3870136279

KPP 3/2007 Michał Królikowski 68

Problem ten dotyczy m.in. Konwencji wiedeńskiej o prawie traktatów w zakresie interpretacji postanowień statutu MTK czy konwencji ONZ z 1987 roku o zapobieganiu torturom wobec różnic w odnośnej definicji tortur zawartej w statucie MTK.

3.2. Zwyczaj i normy imperatywne w prawie karnym międzynarodowym

Mimo że w obu omawianych w poprzednim punkcie artykułach statutów trybunałów określających prawo właściwe źródła prawa zostały uszeregowane w podobnej kolejności, nie należy oczekiwać, że w ten sposób wyrażono jakąś koncepcję hierarchii źródeł²¹. Raczej, porządek ten w obu przypadkach - co zresztą jest bardziej widoczne w przypadku redakcji statutu MTK - systematyzuje kolejność czerpania z formalnych źródeł prawa międzynarodowego w jego stosowaniu, określając w ten sposób następujące po sobie kroki argumentacyjne w poszukiwaniu treści norm prawa karnego międzynarodowego regulujących dane zagadnienie. Mimo braku formalnej hierarchii źródeł niektóre z traktatów odgrywają jednak rolę bardziej prymarną niż inne - i tak są traktowane w orzecznictwie trybunałów²². Dzieje się tak przede wszystkim wówczas, gdy traktaty te zawierają - stosownie do określeń używanych przez MTS - „zasady wiążące państwa, nawet wobec braku formalnie przyjętego zobowiązania", zawierające „zasady wprowadzane dla powodów czysto humanitarnych lub cywilizacyjnych", które „muszą być dostrzegane przez państwa niezależnie od ratyfikacji wyrażających je traktatów gdyż stanowią nieprzekraczalne zasady zwyczajowego prawa międzynarodowego". Z powodu ich natury, normy te muszą mieć równą moc wiążącą wobec wszystkich członków wspólnoty międzynarodowej²³. Mimo że normy te zostają zatem wyrażone w strukturze traktatu, MTS traktuje je nie jako normy traktatowe, ale część prawa zwyczajowego, traktując konwencje jako dowód istnienia normy zwyczajowej. W strukturze źródeł prawa międzynarodowego to bowiem normy prawa zwyczajowego - niezależnie od skomplikowanych i dwukierunkowych powiązań z traktatami - stanowią

²¹    A. Cassese, International Law, Oxford 2005, s. 198 i n.; A. Pellet, [w:] The Statute of International...; Th. Meron, Norm Making and Supervision...; tenże, On Hierarchy...; D. Shelton, op.cit.; A. Wyrozumska, Umowy....

²²    Zob. np. orzeczenia MTS - Reservations to the Convention on the Prevention and Pu-nishment of the Crime of Genocide, ICJ Reports (1951), p. 15, 23; Military and Parliamentary Activities In and against Nicaragua, ICJ Reports (1986), 14, 114, pkt 218. Szerzej zob. A. Pellet, [w:] The Statute of International....

²³    Wyrok MTS w sprawie North Continental Shelf, ICJ Reports (1969), s. 3, 38-39, pkt 63.