KRYTYKA ARCHETYPOWA
I MITOGRAFICZNA

KRYTYKA ARCHETYPOWA



Charles Baudouin, Psychoanaliza
sztuki (1920)



Maud Bodkin, Wzorce
archetypowe w poezji
nowoczesnej (1934)

Wzorzec
archetypowy(

Baudkin

):



„to, co nagle budzi się w nas w

odpowiedzi na sugestywne

przedstawienie jakiegoś pradawnego

tematu […] – pradawnego wątku, który

zawdzięcza swe przetrwanie w roli

tradycyjnego materiału sztuki swojej

sile ekspresji czy symbolizowania” a w

konsekwencji „wyzwalania typowych

emocji ludzkich”



WZORZEC ARCHETYPOWY w poezji

tragicznej

Marie Louise von Franz



Np. studium o Królestwie
bezprzestrzennym Brunona Goetza

Aniela Jaffe



Rozprawa o Złotym garnku Ernesta
Teodora Hoffmanna

Leslie A. Fiedler



Archetyp i sygnatura (1952)



Miłość i śmierć w literaturze
amerykańskiej (1959)

DZIEŁO

LITERACKIE

ARCHETYP

SYGNATURA

 Archetyp



„odwieczny wzorzec reakcji na kondycję

ludzką w jej najbardziej niezmiennych aspektach”



Źródło pod- czy pozaosobowościowa

sfera

id



Typowe postacie, wątki i formy
(początki rodzajów literackich

strukturalne archetypy)

 Sygnatura



Czynniki indywidualne charakteryzujące jakiegoś
twórcę



Źródło

ego

oraz

superego



Środki wyrazu tematyczne i formalne



Historycznoliterackie reguły i konwencje

ich jednostkowe nacechowanie

„Dejungizacja” pojęcia
archetypu



Archetyp

prawzorzec, pratyp, źródło pewnych
tematów i struktur literackich



Mit

- u Junga archetypowe przedstawienie

- u Fiedlera

„czysty archetyp pozbawiony

rysów indywidualnych”

//

dzieło literackie

9

• KRYTYKA MITOGRAFICZNA



MIT

Natchnienie, matryca strukturalna

literatury

(tylko) źródło źródło tematów i
motywów literackich

Henryk Markiewicz:

Literatura i mity

Northrop Frye:

Anatomia krytyki (1957)

logiczne, strukturalne więzi literatury i mitu
(nie – genetyczno-tematyczne)

LITERATURA

„PRZEMIESZCZONA”,
„ZREKONSTRUOWANA” MITOLOGIA

Główne tezy Frye’a:

1.

Mit = matryca tematów i struktur literackich

2.

Przedmiot sztuki – natura – forma ludzka

mit

3.

Strukturalne zasady mitologii (pojęciowe
zasady sprowadzania natury do form
ludzkich): analogia i tożsamość

4.

Strukturalne zasady literatury:

analogia

porównanie

tożsamość

metafora



5.

Związki między mitem i literaturą

konwencje i gatunki literackie



Ruch wstępujący – mity o wiośnie; miejsce: raj

komedia, sielanka, romans



Ruch zstępujący – mity o śmierci; miejsce:
piekło

tragedia, ironia, satyra

6. Centralny mit (archemit): mit
poszukiwania



Mit

narracja



Archetyp

znaczenie mitu



Rytuał

odtwarzanie

czynności związanych z

treścią mitu

wszystkie rodzaje literackie:



Aspekt rytualny mitu

dramat



Aspekt epifaniczny liryka



Aspekt encyklopedyczny epika

Mit poszukiwania

7. Mit



Cztery zasadnicze typy mythoi:



Komiczny

ruch wstępujący



Romansowy



Tragiczny

ruch zstępujący



Ironiczny