2964938944

386    SPOŁECZEŃSTWO W OBEC ROZUMU I WIARY.

wieniu Bosemu. A Morsy się sprzeciwiają, ci potępienia sobie nabywają ¹.

Takie postawienie zwierzchności państwowej na stopie oj-cowstwa w rodzinie, ułatwia też w wielu razach jasne zrozumienie obowiązków władzy, która zawsze po rodzicielsku z podwładnymi poczynać sobie winna. Jak troskliwy ojciec prowadzi swe dzieci po drodze obowiązków, spotykane przeszkody i niebezpieczeństwa starannie usuwa, a w miarę dojrzewania, synów do udziału w familijnych interesach ich dopuszcza,— tak samo zwierzchnik względem podwładnych postępować powinien: wykształcać naród, strzec go od zgorszeń, wreszcie stopniowo dopuszczać go do współudziału w rządach. Z tego potrójnego obowiązku zwierzchnika łatwo wysnuć, w jakim duchu odpowiedne instytueye państwowe urządzone być winny. Co do wychowania, oczywistą jest rzeczą, że skoro cały ustrój społeczny opierać się ma na Ewangelii, to przedewszy-stkiem kierownictwo młodzieży winno być nawskróś chrześcijańskie, tak co do przekonań, jak i co do obyczajów; w przeciwnym bowiem razie już w następnem pokoleniu zabrakłoby społeczeństwu owego nadprzyrodzonego żywiołu, który jest spójnią i siłą towarzyskiego życia. Program przeto nauk, wybór przewodników młodzieży i dzieł elementarnych, używanych po szkołach, usuwanie wreszcie wszystkiego, co obałamucić lub zgorszyć może młodzież, wszystko to, mówię, jest obowiązkiem chrześcijańskiego rządu, tak samo jak i ojca rodziny. Jak ojciec, dbały o dobro dzieci, nie dopuści, by lada przybysz wkradł się do jego domu i głosił w obec młodzieży bezbożne lub rozwiązłe zasady, tak naczelnik kraju troskliwy o dobro wzrastającego pokolenia i przyszłość ojczyzny, ma sumienny obowiązek nie dopuszać, aby publiczne wykłady po szkołach lub ogłaszane drukiem dzieła zawierały w sobie truciznę niewiary i zgorszenia, która tak łatwo zaraża wrażliwą duszę młodzieży. Lecz i dojrzała nawet wiekiem część społeczeństwa, narażona jest na omamienie i zepsucie przez wymownych koryfeuszów błędu i rozpusty, którzy umieją wyzyskać każdą słabość, rozognić każdą namiętność, kiedy tylko otwarty przystęp do umysłu ludu znajdują. Obowiąz-

1

Rzym. XIII, 2.