9621686867

Fizjofonematy, psyehoionematy i głoski.

nostkami języka w jego postaci rzeczowej (cz. I § 41), pierwsze są psycliofonematami o cl t w ó r c z e m i, odtwarzanemi w poszczególnych aktach czynności językowej, drugie są psychofonema-tami p a m i ę c i o w e m i, przechowywanemi w podświadomości w wyniku zsumowania pokrewnych fizjofonematów. Proces zja-wiania się w poszczególnych aktach czynności językowych psy-chofonematów odtwórczych polega na wydobywaniu z podświadomości na poziom świadomości psychofonematów pamięciowych. Proces ten jest reakcją na sytuacje psychiczne, związane z przebiegami myślenia językowego.

Na tej dwoistej postaci bytu polega między innemi zasadnicza różnica, zachodząca między fizjo- a psycliofonematami. Pierwsze mają charakter wyłącznie zjawiskowy, drugie nietyT ko się zjawiają (na poziom świadomości) w przemijających czynnościach językowych, lecz także istnieją (w podświadomości) jako składniki systemu języka w jego postaci rzeczowej.

§ 42. Z natury fizjofonematu wynika, że powinien on być bezpośredniem i dokładnem psychicznem odbiciem głoski. Głoska, jako jednostka językowa jest, jak to zaznaczaliśmy, zespołem ruchów artykulacyjnych. Ruchy te dla każdej głoski w głównych zarysach są zawsze jedne i te same, w pewnych jednak granicach zmieniają się od przypadku do przypadku, zależnie od otoczenia głoskowego, w jakiem są wymawiane. Tak, naprzykład, głoska [t] w wyrazie tak wymawia się nieco inaczej, niż w wyrazie tu, a jeszcze inaczej w wyrazie kwest ja. W wypadku pierwszym głoska [t] ma zasadniczą swoją artykulację przednio-językowo-zębową bez wyraźnej czy to płaskiej, czy to okrągłej artykulacji warg, w wyrazie tu do tej zasadniczej artykulacji zębowej dołącza się ubocznie zaokrąglona artykulacja warg, w wyrazie kwestja spółgłoska [t] ma wprawdzie, jak i w dwóch poprzednich wyrazach artykulację przedniojęzykowo - zębową,

*) Ob. K. Nitsch, Przyczynki do wymowy polszczyzny kulturalnej. PF. 12, 252 nst.

*