PierwszyListdoKoryntian

BibliaTysiąclecia

WydanieV

zkomentarzamiBibliiJerozolimskiej

WydawnictwoPallotinum

2006

Wprowadzeniedolistówśw.Pawła

Paweł-Apostołnarodów

PonawróceniuPawełcałesweżyciepoświęciłnagorliwąsłużbę

Chrystusowi,dlategobezprzesadymożnagonazwaćnajwiększymmisjonarzem
Kościoła:dlaChrystusazdołałprzemierzyćprawiepołowęterytoriówCesarstwa
Rzymskiego,leżącychnadMorzemŚródziemnym,pokonującpieszo
przynajmniej16000km.Trzebaprzytymprzyznać,żetowłaśniedziękijego
niezłomnejpostawieapostolskiejiumysłowiotwartemunakulturępogańską
zawdzięczamyfakt,żechrześcijaństwoswymzasięgiemobjęłoAzjęMniejsząi
Grecję.Pozałożeniuwspólnotywdanejmiejscowościzazwyczajprzezjakiś
czaspozostawałwniej,nauczająciumacniającwwierze.Jednakżenawetpojej
opuszczeniunieprzestawałtroszczyćsięojejżycieduchoweimoralne.Kiedy
wniektórychwspólnotachpojawiałysięwiększeproblemydogmatyczne,
moralnelubdyscyplinarne,wiernizwracalisiędoniegozprośbąopomoc,
traktującgotymsamymjakoswegonajwyższegoprzełożonegoijakoautorytet.
Pozostajączdala,Pawełprzesyłałwformierozbudowanychlistówswoje
napomnieniaiodpowiedzinapytania.Wjegodzielemisyjnymlistyteodegrały
zatemwielkąrolę,azawartewnichrozstrzygnięciawielukwestiidodzisiaj
stanowiąfundamentnauczaniaKościoła.

PowstaniezbiorulistówPawłaApostoła

ListyPawłowesąodpowiedziąnakonkretneproblemypowstałewdanym

Kościele.Wwiększościniesąlistamiprywatnymi,leczpismamiurzędowymi,
przeznaczonymidopublicznegoodczytaniawdanejwspólnocie.Czasemnawet
samapostołpragnął,bywspólnotywymieniłymiędzysobąlistyizapoznałysię
ztreściąpouczeńskierowanychdoinnejwspólnoty(Kol4,16).ListyPawłowe
sąnajstarszymiznanyminamtekstamipierwotnegochrześcijaństwa(pierwszez
nich-ListydoTesaloniczan-powstałyjuż20latpoZmartwychwstaniu
Chrystusa).WielkiautorytetApostołaNarodówsprawił,żeposzczególne
wspólnotystarałysięsprowadzaćjegopismazinnychwspólnot,przepisywałyje
iprzechowywałyjakowykładwiaryimoralności.Mimotokilkajegolistów
zaginęło.WKol4,16PawełwspominaoUściedobraciwLaodycei,któregonie
znamy.W1Kor5,9powołujesięnajakiśwcześniejszylistdoKoryntian,który
niezachowałsię,a2Kor7,8sugeruje,żepoliścieznanymnamjakoPierwszy
ListdoKoryntiannapisałjeszczejeden.JużDrugiListśw.Piotrawspominao
zbiorzelistównaszegobrataPawła(2P3,15).Tzw.KanonMuratoriego
(powstałok.200r.)wymieniawszystkielistyPawła,wliczbie13,zaliczającje
dozbioruKsiągŚwiętych.WkanonietymniemajednakListudo
Hebrajczyków.Późniejszepapirusyikodeksymająwwiększości14listów,
wśródktórychfigurujetakżeListdoHebrajczyków.Poszczególnepismazostały
umieszczonewkanoniewedługichwielkości:odlistunajdłuższegodo
najkrótszego.

ZagadnienialiterackielistówPawłaApostoła

Listzeswejnaturyjestzawszeskierowanydokonkretnegoadresata,którym

możebyćnp.jednostka,grupa,wspólnotalubmieszkańcyjakiegośmiasta.
Różnisiętymodrozprawyfilozoficznejlubteologicznej,napisanejwformie
listu,którachoćpodajewewstępieadresata(najczęściejfikcyjnego),tojednak
zeswojegozałożeniajestdziełemliterackimprzeznaczonymdoszerszegogrona
czytelników(takicharaktermożemiećListdoEfezjaniListdoHebrajczyków).
Ówczesnelistymiałyściśleokreślonąstrukturę:1)nadawcaiadresatze
wstępnympozdrowieniem;2)treść;3)zakończenieipozdrowieniekońcowe.
Podającnadawcęiadresata,Pawełstosujeformęwschodnią,gdziepierwsze
zdaniejestw3osobie,natomiastdrugiezdaniew1osobie[np.Paweł...do
KościołaBożegowKoryncie...ŁaskawamipokójodBogaOjcanaszego(1Kor
1,1-3)].Zakończenielistuzawierałozazwyczajpozdrowienieikońcowe
życzenia,któreuPawłanieograniczająsiętylkodozdawkowego:
„Pozdrawiam!”,leczprzybierająrozbudowanąformęliturgiczną.

PodwzględemliterackimlistyapostołaPawłasąbardzozróżnicowane.Nie

służątylkoprzekazowiinformacjiiniesątylkoodpowiedziąnapytania
adresatów.Znajdująsięwnichczęścidoktrynalne,parenetyczne(zachęty,
napomnienia,przestrogiirady),wspomnienia,wyznaniaosobiste,apologie
(mowyobrończe),modlitwy,dziękczynienia,hymny,diatryby(ostrekrytyki),
wizjeapokaliptyczne,doksologie(krótkieformułykuchwaleBoga)iinne.
Zawartewnichbogactwogatunkówliterackichsprawia,żewcałejliteraturze
greckiejlistytestanowiąprawdziwyewenement.UżywanyprzezPawłajęzyk
możnaumiejscowićmiędzyliterackimjęzykiemgreckimastosowanymnaco
dzieńjęzykiemkoine.

PrzypisaniulistówPawełkorzystałzpomocysekretarza.WRz16,22

dowiadujemysię,żelisttenpoddyktandoPawłapisałTercjusz,Rzymianinz
Koryntu.PrzyzakończeniulistusamPawełdopisujejedyniekilkasłówalbo
tylkostawiaswójpodpis,któregozadaniembyłouwiarygodnieniepisma(1Kor
16,21;Ga6,11;Kol4,18;2Tes3,17).Ponieważlistybyłydyktowane,dajesięw
nichwyczućszczególnystylmówcy,któryczasempoprawiato,coprzedchwilą
niezbytdokładniepowiedział(1Kor1,16),albonagleurywazdaniewpołowiei
zaczynazupełnienowąmyśl(np.Rz5,12n;1Kor9,15).Pawełczęstoodwołuje
siędoST.NajczęściejnawiązujedoróżnychtekstówSTnazasadziealuzjilub
swobodnegokorzystaniaztekstówbiblijnych.Wszędzieposługujesię
Septuagintą(greckiprzekładST),leczbardzorzadkocytujecałefragmenty
dosłownie.Prawdopodobnieprzytaczatekstyzpamięci,zmieniającjeniekiedyi

dostosowującdowłasnejmyśli.Niekiedyteżspisujemodlitwy,pieśniihymny,
któreutworzylichrześcijanienaużytekliturgiczny(np.Flp2,6-11;Kol1,13-20).
Znamiennymtekstem,któryPawełprzejmujeztradycji,jestustanowienie
Eucharystii(1Kor11,23-25).

WstępdoPierwszegoListudoKoryntian(B.P.)

Okolicznościpowstania

MiastoKoryntmiałowyjątkowokorzystnepołożeniegeograficzne.

Znajdowałosięmiędzydwomaportami:Kenchrami(oddalonymio10km),skąd
przezMorzeEgejskiemożnabyłodotrzećdowszystkichportówwschodnich,i
Lechaionem(oddalonymo2km),położonymnadZatokąKoryncką,skąd
możnabyłodotrzećdoItalii.DziękitakiemupołożeniuKoryntbyłmiastem
bardzobogatymistałsięwGrecjinajwiększymośrodkiemhandlowym.WIw.
pełniłfunkcjęstolicyprowincjiAchaiibyłsiedzibąprokonsula.Jakkażdetego
typumiastoKoryntcharakteryzowałsięwielkimikontrastami:obokbogatych
elitżyływnimmasyludzibiednych.Historycyobliczają,żezaczasówPawła
2/3ludnościKoryntustanowiliniewolnicy.Fragmentz1Kor1,26-29wskazuje
nato,żewKorynciepierwsinawróceninachrześcijaństwopochodzili
zwłaszczaspośródbiedotyiniewolników.Ponieważbyłotoważnemiastow
CesarstwieRzymskim,osiedlałosięwnimwielulegionistów-weteranów.
Prawdopodobnieniektórzyznichprzyjęlichrześcijaństwo,czego
potwierdzeniembyłobywymienianieprzezPawłaimionłacińskich(np.Lucjusz,
Tercjusz,Gajus,Kwartus,Tycjusz,Justus)wlistachdowspólnotykorynckiej
czywewzmiankachoniej.WKorynciebyłateżdużaliczbaŻydów,którzyw
pobliżuagorymieliwłasnąsynagogę.PonadtodoKoryntuchętnieprzybywali
mówcyifilozofowie,którzyprzyokazjipublicznychdysputpromowalinowo
powstałeprądymyślowe.OgólnieKoryntniecieszyłsiędobrąsławą.Używano
nawetczasownikakoryntiazomaiżyćpokorynckunaokreśleniefrywolnego
życialubuprawianianierządu.OpróczrozwiązłościKoryntianiesłynęlirównież
zpijaństwa.

PawełporazpierwszyprzybyłdoKoryntupodkoniec50r.ipozostałtam

przezokołoosiemnaściemiesięcy.Wtymczasienawróciłsporąliczbępogani
Żydówizorganizowałżyciewspólnotychrześcijańskiej(Dz18,1-18).Po
wyjeździeApostołaokazałosię,żenowonawrócenichrześcijanieniedokońca
zerwalizdawnymstylemżycia.Niektórzyznichponownieulegalinegatywnym
wpływomśrodowiskapogańskiego,innipróbowaliwracaćdojudaizmu.
Poważnymiproblemaminękającymimłodąwspólnotębyłom.in.uczestnictwo
wkultachpogańskich,pogońzaekstatycznymidoznaniamiwzorowanymina
pogańskichkultachmisteryjnych,przypadkiprofanacjipodczasEucharystii,
swobodaseksualna,atakżeprzywiązaniedopogańskichfilozofii(zwłaszcza

platonizmu),copowodowałoodrzucenieistotnejprawdywiary-
zmartwychwstaniaciała.Pawełczułsięojcemwspólnotykorynckiej(1Kor
4,15),byłzniejdumny,nazywałjąpieczęciąswojegoapostołowania(1Kor9,2)
iswoimlistempolecającym(2Kor3,2).PoopuszczeniuKoryntuApostołz
pewnościąutrzymywałzewspólnotąstałekontakty,którychślademjestobecna
w1Kor5,9wzmiankaojakimśwcześniejszymliście,któryjednakniezachował
siędonaszychczasów.

PierwszyListdoKoryntianzostałnapisanyokołopięciulatpozałożeniu

korynckiejwspólnoty,wczasiepobytuPawławEfezie,gdziezatrzymałsię
podczasswojejtrzeciejpodróżymisyjnejwlatach52-56.Bezpośrednią
przyczynąnapisanialistubyłopismoodKoryntian,wktórymzadawalioni
Apostołowipytaniaiprzedstawialimuróżnewątpliwości(1Kor7,1).W
odpowiedziPawełnawiązujetakżedoinnychinformacjinatematsytuacjiw
Koryncie,któredoniegodotarły(1Kor1,11;5,1;11,18).

Treśćiteologia

PierwszyListdoKoryntianopróczwstępu(1Kor1,1-9)izakończenia

zawierającegoróżneinformacje(1Kor16,1-24)składasięzwyjaśnień
związanychzpytaniamiitrudnościamiwystępującymiwKościelewKoryncie.
Należałydonich:podziaływśródchrześcijan(1Kor1,10-4,14);kazirodztwoi
postawachrześcijanwobecpublicznegozgorszenia(1Kor5,1-13);
odwoływaniesiędopogańskichsądówwcelurozstrzygnięciasporówwśród
chrześcijan(1Kor6,1-11);rozpusta(1Kor6,12-20);wybórmałżeństwalub
bezżenności(1Kor7,1-40);spożywaniemięsaofiarowanegopogańskim
bożkom(1Kor8,1-11,1);porządekwczasiezebrańliturgicznych(1Kor11,2-
34);korzystaniezróżnychdarówDuchaŚwiętego(1Kor12,1-14,40);
zmartwychwstanieiżyciewieczne(1Kor15,1-58).

Pawełrozwiązujewszystkieproblemy,starającsięukazaćjewświetle

przykładuzostawionegoprzezJezusaChrystusa.DlaApostołajedynym
punktemodniesieniajestJezusChrystus.Tylkowoparciuowiernośćnauce
Jezusamożnawłaściwiezrozumiećiwyjaśnićkażdąpojawiającąsiętrudność
czywątpliwość.Pawełzapewnia,żekażdy,ktozwrócisiędoJezusa,zostanie
przezNiegooświeconyiotrzymazbawienieteraziwwieczności.

WstępdoPierwszegoListudoKoryntian(P.K.)

KościółwKorynciezostałzałożonypodczasdrugiejpodróżymisyjnejśw.

Pawła.Długistosunkowo–ponadpółtorarokutrwający–pierwszyjegopobyt
wtymmieściezostałopisanydośćdokładniewDz18,1–17.

PowyjeździePawłazKoryntumłodawspólnotaprzeżywapewienkryzys.

Jednymzczynnikówpowodującychniepokójizamieszaniebyłopojawieniesię
wKoryncieApollosa(Dz18,27;19,1).Jegooratorskietalentyiniezwykłyzapał
apostolskipociągnęłyczęśćwiernych,okazującychtymsamympewnąniechęć–
byniepowiedzieć,wręczpogardę–Pawłowi.Zczasemrozpoczęliswoją
działalnośćnatereniewspólnotyinninauczyciele,zabiegającyprzede
wszystkimowłasnyrozgłos,itakdochodziłodotworzeniasięcoraztonowych
stronnictwiugrupowań.

Nakształtowaniepostawymoralnejwspólnotywywierałzpewnością

negatywnywpływrównieżfaktotoczeniatychmłodych,jeszczenieokrzepłych
społecznościchrześcijańskichprzezśrodowiskapogańskie,którewKoryncie
bardziejniżgdzieindziejbeztroskopodchodziłydotakważnychdla
chrześcijaninasprawszóstegoprzykazania.Jeślinawetwiernizdołalijużsami,
wewłasnymżyciu,uporaćsięzproblemamiprzestrzeganiazasadEwangeliiw
tymzakresie,tonależałojeszczerozwiązać–lubraczej,rozwiązywaćkażdego
dniananowo–problemwspółżyciaztymi,cowiedlirozwiązłytrybżycia.

WierniKoryntuchybanawetzwracalisiędoPawłazprośbąodokładniejsze

wskazaniapodtymwzględem.Wodpowiedzinaowąpetycjępowstałlist,
któregodziśniema,leczojegoniewątpliwymistnieniumówiPawełw1Kor
5,9.ByłtowięcchronologiczniepierwszylistPawładoKoryntian,tzw.list
przedkanoniczny(epistolapraecanonica).Odczasutegolistuniewielejednak
zmieniłosięnalepsze.Pojawiałysięcoraztonoweproblemy.Otonp.wspólnota
niereagowałajaknależynapowszechnieznanygrzechkazirodztwa(5,1nn);w
przypadkachzaistnieniapewnychsporówuciekanosiędotrybunałów
pogańskich(6,1–6);dochodziłodopewnychnadużyćpodczasuczt
eucharystycznych(11,17–34);powstałakwestiazachowaniasięniewiastna
zebraniachliturgicznych(11,5;14,34nn);nadużywanolubźleużywanodaru
glosolalii(rozdz.12);rozsiewanobłędnepoglądynaczasinaturę
powszechnegozmartwychwstaniaciał(rozdz.15);niewiedziano,czywolno
spożywaćmięsożertwskładanychbożkompogańskim(8,1–11,1);zastanawiano
sięwreszcie,czygodzisięwstępowaćwzwiązkimałżeńskie,czymożeraczej
należałobytrwaćwstaniebezżennym(rozdz.7).SytuacjareligijnaKościoła
byławięcnabrzmiałatrudnościami,oczymPawełmiałdośćdokładnewieści.

Niemożnabyłodłużejzwlekać.Podkoniecswegoprawietrzyletniegopobytuw
Efezie,chybanakrótkoprzedrozruchamiwywołanymiprzezzłotnika
Demetriusza,piszeApostołpierwszykanonicznylistdoKoryntian.Jeśli
przyjmiesię,żepobytPawławEfezieprzypadanalata53–56,tolistpowstałz
pewnościąwr.56lub57,przed–lubniedługopoświętachPaschy,naco
wskazująpewnewyrażeniaświadcząceoatmosferzepaschalnejwczasiepisania
listu.Pawełmówioprzaśnikach(5,1),otzw.ofierzepierwocin,składanej
zazwyczajwdzieńpoświęciePaschy;zdajesięnawiązywaćdoigrzysk
sportowych,organizowanychwEfeziepodkoniectamtejszejwiosny(9,24–27).

Autentyczność1Korjestzbytdobrzeudokumentowanawnajstarszejtradycji

patrystycznej,bymogłabyćpodawanawwątpliwość.Zastrzeżeniawysuwano
ostatniocodotekstów1,2bi14,33b–35.Zauważasię,żeowetakbardzo
ekumeniczniebrzmiącesłowaz1,2b:wespółzewszystkimi,conakażdym
miejscuwzywająimieniaPananaszegoJezusaChrystusa,ichinaszego[Pana],
niemogłybyćnapisaneprzezsamegoPawławliście,którymacharakter
zdecydowanieindywidualnyizajmujesięsprawamispecyficzniekorynckimi.
Zdanietoznajdowałosiępierwotnierzekomonapoczątkucałegozbioru
Pawłowychlistówidopierozczasemzostałoumieszczonewewstępiedo1Kor.
Przypuszczenietojestmałoprawdopodobne,awnajlepszymrazieniczymnie
uzasadnione,głównieztegowzględu,żeopierwotnejpostaciCorpusPaulinum
nicniewiemy.Istniejenatomiastprzynajmniejjednaracjaprzemawiającaw
sposóbdośćprzekonującyzaPawłowąautentycznościątegozdaniaicowięcej,
zajegopierwotnąprzynależnościądo1Kor.Otóżmówiącoświętych,cona
każdymmiejscuwzywająimieniaPananaszegoJezusaChrystusatymsamym
wprowadzaPawełczytelnikaswegolistuwproblematykęrozbiciawspólnoty
korynckiej,powszechnośćzaśtegosamegokultumiałabyćjednymzpowodów
uznaniarozłamuzazjawiskozewszechmiargodnepotępienia.

Zapóźniejszyniepawłowydodatekuważająteżniektórzytekst1Kor14,33b–

35,czylipolecenie,abyniewiastamilczaławkościele.Teksttenbowiem
pozostajewrzekomejsprzecznościz1Kor11,5n,gdzieApostołzezwala
niewieścieprzemawiać–dosłownie,prorokować–bylebytylkomiałanakrytą
głowę.Zresztąprorokowanieowo,wspomnianebezpośredniopowskazówkach
codomodlitwy,niemusiałomiećcharakteruzbyturzędowego.Mogłobyć
jakimśprywatnymmonologiem.Pawłowichodzijedynieoto,bypowiedzieć,iż
niemożesięonodokonywaćbeznakryciagłowy.Sprzecznośćjestznówtylko
pozorna.Tekst14,33b–35niezawierabowiemzakazuprzemawianiawogóle,
tylko–jakzkontekstuwynika–polecenie,żebypodczaszebrańpublicznych
niewiastyniezabierałygłosuwcharakterzeprzewodniczących.

NajważniejszymproblememintrodukcyjnymwzwiązkuzPierwszymListem

doKoryntianjestsprawajednościliterackiejtegopisma.Okazjądopodjęcia
studiównadtymzagadnieniembyławzmiankaPawła(1Kor5,9)ojego
pierwszym,nieistniejącymdziśliściedoKoryntian.Wynikaztej,mimochodem
uczynionejuwagi,żeoboknaszychdwukanonicznychlistówdoKoryntian
istniałyinnepismaskierowaneprzezPawładotejsamejkorynckiejwspólnoty.
Śladówtychpismzaczętosiędoszukiwaćtakwpierwszym,jakiwdrugim
kanonicznymliściedoKoryntian.Itakwwynikudłuższychbadańnad1Kor
niektórzyspośródegzegetówdoszlidowniosku,żelisttenskładasięzdwu
niezależnychpismPawła.Tendrugilistmiałbyćodpowiedziąnapytania
skierowaneprzezKoryntiandoPawłaustnielublistem,któryzaginął.

