628033547

22 TOMASZ GOBAN-KLAS

łecznego, oraz analiza percepcji i recepcji społecznej, w tym określenie stopnia zauważania, poznawania i przyswajania treści prasowych. Są to wszystko problemy niezmiernie trudne do empirycznego uchwycenia, niemniej nawet ich wstępne rozeznanie posiada wielki walor praktyczny.

Analiza całościowa — tzn. pełnego procesu realizacji celu: od jego inicjacji do społecznych konsekwencji podjętych działań — pozwala w drodze konfrontacji zamierzeń i rezultatów, celów finalnych i etapowych z aktualną sytuacją, określić stopień realizacji celu. Ma to wielkie znaczenie praktyczne, bowiem na ogół znamy go tylko w największym przybliżeniu, często zresztą żywiąc mylne w tym względzie przekonania. Diagnoza, jaką dają wymienione wyżej typy analizy, stanowi punkt wyjścia dla terapii, proponowania środków doskonalenia praktycznego działania. To jednak zadanie — w świetle założeń przyjętego tu modelu partnerskiego — wymaga ścisłego współdziałania naukowca i praktyka, zależy zatem od właściwego ułożenia stosunków między nimi.

Badania prasoznawcze w świadomości praktyków prasowych

Jak dotąd, przedstawiciele większości dyscyplin społecznych zgodnie stwierdzają, iż „sporo jest racji w narzekaniu pracowników nauki na niedocenianie badań społecznych przez różne ogniwa naszej gospodarki, aparatu państwowego i organizacji społecznych (...) Zdarza się przy tym, że im niższy jest poziom kwalifikacji praktyków, tym więcej wysuwa się wątpliwości co do celowości i przydatności badań społecznych” ⁴⁹.

Badania prasoznawcze miały jednak — jak się wydaje — nieco więcej „szczęścia”, niż inne dyscypliny społeczne. Ich rozwojowi towarzyszyło aktywne zainteresowanie wszystkich kategorii praktyków, od dysponentów politycznych i wydawniczych, aż do szeregowych dziennikarzy. Najlepszym dowodem stałego zainteresowania praktyki prasowej jest fakt, że — jak dotąd — badania prasoznawcze w systematyczny sposób są rozwijane jedynie w placówkach głównego wydawcy prasy polskiej — RSW „Prasa — Książka — Ruch”. Mecenat ten przyczynił się nie tylko do znacznego — w skali krajów .socjalistycznych — rozkwitu tych badań, lecz stworzył sprzyjającą atmosferę wobec idei praktycznych zastosowań wiedzy prasoznawczej ⁵⁰. Nie działo się to, rzecz jasna, w klimacie zmniejszonych wymagań, przeciwnie, raczej surowych sądów i ocen szczegółowych. Nauka rozwija się jednak lepiej w atmosferze większych społecznych oczekiwań, a uwagi krytyczne w ostatniej instancji okazują się stymulatorem praktycznych zastosowań ⁵¹.

o A. R a j k i e w i c z: Doświadczenia i postulaty w zakresie stosowania wyników nauk społecznych. W: Stosowanie nauk społecznych... (op. cit.), s. 66.

Zob. T. Goban-Klas: Ośrodek Badań Prasoznawczych RSW „Prasa-Książka-Ruch”. Kultura i Społeczeństwo 1974 nr 3, s. 225—237.

⁵¹ W branżowym piśmie RSW „Prasa-Książka-Ruch” (obecnie Nasze Problemy) tematyka prasoznawcza jest stale obecna. Wiele miejsca zajmuje prezen-