8228808088

50 -/ecie Polskiej Radiolokacji

2. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA KRAJOWEJ DZIAŁALNOŚCI

W RADIOLOKACJI

Edward Sędek

2.1. Rys historyczny

Pierwsze prace badawcze w radiolokacji podjęto w 1948 r. w nowo utworzonej Katedrze Radiolokacji Politechniki Warszawskiej oraz Państwowym Instytucie Telekomunikacyjnym (PIT) [1]. Wymagały one specjalistów z takich dziedzin jak: technika mikrofalowa, technika antenowa przetwarzanie sygnałów, miernictwo, układy zasilające i systemy napędowe. Po wojnie takich specjalistów nie było. Utworzono wówczas Zakład Radarów na Politechnice Gdańskiej, który wspólnie z Katedrą Radiolokacji PW miały wykształcić nową kadrę naukowo-badawczą. W wyniku tej działalności w roku 1951 w kraju pracowało już kilkudziesięciu specjalistów w tej dziedzinie.

W tym czasie zaczęły powstawać także ośrodki naukowo-badawcze w Wojsku Polskim.

Rozwijający się w latach 50. proces wprowadzania do wojsk pierwszych radarów i związany z tym rozwój krajowego przemysłu radiolokacyjnego pracującego głównie dla potrzeb obronności pociągnął za sobą konieczność utworzenia wojskowego zaplecza naukowo-badawczego radiolokacji.

W 1951 r. powstała Katedra Radiolokacji WAT, której powierzono przeszkolenie w zakresie radiolokacji powołanych do wojska inżynierów, głównie absolwentów politechniki: wrocławskiej, gdańskiej, warszawskiej i poznańskiej. Oficerowie ci stanowili pierwszą w wojsku kadrę specjalistów radiolokacji, której część skierowano na posterunki Wojsk Radiotechnicznych, a część do Departamentu Uzbrojenia, w którym utworzono wydział radiolokacji. Wydziałowi temu powierzono w 1953 roku prowadzenie badań państwowych pierwszej opracowanej w kraju stacji radiolokacyjnej NYSA-A. Departament Uzbrojenia pełnił funkcję Centralnego Organu Zaopatrzenia wojska w technikę radioloka-cyjną, a jego działalność, niezależnie od kolejnych zmian nazwy przez wiele lat wywierała istotny wpływ na politykę w zakresie rozwoju krajowej radiolokacji.

Centralny Poligon Artyleryjski w Zielonce już w 1956 roku prowadził badania poligonowe produkowanego w kraju radaru artyleryjskiego SON-4. W 1956 roku w Centralnym Poligonie Artyleryjskim utworzony zostaje Wydział Radiolokacji, a w 1962r. Ośrodek Badawczy Sprzętu Radiolokacyjnego, który wraz z utworzeniem w 1965 r. Wojskowego Instytutu Technicznego Uzbrojenia przemianowany zostaje na Zespół Zakładów Radiolokacji.

Powstałe ośrodki naukowo-badawcze stworzyły podstawę do rozwoju radiolokacji.

W 1950 roku Sztab Generalny WP przekazał do PIT warunki techniczne na ostrzegawczą stację radiolokacyjną, przeznaczoną do wykrywania obiektów powietrznych. Mimo braku doświadczeń, kadry oraz materiałów już w 1951 r. opracowano model laboratoryjny radaru pracujący w paśmie 600 MHz z nadajnikiem lampowym i anteną ścianową Yagi.

Punktem zwrotnym w rozwoju polskiej radiolokacji okazało się powołanie w 1951 roku Wydzielonego Laboratorium Konstrukcyjnego (TL) przy Zakładach Radiowych im. M. Kasprzaka, do którego przekazano zespół pracowników z PIT i Katedry Radiotechniki Politechniki Gdańskiej specjalizujących się w technice mikrofalowej i impulsowej. Zadaniem laboratorium było opracowanie prototypu pierwszego w kraju radaru ostrzegawczego oraz stworzenie ośrodka zdolnego do adaptacji licencji na urządzenia radarowe z byłego ZSRR. Pomimo występowania znacznych trudności, w Laboratorium TL w 1952 r. opracowano prototyp radaru NYSA A, zaś w roku 1953 przeprowadzono jego badania kwalifikacyjne. W 1953 r. powołano 96 Rejonowe Przedstawicielstwo Wojskowe do działalności w dziedzinie radiolokacji. W latach 1953-54 przekazano do próbnej eksploatacji 5 sztuk tego typu radarów. Pozytywne rezultaty skłoniły władze państwowe do powołania w 1954 r. Zakładów Radiowych T-1 (obecnie Warszawskie Zakłady Radiowe RAWAR), które miały zajmować się produkcją urządzeń radiolokacyjnych.

W 1956 roku nastąpiła reorganizacja, która miała istotny wpływ na dalszy rozwój radiolokacji. Do PIT włączono Laboratorium TL i równocześnie powstał Wrocławski Oddział Przemysłowego Instytutu Elektroniki (PIE), którego głównym zadaniem było opracowanie mikrofalowych lamp odbiorczych. Rok później utworzono Doświadczalne Zakłady Lampowe (Obecnie S.A. LAMINA), których zadaniem było opracowanie i produkcja lamp mikrofalowych. Rozwój zastosowań radiolokacji w świecie wynikający ze znaczenia tej

6