Aotorzekomesprzecznościwskazujące,iż1Kornależyuważaćza

kompilacjędwupierwotnieniezależnychpism:W1Kor4,19Pawełzapowiada
rychłeprzybyciedoKoryntu,aw16,5nnmówi,żeodwiedziadresatówswego
listudopierowtedy,kiedybędziewracałzMacedonii.Należyjednakzauważyć,
żezwrotuprzybędęwkrótcewcaleniemusisiępojmowaćwsensietak
ścieśnionym,iżbyodrzucałmyśludaniasiędoKoryntuwdrodzepowrotnejz
Macedonii.Takwięcsprzecznośćpomiędzy4,19a16,3jesttylkopozorna.W
16,3Pawełprecyzujeswojeplany,ogólnietylkonaszkicowanew4,19.

W10,1–22zabraniakategorycznieuczestniczeniawucztachpogańskich,aw

rozdz.8i10,23–11,1zezwalaspożywaćmięsozofiarskładanychbożkom
pogańskim,bylebytylkoniegorszyćtymsłabszych.Mamywięcchybado
czynieniazfragmentamipismpochodzącychprzynajmniejzróżnychokresów
chronologicznych,jeśliwogólenależącychdotegosamegoautora.Nietrudno
jednakzauważyć,żeinstrukcjedotyczącespożywaniamięsazofiarskładanych
bożkompogańskim(rozdz.8;10,23–11,1)sątylkopozorniesprzecznez
zakazemuczestniczeniawucztachpogańskich(10,1–22).Tenostatniwcalenie
musiałbyćodwołany,abymożnabyłouzyskaćzezwolenienaspożywaniemięsa
żertwwewłasnymdomu.

Wrozdz.9bardzoenergiczniebroniPawełswejapostolskiejgodności,

natomiastwrozdz.1–4zdajesięwcalenieodpieraćatakówswoich
nieprzyjaciół.Niezupełnieścisłejestjednaktwierdzenie,żewrozdz.1–4Paweł
wcalenieodpieraatakównieprzyjaciółnajegoapostolskągodność.Wystarczy
odczytaćtakieteksty,jak4,9;3,5nn;4,1nn,abysięprzekonaćosłuszności
powyższegosprostowania.Toprawda,żetonacjatejobronyjestinna;innyteż
nastrójtowarzyszyPawłowiwczasiepisaniapierwszychrozdziałów,jednakże
jesttoniemniejstanowczaapologiaapostolskiegoautorytetu.

Z11,18nnwynika,żePawełporazpierwszysłyszyosporachwłonie

korynckiejgminy,tymczasemjużwrozdz.1–4wieleonichmówi.Natomiast1
Kor11,18wcaleniewskazujenata,byPawełsłyszałporazpierwszyo

rozłamachwgminiekorynckiej.Rozłamyowe,prowadzącewrzeczywistoścido
powstaniatzw.partiikorynckich,opisanedośćdokładniew1Kor1–4,to
zupełniecośinnegoniżsporywspomnianew1Kor11,18.Teostatniezdająsię
miećcharakterpartykularnychnieporozumień,ostrych,leczjednostkowych
konfliktów,gdytymczasemdoutworzeniasiępartiikorynckichdoszło–jaksię
wydaje–wcalenienatlesporów.Takwięcdanez1Kor11,18zupełnienie
kolidująztreścią1Kor1–4.Podstawądopołączeniawjedenlistdwu
pierwotnieniezależnychpismbyłachęćskomponowaniajużpodkoniecIw.
takiegoCorpusPaulinumktóreskładałobysięzsiedmiulistów.Abyosiągnąćtę
symbolicznąliczbę,połączonomniejszepismawwiększecałości.

HipotezadzieleniacałegoCorpusPaulinum.nasiedemlistów,wwyniku

czegokrótszepismascalonowwiększecałości,nieposiadażadnego
historycznegouwarunkowaniainiedasięniczymudowodnić.Jestczystą,
obiektywniemałoprawdopodobnąhipotezą.Dochodzimyzatemdowniosku,że
rzekomesprzecznościmiędzyposzczególnymiczęściami1Korwcalenie
świadcząokompilacyjnymcharakterzetegolistu.Przechodzenieodjednego
tematudodrugiegoalbopodejmowanietegosamegotematukilkarazy,lecz
zawszezinnegopunktuwidzenia,jestpodyktowanespecjalnymcharakterem
wątpliwości,którePawełrozpraszaodpowiadającadresatomswegopisma.

Takwięchipotezakompozycjiredakcyjnejdwupierwotnieoddzielnychpism

nieznajdujewieluzwolennikówistwarzacałyszeregnowych,jeszcze
trudniejszychdorozwiązaniaproblemów.Dośćluźnepowiązanietematyczne
różnychfragmentówtegopismaznajdujeswojewyjaśnienietakw
różnorodnościzagadnień,jakiżywymtemperamenciePawła.Należyzatem
przyjąć,że1KorwyszedłspodpióraPawławpostaciprzekazanejprzezkanon
ksiągNT.

Listzawieracennyobrazstosunkówspołeczno-religijnychpierwotnej

wspólnoty,żyjącejwśrodowiskugreckim.Znajdująsięwnimdoniosłepod
względemdogmatycznympouczeniaomałżeństwieidziewictwie(rozdz.7),o
Eucharystii(11,23–27),oKościelejakoCieleChrystusa(12,12–32),o
zmartwychwstaniuChrystusaiJegowiernych(rozdz.15).Rozdziałzaś13,
traktującyomiłości,słusznienazwano„PieśniąnadpieśniamiNT”.

1Kor1

Adres,pozdrowienieidziękczynienie

Paweł,zwoliBożejpowołanynaapostołaJezusaChrystusa,i

Sostenes,brat,

WiększośćswychlistówrozpoczynaPawełodprzedstawieniasięczytelnikom,przyczympowtarzaprawiestereotypowąformułę:zwoliBożejpowołanynaapostołaJezusaChrystusa.W

tensposóbniejedenlistzaczynasięodpewnegoakcentupolemicznego,boprzypominającswojepowołanieprzezBogaudzielaPawełciąglenanowoodpowiedzitym,którzytwierdzili,żeniejestonw
pełniapostołem.WowympowołaniuPawła,podobniejakwcałymjegożyciu,wszystkojestniezwykłe,alenaszczególnąuwagęzasługujeto,żeApostołprzedswymnawróceniembyłkrwawym
prześladowcąChrystusaiJegowyznawców.Historiapowołań,zarównostaro–jakinowotestamentowych,nieznadrugiegopodobnegoprzypadku.Prześladowca,ogólnieznanywrógChrystusa,staje
sięJegonarzędziemwybranym(por.Dz9,15).Jesttopowołanieindywidualne,mającedokładniesprecyzowanycel.Pawełzostajepowołanypoto,abygłosićEwangelięwśródpogan.Takwięc
rzeczownikapostołjestokreśleniemnieosobyjakotakiej,leczfunkcji.Jesttonazwaposłannictwadanejosobiepowierzonego.DopełniaczJezusaChrystusawskazujenaTego,któryuczyniłPawła
apostołem,leczzdrugiejstronyokreślatakżetreśćcałegoapostolatuPawła.Przecieżtowłaśniew1KoroświadczyPaweł:Postanowiłembowiem,będącwśródwas,nieznaćniczegowięcej,jaktylko
JezusaChrystusa,itoukrzyżowanego(2,2).Sostenes,nieznanynambliżejchrześcijanin,towarzyszPawła,jestnazwanybratem,czego,rzeczjasna,nienależypojmowaćdosłownie.JesttobratwPanu.
Niemateżżadnychpowodów,bySostenesaz1KorutożsamiaćzewspomnianymwDz18,17przełożonymsynagogi.

1,1.Listystarożytnerzadkobyłydziełemkilkuautorów.Pawełmógłbyćwięcautorem,zaśSostenesskrybą,którylistspisał(por.1Kor16,21).Sostenesmógłteżmiećwpływnatreśćlistu

lub(cowydajesiębardziejprawdopodobne)jedyniezgadzaćsięzprzesłaniemapostoła.

doKościołaBożegowKoryncie,dotych,którzyzostali

uświęceniwJezusieChrystusieipowołanidoświętościwespółze
wszystkimi,conakażdymmiejscuwzywająimieniaPananaszego,
JezusaChrystusa,ichinaszego[Pana].

1,2doKościołaBożego.UlubionewyrażeniePawła(10,32;11,16.22;15,9;2Kor1,1;Ga1,13;1Tes2,14;2Tes1,4;1Tm3,5.15;por.takżeDz20,28+).Należyteżprzywołać„Kościoły

Chrystusa”(Rz16,16).Por.Mt16,18+;Dz5,11+;7,38+.

—wespółzewszystkimi...ichinaszego[Pana].Innetłumaczenie:„zwszystkimi,którzynakażdymmiejscu,swoiminaszym,wzywająimieniaJezusaChrystusa,naszegoPana”.

PismokierujePawełdospołecznościzwanejKościołemBożymwKoryncie.Wświeciegreckimterminµşş»·ĂŻ±,odpowiedniknaszego„Kościoła”,byłoddawnadobrzeznany.

Określałosięnim,zwłaszczawustrojachdemokratycznych,zwykłezgromadzenie,zwołanie–borzeczownikµşş»·ĂŻ±pochodziodczasownikaµşş±»É,„zwoływać”.Otóżzgromadzeniem,jakby
zwołaniemswoistym,jestkażdawspólnota,ztąjednakbardzozasadnicząróżnicą,żetworzyonazgromadzenieBoże,KościółBoży.Zczasem–zwłaszczawokresieredagowanialistówwięziennych–
terminemtymbędziePawełokreślałKościółpowszechny,początkowojednakposługującsiętymwyrazemmanamyśliKościołylokalne.Leczprawdąjestto,żekażdawspólnota,każdyKościół
lokalnystanowijakbyminiaturęKościołapowszechnego.

DowspólnotyKościołaformalniewchodziłosięzawszeprzezsakramentchrztu,itakjestpodzieńdzisiejszy.Łaskategosakramentusprawiazaś,żewszyscy,którzynależądoKościoła,są

nazywaniświętymi.Niejesttoświętośćwsensiewolnościodwszelkiegogrzechu,wznaczeniupełnejdoskonałościmoralnej.Tojedyniewyrazuświęceniachrześcijaninaprzezłaskęchrztuświętego.
ŚwiętymilubuświęconymisąchrześcijaniewJezusieChrystusie,ponieważzostaliochrzczeniwłaśniewJegoimię.

Powołaniedookreślonejfunkcji,powołanieindywidualne,odróżniaPawełodpowołaniakolektywnegowszystkichwiernych.Topierwszejestpowołaniemdopewnegostanu,dostanu

świętości,przyczymświętośćowajesttusynonimemzbawieniawiecznego.Każdychrześcijanin,cowięcej,każdyczłowiek,jestwzywanydowspólnotyzChrystusem,czylidoświętości.Jeżeliw
odpowiedzinaówapelBożypoczniewzywaćimieniaPananaszegoJezusaChrystusa,toznaczy,żeustosunkowałsiępozytywniedopowołaniaBożego.Wtedyprzysługujemuwpełnitytuł
powołanegoBożego.Celemżyciowym–możnabynawetpowiedzieć,codziennymzajęciem–powołanychprzezBogajestwzywanieimieniaPananaszegoJezusaChrystusa,takjakcelemcałego
istnienianaroduwybranegowSTbyłowzywanieimieniaJahwe.Takiesamocodoswejistotypowołaniechrześcijan,dokonującesięprzeztegosamegoChrystusa,któryjestPanemwszystkichludzi–
PawłaiSostenesawtakimsamymstopniujakKoryntianorazwszystkichchrześcijan,jacygdziekolwiekżyją,powinnoeliminowaćzżyciawiernychwszelkieniesnaski,niepokoje,rozdarciaigniewy.W
taksformułowanympozdrowieniuPawełnawiązujezaraznawstępiedojednegozgłównychproblemów1Kor.Problememtym,azarazemgłównympowodemnapisaniacałegolistubyłpodział
wspólnotykorynckiejnaróżneugrupowaniaistronnictwa.OtóżKoryntianieniepowinnizapominaćaninachwilę,żezostalipowołaniwszyscytymsamymwezwaniemBożymdotejsamejświętości,że
wszyscy–gdziekolwiekwypadłoimżyć–wzywająimieniategosamegoJezusaChrystusa,Panawszystkichludzi.

1,2.Słowo„uświęceni",oznaczatych„którzyzostalioddzieleni"(„święciluboddzielenidlaBoga").TermintenbyłwStarymTestamencieużywanywodniesieniudoIzraelaioznaczał,że

BógoddzieliłtennaróddlasiebiemocąswegoodkupieniaZtegopowoduIzraelicimieliżyćdlaBoga,inaczejniżjakotaczająceichnarody.

ŁaskawamipokójodBogaOjcanaszegoiPanaJezusa

Chrystusa!

ŁaskaipokójstanowiątreśćprawiewszystkichpozdrowieńzaczynającychikończącychlistyPawła.Łaskajesttusynonimemdobroci,miłosierdzia,opiekiBożej.Pokójzaś–tota

szczególnaatmosfera,jakąkażdychrześcijaninmożeoddychaćodmomentuzbawczejśmierciizmartwychwstaniaJezusaChrystusa.Pawełpowiewyraźnienainnymmiejscu:Dostąpiwszywięc
usprawiedliwieniadziękiwierze,zachowajmypokójzBogiemprzezPananaszegoJezusaChrystusa(Rz5,1).TakwięcmożnośćtrwaniawpokojuzBogiemusprawiedliwia,cojestzupełniezrozumiałe,
jeślisięzważy,żeniepokójbyłpierwszymskutkiemgrzechu.OdejścieodBoga,ukryciesięprzedNim,tobezpośrednienastępstwopierwszegogrzechu.Niepokójwkroczyłteżnatychmiastmiędzy
pierwsząparęludzką:AdamtłumaczącsięzeswegogrzechuprzedBogiem,całąwinąobarczaEwęiniechcezniąmiećnicwspólnego(por.Rdz3,12).Grzechporóżniłdwubraciidoprowadziłdo
pierwszegobratobójstwa(por.Rdz4,1–16),grzechdzieliłnarodyisprawiał,iżcoraztrudniejbyłosięimporozumiećinaczej,jaktylkozapomocąśmiercionośnegożelaza.Takwięcdziełonaprawiania
tego,cozostałozniszczonegrzechem,wprowadzającymwszędzieniepokójizamęt,musiałobyćzkoniecznościjednymwielkimwprowadzeniempokoju.WrezultaciePawełbędziemógłnapisaćgdzie
indziej:Iwas,którzybyliścieniegdyśobcymi[wobecBoga]i[Jego]wrogamiprzezsposóbmyśleniaiwaszezłeczyny,terazznówpojednał[Bóg]wdoczesnymJegocieleprzezśmierć,bystawićwas
przedsobąjakoświętychinieskalanych,ibezzarzutu(Kol1,21n).Chrystusjestdawcąłaskiipokojuwtakimsamymstopniu,coBógOjciec.Ojciecjestinicjatoremcałegodziełazbawienia,coPaweł
podkreślawielerazyizwielkimnaciskiem.JezusChrystuswspółdziałazNimjaknajściślej,wykonującJegoświętąizbawcząwolę.

1,3.Słowo„łaska"totradycyjnegreckiepozdrowienie,zaś„pokój"topozdrowienieżydowskie.Wmodlitwie-życzeniu(modlitwazawierającażyczeniadlaodbiorcówczęstopojawiasięw

początkowejczęścistarożytnychlistów),PawełogłaszaboskośćJezusa,gdystawiaGonarównizOjcem,źródłemłaskiipokoju.

Bogumojemudziękujęwciążzawas,załaskędanąwamw

ChrystusieJezusie.

WiersztenrozpoczynamodlitwęapostolskąPawła.Treściąjej–jakwszystkichinnychmodlitwApostoła–sąsprawyinnych,dokładniejzaś,dobranadprzyrodzonewiernych

powierzonychjegopieczy.SwojemodlitwyrozpoczynaPawełzazwyczajoddziękczynienia.Dziękujezaludzi,zaichnawrócenie,nazwanetułaskądanąwChrystusieJezusie.Odtegomomentu,tzn.
odchwiliswegonawrócenia,Koryntianieżyjąrównież,istniejąwChrystusieJezusie.Jesttonowysposóbichdoczesnejegzystencji.

1,4.Dziękczynieniebyłotypowymelementemstarożytnegolistu.Podobniejakmowy,listymógłrozpoczynaćproem,wychwalającyjegoadresatów,comiałozjednaćichprzychylność

wobecgłównegoprzesłania.Moraliści,którzywygłaszalimowyganiącelubpisalilistynapominające,takżedodawalidziękczynienie,byczytelnicyłatwiejmogliprzyjąćichradę.

WNimtobowiemzostaliściewzbogaceniwewszystko:we

wszelkiesłowoiwszelkiepoznanie,

ZnającnaukęoChrystusowymkrzyżu,Koryntianiesąbogatsiodwielugreckichmędrców.Nadtozchwiląprzyjęciachrztuśw.zjednoczylisięzChrystusem,aChrystus–jaktoPaweł

samzaznaczyprzyinnejokazji(2Kor8,9)–jestsynonimemwszelkiegobogactwa.Miećsłowoipoznanie–oznaczanajprawdopodobniejtyle,comiećwiedzęorazumiejętnośćprzekazywaniatej
wiedzyinnym.

1,5.Wpoczątkowejczęścilistuczęstowprowadzanotematy,któremiałyzostaćpóźniejrozwinięte.„Słowo”i„poznanie"byłydlaKoryntianważne.JednązkonkurencjiIgrzyskIstmijskich

rozgrywanychwpobliżubyłowygłaszaniemów,wiedzęzaśłączonozmądrościąfilozoficznąlubzdolnościądoswobodnegowypowiadaniasięnakażdytemat(wumiejętnościtejszkolonoretorówi
mówcówpublicznych).Pawełmatutajnadarymyśliduchowe,niezaśjedynienaturalnezdolności,Koryntianiemusieliwnichjednakcelować,liczyłysięonebowiemszczególniewichkulturze.

boświadectwoChrystusoweutrwaliłosięwwas.

1,6świadectwoChrystusowe.ChodzioświadectwodawaneChrystusowi.
—wwas.Albo:„uwas”.

Niedoznajecietedybrakużadnejłaski,oczekującobjawieniasię

Pananaszego,JezusaChrystusa.

1,7oczekującobjawieniasię.WszczytowymmomencieujawnieniatajemniczychplanówBoga(Rz16,25+)Chrystusobjawisięwchwalenakońcuczasówpodczasswej„paruzji”(1Kor

15,23+)iswego„objawieniasię”(1Tm6,14+;por.Łk17,30;Rz2,5;8,19;2Tes1,7;Hbr9,28;1P1,5.7.13;4,13;Ap1,1),najpierwjednak„objawisię”Niegodziwiec,któregoChrystusunicestwi(2
Tes2,3-8).

6–7.

OczywiścieKoryntianiesąbogaciprzedewszystkimdziękidobrociBożej,alepozatymrównieżidlatego,żePawełijegotowarzyszedołożyliwszelkichstarań,byprzekonująco

świadczyćKoryntianomoChrystusie,bywszczepićgłębokowichumysłyisercateologiękrzyżaizmartwychwstaniaZbawiciela.Właściwiepojęteżyciechrześcijaninajestoczekiwaniem–przy
ustawicznymtrwaniuwłasce–objawieniasię,czyliponownegoprzyjściaPananaszegoJezusaChrystusa.ŚwiadomośćniedającejsięuniknąćkoniecznościrozrachunkówzPanemnadajeżyciu
chrześcijaninacharakterciągłejwspinaczkikugórze.Oczekiwaniechrześcijaninanigdyniemożebyćbiernymtrwaniemnatymsamymmiejscu.Chrześcijaństwojestżyciem.

Onteżbędzieumacniałwasażdokońca,abyściebylibez

zarzutuwdzieńPananaszego,JezusaChrystusa.

1,8bezzarzutu.Por.Flp1,10;2,15n;Ef1,4;Kol1,22;1Tes3,13;5,23;Jud24.
—Ten„dzieńPana”(5,5;2Kor1,14;1Tes5,2;2Tes2,2;por.2P3,10),zwanytakże„dniemChrystusa”(Flp1,6.10;2,16),poprostu„dniem”(1Kor3,13;1Tes5,4;por.Hbr10,25)lub

„owymdniem”(2Tes1,10;2Tm1,12.18;4,8;por.Mt7,22;24,36;Łk10,12;21,34),„dniemSynaCzłowieczego”(Łk17,24;por.w.26),„dniemBoga”(2P3,12),„dniemnawiedzenia”(1P2,12),
„wielkimdniem”(Jud6;Ap6,17;16,14),„ostatnimdniem”(J6,39.40.44.54;11,24;12,48),jestwypełnieniemwczasieeschatologicznym,któryzapoczątkowałChrystus,„dniaJahwe”,
zapowiedzianegoprzezproroków(Am5,18+).Tenostatnietaphistoriizbawienia(Dz1,7+),zrealizowanyjużczęściowoprzezpierwszeprzyjścieChrystusa(Łk17,20-24)iprzezupadekJerozolimy(Mt
24,1+),zostaniedopełnionychwalebnympowrotem(1Kor1,7+;15,23+;1Tm6,14+)NajwyższegoSędziego(Rz2,6+;Jk5,8-9),czemubędątowarzyszyćprzewrótiodnowakosmiczna(por.Am8,9+;
Mt24,29p+;Hbr12,26n;2P3,10-13;Ap20,11;21,1;por.Mt19,28;Rz8,20-22).Tendzieńświatłasięzbliża(Rz13,12;Hbr10,25;Jk5,8;1P4,7;por.1Tes5,2-3),ajegodataniejestpewna(1Tes
5,1+)itrzebasięprzygotowaćwczasiepozostawionymdodyspozycji(2Kor6,2+).

