3870136299

KPP 3/2007 Michał Królikowski 90

składu orzekającego, zgodnie z którym ,jeżeli dana postać aplikacji znaczenia słowa lub wyrażenia prowadzi do absurdu lub niejasności, zarówno kontynentalny system prawny, jak i ten z kręgu common law, pozwala sądom na odstąpienie od wykładni literalnej i gramatycznej".

Niekiedy, powód uchwalenia statutu był dla potrzeb wykładni tele-ologicznej wyrażany był w kategoriach innego, bardziej zasadniczego rodzaju, a mianowicie przez powołanie się na kategorie celu humanitarnego lub ochrony godności człowieka. W wyroku w sprawie Furundźija⁵⁹ trybunał, po tym jak ustalił - wobec braku definicji gwałtu w prawie traktatowym i zwyczajowym - że stosownie do zasad ogólnych prawa karnego międzynarodowego uznanych przez narody cywilizowane możliwe jest przyjęcie wspólnej definicji gwałtu polegającego na zmuszeniu do stosunku seksualnego, stwierdził, że w tym świetle nie można przyjąć, że zmuszenie do seksu oralnego jest powszechnie uznane za postać przestępstwa zgwałcenia. Jednakże takie rozszerzenie definicji gwałtu jako postaci zbrodni przeciwko ludzkości i objęcie nią tej ostatniej postaci sprawstwa jest możliwe z tego powodu, że w pełniejszy sposób wyrazi ona „fundamentalną zasadę ochrony godności człowieka".

Również dyrektywa wykładni systemowej, przewidziana w Konwencji wiedeńskiej w postaci wymogu uwzględnienia kontekstu traktatu, nie była w orzecznictwie trybunałów ad hoc stosowana jednolicie. W wyroku w sprawie Tadicia⁶⁰, trybunał odwołał się do wykładni systemowej i logiki wewnętrznej aktu jako podstawy rozumowania, uznając, że argumenty z tej dyrektywy wykładni przemawiają na rzecz wniosku, że zbrodnie przeciwko ludzkości nie mogą być popełnione z winy umyślnej bez zabarwienia świadomością kontekstu działań skierowanych przeciwko ludności cywilnej. Pojawiały się jednak szersze niż przewidziane w Konwencji wiedeńskiej konstrukcje kontekstu ich statutów, nawiązujące do metod rozumowania właściwych dla kultury common law. MTKJ wyraził w orzeczeniu w sprawie Delalić (MTKJ Trial Chamber, IT-96-21, wyrok z 16.11.1998 r., § 164) pogląd, że kontekst statutu zawiera pięć elementów, a mianowicie (a) inne postanowienia tego samego dokumentu, (b) jego preambułę, (c) istniejący stan prawny regulujący daną dziedzinę, (d) inne dokumenty międzynarodowe regulujące kwestię odpowiadającą merytorycznie danemu problemowi, (e) szkodę, która była powodem wprowadzenia regulacji". Warto również wskazać, że w dotychczasowym orzecznictwie trybunałów stosowane są typowe topiki prawnicze, takie

⁵⁹    MTKJ Trial Chamber, IT-95-17/1-T, wyrok z 10.12.1998 r„ pkt 184.

⁶⁰    MTKJ, Interlocutory Appeal, IT-94-1-AR72, postanowienie z 2.10.1995 r., pkt 79.