9621686115

Głosy o książkach

Barbara Głogowska-Gryziecka

Problemy „pisania o sobie"

Omawiana tu książka jest owocem Konferencji Naukowej Instytutu Filologii Polskiej, która odbyła się w 2006 r., we wsi Maniowy. Wzięło w niej udział trzydziestu pracowników Instytutu Filologii Polskiej oraz Instytutu Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa. Opublikowano łącznie 23 rozprawy naukowe. Redaktorem tegorocznych Annales jest prof. Bolesław Faron, zaś patronami teoretycznymi prac są: Phi-lippe Lejeune, Ryszard Nycz, Michał Głowiński, Małgorzata Czermińska i Regina Lubas-Barto-szyńska. Książka ta niewątpliwie pomaga zrozumieć nurtujące teoretyków i historyków literatury problemy „pisania o sobie”.

Zamieszczone referaty skupiają się wokół tematyki dzienników, pamiętników, autobiografii, jednakże przedstawione zostały z różnych punktów widzenia, jak pisze prof. Faron we wstępie -„teoretycznego, historycznoliterackiego, językoznawczego, medioznawczego, [...) logopedycznego”¹. Zatem przestawione artykuły możemy podzielić na pewne grupy tematyczne.

Już na początku pojawia się artykuł Reginy Lubas-Bartoszyńskiej wprowadzający do cyklu Annałów. Podjęte w nim zostały problemy takich form pisarskich jak: wspomnienie, dziennik, pamiętnik i autobiografia. Badaczka odwołuje się między innymi do prac Philippe a Lejeu-ne’a, Johna Olneya, Johna Paula Eakina, Jacqu-esa Derridy, Gerarda Genetta, Michaela Foucaul-ta, Ryszarda Nycza czy Małgorzaty Czermińskiej. Autorka zastanawia się nad kryteriami typologii tekstów „pisania o sobie”. Rozważa każdy z wyżej wymienionych gatunków, zastanawia się nad miejscem autora w tekście, sposobem pisania

(różnicuje ludzi „pióra piszących o sobie i pisanie zwyczajne ludzie nie będących pisarzami”), typologią (rozróżnia „teksty autobiograficzne referencjalne” i „literackie”, dzieli autobiografię na klasyczną i nowoczesną), genologią tekstów, ich tematyką (np. teksty poświęcone tylko twórczości, podróżom itp.). Uczona, w toku swych rozważań, nawiązuje w ciekawy sposób do wspomnień Michała Głowińskiego oraz tekstu Janusza Głowackiego - Z głowy. Autobiografia, a także do poetyckich, zeseizowanych utworów Adama Zagajewskiego - Dwa miasta, W cudzym pięknie, czy wreszcie dzienników: Sławomira Mrożka czy Stefana Chwina. Ukazuje ich różnorodność, odmienną tematykę, zwraca uwagę na płynne przechodzenie autorów od pa-miętnika-wspomnień, do autobiografii czy dziennika, zauważa w nich poetycką konwencję w sposobie wyrażania siebie, zwraca uwagę na rosnącą popularność dziennika, jego przewagę nad pozostałymi gatunkami; dostrzega wreszcie powstanie nowych, internetowych form biograficznych, tzw. wlogów, blogów „podszywających się pod nazwy form autobiograficznych”².

Kolejne prace skupiają się na badaniu języka pisarzy. Przykładowo - Teodozja Rittel pokazuje

„ślady”³, jakie pozostawiła Elżbieta Drużbacka -

w swoich tekstach (wnikliwa analiza języko- 203

znawcza), Agata Pławecka przygląda się specy- -

ficznemu stylowi (homiletycznemu) Karola Położą Antosiewicza, ilustrując jego życie jako misjonarza, społecznika i pamiętnikarza dokumentującego zbrodnie i zachowania chłopstwa po rabacji galicyjskiej, przedstawia fragmenty Wspomnień misyjnych z roku 1846, na które nakła-

Konspekt nr 2/2007 (29)