1,6-8.Wyrażenie„dzieńPananaszegoJezusaChrystusa"pełnitutajrolęprzypisywanąwtradycjiżydowskiej„dniuBożemu".Niektórenurtywramachstarożytnegojudaizmu(szczególnie

wdiasporze)odsuwałynadalszyplaneschatologicznywymiarbiblijnejnadziei.PawełpragnieodwrócićtętendencjęuchrześcijanwKoryncie.

WiernyjestBóg,którypowołałwasdowspółuczestnictwaz

Synemswoim,JezusemChrystusem,Panemnaszym.

1,9Wierny.Por.10,13;2Kor1,18;1Tes5,24;2Tes3,3;2Tm2,13;Hbr10,23;11,11.
—dowspółuczestnictwa.Tosłowo(grec.koinonia)wswoichlicznychużyciachzawierapewnąpodstawowątreść.Wspólnotamaźródłowdobrachposiadanychprzezwiększąliczbęosób,

niezależnieodtego,czychodziodobraduchoweczyomaterialne.Faktycznie,wrelacjachmiędzychrześcijanamidobramaterialneidązawszewparzezduchowymi(Rz15,26-27;2Kor8,4;9,13;Ga
6,6;Flp4,15-17).Niekiedyprzeżywasięwspólnotęwdziałaniachlubuczuciach(2Kor1,7;6,14;1Tm5,22;2J11;Ap1,9).Wspólnotowość,odktórejpochodząwszystkieinnerodzajewspólnoty,daje
uczestnictwowdobrachwłaściwieBoskich(1Kor9,23;Flp1,5;Flm6),jednoczynaszOjcemizJegoSynem,JezusemChrystusem(1Kor1,9;1Jl,3+.7+),zsamymChrystusem(1Kor10,16;Flp
3,10;1P4,13),zDuchem(2Kor13,13+;Flp2,1).Dajenamonarównieżudziałwprzyszłejchwale(1P5,1).Dziękitemu,żeChrystusmiałudziałwnaszejludzkiejnaturze(Hbr2,14),mymamy
udziałwnaturzeBożej(2P1,4+).Omawianesłowostajesięcharakterystycznedlawspólnotychrześcijańskiej(Dz2,42+).

8–9.

Jeżeliżyciechrześcijaninabędzietrwaniemwłasce,jeżelibędziewypełnionetęsknotązaspotkaniemsięzChrystusem,toChrystussamprzyjdziemuzpomocąisprawi–oczywiście

przyjegowspółpracy–żeczłowiekówniezasłużysobiewdzieńsądunaodrzucenie.PrzyinnejokazjitęsamąprawdęwyraziPaweł:Wiemyteż,żeBógztymi,którzyGomiłują,współdziaławe
wszystkim(Rz8,28).PojęciewiernościBogawiążesięściśleztematemnaszegopowołania,adokładniejmówiąc,zobietnicamizwykletowarzyszącymipowołaniu.PowołaniecałejludzkościwNTma
zacelwprowadzenienasdowspólnotyzSynemBożym.Dziękiwejściudotejwspólnotyczłowiekbędziemiałprawodouczestniczeniawdobrach,któreprzysługująJezusowijakojedynemuSynowi
OjcaNiebieskiego.Chodziwięcorzeczniezwykłejwagi,idlategowiernośćBogaodgrywatubardzozasadnicząrolę.

1,9.Starożytnifilozofowieczęstomówiliomiędzyludzkiej„wspólnocie"lub„komunii"zinnymiludźmi.ChociażPawłowimogłochodzićowspólnotęwChrystusiezinnymiwierzącymi,

maprzypuszczalnienamyślicoś,cobyłowstarożytnościznaczeniebardziejniezwykłe-bliskośćzsamymPanem.Grecko-rzymskareligiakładłanacisknarytualneelementykultu(lub,wprzypadku
pewnychkultów,naelementekstatycznypozbawionyaspekturelacjizbóstwem).ŻydzipostrzegaliBogajakoOsobębliskozwiązanązeswoimludem,nietwierdzilijednak,żeprzebywaOnpośródnich
lubmówidowierzącychzapośrednictwemDucha(oczymPawełwspominawinnychmiejscach).

PRZECIWNIEPORZĄDKOMWŚRÓD

CHRZEŚCIJANKORYNTU

ROZŁAMY

Chrystusjestniepodzielny

Przetoupominamwas,bracia,wimięPananaszego,Jezusa

Chrystusa,abyścieżyliwzgodzieibyniebyłowśródwasrozłamów;
abyściebylijednegoduchaijednejmyśli.

10.

Wezwaniadozgodyijednościpowtarzająsięwlistachśw.Pawłanajczęściej.Sposóbformułowaniatychnapomnień,azwłaszczaichmotywacjaświadcząrównieżodoniosłości,jaką

PawełprzywiązywałdosprawywewnętrznegospokojuiharmoniiwKościele.Dlategonietylkouroczyścieupomina,leczczynitowimięPanaJezusaChrystusa.Motywem,mającymzdeterminować
postępowanieKoryntian,jestwięcautorytetChrystusa,któregoPawełprzedstawiatuwpełniJegowładzy:PanJezusChrystus.TakwięcKoryntianiesąupominanijakbyprzezsamegoChrystusa.Jeśli
nieposłuchajągłosuPawła,wymówiąposłuszeństwosamemuChrystusowi.Wierninazywanisąprzytymbraćmi,cosuponuje,żewnapomnieniuowymniebrakowałotakżeuczuciowego
zaangażowaniasięApostoła.Samowezwaniedojednościjestpowtórzonedwukrotnie,przyczymPawłowiniechodzijedynieozewnętrznepozoryjednościizgody.Maonnauwadzejednomyślność,
tożsamośćiwspólnotęnajbardziejukrytychpragnień.Tylkowtedyunikniesięrównieżjawnychrozłamówirozdarcia.

1,10.PrzezpierwszetrzywiekiistnieniaKościoławierzącyspotykalisięgłówniewdomachprywatnych.DomynależącedozamożnychczłonkówKościołamogłyoczywiściepomieścić

większąliczbęosób(zob.komentarzdo1Kor11,17-34).Ponieważwielkośćowychdomostwograniczałaliczebnośćposzczególnychwspólnotizmuszałachrześcijandogromadzeniasięwmniejszych
grupach(Kościołachdomowych),łatwomogłodojśćmiędzynimidopodziałów.Jednakwdalszejczęścilistustajesięjasne,żegłównąprzyczynąpodziałówbyłyróżnicewynikającezistniejących
stosunkówspołecznych,któreznalazłyodzwierciedleniewchrześcijańskiejwspólnocie.Wstarożytnejretorycewyróżnianogatunekzwanyhomonoia,którywyrażałskargęzpowodupodziałówi
wzywałdojedności.CzytelnicyPawłowimogliwięcodrazurozpoznaćcharakterargumentacjizastosowanejprzezapostoła.

Doniesionomibowiemowas,braciamoi,przezludziChloe,że

zdarzająsięmiędzywamispory.

1,11Niewiadomodokładnie,kimbyłaChloe,możnadomniemywać,żeprowadziłaprzedsiębiorstwolubhandel,azatrudniałapospołuniewolników,jakteżwyzwoleńcówiludziwolnych.
1,11.InformatoramimoglibyćludzieChloe(bogatejkobiety-przedsiębiorcymieszkającejwKoryncielubwEfezie),którzypodróżowalipomiędzytymimiastamiwinteresach.Jakotacy

moglibyćniewolnikamiowysokiejpozycjispołecznejlubwyzwoleńcaminależącymidojejdomu.BędącczłonkamiKościoławKoryncie,przynieślioniPawłowinowiny.Wieściilistybyłynajczęściej
dostarczaneprzezludzipodróżującychwinnychsprawach.(Gdybyludziecibylidziećmi,niezaśsługamiChloe,zostalibynazwanioddomuswojegoojca,nawetgdybyjużnieżył).

Myślęotym,cokażdyzwasmówi:JajestemodPawła,ajaod

Apollosa;jajestemKefasa,ajaChrystusa.

1,12jajestemKefasa.Możemówilitakdlatego,żeKefas(Piotr)odwiedziłKościółwKoryncie(por.9,5),alboztegopowodu,żeniektórzyczłonkowielokalnegoKościołaodwoływalisię

szczególniedopowszechnieuznanegoautorytetuPiotra,choćjegosamegonigdyniewidzieli.

—ajaChrystusa.ByćmożejesttoodwoływaniesiędoChrystusawidzianegonaziemiidoJegobezpośrednichświadków(por.Dzl,21n;10,41)zpowoduprzedkładaniaichponadinnych

(por.1Kor9,1;2Kor5,16+;11,5.23;12,11)alboteżchodzioroszczeniesobieprawadozjednoczeniazChrystusembezżadnegoludzkiegopośrednika.Możliwerównież,żezacytowanewyrażeniejest
poprostuodpowiedziąPawłaskierowanądotych,którzyodwołująsiędotakiegoczyinnegomistrzabędącegoczłowiekiem.

11–12.

Tymczasemwieści,jakiedochodziłydoPawłazKoryntu,niebyłynajlepsze.LudziezatrudnieniprzeznieznanąbliżejchrześcijankęChloe,amożepoprostujejkrewnilub

niewolnicy–donieśliPawłowi,żegminakorynckajestwręczpodzielonanaróżneugrupowania.Zdoniesieńowychwynikało,żeistniaływłoniekorynckiejwspólnotyczterystronnictwa;nazwanez
czasemprzezkomentatorów:pauliniści,czylizwolennicyPawła,apolloniści,tj.zwolennicyApollosa,petryniści,czylici,coczulisięwpewiensposóbzwiązanizosobąPiotra,zwanegoinaczej
Kefasem,oraztzw.chrystusowcy,czyliszczególniczcicieleChrystusa.

PauliniścibylinajprawdopodobniejściślejzwiązanizosobąPawła,którego–jaksięzdaje–broniliprzedatakamijegonieprzyjaciół.Możliwe,żetowłaśnieoniźlezrozumielinaukę

moralnągłoszonąprzezApostołaiwskutektegohołdowalispecyficznemulibertynizmowimoralnemu.Podwzględemprzekonańdoktrynalnychprzypuszczalnieniewieleróżnilisięodnichtzw.
apolloniści,czylizwolennicyApollosa,któryzaimponowałimpięknąwymowąizapałemprzewyższającym,jakimsięwydawało,gorliwośćPawła.

Najmniejlicznibyli,jaksięwydaje,zwolennicyPiotra.Ludzieci,byćmożeprzybylizPalestyny,gdzieprawdopodobniezostalinawróceniprzezPiotra,chełpilisięswoimpochodzeniemod

Abrahamainadalprzypisywali,jaksięzdaje,pewnąrolęPrawuwdzieleusprawiedliwieniaczłowieka.Możliwe,żebylisamiobrzezaniiinnymdoradzalifizyczneobrzezanie.

Wreszcieugrupowanietakzwanychchrystusowcówtworzyliludzie,którzysięprzechwalaliszczególnąznajomościąChrystusa.Pawełniestanowiłdlanichostatecznejinstancji.Bardzo

możliwe,żejegonaukępodawalinawetczasemwwątpliwość.

1,12.Starożytninauczycielegromadziliwokółsiebiegronosłuchaczy.Filozofowiestaralisięskłonićludzidoemocjonalnegoprzywiązaniasiędonich,podająctozakoniecznywarunek

moralnegoiintelektualnegorozwoju.Rabinimieliwłasneszkoły,zaśuczniowiezwyklepropagowalipoglądyswegonauczyciela.Pawełpodajetutajprzypuszczalnie„Kefasa"i„Chrystusa"jedyniejako
przykłady(por.1Kor3,5-6)-chodzimuoto,żekażdypodziałjestzły,nawetpodziałopierającysięnatwierdzeniu,iżnależysięjedyniedoChrystusaiodrzucaniuuczniówPawłowychlub
naśladowcówApollosa.

CzyżChrystusjestpodzielony?CzyżPawełzostałzawas

ukrzyżowany?CzyżwimięPawłazostaliścieochrzczeni?

13.

Otóżjakimikolwiekbyłybyoweugrupowania,zewszechmiarzasługiwałynapotępienie.FaktichistnieniasprzeciwiasięprzedewszystkimjednościChrystusowegoCiała.Wspólnota

podzielonanaróżneugrupowaniajestobrazemrozdartegoCiałaChrystusa.IstnieniujakichkolwiekpodziałówwłonieKościołasprzeciwiasięfaktśmierciChrystusazacałąludzkość.Niktinny:ani
Piotr,aniPaweł,aniApollos–tylkoChrystusumarłzawiernychwKoryncie.AwięctylkozNimpowinnisięzjednoczyć.Nikogo,żadnegoziemskiegoprzywódcyczyprzełożonegoniepowinni
przekładaćnadChrystusa.WreszciejeżeliKoryntianieczulisięwsposóbszczególniejszyzwiązanizludźmi,zapośrednictwemktórychotrzymalichrzest,toniepowinnijednakzapominać,żewszyscy
zostaliochrzczeniwimiętegosamegoChrystusa,wchodzączNimwłaśniewszczególnąjedność.

1,13.Pawełposługujesiętutajczęstąmetodąprowadzeniasporów-reductioadabsurdum(polegającąnasprowadzeniutezyprzeciwnikadooczywistego,choćabsurdalnegowniosku).

DziękujęBogu,żepróczKryspusaiGajusanikogozwasnie

ochrzciłem.

Niktprzetoniemożepowiedzieć,żewimięmojezostał

ochrzczony.

Zresztą,prawda,ochrzciłemdomStefanasa.Pozatym

niewiem,czyochrzciłemjeszczekogoś.

1,16Zresztą,prawda.Styljęzykamówionego—Pawełdyktuje(por.16,21),wprzeciwnymraziebowiemdokonałbypoprawkiiprzeniósłpoczątekw.16przedw.15.

14–16.

TentrójwierszwcalenieświadczyopomniejszaniuprzezPawławartościchrztuśw.jakosakramentu.Przypuszczenietegorodzajupozostałobywprostejsprzecznościzw.13,gdzie

chrzestwimięChrystusajestuznanywyraźniezapodstawęspołecznościchrześcijańskiej.Niedbałość,zjakąPawełwyliczazarównoochrzczonych,jakinieochrzczonychprzezsiebieKoryntian,jest
wyraźniezaplanowana.Pawełchcetymsamymdaćdozrozumieniaadresatomswegolistu,iżwcaleniejestważneto,przezkogozostaliochrzczeni.Niktteż,lubdokładniej,prawienikt,niemoże
twierdzić,żetrwaprzyPawledlatego,iżprzezniegozostałochrzczony.WspomnianegotuKryspusanależyutożsamićzKryspusemzDz18,8,jednymzpierwszychnawróconychwKoryncie.Gajus–
toprawdopodobnietensamczłowiek,októrymmówiRz16,23–osobistośćdośćważnawKościele.StefanasawspominaApostołwzakończeniulistu(16,15),domStefanasaoznaczawłaścicielawrazz
całąjegorodzinąnajbliższą,amożeidalsząorazzesłużbąizniewolnikami.

Prawdziwamądrośćzapewnijedność

NieposłałmnieChrystus,abymchrzcił,leczabymgłosił

Ewangelię,itoniewmądrościsłowa,byniezniweczyć
Chrystusowegokrzyża.

1,17niewmądrościsłowa.Tejludzkiej„mądrości”(achodzituospekulacjeintelektualneiosztuczkiretoryki)będziesięprzeciwstawiaćmądrośćBoża(w.24i2,6n).
—byniezniweczyć.Dosł.:„uczynićpustym”(pozbawićtreści).Pawełrozwinietenpunktw2,1-5.

17.

Pawełprzypominaprzedewszystkimswoimzwolennikom:niechpamiętają,żeniewimięPawłazostaliochrzczeni.Chcącprzytymzupełnieświadomiezminimalizowaćrolęszafarza

chrztu,wypowiadazdanie,któresamowsobiemożenawetbudzićpewnezdziwienie:NieposłałmnieChrystus,abymchrzcił,leczabymgłosiłEwangelię.Nieznaczytojednak,żePawełdeprecjonuje
wartośćsakramentuchrztu.Wystarczyprzeczytać,nawetpobieżnie,szóstyrozdziałListudoRzymian,byrozwiaćtegorodzajuprzypuszczenia.ChodzituozwrócenieuwagiKoryntiannasamąnaturęi
naskutkichrztu,anienaosobęszafarzategosakramentu.PodtymwzględemowielewyżejpostawićnależyosobęgłoszącegoEwangelię.Ostatecznie–itakjestpodzieńdzisiejszy–chrzcićmoże
każdy,natomiastdogłoszeniaChrystusapotrzebnyjestspecjalnymandat.JeśliPawełtakuroczyścieoświadcza,żegłoszącKoryntianomChrystusaświadomierezygnowałzmądrościsłowa,toczyni
aluzjęnietylkodosofistykiretorówpogańskich,leczbyćmożerównieżdonauczaniaApollosa,hołdującego,jaksięwydaje,tegorodzajuformomewangelizowania.Pawełobawiasię,żetakie
nauczaniemożesięprzyczynićdozniweczenia,dozagubieniawpotokusłówidopozbawieniatreściChrystusowegokrzyża.

1,17.Wjudaizmie,,chrzest”byłostatecznymaktemnawróceniapoganina.Wcześnichrześcijanienadawalipodobneznaczenietemuobrzędowi.Pawełniechcetutajjednakpodkreślać

znaczeniategoaktu.Kładzienacisknaprzesłanie,któregoprzyjęciepotwierdzachrzest.Starożytnimoraliściczęstozaprzeczali,jakobyposługiwalisięumiejętnąretoryką,byprzekonaćswych
słuchaczy,podkreślalizaś,żeodwoływalisięjedyniedoprawdy.

Naukabowiemkrzyżagłupstwemjestdlatych,coidąna

zatracenie,mocąBożązaśdlanas,którzydostępujemyzbawienia.

1,18Zob.Mk2,2+.
—głupstwemjest.Wcałymtymfragmencie„głupstwo”jestpojęciembardzonegatywnym:niechodzituoniedorzecznośćbohaterstwa,leczogłupotę,głupkowatość,ograniczoność.

Napisanejestbowiem:Wytracęmądrośćmędrców,a

przebiegłośćprzebiegłychzniweczę.

1,19WIz29,14jestzawartatakasamamyśljakwpodanymtuzacytowaniu:Bógobwieszczaludowi,przestraszonemuzpowoduzagrożeniaasyryjskiego,żeniezdołajądaćocalenia

wynalazkimądrościczystoludzkiej.

18–19.

GłoszonąprzezPawłaiinnychapostołównaukękrzyżamożnapojmowaćwsposóbdwojaki,wzależnościodtego,jakiepowodujeonareakcjewludzkichduszach.Ci,którzy

odrzucająctęnaukęsamisobiegotująwiecznepotępienie,uważająEwangelięzazwykłegłupstwo;senstegookreśleniasprecyzujePawełzachwilę.NatomiastjestprawdziwąmocąBożądlatych,
którzysłuchającjejiwprowadzającjąwżyciedostępujązbawieniawiecznego.Cytując–wedługSeptuaginty–słowaIzajasza,Pawełstwierdza,żeówpodziałludzkościnadwiekategorie,
spowodowanyróżnąpostawąwobecEwangelii,byłprzewidzianyprzezBogaprzedwiekami.Ludzkaograniczonamądrośćmądrychtegoświatabędzieprzyczynąichzguby,podobniejakprzebiegłość,
wyrachowaniedoczesnewydatylkozgubneskutki.

Gdziejestmędrzec?Gdzieuczony?Gdziebadacztegoświata?

CzyżnieuczyniłBógmądrościświatagłupstwem?

1,20WcałymtymfragmenciePawełniepotępiaautentycznejmądrościludzkiej,którajestdaremBogaipozwalaGopoznać(w.21+),leczpotępiamądrośćpyszną,samowystarczalną.

20.

