym podsumowaniu wyników przeprowadzonej analizy sformułowano hipotezę rozmieszczenia głównych regionów kulturalnych w Polsce oraz ich typologii.

Statystyka studentów wyższych uczelni, a więc grupy społecznej zwartej, stosunkowo nielicznej, odgrywającej ważną a przy tym jednoznaczną rolę w życiu społeczeństwa — narodu, stanowi od dawna przedmiot zainteresowań i badań różnych gałęzi nauki: socjologii, demografii, a również i geografii. Z geograficznego punktu widzenia głównym przedmiotem zainteresowań jest sprawa pierwotnego miejsca zamieszkania, tj. pochodzenia terytorialnego studentów. Analiza tego zagadnienia pozwala na określenie znaczenia i zasięgu wpływów kulturalnych najważniejszych ośrodków uczelnianych z jednej strony, a z drugiej — na wnioskowanie co do kierunków przyszłej struktury kulturalnej i kwalifikacji siły roboczej poszczególnych części kraju. Ten ostatni problem dla pełnego ujęcia wymagałby jednak dodatkowego zbadania również końcowych (docelowych) miejsc pracy absolwentów wyższych uczelni, które są statystycznie bardzo trudne do uchwycenia.

Po wojnie Polskie Towarzystwo Geograficzne (Wydział Spraw Naukowych) już w 1949 r. podjęło z inicjatywy Głównego Urzędu Planowania Przestrzennego studium zasięgów wpływu poszczególnych ośrodków uczelnianych na podstawie pochodzenia studentów. Zmiany organizacyjne oraz zainteresowań organów planowania spowodowały, że zebrane wówczas materiały nie zostały w pełni wykorzystane, a wyniki opublikowane.

Po raz drugi geografowie zainteresowali się tym zagadnieniem w 1958 r. w związku z pracami dotyczącymi rozmieszczenia wyższych uczelni, organizowanymi przez kierownictwo Ministerstwa Szkolnictwa Wyższego oraz pracami Instytutu Geografii PAN nad regionalizacją ekonomiczną Polski. Wyniki wykonanej analizy zostały opublikowane przez A. Wróbla na łamach „Przeglądu Geograficznego" w 1959 r. W badaniach posłużono

i A. Wróbel. Regionalne zasięgi obsługi ośrodków szkolnictwa wyższego w Polsce. „Przegląd Geograficzny" XXXI, Warszawa 1959, s. 129—135.