3870136304

KPP 3/2007 94

Micha) Królikowski

albo może zapoznawać część dorobku zwyczajowego prawa karnego międzynarodowego. Warto wskazać, że w przypadku statutów trybunałów ad hoc, jak również statutu MTK, mamy do czynienia właściwie ze wszystkimi tymi postaciami wzajemnych relacji. Należy zatem rozważyć istnienie i ewentualną rolę dyrektywy skłaniającej interpretatora do zapewniania jak największej zgodności normy wyrażonej w statucie lub konwencji normy prawa karnego międzynarodowego - pod warunkiem oczywiście wątpliwości odnoszącej się do jej treści - ze zwyczajową normą imperatywną tworzącą treść zakazanego bezprawia.

Pytanie to nabiera szczególnej wyrazistości w przypadku objęcia jurysdykcją danego trybunału wydarzeń sprzed jego powołania, jak miało to miejsce w przypadku np. MTKJ lub MTKR. W kluczowej dla dalszej działalności MTKJ sprawie Tadicia⁶⁶ trybunał podkreślił, że podstawowym powodem dla interpretacji pojęć statutu w zgodzie z prawem zwyczajowym jest zapewnienie realizacji zasady nullum crimen sine lege. W innej sprawie Trybunał przyjął nawet, że zasada legalizmu karnego oznacza w tym wypadku konieczność poddania pod właściwość rzeczową trybunału zbrodni międzynarodowych tylko według takiej ich typizacji, która była ustalona w prawie zwyczajowych w chwili ich popełnienia⁶⁷. Dotyczy to zarówno treści znamion, jak również zasad odpowiedzialności indywidualnej. Warto przy tym podkreślić, że tego rodzaju rozumowanie jest zbieżne z argumentacją używaną w systemach common law w odniesieniu do szczególnie twórczego rozstrzygnięcia sądu.

W odniesieniu do statutu MTK, który w wielu miejscach nie uwzględnia w pełni dorobku prawa zwyczajowego, ewentualna dyrektywa zmierzania do osiągnięcia zgodności ze zwyczajowym prawem karnym międzynarodowym musi opierać się na odmiennych podstawach. Dzieje się tak dlatego, że zgodnie z zasadami jurysdykcji ratione temporis, MTK jest właściwy w odniesieniu do zbrodni popełnionych po wejściu w życie statutu rzymskiego, zaś jeśli państwo stanie się stroną statutu MTK po jego wejściu w życie, trybunał może wykonywać swoją jurysdykcję jedynie w odniesieniu do zbrodni popełnionych po wejściu w życie statutu w stosunku do tego państwa, chyba że państwo złożyło deklarację zawierającą oświadczenie woli o rozciągnięciu zakresu rzeczowego właściwości rzeczowej trybunału (art. 11 statutu MTK). Dodatkowo, art. 22 wprowadza możliwość pociągnięcia do odpowiedzialności karnej na

⁶⁶    Tadić, MTKJ, Interlocutory Appeal, IT-94-1-AR72, postanowienie z 2.10.1995 r., pkt 143.

⁶⁷    Kordić and Ćerkez, MTKJ IT-95-14/2, postanowienie z 2.3.1999 r. dot. art. 2 i 3 statutu, pkt 118.