Teczterypytaniaretoryczneniektórzyuważająrównieżzacytat–dośćswobodnycoprawda–zIz19,11nn;33,18nn;Ba3,16,innisązdania,żemamytudoczynieniaześladem

pewnegoflorilegiumbiblijnego,spisanegojuż–amożeprzekazywanegowpostaciniepisanej.Trzyokreślenia:mędrzec,uczony,badacztegoświata–wszystkiecoprawdawyrażająideęmądrości,
wiedzyczystonaturalnej,aleniesątylkozwykłymisynonimami.Pierwszytermin,mędrzec,jestbyćmożealuzjądofilozofiipogańskiej;drugi–uczony,bardzoprawdopodobnienawiązujedo
żydowskichuczonychwPiśmie;badaczetegoświata–toludzie,zarównopoganiejakiŻydzi,zajęcibadaniemtylkoświatawidzialnego,bezjakiegokolwiekodnoszeniasiędosferynadprzyrodzonej.
Ponieważzuporemtrwaliwswympseudomądrymzaślepieniu,pokazałimBóg,doczegomożeichtodoprowadzić.Otomusieliwpewnymmomenciesamistwierdzić,żesąbezsilniwswejmądrości,
czyliżesąpoprostunierozumni.Dotakiegoprzekonanianiemoglijednakdojśćinaczej,jaktylkoposkonfrontowaniuświatazEwangelią.Wyrażenietenświatpochodzizjęzykaapokaliptykiijest
przeciwstawieniem–niespotykanegozresztąuPawła–zwrotu„świat,którymaprzyjść”.

SkorobowiemświatprzezmądrośćniepoznałBogawmądrości

Bożej,spodobałosięBoguprzezgłupstwogłoszeniasłowazbawiać
wierzących.

1,21niepoznałBogawmądrościBożej.Chodzioto,żeBógniezostałpoznanywdziełach,któreobjawiająJegomądrość.Por.Mdr13,1-9;Rz1,19-20.Inniobjaśniają:przezzrządzenie

Bożejmądrości,albo:wczasieBożejmądrości,czylistarejekonomii,postawionejpodznakiemmiary,przeciwstawionejekonomiinowej,gdzieBógsięobjawiawsposóbparadoksalny,pozornie
niedorzeczny.

21.

Jesttouzasadnieniestwierdzenia,żeBóggłupstwemuczyniłmądrośćtegoświata.Terminymądrośćigłupstwoprzyjmujątucochwilainneznaczenia.MądrośćBoża–toprzede

wszystkimporządekwstworzonymwszechświecie,tosensdziejówludzkości,sumieniekażdegoczłowieka,todziejeIzraelaorazmądrośćBogaobjawionawPiśmie.Doodkryciaipoznaniatak

rozumianejmądrościBożejwystarczyłabyzwyczajnaludzkąmądrość,tj.naturalnezdolnościpoznawcze,mądrośćpozbawionajeszczejakiegokolwiekświatłazgóry.Ponieważświat–tzn.przede
wszystkimwspomnianijużmędrcytegoświata–choćposiadawszystkiekoniecznemożliwości,jednakniepoznałmądrościBożej,tedyposłużyłsięBóggłupstwemgłoszeniaSłowa,tzn.Ewangelii.Ta
decyzjaBogajestwyrazemdobroci.Bógniechceśmiercigrzesznika,leczabysięnawróciłiżył.IznówgłoszeniesłowaBożegomogłosięwydać„głupstwem”–oczywiściejaknajbardziejw
cudzysłowie–jedyniewświetletzw.mądrościtegoświata.ZresztąpojęcietejgłupotywyjaśniPawełzachwilędośćdokładnie.UważanaprzezświatzagłupstwoDobraNowinastajesięźródłem
zbawieniatylkodlatych,którzyjejsłuchająiwniąwierzą,coApostołstwierdziłjużzresztąprzedchwilą(1,18).

Takwięc,gdyŻydziżądająznaków,aGrecyszukająmądrości,

1,22Poszukujesięzabezpieczeńludzkich:cudówgwarantującychprawdziwośćorędzia(por.J4,48),mądrościinaukizadowalającychumysł,któryłakniepoznania.Samegotego

poszukiwanianienależypotępiać,akrzyżChrystusa—choćwydajesiętoparadoksem—równieżtutajbędzieodpowiedzią(w.24+),natomiastjeślitoposzukiwaniestajesięzestronyczłowieka
uprzedzającymwymaganiem,pozaktórymodrzucaonmożliwośćprzylgnięciadoodkrywanejprawdy,jestononiedoprzyjęcia.

mygłosimyChrystusaukrzyżowanego,któryjestzgorszeniem

dlaŻydów,agłupstwemdlapogan,

22–23.

LudzkośćwBibliidzielisięzazwyczajnaGrekówiŻydów.Okazujesię,żepostawajednychidrugichbyładiametralnieróżnaodtego,czegonauczaligłosicieleDobrejNowiny.

Żydzibowiemżyliwustawicznejpogonizaznakami;byliichżądniwczasachpatriarchówiproroków,ciągledomagalisięichodJezusa.Grecyszukalimądrości,oczywiścietylkomądrościświata,
przejawiającejsięwchorobliwymniekiedyfilozofowaniu.OtóżwświeciezamieszkałymprzeztakichludzidziełoChrystusatraciłoswojąwymowę.To,czegodokonałChrystus,to,cozNimuczyniono,
byłodlaŻydówzgorszeniem,itozdwojakiegopowodu.NajpierwgorszylisięstosunkiemJezusadogrzeszników.Chodziłprzecieżwśródnich,kontaktowałsięznimi,zasiadałznimidowspólnego
stołu,pozatym,podającsięzaMesjasza,dopuściłdotego,żezginąłjakzbrodniarz.Otóżtopostępowanieurągałonajprostszym,najbardziejelementarnymwyobrażeniomoMesjaszu,któryw
przekonaniuŻydówmiałpokonaćwszystkieuciskająceichmoce,sambędącprzytymniezwyciężonym.DlapoganzaśgłupstwembezznaczeniabyłJezuswrazzcałymJegodziełem.Niemoglibowiem
zrozumiećtego,żepozwoliłsięzgładzićhaniebnieczłowiek,którypodawałsięzaBogaitwierdził,żeprzyniósłzbawieniecałemuświatu.

1,22-23.StarożytniGrecyznanibylizeswegoumiłowanianauki.ZarównoGrecy,jakiŻydzimoglipragnąćdowodówwpostacicudów,leczPawełoddzielatutajjednychoddrugichwcelu

wywołaniaefekturetorycznego.Natemat„głupstwakrzyża”dlajednychidladrugich,zob.komentarzdo1Kor1,18.

dlatychzaś,którzysąpowołani,takspośródŻydów,jaki

spośródGreków–Chrystusem,mocąBożąimądrościąBożą.

1,24Ujmującrzeczpoludzku,krzyżzarównoŻydom,jakiGrekomjawisięjakoprzeciwieństwowszelkiegooczekiwania:toporażka,aniechwalebneobjawieniesię,głupstwo,anie

mądrość;wświetlewiaryjednakkrzyżjawisięjakowypełnienieoczekiwaniaijakocoś,cojeprzewyższa:jakomocimądrośćBoża.

Tobowiem,cojestgłupstwemuBoga,przewyższamądrością

ludzi,acojestsłabeuBoga,przewyższamocąludzi.

1,25TenparadoksalnycharakterdziałaniaBożego(1,18-25)sprawdzasięwwybraniuKoryntian(1,26-30)iwprzepowiadaniuPawła(2,1-5).

24–25.

Otym,żenaukaoChrystusieukrzyżowanymdlatych,którzyjąprzyjmują,jestmocą,byłajużmowaww.18.TerazdorzucaPawełnoweokreślenie:Jesttotakżeprawdziwa

mądrośćBoża,tylerazypodziwianaprzezApostołaprzyróżnychsposobnościach(zob.zwł.Rz11,33–36).

Głupstwo,którymposłużyłsięBóg,abyprzynieśćzbawienieludzkości,czylinaukaoUkrzyżowanym,znaczyowielewięcejniżnajgłębszemądrościludzkie.Taksięteżrzeczmaize

sprawąznaczenia,mocy:to,cobezsilne,słabewoczachBoga,wrzeczywistościprzewyższanajwiększemocetegoświata.OtojakodmiennajestlogikaBożaodludzkiegosposobumyślenia.

1,24-25.WstarożytnościBożąmocprzypisywanozwyklecudotwórcom.Pawełużywawyrażeń„głupstwouBoga”i„słabeuBoga”wsensieironicznym:odrobinamądrościBożej

przewyższanajwiększelosiągnięcialudzkiejmądrości.Ironiabyłapowszechniestosowanymśrodkiemretorycznym.

Przetoprzypatrzciesię,bracia,powołaniuwaszemu!Według

ocenyludzkiejniewielu[tam]mędrców,niewielumożnych,niewielu
szlachetnieurodzonych.

1,26Wedługocenyludzkiej.Dosł.:„wedługciała”.

26.

Źlepojętamądrośćbyłajednązgłównychprzyczynpodziałuwspólnotykorynckiejnaróżneugrupowania.NiestosownośćpostępowaniaKoryntianpolegałanatym,żeludzieci

fanatycznieszukalimądrościtegoświata,cenilijąsobiewysokoibyligotowipoświęcićdlaniejniekiedyEwangelię.OtóżPawełwykazuje,żewoczachBogamądrośćtegoświatawcalenieprzedstawia
takwielkiejwartości.ToniemądrośćbrałBógpoduwagę,gdywybierałsobieswojesługi.WśródwiernychKoryntuteżniewielubyłomądrychmądrościątegoświata,czylimądrościądosłownie:
wedługciała.Wgrupiechrześcijankorynckichbrakowałorównieżmożnych,ludziodużychwpływach,potentatówwznaczeniumaterialnym.Niebyłoteżwcalearystokracjigreckiej;przeciwnie,
chrześcijaniekorynccy–inietylkokorynccy–rekrutowalisięprzedewszystkimzespołecznychnizin.WłaśniewnichupodobałsobieChrystus.

Bógwybrałwłaśnieto,cogłupiewoczachświata,aby

zawstydzićmędrców,wybrał,coniemocne,abymocnychponiżyć;

to,conieszlachetnieurodzonewedługświataorazwzgardzone,ito,

co[wogóle]niejest,wyróżniłBóg,byto,cojest,unicestwić,

27–28.

Bógwybierającto,cogłupiewoczachświata,miałwtymbardzowyraźnyidoniosłycel:chciałwtensposóbzawstydzićmędrców.Ciostatnistwierdząbowiemkiedyśsami,żeto

właśnieonibylirzeczywistymigłupcami.Będąsięnaprawdęwstydzićswojejrzekomejmądrości.Staniesiętakdziękitemu,żeBógokazałsweupodobaniewmaluczkichigłupichtegoświata.Podobne
celeprzyświecałyBogu,gdywyróżniałto,conieszlachetnieurodzoneito,czymwzgardziłświat,cobyłotakmałoważnewoczachmożnych,żewogólesięnieliczyło,poprostunieistniało.Otóż
właśnienatychupokorzonychBógzwróciłszczególnąuwagę,ażebyunicestwićto,cosięliczywoczachświata.

takbysiężadnestworzenieniechełpiłowobecBoga.

29.

RezultatosiągniętytakimpostępowaniemBogajesttaki,żeżadnestworzenieniemożesięchełpićwobecNiego.Niemocni,maluczcy,nieszlachetnieurodzeni,poludzkusądząc,wcale

niemieliczymsięszczycić.Jeżelizaśnabralipotemznaczenia,towyłączniedziękimiłosierdziuBożemu.IchnadprzyrodzonewybraniemogłobyćpowodemjedyniedowdzięcznościdlaBoga,ale
nigdydowynoszeniasięponadinnych.Wielkim,możnymtegoświatawykazałBóg,żewrzeczywistościniesąaniwielcy,animożni,żejakotacynielicząsiędlaBoga.Krótkomówiąc,żadne
stworzenieniemożesięchełpićprzedobliczemBoga;musibyćpoprostutylkostworzeniem,któreotrzymałowszystkoodswegoStwórcyijestwskutektegozobowiązanedookazywaniaMu
ustawicznejwdzięczności(1Kor4,7).

1,26-29.Rzymskiporządekspołecznyopierałsięraczejnaurodzeniu(„szlachetnymurodzeniu"),niżnazamożności.Jednak,niezależnieodprzyjętegokryterium,większośćchrześcijanz

Koryntuwywodziłasięzniższychwarstwspołecznych,któreteżstanowiłyolbrzymiąwiększośćstarożytnegospołeczeństwa.Użycieokreślenia„niewielu"sugerujejednak,żeniektórzyzwierzących
posiadaliwyższąpozycję-byliwśródnichbezwątpieniawłaścicieledomów,wktórychspotykałysięKościoły.WersettenprzypominaJr9,23iwprowadzawcytatJr9,24,przytoczonyprzezapostoła
w1Kor1,31.

PrzezNiegobowiemjesteściewChrystusieJezusie,którystał

siędlanasmądrościąodBogaisprawiedliwością,iuświęceniem,i
odkupieniem,

1,30PrzezNiegobowiemjesteście.Wyrażenietozawierabardzogłębokątreść.WyistniejecieterazwJezusieChrystusie,wy,którzykiedyśnieistnieliście(w.28)woczachświata,podczas

gdyci,którzyistniejąwedługświata,zostajązniweczeni(w.28).TowłaśnieztegonowegoistnieniawJezusieChrystusiepowinniściesięchlubić(w.31),tylkoiwyłączniezniego(por.w.29).

—stałsiędlanasmądrościąodBoga.Wtensposóbmądrośćchrześcijańskaniejestowocemwysiłkuludzkiego„wedługciała”.Onaznajdujesięwbycieludzkim,objawionymw„pełni

czasów”(Ga4,4),Chrystusie,któregotrzeba„pozyskać”(Flp3,8),abyznaleźćwNim„wszystkieskarbymądrościiwiedzy”(Kol2,3).Tojestmądrośćzbawieniacałkowitego:„sprawiedliwości,
uświęcenia,odkupienia”.

—TetrzyostatniesłowatofundamentalnetematyprzyszłegolistudoRzymian,któryjużsiękształtujewmyślachPawła(por.Rz1,17;6,19.22;3,24).
1,30.Literaturażydowskaigreckaczasamipersonifikowałymądrość.ChrystusjakoMądrośćBoża(1Kor8,6;por.J1,1-18)stajesięsprawiedliwością,uświęceniemiodkupieniem,

dokonująccałkowitejprzemianyczłowiekadlaBoga.Prawobyłouważanezarównozamądrość(Pwt4,6),jakisprawiedliwość(Pwt6,25).

abyjaktojestnapisane,wPanusięchlubiłten,ktosięchlubi.

30–31.

DziękiwybraniuprzezBogawszyscychrześcijanieotrzymalinowysposóbistnienia:jesteściewChrystusieJezusie.Pawełwyjaśninainnymmiejscu,jaknależypojmowaćtennowy

rodzajżycia:razemzChrystusemzostałemprzybitydokrzyża.Terazzaśjużniejażyję,leczżyjewemnieChrystus.Choćnadalprowadzężyciewciele,jednakobecneżyciemojejestżyciemwiaryw
SynaBożego,któryumiłowałmnieisamegosiebiewydałzamnie(Ga2,19n).ChrystusJezus,zktórymkażdychrześcijaninłączysięwszczególnysposóbprzezchrzest,jestnajwyższąmądrością,ten
samChrystus,którybyłgłupstwemdlapoganizgorszeniemdlaŻydów.MądrościąodBogajestChrystusdlatego,żewNimwłaśnieurzeczywistniłysięwszystkieplanyBożewzględemcałejludzkości;
teplany,wktórychnawetupórludzkizostałwprzęgniętydodziełazbawienia.Nictedydziwnego,żePawełtakotowyrażapodziwdlamądrościBożej:Ogłębokościbogactw,mądrościiwiedzyBoga!
JakżeniezbadanesąJegowyrokiiniedowyśledzeniaJegodrogi!(Rz11,33).

Chrystusjestsprawiedliwościąwtymsensie,żeprzynosinamusprawiedliwienie.Wskutekusprawiedliwieniazaślubdokładniej,wsamymusprawiedliwieniu,człowiekotrzymujecośz

Bożejsprawiedliwości,cośzdoskonałościBożej.Chrystusjestsprawiedliwościątakżeiwtymznaczeniu,żewNimznajdujesiępełniawszelkiejdoskonałości.

Dziękiusprawiedliwieniuchrześcijaninmożebyćnazywany–iwrzeczywistościjest–uświęcanym.Owouświęcenieoznaczazjednejstronyobecnośćwnimłaski,zdrugiejzaśprzypomina

cokolwiekstarotestamentowąideęświętościnaroduwybranego.Naródbyłświętydlatego,żestanowiłszczególnąwłasność(Wj19,5)Boga,żebyłpoświęcony,oddanyBoguitylkoBożymsprawom.
Chrystusjestwreszcienaszymodkupieniem,ponieważzacenęJegomiłościiposłuszeństwawzględemBogaOjcazostaliśmywykupienizniewoligrzechu.OtolistadobrodziejstwBożych.Jeślibywięc
jeszczektośchciałsięchlubić,tomożesięchlubićjedyniewPanu.Wszystkobowiemcoposiada,otrzymałodPana.

1,31.PawełparafrazujetutajJr9,24-człowiekwiniensięraczejchlubićpoznaniemirozumieniemBoga,niżludzkiejmądrości.

1Kor2

Pawełapostołemmądrościkrzyża

Takteżija,przyszedłszydowas,bracia,nieprzybyłem,aby

błyszczącsłowemimądrością,głosićwamświadectwoBoże.

2,1świadectwoBoże.Wariant:„tajemnicęBożą”.

Postanowiłembowiem,będącwśródwas,nieznaćniczego

więcej,jaktylkoJezusaChrystusa,itoukrzyżowanego.

1–2.

PrzybywającporazpierwszydoKoryntu,PawełbyłpodświeżymwrażeniemswegonieudanegowystąpieniawAtenach.Wiadomo,żeliczniezebranitam,żądninowościsłuchacze

Pawłaopuściliagorę,okazująclekceważenieipogardę,skorotylkoApostołzacząłmówićoprzyszłymzmartwychwstaniutych,coumierająwPanu(por.Dz17,32n).Pawełwiedziałdobrze,że
powodemjegoporażkibyłanietylkotreśćgłoszonejnauki,lecztakżejejforma.NaukaPawłaniemiałaniczbłyskotliwejretorykipogańskiej.Niewynikaztegojednakwcale,żePawełbyłnieudolnym
mówcą,żeniemógłbywspółzawodniczyćzretoramipogańskimi.Samprzecieżpodajeracjeuzasadniającejegopostępowanie:PosłałmnieChrystus…abymgłosiłEwangelię,itoniewmądrościsłowa,
byniezniweczyćChrystusowegokrzyża.Naukabowiemkrzyżagłupstwemjestdlatych,coidąnazatracenie,mocąBożązaśdlanas,którzydostępujemyzbawienia(1Kor1,17n).ŚwiadectwoBożeze
względunaswątreśćwymagainnejformy.Wszystko,coPawełgłosiłwKoryncie–inietylkowKoryncie–sprowadzasiędojednejwielkiejprawdy.JesttoprawdaozbawczymcierpieniuJezusa.W
tejprawdziestreszczasięcałateologiaPawła.Jesttoteologianawskrośsoteriologiczna.ZgłoszeniatakiejwłaśnieteologiiPawełniezrezygnujezażadnącenę,nawetzacenętakiejsamejklęskijakta,
jakąniedawnoponiósłwAtenach.

Istanąłemprzedwamiwsłabościiwbojaźni,izwielkim

drżeniem.

2,3wsłabościiwbojaźni,izwielkimdrżeniem.Tostereotypowewyrażeniebiblijne(2Kor7,15;Ef6,5;Flp2,12;por.Ps2,lln).

JeśliApostołwyznaje,żestanąłprzedKoryntianamiwsłabości,wbojaźniizwielkimdrżeniem,nieoznaczato,żeobawiałsiętylkoludzkiejklęski,któraodbierazazwyczajpewność

siebieiwpływaniekorzystnienadobrąsławęnauczającego,zmniejszającznaczniejegoautorytet.BojaźńapostolskaPawłamacharakterzdecydowaniereligijny.Pawełdrżynasamąmyśl,żeotowobec
tyluludzicierpieniaChrystusamogąsięokazaćbezużyteczne,bojeślinieusłuchająApostoła,tonieuwierząEwangelii,acozatymidzie,nienawrócąsięiniewejdądokrólestwaumiłowanegoSyna
Bożego(Kol1,13).Powodembojaźnimogłateżbyćwizjaewentualnejkary,jakąPaweł,byćmoże,przewidywałdlasiebiezato,żeon,apostołpogan,niezdołałjednakwielutychludzidoprowadzićdo
Chrystusa.

Amowamojaimojegłoszenienaukiniemiałynicz

uwodzącychprzekonywaniemsłówmądrości,leczbyłyukazywaniem
duchaimocy,

2,4byłyukazywaniemduchaimocy.AluzjadocudówidowylańDucha,jakietowarzyszyłyprzepowiadaniuPawła(zob.1,5i2Kor12,12).

WystąpieniaPawławKoryncieniemiałyniczdemagogicznychwywodówisofistyki,którawświeciegreckimuchodziłazaszczytsztukifilozofowaniaiktórejrysemnajbardziej

charakterystycznymbyłatroskanieotreść,leczoformę.Tenrodzajnauczaniastwarzałwielkiemożliwościpopisywaniasiętalentamikrasomówczymi.OtóżPawełdołożywszelkichstarań,bysiebie
samegojaknajstaranniejukryć,natomiastukazaćwpełniduchaimocBożą.Ludziemusządojśćdoprzekonania,żesłowawypowiadaneprzezniegoniesątylkosłowamiludzkimi,żedajesięwnich
odczućtchnienieDuchaBożego.Niemówiteżoswoichwłasnychsukcesach,niedemonstrujewłasnejmocy.GłosimagnaliaDei,wielkiedziełaBoże(Dz2,11),świadcząceocudotwórczejmocyBoga.

abywiarawaszaopierałasięnienamądrościludzkiej,leczna

mocyBożej.

2,5Rozumowaniamądrościludzkiejsąprzekonywającesamezsiebie(w.4)ipociągająsłuchaczykuprzylgnięciuwyłącznieludzkiemu(w.5),cowłaśniePawełodrzuca.Jegosłowojestw

pełniukazywaniem(w.4),ponieważobjawiadziałanieDucha,domagasięonojednakprzylgnięciainnegorodzaju,amianowicie—przylgnięciawDuchu.

Ludzie,którzytakiemunauczaniuuwierzą,będąopieraliswojąwiaręnienamądrościludzkiej,lecznawierzeBożej.Inaczejmówiąc,motywemskłaniającymichdowiaryniebędączysto

ludzkieargumenty,lecztylkoiwyłączniemocBoga,dostrzeganawnauczaniuApostoła.Możliwe,żechodziturównieżocuda,którychmocąBożądokonywałPaweł.Wiadomoprzecież,żetakąmoc
posiadaliApostołowiezwolisamegoChrystusa,któryzapowiada:wimięmojezłeduchybędąwyrzucać,nowymijęzykamimówićbędą:wężebraćbędądorąk,ijeślibycozatrutegowypili,niebędzie
imszkodzić.Nachorychręcekłaśćbędą,aciodzyskajązdrowie(Mk16,17n).

Ajednakgłosimymądrośćmiędzydoskonałymi,aleniemądrość

tegoświataaniwładcówtegoświata,[zresztą]przemijających.

2,6międzydoskonałymi.Niechodzioezoterycznągrupęwtajemniczonych,leczotych,którzyosiągnęlipełnyrozwójżyciachrześcijańskiegoimyślichrześcijańskiej.Por.14,20;Flp3,15;

Kol4,12;Hbr5,14;Mt19,21+.Należyichutożsamiaćz„ludźmiduchowymi”,którychPawełprzeciwstawia„niemowlętomwChrystusie”(3,1).

—aniwładcówtegoświata.Podtymokreśleniemnależyrozumiećautorytetyludzkielubraczejzłemoce,demony,którepanująnadświatem(por.1Kor15,24-25;Ef6,12;takżeŁk4,6iJ

12,31+),albowreszcietychitych,nailepierwsisąnarzędziamidrugich.

Podobniejakwdrugiejczęścirozdziałupierwszego,takteżwrozdzialedrugimPierwszegoListudoKoryntianPawełposługujesięciągledwomapojęciamimądrości.Mówialboo

mądrościtegoświata,nieznaczącejnicuBoga,alboomądrościBożej,będącejprzedmiotempogardywświecie.TejostatniejniemogązrozumiećludzieżyjącywedługPrawa.GłosijąApostołtylko
doskonałym,tj.ludziomżyjącymjużłaskąchrztuświętegoiduchemEwangelii.Niemaonanicwspólnegozmądrościącieszącąsięuznaniemwtymświecie,niejesttomądrość,jakąposiedliijakąsię
chlubiąwładcytegoświata,posiadającyzresztątylkoiluzoryczną,boprzemijającąwładzę.

LeczgłosimytajemnicęmądrościBożej,mądrośćukrytą,tę,

którąBógprzedwiekamiprzeznaczyłkuchwalenaszej,

2,7ukrytą.Dosł.:„wtajemnicy”.Niechodziomądrośćzagadkową,leczotaką,którejprzedmiotemjesttajemnica,sekretplanuzbawieniadokonanegowChrystusie(Rz16,25+).

tę,którejniepojąłżadenzwładcówtegoświata;gdybyją

bowiempojęli,nieukrzyżowalibyPanachwały;

2,8Panachwały.ChwałajestblaskiemmocyJahwe(Wj24,16+),bezspornyminienaruszalnymBoskimprzymiotem.Paweł,określającJezusawtensposób,stawiaGotymsamymnarówni

zJahwe.

leczwłaśnie[nauczamy],jakzostałonapisane:Aniokonie

widziało,aniuchoniesłyszało,aniserceczłowiekaniezdołałopojąć,
jakwielkierzeczyprzygotowałBógtym,którzyGomiłują.

2,9ZacytowanestychytowolnakombinacjaIz64,3iJr3,16albocytatzapokryfuApokalipsaEliasza.

7–9.

Jesttomądrośćukrytalubinaczejmówiąc–tajemnicamądrościBożej.OdwiekówistniejącawBożychplanachzbawienia,czyliwyniesieniaczłowiekadochwały,jegodobrozawsze

miałanawzględzie.Gdybyjąpojęliwładcytegoświata,inspirowaniwswejprzewrotnościprzezszatana,gdybychcielizrozumieć,żeSynBożyogołacasię(por.Flp2,7)dlagrzesznychludzi,pewnie
nieskazalibyGonaśmierćkrzyżową.Zapewneniedopuścilibysięteżtegoczynu,gdybywiedzieli,żemajądoczynieniazPanemchwały,awięczabsolutnymWładcą,zkimś,ktoposiadaboskąmoc
nawetnadśmiercią.NiezamordowalibyteżzapewneJezusa,gdybymielichoćsłabepojęcieonagrodzie,jakaczekaczłowiekawżyciuprzyszłymzawiernetrwanieprzyNim.Choćbyzmobilizowali
wszystkiewładzepoznawczeswychoczu,uszuiserca,niemoglibyprzedstawićsobieogromuszczęściaprzygotowanegodlatych,którzyBogamiłują.

NamzaśobjawiłtoBógprzezDucha.Duchprzenikawszystko,

nawetgłębokościBogasamego.

10.

Potrafiąnatomiastwyobrazićsobietoszczęścieci,wktórychmieszkaDuchBoży.ToOnswąobecnościąsprawia,żeczłowiekmożepoznawaćrzeczyzakryteprzedzwykłymi

śmiertelnikami.DuchBoży,nawetprzebywającwczłowieku,przenikawszystko,nawetgłębokościBogasamego.PosługującsięzdaniemnamzaśobjawiłtoBógmyśliPawełprzedewszystkimosobie,
owłasnychdoświadczeniachpodDamaszkiem.Jednakżenieulegawątpliwości,żeczynirównieżaluzjedowszystkich,wktórychprzezłaskęchrztuprzebywaDuchBoży.OtymDuchuBożym
powiedziałJezusChrystus:Paraklet,DuchŚwięty,któregoOjciecpoślewmoimimieniu,Onwaswszystkiegonauczyiprzypomniwamwszystko,coJawampowiedziałem(J14,26).

Ktozaśzludziznato,coludzkie,jeżelinieduch,któryjestw

człowieku?Podobnieitego,coBoskie,nieznanikt,tylkoDuchBoży.

Otóżmynieotrzymaliśmyduchaświata,leczDucha,któryjestz

Boga,dlapoznaniadobra,jakimBógnasobdarzył.

11–12.

MożliwościizakresnaszegopoznaniailustrujePawełodwołującsiędoanalogiipomiędzyfunkcjamipoznawczymiDuchaBożegowBoguapoznawaniemczystoludzkimw

człowieku:to,coBoskie,możepoznaćtylkoDuchBoży.Otóżczłowiek,któremuzostałdanyDuchBoży,możepoznawaćto,cojestzBoga.Wynikastądwyraźnaaluzjadosakramentuchrztu,dzięki
któremuotrzymujemyłaskęuzdalniającąnasdopoznaniatego,conadprzyrodzone,czylim.in.dozrozumieniamądrościidobrociBogadlaczłowieka.Takiegopoznanianiemożeuprawiaćczłowiek
pozbawionyłaski.

Agłosimytoniezapomocąwyszukanychsłówludzkiej

mądrości,leczkorzystamyzpouczeńDucha,przedkładającduchowe
sprawytym,którzysązDucha.

2,13przedkładającduchowesprawytym,którzysązDucha.BJ:„wyrażającwterminachduchowychsprawyduchowe”.Teksttrudny.Możnagoteżrozumiećnastępująco:„wskazując

zgodnośćsprawduchowychdla(ludzi?)duchowych”,„sprawyduchowewtensposóbodnoszącdo(ludzi?)duchowych”lubteż„podporządkowującsprawyduchoweosądowiludzinatchnionych”.

13.

Nawiązującdow.6wyjaśniazkoleiPaweł,naczympolegaijakprzebiegaprocesprzekazywaniainnymprawdpoznanychwsposóbnadprzyrodzony.Głoszenietychprawdodbywasię

nieprzypomocyśrodków,jakimioperująmędrcytegoświata,leczdziękispecjalnejpomocyDuchaŚwiętego.Ostatnifragmentw.13możnarozumiećconajmniejdwojako.Albochodzituo
przedstawieniewsposóbduchowyrzeczyduchowych,czylioideędostosowaniagłoszeniadonaturyrzeczygłoszonych,alboteżmówiPawełotym,żeapostołowieChrystusaludziom,którzysą
duchowi,głosząprawdyBożewduchowysposób,czylichodziodostosowaniesposobugłoszeniaprawddomożliwościpoznawczychodbiorcówBożegosłowa.Ponieważwkontekściebezpośrednio
poprzedzającymjestmowaoludziachobdarzonychspecjalnymizdolnościamipoznania,tadrugaewentualnośćzdajesiędokładniejodtwarzaćmyślśw.Pawła.

Człowiekzmysłowybowiemniepojmujetego,cojestzBożego

Ducha.Głupstwemmusiętowydajeiniemożetegopojąć,botylko
Duchemmożnatozrozumieć.

2,14Człowiekzmysłowy.Grec:psychikos.Chodzioczłowiekaodwołującegosięwyłączniedoswoichnaturalnychmożliwości.Por.„ciałozmysłowe”w15,44.

Człowiekzaśduchowyrozsądzawszystko,leczsamprzez

nikogoniejestsądzony.

2,15Tekstpoczęścipolemiczny—„przeznikogo”należyrozumieć:„jeślitenniejest(człowiekiem)duchowym”,jakmatomiejscewprzypadkuKoryntian,ludzi„cielesnych”(3,1-3).W

rozdz.14Pawełpodareguły,którymwinnisiępodporządkować„duchowi”.Por.także12,10+1Tes5,19-22.

14–15.

MyślopotrzebiepewnegoadaptowaniasposobugłoszeniaDobrejNowinydomożliwościpoznawczychludziwprowadzazapowiadanyzresztąwcześniejpodziałludzinazmysłowych

iduchowych.Zmysłowymi–jakwynikazdalszegokontekstu–nazywaPawełtych,którzynierozumiejątego,cojestzducha,dlaktórychsprawyduchasązwykłymgłupstwem,którzysąpozbawieni
wszelkiegozwiązkuzesferąnadprzyrodzoności.Duchowymizaśsąnazywanici,którychpodstawąistnieniaidziałaniajestDuchotrzymanynachrzcieśw.Wskutektegomogąonirozsądzaćwszystkich
iwszystko,azwłaszczato,cosięwymykaspodosąduczłowiekowizmysłowemu,samizaśsąosądzanijedynieprzezBoga.DośćwyraźniedajePawełdozrozumienia,żeKoryntianiesąjeszczeciągle
zmysłowiiżewskutektegoaniniemająprawa,aniniemogąopiniowaćopostępowaniuPawła.

KtóżwięcpoznałzamysłPanatak,byGomógłpouczać?My

właśnieznamyzamysłChrystusowy.

16.

PawełposiadaDuchaŚwiętego,októrymmówiłprzedchwilą.JesttegowpełniświadomidlategoczujesięupoważnionydoudzielaniaKoryntianompouczeń.

1Kor3

ObjawyniedojrzałościKoryntian

Ajaniemogłem,bracia,przemawiaćdowasjakodoludzi

duchowych,leczjakodocielesnych,jakodoniemowlątwChrystusie.

3,1Wedługrozróżnienia:duch—ciało(por.Rz1,9+;7,5+).

Mlekowamdawałem,aniepokarmstały,bobyliściesłabi;

zresztąinadalniejesteściemocni.

1–2.

Jeżeliwostatnichwierszachpoprzedniegorozdziałuistniałypewnewątpliwości,czydotzw.ludzizmysłowychzaliczaPawełrównieżKoryntian,totujużcałkiemwyraźniemówi,że

Koryntianiesąciąglejeszczecieleśni.TouniemożliwiaApostołowitraktowanieichtak,jakzwykłosiętraktowaćludziduchowych.WyrażenieniemowlętawChrystusiejestcoprawdasynonimem
określenialudziezmysłowi,cieleśni–wyraźniewskazujenatow.3–aleposiadaodcieńmniejpejoratywny.Zwyrazemniemowlętakojarzysięnatychmiastpojęciemlekajakopokarmutejkategorii
ludzi.RównocześniepojawiasiędobrzeznanazListudoRzymianantyteza:słabi–mocni.Koryntianienależą–rzeczjasna–dosłabych.

Ciągleprzecieżjeszczejesteściecieleśni.Jeżelibowiemjest

międzywamizawiśćiniezgoda,toczyżniejesteściecieleśniinie
postępujecietylkopoludzku?

3,3zawiśćiniezgoda.Wniektórychrkpsachdodane:„niesnaski”.

Skorojedenmówi:JajestemPawła,adrugi:JajestemApollosa,

toczyżniepostępujecietylkopoludzku?

3–4.

Duchoweniewyrobieniecielesnychlubsłabychprzejawiasięm.in.wsporachinieporozumieniach,dojakichmiędzynimidochodzi.Nigdyniedopuszcządoichpowstanialudzie

żyjącywedleDucha.WtensposóbnawiązujePawełponowniedopodziałuwspólnotynaugrupowaniaistronnictwareligijne,ujawniająctymsamymjedenzgłównychpowodównapisanialistu.

KimżejestApollos?AlbokimjestPaweł?Sługami,przez

którychuwierzyliściewedługtego,cokażdemudałPan.

Wiadomojuż,żejednymzeźródełrozdarciareligijno-społecznegowspólnotybyłoniewłaściwezrozumienie–lubniezrozumieniewogóle–roliszafarzasakramentuchrztu.Pawełwraca

obecniedotejsamejsprawy,rozpatrującjąjednaktymrazemnapłaszczyźnieniecoszerszej.Doszedłbowiemdowniosku,iżKoryntianiewogóleniewiedzą,naczympolegaistotaposłannictwa
apostolskiego.OtóżapostołgłoszącyChrystusawniczymnieprzypominawędrownegoretora-sofisty,zabiegającegoswymitrikamiopozyskaniesobiejaknajwiększegogronasłuchaczy.Obalającto
błędneprzeświadczenieiwyjaśniającistotęapostolatunowotestamentowego,tymsamymzostawiłnamPawełpięknyzarysteologiiposługiwaniaapostolskiego.ApostołbowiemwprzekonaniuPawła
jestprzedewszystkimsługą.Wwiększościprzekładównowożytnychwyrazemsługaoznaczasięażczteryzbliżonecoprawdapodwzględemtreści,leczniejednoznacznerzeczowniki:´ą¬şo˝oÂ(´ą
±şo˝Ż±),´oĹ»oÂ(´oĹ»oĹ˝),»µąÄoĹÁłĚÂ,ĹŔ·ÁÄ·Â.

Itak,razmówiPawełosobieorazoinnychgłosicielachEwangelii:[Bóg]sprawił,żemogliśmystaćsięsługamiNowegoPrzymierza(2Kor3,6),poczymstarotestamentowejposłudze

śmierci(3,7)ipotępienia(3,9)przeciwstawianowotestamentowąposługęDucha(3,8)isprawiedliwości(3,9).CzasemprzedstawiasięjakosługaBoga(2Kor6,4,por.Ef3,7;1Tes3,2),kiedyindziej
jakosługaChrystusa(2Kor11,23;Kol1,7;1Tm4,6).Jeszczeinnymrazemmówi,żejestsługąEwangelii(Kol1,23)albosługąNowegoPrzymierza(2Kor3,6).Naokreśleniezaśswojejpracyużywa
Pawełobokwspomnianychjużwyrażeń:posługiwanieDucha(2Kor3,8)iposługiwaniesprawiedliwości(3,9),także:posługajednania(2Kor5,18),posługanarzeczświętych(2Kor8,4;9,1),posługa
sprawiespołecznejświętych(2Kor9,12)lubpoprostuposługa(Rz11,13;15,31;2Kor6,3;9,13;1Tm1,12;2Tm4,5).

Czasownik´ą±şo˝Éorazurobioneodtegosamegoźródłosłowurzeczowniki´ą¬şo˝oÂ,´ą±şo˝Ż±wyrażająwpierwszymrzędzie–itozarównowgrecepozabiblijnej,jakiwBiblii–ideę

posługiwaniaprzystolepodczasposiłków.Wznaczeniupochodnymokreślasięnimicodziennątroskęośrodkidożyciaiwreszcienajogólniejpojętąwszelkąsłużbęorazokazywaniepomocy
potrzebującym.

Zarównoosobiesamym,jakiotowarzyszachswoichpodróżymisyjnychwielerazymówiPaweł:´oĹ»oąI·ĂoĹXÁąĂÄoĹ(Rz1,1;Ga1,10;Flp1,1;Kol4,12;2Tm2,24;Tt1,1)lub:

´oĹ»oąĹĽÉ˝(2Kor4,5),cozwykletłumaczysię„słudzyJezusaChrystusa”,tzn.„słudzywasi”.Czasownik:´oĹ»oĹ˝orazzwiązaneznimrzeczowniki´oĹ»oÂi´oĹ»µŻ±wyrażająideęspełniania
czegośniezzamiłowania,leczzkonieczności,zfaktupozostawaniapodczyimiśrozkazami.WpojęciuGrekówczłowiekokreślonymianem´oĹ»oÂbyłuważanyzaniemalokaleczonego.W
rzeczywistościbowiemnieposiadałtego,codecydujeogodnościkażdegoczłowieka:byłpozbawionywolności.Życiuniewolnikatowarzyszyłustawicznystrach.Musiałwciążrezygnowaćzwłasnej
woli,zwłasnychzamiłowań,albo–cogorsza–bałsię,ponieważwkażdejchwilimogłagospotkaćzrękipanakaranajzupełniejniezasłużona,zpozbawieniemżyciawłącznie.Zrozumiałezatembyły
wśródGrekówoporyprzeciwkowszystkiemu,comogłomiećposmaksłużenia,wyjąwszymożejedynywypadek,tzn.gdychodziłoosłużenieprawom.Tegorodzajusłużbabyłauważanazawyraz
prawdziwegopatriotyzmu.

WSeptuagincieczasownik´oĹ»oĹ˝ipochodząceodniegoterminyodpowiadająworyginalehebrajskimczasownikowi‘abadijegopochodnym.NietylkozaśwBiblii,lecztakżew

literaturzejudaistycznejpozabiblijnejgrupasłówutworzonychodrdzenia‘abadokreślanajczęściejstanpoddaństwawobeckrólalubzwycięskiegowodza.Niebrakturównież,podobniejakwużyciu
greckiego´oĹ»oÂczy´oĹ»oĹ˝,czynnikalękuwywołanegoświadomościądespotycznejwładzytego,którymadecydowaćolosachswoichpoddanych.

NatomiastniewieluzwiązkówmożnasiędopatrzyćmiędzyBibliąaliteraturąpozabiblijną,jeślichodzioreligijneużycieterminówwyrażającychideęsłużenia.Gdybowiemwreligii

starożytnychGrekównieznanabyłapostawaczłowiekajakosługibogów,towSTczasownik‘abad,podobniejakwSeptuagincie´oĹ»oĹ˝,częstowystępujewopisachzależnościczłowiekaodBoga.
Pomijającjużto,żeSługąJahwebyłnazywanysamMesjasz,sługamiBoganazywająsięisąnazywaniwielcymężowieIzraela;jaknp.Mojżesz(Joz14,7),Jozue,Abraham(Ps105[104],42),Dawid(Ps
89[88],4),Izaak(Dn3,35).Niemawątpliwości,żedoowychbiblijnychkategoriimyślenianawiązujePawełowielebardziejniżdogreckichpoglądówreligijnych.Apostołjestświadomtego,żejego
posługaEwangeliikontynuujewpewiensposóbdziełorozpoczęteprzezMojżesza,Jozuego,AbrahamaiDawida.SwojąposługęzestawiazposługąMojżesza(2Kor3,5nn).Dowielkichczynów
tamtychludzizdajesięnawiązywać,kiedymówi,żeim,misjonarzomNowegoPrzymierza,zostałapowierzonaposługajednaniawszystkichludzizBogiem(2Kor5,18).SłużenieChrystusowiuważaza
największyzaszczytizawyrazprawdziwejwolności.Choćwyznaje,żebiadamu,gdybyniegłosiłEwangelii,tojednakwielerazyrównieżpowie,żeczujesięprzeztoszczególniewyróżniony.Niema
wjegopostawieniczegozkoniecznościuleganiabogomOlimpu.PonadtoczujesięPaweł–podobniejaktowarzyszejegopracmisyjnych–sługąludzi,którymjestgłoszonaEwangelia.Itakoncepcja
posługilubnawetniewolnictwaznanajesttylkozhistoriiIzraela.PatriarchowieiProrocybyliprawdziwymisługamipotrzebduchowychluduwybranego.

Jasiałem,Apollospodlewał,leczBógdałwzrost.

Otóżnicnie

znaczyten,którysieje,aniten,którypodlewa,tylkoTen,którydaje
wzrost–Bóg.

Ten,którysieje,iten,którypodlewa,stanowiąjedno;

każdywedługwłasnegotruduotrzymanależnąmuzapłatę.

bowiemjesteśmypomocnikamiBoga,wyzaś–uprawnąroląBożąi
Bożąbudowlą.

3,9pomocnikamiBoga.Albo:„zwykłymipracownikamiBoga”.

6–9.

PosłannictwoapostołówprzyrównywałPawełtakżedopracynaroli.Niejestważne,ktosiałlubpodlewał.Odżadnegoznichostatecznieniezależywykiełkowanieziarnairozwój

całejrośliny.TozawszedajetylkoBóg.Metaforapracynaroliprzekształcasięstopniowowalegorięnierzadkospotykanąwliteraturzejudaistycznej.Rolnicy–czyliapostołowie–sątylkoskromnymi
pomocnikamiBoga;roląuprawnąjestludBoży.Dobrouprawianejroli-luduBożegowymagatego,abymiędzyrolnikami,bezwzględunadziałalnośćkażdegoznich–panowaładoskonałaharmonia.
Zróżnicowaniezadańjestabsolutniezrozumiałe,azapłatabędzieodpowiadaćzasługom,jakiekażdynaswymodcinkuzgromadzi.

WedługdanejmiłaskiBożej,jakoroztropnybudowniczy,

położyłemfundament,ktośinnyzaśwznosibudynek.Niechkażdy
jednakbaczynato,jakbuduje.

Fundamentubowiemniktniemoże

położyćinnego,jakten,któryjestpołożony,aktórymjestJezus
Chrystus.

10–11.

Zprzenośniamizaczerpniętymizżyciarolnikówłączono–częstoczynilitoautorzypozabiblijni–metaforyzdziedzinybudownictwa.Zdajesięnieulegaćwątpliwości,żeprzenośnie

owe,zastosowanedopracyapostolskiej,tkwiąswymikorzeniamiwwypowiedziachprorokaJeremiasza:Spójrz,dajęcidzisiajwładzęnadnarodamiinadkrólestwami,byśwyrywałiobalał,byśniszczył
iburzył,byśbudowałisadził(Jr1,10).Drugabrzmi:Skierujęwzroknanichdlaichdobra,sprowadzęichdotegokraju,odbudujęich,bywięcejnierujnować(Jr24,6).Należyjednakpamiętać,że
zakładaniefundamentówiwznoszenienanichbudowlijakoalegoriailustrującaakcjęocharakterzereligijnymjestspotykanatakżeuFilonaiEpikteta.Zresztąrolęrównorzędnegoźródłategorodzaju
metaforodgrywałyzapewneobserwacjecodziennegożycia.

Itakjakktośnatymfundamenciebuduje:zezłota,zesrebra,z

drogichkamieni,zdrewna,ztrawylubzesłomy,

12.

Metaforaprzybieracorazbardziejrysyalegorii.Wiadomojuż,ktojestbudowniczym,ktofundamentem,doczegonależyprzyrównaćcałyprocesbudowania.Wielkośćzaśwysiłku

budującychzależyodjakościmateriałubudowlanego.Apostołwyliczatuażsześćodmianbudulca:trzybardziejszlachetneitrwałe–złoto,srebro,kamień–itrzymniejwartościowe,łatwozniszczalne
–drzewo,siano,słoma.

takteżjawnesięstaniedziełokażdego:odsłonijedzień

[Pański];okażesiębowiemwogniu,któryjewypróbuje,jakiejest.

Ten,któregobudowlawzniesionanafundamencieprzetrwa,otrzyma

zapłatę;

tenzaś,któregodziełospłonie,poniesieszkodę:sam

wprawdzieocaleje,lecztakjakbyprzezogień.

3,15jakbyprzezogień.Totak,jaksięuciekazpożaru,przedzierającsięprzezpłomienie—zostajesięuratowanymniemalwostatnimmomencie.Niejesttubezpośredniobranypoduwagę

czyściec,jednakżetentekstprzynależydotych,odktórychwychodzącKościółrozwinąłtędoktrynę.

13–15.

Wierszetewprzekonaniuwieluegzegetów,zwłaszczastarszych,uchodzązabiblijnydowódnaistnienieczyśćca.Wrzeczywistościjednakchodzitu–jakwykazałynajnowsze

badania–nietylemożeoczyściec,ileraczejoogieńsąduprzyszłego,nacowskazujenietylkowyrażeniedzieńPański,lecztakżecałabiblijnateologia„próbowaniawogniu”lub„oczyszczania
ogniem”.Takwięczacałkowiteoddaniesięmisjinauczaniaprzyobiecanajestsłusznanagroda,natomiastza„półapostolat”,zahipokryzjęwstosunkudonauczanychczeka„apostoła”niewiecznazguba
coprawda,leczdotkliwapróbaognia.Niebędącdowodemnaistnienieczyśćca,teksttenrzucapodwalinypodtęprawdę.

Czyżniewiecie,żejesteścieświątyniąBogaiżeDuchBoży

mieszkawwas?

3,16świątynią.Wspólnotachrześcijańska,CiałoChrystusa(12,12+),jestprawdziwąświątyniąNowegoPrzymierza.Duch,którywniejzamieszkuje,spełniato,cojakofigurazapowiadała

świątynia,miejscezamieszkiwaniachwałyBoga(1Krl8,10-13;por.J2,21+;Ap21,22i1Kor6,19;2Kor6,16).

JeżeliktośzniszczyświątynięBoga,tegozniszczyBóg.

ŚwiątyniaBogajestświęta,awyniąjesteście.

3,17tegozniszczyBóg.Pawełrozróżniatrzykategoriegłosicieli,asąto:konstruującysolidnie(w.14),budującyzmateriałów,któreniewytrzymująpróby(w.15),iburzącyzamiast

konstruować(w.17),ciostatnisąświętokradcamiijakotacyzostanąukarani.

16–17.

ZprzenośniądotyczącąbudowaniakojarzysięApostołowitematykaświątyniBożej.OtóżświątyniamiBogasąwszyscychrześcijanie.ŚwiątyniąBogajestkażdyochrzczony

mieszkaniecKoryntu.Miejsceświątynijerozolimskiej,jedynejdlacałegoIzraela,zajmujeterazwnętrzekażdegoczłowieka.Nadeszłajużbowiemgodzina,kiedytoprawdziwiczcicielebędąoddawać
cześćOjcuwDuchuiprawdzie…Bógjestduchem;trzebawięc,byczcicieleJegooddawaliMucześćwDuchuiwprawdzie(J4,23n).WkażdymznichmieszkaDuchŚwięty.AleświątyniąBogajest
takżecałaspołecznośćkoryncka.Jesttodom,rodzinaBoża,takjakkiedyśrodziną,domemJahwebyłcałyIzrael.

OtóżtworzeniesięugrupowańistronnictwnaterenieKoryntutonicinnego,jaktylkoburzenieowejświątyniipozbawianieDuchaŚwiętegomiejscazamieszkania.Łatwosobiewyobrazić

karę,jakąBógześlenatych,coniszcząJegoprzybytki:zostanąpozbawieniżycianadprzyrodzonego.KtoniszczyświątynięBoga,podnosirękęnanajwyższąświętość.Dlategoteżkaraprzewidzianaza
tenczynjesttakaciężka.

Wnioskipraktyczne

Niechajsięniktniełudzi.Jeśliktośspośródwasmniema,żejest

mądrynatymświecie,niechsięstaniegłupim,byposiadłmądrość.

18.

Niemożnasiętedyłudzić;niemacoliczyćwtakiejsytuacjinapobłażliwośćczymiłosierdzieBoże.Trzebasięzabraćnatychmiastdonaprawyswegożycia,trzebasięwewnętrznie

odmienić.Odmianapowinnaprzedewszystkimpolegaćnatym,byczłowiekwyzbyłsięprzeświadczenia,żejestmądry.Niechzcałąświadomościąidobrowolniezrezygnujezmądrościtegoświata,
niechsięstaniedlaniegogłupim,gdyżtojestjedynysposóbnazdobyciemądrościprawdziwej,tejmądrości,któraznaczycośwoczachBoga.

MądrośćbowiemtegoświatajestgłupstwemuBoga.Zresztą

jestnapisane:Onudaremniazamysłyprzebiegłych

lubtakże:Wie

Pan,żepróżnesązamysłymędrców.

19–20.

IdeętychdwumądrościwyjaśniłPawełjużwcześniej,stwierdzając,żeniewłaściwepojmowaniemądrościbyłojednymzpowodówrozdarciawspólnotykorynckiej.Tutajpowtarzate

samemyśli,przypominając,żemądrośćtegoświatajestgłupstwemuBoga,żeBógmożeudaremnićzamysłynajbardziejprzebiegłychiżetojużnierazuczynił.WieteżBóg,żepozornie
najgenialniejszepomysłymędrcówtegoświatasąpuste,jeślisięjesnujebezwspółudziałuświatanadprzyrodzonego.

Niechsięprzetoniechełpiniktzpowoduludzi!Wszystko

bowiemjestwasze:

czytoPaweł,czyApollos,czyKefas;czyto

świat,czyżycie,czyśmierć,czytorzeczyteraźniejsze,czyprzyszłe,
wszystkojestwasze,

wyzaśChrystusa,aChrystus–Boga.

3,23Ww.21-23celowosąpodjęteterminyz1,12:„cokażdyzwasmówi:«JajestemodPawła,ajaodApollosa;jajestemKefasa»”.Tymczasemsprawamasięprzeciwnie—stwierdza

Paweł,odrzucającpowyższysposóbwidzenia.Toniewyprzynależyciedotychludzi,toonisąwasi,sąwaszymisługami.Onisądlawaszejposługi,podobniejakcałestworzenie,abyściewybyli
Chrystusa,którysamjestBoga.

21–23.

Człowieksamwsobieniemażadnychpowodówdowynoszeniasięponaddrugich.Niemająteżżadnychpowodówdoprzechwalaniasięswymiprzywódcamiczłonkowie

poszczególnychugrupowań.Pawełjużwcześniejwyjaśnił,żewszyscyowiprzełożenisąjedyniesługamiChrystusadladobrawiernych.TakwięcPaweł,ApollosczyKefas–wszyscywrównymstopniu
sądodyspozycjiKoryntian,stanowiąniejakoichwłasność.ZresztąwłasnościąKoryntianjestrównieżcałyświat,ichdoczesneżycie,cowięcej,nawetśmierć,teraźniejszośćicałaprzyszłość.Posiadają
odBogaprawodysponowaniatymwszystkim.Towłaśnieodnichzależyrodzajichżyciaiśmierci,tooninadająspecjalnykształtteraźniejszościisobiesamymbędązawdzięczaćzarównodobrą,jaki
złąprzyszłość.Niemogąjednakzapominać,żePanemwszystkiegojestChrystus,aBóg–PanemChrystusa.

1Kor4

Istotaposłannictwaapostolskiego

NiechwięcuważająnasludziezasługiChrystusaizaszafarzy

tajemnicBożych.

Termingrecki,ĹŔ·ÁÄ·Â,użytytuprzezPawłanaokreślenieposługiapostolskiej,oznaczaniewolnikalubsługęwiosłującegonaokręcie(µÁÄ·Â–wioślarz).UinnychzaśautorówNT–u

Pawłaterminpowyższywystępujetylkow1Kor4,1–rzeczownikiemtymzwykłosięokreślaćsłużących,którzyprzebywajązawszeprzybokupanaisągotowinawszystkiejegoskinienia.Nie
troszczącsięoprzestrzeganieróżnicetymologicznych,używaPawełwyrazuĹŔ·ÁÄ·Âzamienniezrzeczownikiemoąşo˝ĚĽoÂ.Itaknp.w1Kor4,1siebieiwszystkichapostołówokreślaPaweł
terminemĹŔ·ÁÄ·Â,alewnastępnymwierszu,mówiącotychsamychludziach,posługujesięterminemoąşo˝ĚĽoÂ.Wrzeczywistościjednakurządszafarzatocośowielebardziejnobliwegoniżzwykła
posługa.Szafarzbywałobdarzanyprzezswegochlebodawcępełniązaufania,dysponowałdobramipowierzonymijegopieczy,reprezentowałnazewnątrz,zwłaszczawsprawachdóbrdoczesnych,
samegowłaścicielamajętności–byłgospodarzemdomu.Trudnorozstrzygnąć,dojakiegośrodowiskakulturowo-religijnegonawiązujePaweł,kiedyprzedstawiasiebiejakoszafarzaBożego.Instytucja
gospodarzadomulubadministratoradóbrpańskichbyłaznanazarównowświeciesemickim,jakiuGreków.OryginalnośćmyśliPawłamożnadostrzecprzedewszystkimwkompozycji:szafarstwo
tajemnicBożych.JesttoniewątpliwiealuzjadospecjalnegowprowadzeniaApostołówwsednotajemnicBożych,bądźprzezszczególneobjawienie,bądźwskutekdłuższegoprzebywaniaprzyboku
Chrystusa.Otojakśw.MarekokreśliłcelpowołaniagronaDwunastu:IustanowiłDwunastu,abyMutowarzyszyli,bymógłwysyłaćichnagłoszenienauki(Mk3,14).ZresztąsamJezusmówiłdo
Apostołów:Wamdanopoznaćtajemnicekrólestwaniebieskiego…(Mt13,11).

JeżeliPawełztakimnaciskiemzarównosiebie,jakipozostałychapostołówczynauczycielikorynckichnazywaszafarzamitajemnicBożych,todlatego,bypowiedzieć,żewszyscyoni

pełniątylkopokornąsłużbęujednego,wspólnegodlawszystkichPana,JezusaChrystusa.Tajemnica(ĽĹĂÄ®Áąo˝)–terminużytyprzezPawła21razy–oznaczanajczęściejcałąekonomięzbawienia
lubposzczególnejejetapy.WbliższymsprecyzowaniusątoskarbymądrościiżyciaBożegoniedostępneludzkościodwieków,leczwkońcuobjawianewżyciuidziałalnościChrystusa(por.Rz16,25;1
Kor2,7.10;Ef3,10;Kol1,26;2,2–3).OtóżdorozdzielaniaowychskarbówmądrościBożejsąpowołaniapostołowie.

4,1.„Szafarze"(dosł.„zarządcydomu")byliczęstosługami(jaktutaj)lubwyzwoleńcami.Owymsługomiwyzwoleńcompowierzanozadaniezarządzaniamajątkiempana,szczególniejego

sprawamifinansowymi,mieliwięcwielkąwładzęiprestiż.NiektórzystarożytnifilozofowieuważalisamychsiebiezaszafarzylubrządcówprawdBożych.

Aodszafarzyjużtutajsiężąda,abykażdyznichbyłwierny.

Wsprawachdotyczącychadministrowaniadobramimaterialnymitentylkostawałsięszafarzem,ktodałdowodyprawdziwejuczciwościiwiernegoprzywiązaniadoswegopracodawcy.

Skorotylkookazywałosię–Bibliaznatakiprzypadek–żeszafarznadużyłzaufaniaswegoPana,natychmiasttraciłzaszczytnyurządnapańskimdworze,aPantakotozwracałsiędotego,cobyłmu
jeszczedoniedawnanajbliższy:Cóżtosłyszęotobie?Zdajsprawęztwegozarządzania,bojużniebędzieszmógłzarządzać(Łk16,2).WszystkiekwalifikacjeapostołajakoszafarzatajemnicBożych
sprowadzająsięostateczniedotego,abybyłwiernyPanu.ApostołwystępującwimieniuChrystusaniemożezniekształcaćdepozytuwiary.OtodlaczegoPawełpowiedział:Postanowiłembowiem,
będącwśródwas,nieznaćniczegowięcej,jaktylkoJezusaChrystusa,itoukrzyżowanego(1Kor2,2).TymisamymiracjamipowodowanynakazujerównieżTymoteuszowi:OTymoteuszu,strzeż
depozytu[wiary]unikającświatowejczczejgadaninyiprzeciwstawnychtwierdzeńfałszywejwiedzy,jakąniektórzyobiecując,odeszliodwiary(1Tm6,20;por.2Tm1,14).

TakwięcniebyłPawełwKoryncieżadnymnowatorem,niegłosiłinnejnaukiniżta,jakąopowiadalipozostaliapostołowie.ByłbowiemszafarzemBoga.
4,2.Ponieważszafarzompowierzanoprowadzeniefinansówichpanów,nabywanieniewolnikówidóbr,orazdokonywaniemądrychinwestycji,musielionibyćludźmi„wiernymi"lub

„godnymizaufania".

Mniezaśnajmniejzależynatym,czybędęosądzonyprzezwas,

czyprzezjakikolwiektrybunałludzki.Cowięcej,nawetsamsiebie
niesądzę.

4,3trybunał.Dosł.:„dzień”.Pawełironizuje.Chodzio„dzieńPański”(1,8+),któryludziechcielibynaśladować,niesłuszniewypowiadającsąd,jakiprzynależytylkoBogunasądzie

ostatecznym.

Pawełnigdyniepracowałdlazdobyciasobiepoklasku.Nietroszczyłsięzbytoto,comówiąonimludzie.Niczegowięcniezmieniwswymapostolskimprogramie,choćbyjego

dotychczasoweinauczanie,iżyciebyłyprzedmiotemnajbardziejnawetostrejkrytykiipotępieniatakzestronyKoryntian,jakijakichkolwiekinnychludzi.SoliDeo–otojegoapostolskadewiza.Paweł
wiedobrze,żeludzieniemogąumniejszyćjegorzeczywistejwartości.Bezinteresownośćapostolskiegopoświęceniajestposuniętatakdaleko,żewyłączanawetmożliwośćzadowoleniazsamegosiebie.
Pawełniepracujepoto,abyosiągnąćdobresamopoczucie.Niepotrafizresztą–takjaknikttegonieumie–byćsędziąwewłasnejsprawie.

Sumienieniewyrzucamiwprawdzieniczego,aletomnie

jeszczenieusprawiedliwia.Panjestmoimsędzią.

4,4Sumienie.Wyrazsyneidesis(por.1Sm25,31;Mdr17,10+)nabierauPawławartościspecyficzniechrześcijańskich.Jakiekolwiekbyłybynormyzewnętrzne,postępowanieczłowieka

zależyodjegowłasnegoosądu(Dz23,1;24,16;Rz2,14-15;9,1;13,5;2Kor1,12),aletenosądpodlegaosądowiBoga(tutaj;8,7-12;10,25-29;2Kor4,2;por.1P2,19).Sumieniejestdobreiczyste,
jeślijestkierowanewiarąorazmiłością(1Tm1,5.19;itd.;1P3,16.21)ioczyszczonekrwiąChrystusa(Hbr9,14;10,22).

Pawełjestjednakspokojnywewłasnymsumieniucodouczciwościwspełnianiuobowiązkówapostolskich.Dajezesiebiewszystko.Sampowienainnymmiejscu,żepracowałwięcejod

wszystkich(1Kor15,10).JednakżeocenęswoichapostolskichtrudówiusprawiedliwieniepozostawiaPanu,wiedzączresztą,iżżadnedziełoludzkieniejestdoskonałe.

4,3-4.StaryTestamentmówiodniuBożegosądujako„dniuBoga".Słowo„dzień"możeczasamioznaczać„trybunał"iwtymznaczeniuPawełgotutajużywa,cooddajewieletłumaczeń.

Pawełposługujesięwtychwersetachkilkomaterminamiprawnymi.Większośćstarożytnychfilozofów,szczególniecyników,wyrażałapogardędlaopiniiinnychnaichtemat.

Przetoniesądźcieprzedwcześnie,dopókinieprzyjdziePan,

któryrozjaśnito,cowciemnościachukryte,iujawnizamysłyserc.
WtedykażdyotrzymaodBogapochwałę.

JeżeliPaweł,obdarzonyodBogatylomaszczególnymiłaskami,doznającytyluobjawieńimającyzupełnieczystesumienie,nieodważysięsądzićnawetsiebiesamego,przetoi

Koryntianiewinnisięwstrzymać,ażdoprzyjściaPana,zwydawaniemwyrokównaPawła.JużbowiemwSTpowiedziałBóg:Mojajestodpłata(Pwt32,35),aChrystusPantęsamąprawdęwyłożył
dosadniewprzypowieściachochwaścieisieci(Mt13,24–30.36–43oraz47–49).

4,5.Jezusiinninauczycieleżydowscymówili,żewdniusąduBógwywiedzienaświatłoukrytemyśliludzkie(por.Iz29,15).Starożytnaretorykazajmowałasięteżwyrażaniem„pochwały"

tym,którymnależnabyłacześć.Pawełpowiada,żeliczysiętylkotapochwała,którejBógudzielinasądzieostatecznym.

4,1-5.Grzesznystylżyciazawszezdradzałgrzesznemotywy,leczpobożnystylżyciamógłczasamimaskowaćegoistycznepobudki.JedynieBógznaludzkieserca,dlategoludzieuważani

zawielkichbędąwłaściwieosądzenidopieropodczassąduostatecznego(1Kor3,5-15).PawełsięgatutajpojęzykfilozofówszanowanychprzezchrześcijanzKoryntu.

Mówiącto,miałemnamyśli,bracia,mniesamegoiApollosa,ze

względunawas,abyściemoglizrozumieć,żeniewolnowykraczać
ponadto,cozostałonapisane,iniechniktwswejpyszeniewynosi
sięnaddrugiego.

4,6ponadto,cozostałonapisane.Teksttrudny.ByćmożezacytowanieprzysłowiaznanegoŻydomlubwKoryncie,byćmożeglosawynikłazuwagikopisty.

Któżbędziecięwyróżniał?Cóżmasz,czegobyśnieotrzymał?

Ajeśliotrzymałeś,toczemusięchełpisz,takjakbyśnieotrzymał?

6–7.

Pawełzdajesięnieukrywaćfaktu,żepewienwpływnazamieszaniewKorynciemiałorównieżpojawieniesiętamApollosa.Równocześniemożnasiętudopatrzyćpewnejwymówki

podadresemtegoostatniegozpowodujegodziałalnościnaniecałkiemswoimterenie.Możeteż,myślącoApollosie,czyniPawełspostrzeżenie,żewgłoszeniuDobrejNowinypowinnosięunikać
przesadypolegającejnapodawaniuwłasnychdomysłówwykraczającychpozato,cozostałonapisanebądźwST,bądźwinnejapostolskiej,utrwalonejnapiśmiekatechezie.Doapostołównależywierne
przekazywaniedepozytuwiary,bezwprowadzaniajakichkolwiekzmian.RównocześnieukazujePawełjeszczejedenpowódreligijnegorozdarciawspólnotykorynckiej.Obokźlepojętejroliszafarza
chrztuśw.,pogonizafałszywąmądrościąiźlezrozumianegoposłannictwaapostolskiego,przyczynąrozłamubyłorównieżwynoszeniesięwKorynciejednychponaddrugich.Wynoszeniesięponad
innychjestwłaściwiewykroczeniemprzeciwkosprawiedliwości.Przecieżwszystko,coczłowiekma,otrzymałodBoga.Chlubisięwięcbezpodstawniecudzymkosztemiprzywłaszczasobieprawa
należneinnym.

Takwięcjużjesteścienasyceni,jużopływaciewbogactwa.

Zaczęliściekrólowaćbeznas!Otóżtak!Nawettrzeba,żebyście
królowali,byśmymogliwspółkrólowaćzwami.

4,8Zaczęliściekrólowaćbeznas!Beznaszostaliściejużwłączenidokrólestwaniebieskiegoiużywacie,ażdonasycenia,wszystkichjegobogactw.

Gorzkaironiaprzeplatasięwtymwierszuzirytacjąiżalem.Nasyceni–tozpewnościąaluzjadorzekomejdoskonałościKoryntian(por.Flp3,12).Podobnąmyślwyrażatematyka

bogactwa,potraktowanaprzezPawławsposóbszczególnyw2Kor8,9.MówiącorzekomymkrólowaniuKoryntianczyniPawełaluzjędoudziałuwiernych,jeszczezaichziemskiegożycia,w
Królestwieniebieskim.TarzekomasamowystarczalnośćipewnośćsiebieKoryntianniemanicwspólnegozpostawąautentycznegoapostoła.Pawełstwierdza,żeKoryntianieopływająwbogactwa,że
„królują”bezniego,bezPawła.Zachwilęzresztąprzedstawizcałądokładnościąswojąsytuacjęspołeczną.

Wydajemisiębowiem,żeBógnas,apostołów,wyznaczyłjako

ostatnich,jakbynaśmierćskazanych.Staliśmysiębowiem
widowiskiemdlaświata,aniołówiludzi;

4,9Staliśmysię...widowiskiem.Podobieństwozeskazanyminaśmierć,którzynaoczachtłumusąrzucanidzikimzwierzętom.

Zracjiswegoposłannictwanależąapostołowiedokategoriiludzizgóryskazanychnaśmierć,awśródowychskazańcówznajdująsięnaostatnimmiejscu.Doznająnajwiększych

upokorzeńizniewagzestronyzłegoświata.Aniołowieiludzietworząrazemjakbycałykosmos,widownię,naoczachktórejrozgrywasięsmutnydramatapostolskiegożycia.Tenobrazwiążesięze
zwyczajemrzucaniaciałnajpierwróżnychwięźniów,apotemszczególniechrześcijandzikimzwierzętomnapożarcie,cozwyklemiałomiejscenateatralnejarenie.Doskonałymkomentarzempowyższej
deklaracjijestto,coPawełnapiszepóźniejosobiesamymw2Kor4,7nn.

mygłupidlaChrystusa,wymądrzywChrystusie,myniemocni,

wymocni;wydoznajecieszacunku,amywzgardy.

4,10Kończąctęmyśl(w.6-10),Pawełwtonieironicznympowracadotematówzrozdz.1-2:Jesteścieroztropni,mocni,godniczcialbosięzatakichuważacie,coniejestjednakwedług

Boga,alewedługświata,tegoświata,któryuważanaszagłupich,słabychorazgodnychpogardyiwkonsekwencjiprześladujenas(w.11-13)—rzeczywistośćwoczachBogaprzedstawiasięcałkiem
odwrotnie.

10.

Następujątrzyantytezy,potęgującecorazbardziejnastrójdotkliwejironii.Mądrzy,mocni,doznającyszacunku–tookreśleniatypowoironiczne,ukazująceprzytymznanąjużludzką

logikę,takzasadniczoróżnąodBożegosposobumyślenia.MówiącomądrościKoryntianbyćmożemaPawełnamyślitzw.gnostykówkorynckich,którzyprzechwalalisiętym,żeznająChrystusa,że
wobecNiegozajmująroztropnąpostawę.

Ażdotejchwiliłakniemyicierpimypragnienie,braknam

odzieży,jesteśmypoliczkowaniiskazaninatułaczkę,

iutrudzeni

pracąrąkwłasnych.Błogosławimy,gdynamzłorzeczą,znosimy,gdy
nasprześladują;

dobrymsłowemodpowiadamy,gdynas

spotwarzają.Staliśmysięjakbyśmieciemtegoświataiwzbudzamy
odrazęwewszystkichażdotejchwili.

4,13Słowatłumaczonejako„śmieć”i„odraza”oznaczająteżnieszczęśników,którychczynionokozłamiofiarnymiwprzypadkachklęskpublicznych.—Pawełczęstopowracadotrudności

iprześladowań,jakiespotykajągowjegoapostołowaniu,idosposobu,którymBógpozwalamujepokonywać(2Kor4,7-12;6,4-10;11,23-33;1Tes3,4;2Tm3,10-11).Wedługniegosłabośćapostoła
ukazujemocTego,którygoposyła(2Kor12,9-10;Flp4,13),ponieważwielkośćwypełnionegodziełaniemożebyćprzypisanatylkodziałaniuposłanego(2Kor4,7+).

11–13.

TenkrótkikatalogapostolskichudrękmógłPawełzłatwościąsporządzić,przypatrującsięróżnymkolejomwłasnegożycia.Apostołowiewobecudręk,jakichimżycienieszczędzina

każdymkroku,zachowująsiętak,jaknakazałChrystuswswymwiekopomnymKazaniunaGórze(Mt5,10n).Błogosławieństwemodpowiadająnazłorzeczenia,wmilczeniuznosząprześladowania,za
zniewagiipotwarzeodpłacajądobrymsłowem.Nieciesząsięnajmniejszymnawetszacunkiemuludzi:sąuważanizaśmieciiodrazęcałegoświata.Tedwaostatnie,prawiesynonimiczneokreślenia
posiadająpewną,główniesoteriologiczną,jaksięwydaje,wymowę.Byćmoże,kryjesięwnichaluzjadoprzekonańGreków,skazującychnaśmierćopryszkówróżnegoautoramentu,mętyspołeczne,
uchodzącezauosobieniemoralnegobrudujakiegośmiastalubcałegonarodu.Zabijającichtymsamymoczyszczałosięmoralniecałąspołeczność.Możliwerównież,żejesttoaluzjado
starotestamentowejpraktykizrzuceniawprzepaśćkozłaofiarnego,naktóregogłowęsymbolicznieskładanowszystkiewykroczeniamoralneowejspołeczności(Kpł16,7–10.20–22).Jakkolwiekbybyło,
śmierćzarównogreckichskazańców,jakiofiarnegokozłazBibliiposiadaławartośćekspiacyjną.OtakiejfunkcjiudręczeńapostolskichażpośmierćwłączniemyślałPaweł,gdycytującopinie
współczesnych–nazywałsiebieiinnychapostołówśmieciemiodraząświata.

Napomnieniaiprzestrogi

Niepiszętego,żebywaszawstydzić,leczabywasnapomnieć–

jakomojenajdroższedzieci.

Choćbyściemielibowiemdziesiątki

tysięcywychowawcówwChrystusie,niemaciewieluojców;jato
właśnieprzezEwangelięzrodziłemwaswChrystusieJezusie.

4,15wychowawców.Grec.paidagogosoznaczaniewolnika,któregozadaniembyłodoprowadzeniedziecka,apotemtakżemłodzieńcadojegonauczycieli,czuwanienadnim,strofowaniego

zawybryki.Jestwtymodcieńnegatywny.

—zrodziłemwaswChrystusieJezusie.Toduchoweojcostwoodpowiadatemu,októrymPawełmówiw3,6—„Jasiałem”:JazasiałemwwasnoweżycieDucha,któryupodabniawasdo

Chrystusa.Por.w.17;Ga4,19;Flm10.GdzieindziejPawełprzyrównujeswądelikatnośćwobecnawróconychprzezsiebiechrześcijandoczułościojcalubmatki(1Tes2,7.11;por.2Kor12,15+).

14–15.

Tonlistuznówulegazmianie.Stajesięnajpierwpojednawczy,apotemwręczojcowski.Pawełrozróżniaprzytymwyraźnienauczycielaodojca.Nauczycielniezawszebowiem

przezswojenauczanieprowadzidonowegożycia.NatomiastojcostwoniestanowiwprzypadkuPawłaiKoryntianjedynieobrazu:PawełjestrzeczywiścieojcemduchowymKoryntian,gdyżdziękijego
nauczaniunarodzilisiędonowegożycia.

Proszęwasprzeto,bądźcienaśladowcamimoimi!

16.

NajczęściejwzywaPawełdonaśladowaniaBogaOjcalubJezusaChrystusa.Rzadkokiedyzachęcadonaśladowaniasiebiesamego.Ilekroćtoczyni,prawiezawszedodaje,żepozostaje

wjednościzChrystusemalbobierzezNiegoprzykład.TęsamąideęszczególnejsolidarnościzChrystusemodnajdujemyzresztązarazwwierszunastępnym,gdziePawełmówioswoichdrogachw
ChrystusieJezusie.WświetlezaśniecowcześniejszejwypowiedziApostołaojegoudrękachnależyprzypuszczać,żechodzituozachętędonaśladowaniagowprzyjmowaniupostawynawskroś
chrześcijańskiejwobecnaszychprześladowcówinieprzyjaciół.

DlategotoposłałemdowasTymoteusza,któryjestmoimsynem

umiłowanymiwiernymwPanu,abywamprzypomniałdrogimojew
Chrystusieito,czegonauczamwszędzie,wkażdymKościele.

4,17drogimoje.Takdosł.WBJ:„mojeregułypostępowania”(por.Ps119,1;J14,6+;Dz9,2+).

17.

ChoćDz16,1nnniemówiąwyraźnieotym,żeTymoteuszbyłochrzczonyprzezPawła,tojednakokreślenietegoumiłowanegouczniamianemdzieckawyraźniewskazujenaojcowskie–

oczywiściewsensieduchowym–powiązaniaznimśw.Pawła.TymoteuszadarzyłApostołcałkowitymzaufaniem,idlategoniejednokrotniepowierzałmuważnemisje.TowłaśnieTymoteuszmiał
upewnićKoryntian,żePawełgłosiłimiukazywałnaprzykładziewłasnegożyciachrześcijaństwotakiesamo,jakiegłosiłwinnychKościołach.

Przechwalalisięniektórzy,dumniztego,żenieprzybywamdo

was.

Otóżwłaśnieprzybędęwkrótce,jeślitakabędziewolaPana,i

będęzważałnienasłowatych,cosięunosząpychą,ale[zobaczę],co
mogąuczynić.

4,19ale[zobaczę],comogąuczynić.ChodziodokonaniadziękimocyDucha(por.2,4;1Tes1,5),aprzedewszystkimonawrócenieiożyciewedługDucha.

Albowiemniewsłowie,leczwmocyprzejawiasiękrólestwo

Boże.

Cóżchcecie?Zrózgąmamdowasprzybyćczyzmiłościąiw

duchułagodności?

18–21.

ZnównastępujenagłaidiametralnazmiananastrojuAutora.Krążyłyprawdopodobniewieści,żePawełpoprostuobawiasięprzybyćdoKoryntu.PojawieniesiętamTymoteusza–a

niePawła–utwierdziłoludziwtymprzekonaniu.OtóżApostołoficjalniezapowiadaswojeprzybyciedoKoryntu.Zapowiadawymiarsprawiedliwościtym,którzyunosząsiępychą.Jestcałkowicie
świadommocy,jakąwsobienosiodczasuinwestyturyapostolskiej.Pytanieretorycznekończącecałyrozdziałjestrównieżwyrazemtejświadomości.

1Kor5

TRZY„GRZECHYGŁÓWNE”ADRESATÓW

Kazirodztwo

Słyszysiępowszechnieorozpuściemiędzywami,itootakiej

rozpuście,jakasięniezdarzanawetwśródpogan;mianowicie,żektoś
żyjezżonąswegoojca.

Awyunieśliściesiępychą,zamiastz

ubolewaniemżądać,byusuniętospośródwastego,którysiędopuścił
wspomnianegoczynu.

1–2.

Najprawdopodobniejchodzituostosunkiseksualneniezmatką,leczzmacochą.WprzeciwnymraziepowiedziałbyPaweł,„żektośżyjezwłasnąmatką”,aniezżonąswegoojca.Przy

sposobnościdowiadujemysię,żeprocedertegorodzajubudziłodrazęnawetwśródpogan,comogłostanowićmotywdośćistotnynietylkozmianypostępowaniachrześcijanwogóle,lecznawet
wszystkichKoryntian,którzyżyliczęstojakpoganie,alenieznosiliprzyrównywaniaichdopogan.BardzosurowobyłpiętnowanygrzechkazirodztwaprzezPrawoMojżeszowe(por.Kpł18,7).
PrzewrotnośćmoralnaKoryntianpolegałanatym,żechełpilisięonitolerancjąwzględemposzczególnychrozpustników,zamiastichpotępićizdobyćsięnazbiorowąskruchęijakbyżałobę.

Jazaś,nieobecnywprawdzieciałem,aleobecnyduchem,już

potępiłem,takjakbymbyłwśródwas,sprawcęowegoprzestępstwa.

Przetowy,zebrawszysięrazemwimięPananaszego,Jezusa,w

łącznościzduchemmoimizmocąPananaszego,Jezusa,

5,4Pananaszego,Jezusa.Warianty:„naszegoPanaJezusaChrystusa”,„PanaJezusa”.
—wy...włącznościzduchemmoim.Pawełprosiwspólnotęopotwierdzeniedecyzji,którąonjużpodjął,wspólnotajednakdziaławimięJezusaijejosądjestprzyobleczonymocąJezusa

(por.Mt18,18).

wydajcietakiegoszatanowinazatracenieciała,leczku

ratunkowijegoduchawdzieńPanaJezusa.

5,5Częstomówisięwzwiązkuztymwierszemo„ekskomunice”,jednakżetosłowoniewystępujewBiblii(niejestonodokładnymodpowiednikiemsłowa„byćwyklętym”—Joz6,17+;1

Kor16,22+).KarywykluczeniastosowanowSTwjudaizmie,wQumran.WNTsąprzedstawioneliczneprzypadki,wktórychpowodyisposobywykonywaniatejkarysąróżne.Czasemwinnymusiał
przezpewienczaspozostawaćnauboczuwspólnoty(1Kor5,2.9-13;2Tes3,6-14;Tt3,10;por.1J5,16-17;2J10),niekiedybył„wydawany”(tutaj;1Tm1,20)szatanowi,pozbawionywsparcia
Kościołaświętychistądwystawionynadziałaniemocy,któreBógpozostawiajegoPrzeciwnikowi(2Tes2,4;Hi1,6+),jednaknawetwtychkrańcowychprzypadkachzostajeutrzymananadzieja
nawróceniaiostatecznegozbawienia(tutaj;2Tes3,15;itd.).Tegorodzajudyscyplinazakładapewnąwładzęwspólnotynadjejczłonkami(por.Mt18,15-18+).

3–5.

Paweł,czującsięodpowiedzialnyzamoralnośćwiernych,niemożetolerowaćtakiegostanurzeczy.Zwołujewmyślikorynckąwspólnotę,stajepośrodkuimocąsamegoChrystusa

wydajewyroknawinnego.Gminaniebierzewięcczynnegoudziałuwtymakciekarno-prawnym;jesttylkojegoświadkiem.PonieważPawełjestnieobecnywKoryncieiniemożetamnarazieprzybyć,
wydajeKoryntianompolecenie,wjakisposóbmajązakomunikowaćrozpustnikowijegodecyzję.Wyrokjestwprawdzieniezwyklesurowy,aleniezmierzadocałkowitejzagładyczłowieka:madotknąć
wsposóbszczególnytylkociałanieszczęśnika.Owozatracenieciałapolegałochybanatym,żeskazanyzostałwyłączonyzKościołajakoCiałaChrystusa.Niemógłsięznimkontaktować;pozbawiony
pomocynadprzyrodzonejbyłjakumarłyzażycia.Lecznawetowasurowakaramiałacharakterleczniczy:ratowaładuchanieszczęsnegogrzesznikawdzieńPana.Zpewnościąchodziłoteżoto,żeby
powstrzymywaćinnychoddopuszczaniasięanalogicznychwykroczeń.

Wcaleniemaciesięczymszczycić!Czyżniewiecie,że

odrobinakwasucałeciastozakwasza?

5,6niemaciesięczymszczycić!Dosł.:„Niejestładnewaszechlubieniesię”.

Metaforadotyczącaodrobinykwasuzakwaszającegodużąilośćciasta,spotykanaczęstowliteraturzejudaistycznej,pochodzinajprawdopodobniejzkatechezysynoptycznej(por.Mt

13,33;Łk13,21).Grzechjednegoczłowieka–zwłaszczatakodrażającyjakkazirodztwo–wpływanastanmoralnycałejwspólnoty.

5,6.Charakterystycznącechąkwasujestto,żewnikaonwciasto,copowoduje,iżpodczaspieczeniacałeciastopęcznieje.Pawełposługujesiętutajkwasemjakosymbolemgrzechu.

Wyrzućciewięcstarykwas,abyściesięstalinowymciastem,bo

przecieżprzaśnijesteście.Chrystusbowiemzostałzłożonywofierze
jakonaszaPascha.

5,7przaśnijesteście.Kwas(zaczynchlebowy)jesttuznakiemzepsucia,jakwGa5,9;Mt16,6piprzeciwniedoMt13,33p;chlebprzaśny(bezkwasu)jestsymbolemczystości(w.8).Mamy

tutajtypowyprzykładPawłowejmoralności:stańciesiętym,czymjesteście.„Jesteścieczyści,oczyśćciesię”.Spełniajciewwaszymżyciuto,czegodokonałwwasChrystus,kiedystaliściesię
chrześcijanami.Por.Rz6,11-12;Kol3,3-5.

Takprzetoodprawiajmyświętonasze,nieprzyużyciustarego

kwasuzłościiprzewrotności,lecznaprzaśnymchlebieczystościi
prawdy.

5,8PrzedPaschą,wedługżydowskiegorytuału,usuwanowszystekchlebkwaszony,znajdującysięwdomu(Wj12,15),składanowofierzebarankapaschalnego(Wj12,6)ispożywano

chlebyniekwaszone(Wj12,18-20).DlaPawłasątosymboliczneprzygotowaniatajemnicychrześcijańskiej.—Chrystus,prawdziwybaranekpaschalny,przezswojąofiaręzniszczyłstarykwasgrzechui
sprawił,żejestmożliweżycieświęteorazczyste,któresymbolizująniekwaszonechleby.Możliwe,żetoporównanieprzyszłoPawłowinamyślwzwiązkuzporąroku,wjakiejpisał.

7–8.

Ponawróceniuchrześcijaninpowiniendołożyćwszelkichstarań,abydefinitywniezerwaćzezłem,bywyrzucićzesiebiewszystkiepozostałościdawnychgrzechówizłychupodobań,

zupełnietak,jakŻydziprzedkażdąPaschąbardzostarannieusuwaliresztkiwszelkiegokwasu(Wj12,15).Nowiludziesąpodobnidopaschalnychprzaśnikówżydowskich,pozbawionychkwasu
zepsucia.Stwierdzenie,żeChrystuszostałzłożonywofierzejakonaszaPascha,stanowichronologiczniepierwsząwNTwzmiankęotraktowaniuofiaryChrystusajakochrześcijańskiejPaschy.Obraz
ChrystusajakoBarankapaschalnegomusiałbyćwKoryncieznanyprzynajmniejodczasugłoszeniatamDobrejNowinyprzezśw.Pawła.ZapoczątkowanazchwiląprzyjściaChrystusanowaepokama
byćjednymwielkimświętemPaschy.JakbowiemkiedyśŻydziwuroczystośćPaschyskładaliwofierzebaranka,takteżchrześcijaniemająswegoBaranka,JezusaChrystusa.Ontowyprowadza
ludzkośćzniewoligrzechu,jakongiśIzraelicibyliwyprowadzenizniewoliegipskiej.Tymsięmamychlubić,jakoprzaśnymchlebem,skorostarykwasjestsymbolemzłościiprzewrotności.

5,7-8.Apostołzachęca,byKoryntianiepozostaliprzaśni,jakchlebwokresieŚwiętaPaschy.(PopierwszymŚwięciePaschyŻydziopuściliEgiptwtakwielkimpośpiechu,żeniemieliczasu

zakwasićchleba.Następnympokoleniomprzykazano,bypodczasświętaspożywaliprzaśnychlebpamiątkętegowydarzenia.)Żydzioczekiwaliodkupienia,napodobieństwoichpierwszegowyjściaz
Egiptu,kiedyprzyjdzieMesjasz.Pawełwierzyjednak,żeMesjaszjużprzyszedłisamstałsięnowymBarankiemPaschalnym.

Napisałemwamwliście,żebyścienieobcowalizrozpustnikami.

5,9Chodziolist„przedkanoniczny”(zob.Wstęps.1566).

Niechodziorozpustnikówtegoświatawogóleanioludzi

chciwychalbozdziercówlubbałwochwalców;musielibyściebowiem
całkowicieopuścićtenświat.

Dlategopisałemwamwówczas,byście

nieprzestawaliztakim,którynazywającsiębratem,wrzeczywistości
jestrozpustnikiem,chciwcem,bałwochwalcą,oszczercą,pijakiemlub
zdziercą.Ztakimnawetniesiadajciewspólniedoposiłku.

5,11bratem.Mowaoczłonkuwspólnotychrześcijańskiej(Dz1,15+).

9–11.

PrawdopodobnieznówzapytywanyprzezKoryntianwsprawieichkontaktówzpoganami,nawiązujePawełnajpierwdolistu,któryjużKoryntianomprzesłał(tzw.list

przedkanoniczny),apotemdajekilkakonkretnychwskazań.Przedewszystkimwinstrukcjachwspomnianegolistu–prawdopodobnieźlezrozumianych–niechodziłoPawłowioto,żebychrześcijanie
korynccyzerwaliwszelkąłącznośćzpoganami,którzysątunazywanirozpustnikamitegoświata,chciwcami,bałwochwalcamiizdziercami.Uniknięciewszelkichkontaktówztymiludźminiejest
możliwe;trzebabywogólezrywaćchybaztymświatem.Wpouczeniach,wprzestrogachApostołachodziochrześcijan,którzypodającsięzabraci,czylizawyznawcówChrystusa,wrzeczywistości
żyjąjakpoganie.Iznówpowtarzasię–nawetwzbogaconycokolwiek–katalogwystępków,jakichdopuszczalisię,jakwidać,nietylkopoganie.Zasiadaniedowspólnegostołuuchodziłozawyraz
szczególnejzażyłości.Otóżnaprzynależnośćdowspólnotywcaleniezasługiwalichrześcijanieznanizpublicznychwykroczeńmoralnych.

Jakżebowiemmogęsądzićtych,którzysąnazewnątrz?Czyżi

wyniemaciesądzićtych,którzysąwewnątrz?

5,12sąnazewnątrz?Chodziotych,którzynienależądowspólnoty(por.Mk4,11;Kol4,5;1Tes4,12;1Tm3,7).Wyrażeniepochodzizjudaizmu(por.Syrprol.,w.5).

Tych,którzysąnazewnątrz,będziesądziłBóg.Usuńciezłego

spośródwassamych.

12–13.

MianembędącychnazewnątrzczęstosąokreślaniwlistachPawłapoganie.IchsędziąjestBóg.NatomiastPawełtroszczysię–zpoleceniaBożego–ospołecznośćjużnawróconych,

którychzresztązobowiązujedotego,żebynietolerowalizła,jakiewpostaciprzewrotnychludzipanoszysięmiędzynimi.

1Kor6

Szukaniesprawiedliwościprzedtrybunałamipogańskimi

Czyodważysięktośzwas,gdyzdarzysięnieporozumieniez

drugim,szukaćsprawiedliwościuniesprawiedliwychzamiastu
świętych?

6,1-11WcałymtymfragmenciePawełwyrzucaKoryntianom,żeswojenieporozumieniaprzedkładająpoganom,zamiastpokojoworozwiązywaćjemiędzysobą.Nienależyuważaćza

decydująceargumentytego,cojestraczejsarkastycznąironią.PrawdziwaopiniaPawłanatematsądówpogańskichznajdujesięwRz13,1-7.

6,1szukaćsprawiedliwościuniesprawiedliwych.Chodziosędziówpogańskich,którzyakuratwKoryncieniesąszczególnieprzekupnilubnieprawi,niemająjednak„sprawiedliwości”

udzielonejprzezBoga,stąduPawłagrasłów:jakżeżmoglibyoni„okazaćsprawiedliwość”„sprawiedliwym”,którymisą„święci”,członkowiewspólnoty?

AotokolejnypowódnapisaniaPierwszegoListudoKoryntian:chrześcijaniekorynccy,sprawiedliwi–boprzezchrzestprzyswoilisobiełaskęusprawiedliwienia–szukają

sprawiedliwościupogan,czyliuniesprawiedliwych.Aprzecieżciostatnikierująsięzupełnieinnymizasadamiwswymcodziennymżyciu,innejestrównieżichpojęciesprawiedliwości.Cowięcej,
wtajemniczeniwwewnętrznesprawyinieporozumieniachrześcijan,moglibytowykorzystaćwceludziałanianaichszkodę.

Czyżniewiecie,żeświęcibędąsędziamitegoświata?Ajeśli

światbędzieprzezwassądzony,toczyniejesteściegodniwyrokować
wtakbłahychsprawach?

6,2będąsędziami.ŁączniezChrystusem,najwyższymsędziąświata.

Czyżniewiecie,żebędziemysądzilitakżeaniołów?Oileż

przetowięcejsprawydoczesne!

2–3.

Otym,żeświęcibędąkiedyśzChrystusemwspółsędziamiświata,mówiąniektóretekstyzarównoST(por.np.Dn7,22;Mdr3,8)jakiNT(Mt19,28;Ap2,26n).Wkilkupytaniach

retorycznychtworzącychtendwuwierszpowtarzasięciągleargumentacjawoparciuozasadęQuipotestplus,potestetminus.Jednązowychdoniosłychrzeczy,jakiemogączynićświęci,chrześcijanie,
jestosądzanieaniołów.Todośćzagadkowewyrażenieoznacza–jaksięzdaje–żesprawiedliwi,wskutekszczególnegozjednoczeniazChrystusem,będąwychwalaćaniołówdobrych,potwierdzając,
czylijakbynanowowydając,wyrokipotępienianaaniołówzłych,czyliodpadłych(por.Jud6;2P2,4).

Wyzaś,gdymaciesprawydoczesnedorozstrzygnięcia,

zwracaciesiędoludzizanicuważanychwKościele!

6,4ludzizanicuważanychwKościele!Mowaopogańskichsędziach(por.Mt5,25;18,17).Możnateżtłumaczyć:„Jeśliwięcmaciedoczesnespory,weźciejakosędziówludzi,októrychw

Kościeleniewielesięmówi”,czylichrześcijannajbardziejpokornych—oniwystarczą,aby„wyrokowaćwtakbłahychsprawach”(ironicznie).

Mówięto,abywaszawstydzić.Boczyżnieznajdziesięwśród

wasktośnatylemądry,bymógłrozstrzygaćsporymiędzyswymi
braćmi?

4–5.

Gdybyprzyjąć,żemamytudoczynieniaztrybemoznajmującymtegosformułowania,tobyłabytoaluzjadopoganzanicuważanychwKościele,ajednak,niestety,wzywanychprzez

chrześcijandorozstrzyganiaichsprawżyciowych.Gdybyzaś–cojestgramatycznierównieżdopuszczalne–upatrywaćwtymzdaniutrybrozkazujący,byłobytopoleceniezaangażowaniado
rozstrzyganiadoczesnychsporówchrześcijan,najprostszychnawet,ludzinajmniejszychpodwzględemwtajemniczeniateologicznego.Dopatrywaniesiętryburozkazującegosugerujetakżeretoryczne
pytanietworzącew.5.OczywiścieżyjewśródwiernychKoryntuwieluchrześcijanzdolnychrozstrzygaćdoczesnesporykorynckiejwspólnotychrześcijańskiej.

Atymczasembratoskarżabrata,itoprzedniewierzącymi.

Już

samotojestgodnepotępienia,żewogólezdarzająsięwśródwas
sądowesprawy.Czemużnieznosicieraczejniesprawiedliwości?
Czemużnieponosicieraczejszkody?

Tymczasemwydopuszczacie

sięniesprawiedliwościiwyrządzacieszkody,itowłaśniebraciom.

Czyżniewiecie,żeniesprawiedliwinieposiądąkrólestwaBożego?

Niełudźciesię!Anirozpustnicy,anibałwochwalcy,anicudzołożnicy,
anirozwiąźli,animężczyźniwspółżyjącyzesobą,

anizłodzieje,ani

chciwi,anipijacy,anioszczercy,anizdziercynieodziedziczą
królestwaBożego.

6–10.

JesttofragmentbędącynienajlepszymświadectwemmoralnejpostawyKoryntian.Dalekoimdodoskonałości,jakiejobraznakreśliłJezuswKazaniunaGórze.Nieskorzysądo

nadstawianiapoliczkalewego,gdyichktośuderzywprawy(por.Mt5,39–42).Nietylkożeprawiesiłądochodząswego,alenawetkrzywdęwyrządzająbraciom.Następujelistawystępkówobywateli
korynckichprzynoszącychniewielkąchlubęzarównosamemumiastu,jakzwłaszczaspołecznościtamtejszychchrześcijan.

Atakimibyliniektórzyzwas.Leczzostaliścieobmyci,

uświęceniiusprawiedliwieniwimięPananaszego,JezusaChrystusai
przezDuchaBoganaszego.

6,11Należyzwrócićuwagęnatrynitarneprzedstawieniemyśli(por.2Kor13,13+).

11.

Abyktośniepomyślał,żePawełsnujesmutnerefleksje,niemającejednakzwiązkuzwiernymiKoryntu,stwierdziApostołwyraźnie:takimibyliniektórzyzwas.Jakowytrawnypedagog

iznawcaludzkiejduszy,niemógłPawełpoprzestaćnawyliczeniuwcaleniebłahychwystępkówKoryntian.Przypomnizwięźle–alejakżegłębokoteologicznie–fakt,naturęiskutkichrztuśw.W
chrzciedokonałosięobmycie,uświęcenieiusprawiedliwieniedawnychgrzeszników.Każdeztychokreśleńukazujeinnyaspektsakramentunawiązującdocoraztoinnejkoncepcjigrzechu.Wszystko
dokonałosięwimięJezusaChrystusamocąDuchaBożego.TakwięccałaTrójcaŚwiętajestzaangażowanawdziełozbawieniaczłowieka.

Swobodaobyczajów

Wszystkomiwolno,aleniewszystkoprzynosikorzyść.

Wszystkomiwolno,alejaniczemunieoddamsięwniewolę.

6,12Wszystkomiwolno.Możnaprzypuszczać,żejesttoPawłoweprzysłowie,któregosenswypaczalirozpustnicy.
—niewszystkoprzynosikorzyść.WtymzdaniukoncentrujesięcałaPawłowamoralność:niechodzijużoto,bywiedzieć,cojestdozwolone,acozabronione,leczoto,byokreślić,co

sprzyjaczyteżcoprzeszkadzawzrostowinowegoczłowiekaodrodzonegowChrystusie.Por,Rz6,15+.

12.

Tematykawykroczeńprzeciwkoszóstemuprzykazaniuznówwraca.Dochodzidotego,byćmoże,zapomocąskojarzeńprzyokazjiredagowaniakataloguwystępkówKoryntian.Zaczyna

sięodzacytowaniapewnychdewizmoralnych,krążącychwśródKoryntian.ByłyonenajprawdopodobniejwynikiemświadomegozniekształcenianaukiPawłaowolnościchrześcijańskiej.Korygującte
błędnepoglądytymsamymuzupełniaApostołwsposóbdośćistotnyswoją–znanąskądinąd,zwłaszczazListudoRzymian–teologięwolności.Taknp.dowiadujemysię,żeautentycznawolność
chrześcijańskaposiadaswojebardzowyraźnegranice.Jednąznichjestsprawakorzyścinadprzyrodzonych.Korzystaniezwolnościniemożeprzynosićduchowejszkodyczłowiekowi.Inny,paralelny
tematyczniefragmenttegosamegolistu(Rz10,23nn),wewspomnianejtukorzyścipozwaladopatrywaćsiędobraspołecznegocałejwspólnoty.Wolnośćjednostkiniemożekolidowaćzdobremcałej
społeczności.Drugągranicąchrześcijańskiejwolnościjestpoczucieosobistejgodnościchrześcijanina,jakoistotywyzwolonejzwięzówgrzechu.Wolnośćniepowinnadoprowadzićdotego,żeby
człowiekstałsięniewolnikiemswoichpożądań,zczasemzupełnienieprzezwyciężalnych.

Pokarm[jest]dlażołądka,ażołądekdlapokarmu.Bógzaś

unicestwijednoidrugie.Aleciałoniejestdlarozpusty,leczdlaPana,
aPandlaciała.

6,13ciałoniejestdlarozpusty.Pawełzwalczaopinię,wedługktórejniemażadnejróżnicymiędzypotrzebamiwdziedzinieodżywianiasięażyciempłciowym.Odpowiada:tepierwszesą

związanezobecnymżyciemizniknąwrazznim(w.13),natomiast(por.10,31)życiepłcioweangażujeprzynależnośćdoChrystusaiwinnobyćtakie,jakieprzystoiJegoczłonkom(w.15-17;por.Ef
5,21-33+).

13.

Aotoinnazasadagłoszonaprzezheroldówkorynckiejwolności,odnoszącasiętymrazemdospożywaniapokarmów.Dojejsformułowaniadoszło,byćmoże,równieżwzwiązkuz

pouczeniemPawła,dotyczącymnieobowiązującychjużprzepisówstarotestamentowegoPrawacodospożywaniapokarmów.Pocieszanosię,byćmoże,pozatym–prawdopodobniesłowamiPawła,iż
przyjdzieczas,żePanunicestwizarównosamepokarmy,jakiwnętrznościludzkiewchłaniająceowepokarmy.Sądzonooprócztego–jaksięzdaje–żepodobnierzeczsięmazludzkimciałem,gdy
chodziopożycieseksualne.OtóżgdywprzypadkuspożywaniapokarmówPawełniewprowadzażadnychkorekt–należysiędomyślać,rzeczjasna,żezalecałumiarkowanie–tobardzostanowczo
kwestionujesłusznośćwspomnianejprzedchwiląanalogii.Ciałojestprzeznaczoneniedorozpusty,leczdlaPana.Chrystusprzezswojąmękę,śmierćizmartwychwstaniezdobyłsobieprawowłasności
nietylkocododuszy,lecztakżeiciałaczłowieka.Człowiekzaśkorzystajączowocówzbawczegodziełaprzezchrzestśw.iinnesakramentyczynizwłasnegociałamieszkanieBoga,oddajesięBogu
całynawłasność.

BógzaśiPanawskrzesił,inasrównieżswąmocąwskrzesi.

6,14wskrzesi.Wariant:„wskrzesił”jestbliższyKol2,12niżRz6,4-8,aw1Korwydajesięanachronizmem.
6,13b-14.Jeśliciaławierzącychmajązostaćwzbudzonezmartwych,Bógmusiprzywiązywaćwagędoczynówdokonywanychwcieleiprzezciało.Używanerazzesłowem„was”,razz

„my”,słowosomazawszeoznaczaciałofizyczne;ciałojakotakiejestśrodkiemkomunikowaniasię

„Pokarmdlażołądka,ażołądekdlapokarmu”totypowegreckierozumowanie,którewykazujeprzezanalogię,żeciałojestdlaseksu,aseksdlaciała(por.teżogólneużyciesłowa„żołądek”

jakometafory,wkomentarzudoFlp3,19).Stwierdzenie,żeBógunicestwijednoidrugiebyłotypowymwyrazemgreckiejpogardydlanaukiozmartwychwstaniu(rozdz.15),Grecybowiemwierzyli,że
wchwiliśmierciczłowieknazawszewyzwalasięodswegociała.Pawełodpowiadanatengreckipoglądukazującstarotestamentowy/żydowskipunktwidzenia,wmyślktóregociałojestdlaBogaktóry
wskrzesijezmartwych.

Czyżniewiecie,żeciaławaszesączłonkamiChrystusa?Czyż

wziąwszyczłonkiChrystusa,będęjeczyniłczłonkaminierządnicy?
Przenigdy!

14–15.

PrzywykroczeniachprzeciwkogodnościludzkiegociałazatrzymujesięPawełniecodłużej.PrzyrównanieorganizmuludzkiegodociałaChrystusasprawia,żekażdenaruszenie

szóstegoprzykazaniajestgrzechemprzeciwkoswoistejsprawiedliwości,jestnaruszeniemprawawłasnościBożej.Jeślichrześcijaninwłasneciałooddajenierządnicy,tymsamymwydajejejciało
Chrystusa,skoronierządjestkarykaturąmałżeństwaustanowionegoprzezstwórcę.

Alboczyżniewiecie,żeten,ktołączysięznierządnicą,stanowi

zniąjednociało?Będąbowiem–jakjestpowiedziane–dwoje
jednymciałem.

Tenzaś,ktosięłączyzPanem,jestzNimjednym

duchem.

6,17jestzNimjednymduchem.Możnabyraczejoczekiwać:jednymciałem,jednakPawełpragnieuniknąćtego,byfizycznyrealizmjednościzChrystusem(w.15)byłrozumianynasposób

zbytgrubiański.

6,17.StaryTestamentmówioludziach„złączonych”zBogiem(Jr50,5;Za2,11;por.Lb25,3;Oz4,17).PawełnawiązujetutajzwłaszczadostarotestamentowejnaukioBogu,którypoślubił

swójludprzymierzem.NapodstawieanalogiizRdz2,24,Pawełniemówi,żeBógjestznimi„jednymciałem”(wStarymTestamencieiwjudaizmieniewierzono,żeBógposiadaciało),lecz„jednym
duchem”,wintymnymzwiązkuprzymierza,jakmążiżona.Dlategoteżchrześcijanin,łączącsięzprostytutką,znieważaświętośćswojegozwiązkuzBogiem(podobniejakwnierządziesakralnym,
rozpowszechnionymwKorynciewokresiepoprzedzającympanowanieRzymu).

Strzeżciesięrozpusty!Boczyżjakikolwiekgrzechpopełniony

przezczłowiekajestpozaciałem?Lecz[jawammówię],ktogrzeszy
rozpustą,przeciwkowłasnemuciaługrzeszy.

6,18Chodzioporównawcząantytezępowszechnieużywanąwliteraturzesemickiej(por.Mt12,31;Łk14,26;Rz9,13).Rozpustnikgrzeszyprzeciwwłasnemuciałuwwiększymstopniuniż

ktoś,ktopopełniainnygrzech,bardziejduchowy,odwodzibowiemswojeciałoodjegoprawdziwegopowołania,którymjestzadzierzgnięciezwiązkuzinnymżyciemniżtylkowłasne.

16–18.

Aotojeszczeinnypowód,którywinienskłaniaćKoryntiandounikaniarozpusty:jednoczącsięznierządnicąprzestająnależećdoChrystusa.PrzysposobnościPawełwyjaśnia,że

jednośćzChrystusemmacharakterduchowy.Niemałątrudnośćsprawiatwierdzenie,żewszelkigrzechpopełnianyprzezczłowiekajestpozaciałem.Wiadomoprzecież,żewiększośćwykroczeń
przeciwkopiątemuprzykazaniu–odrozmaitychokaleczeńpoczynając,anasamobójstwiekończąc–togrzechyprzeciwkociału,itonierzadkoprzeciwkowłasnemuciału.Byćmożechodzituo
sformułowaniemyśli,żeżadenzgrzechówludzkichniebrudziciaławtakprzykrysposóbjakrozpusta.Możliweteż,żeprzezciałonależyturozumiećorganizmspołeczny,wspólnotępierwotną.
Grzechynieczystewprowadzałyszczególnąatmosferędożyciatejspołeczności,brukałyjąwsposóbwyjątkowy.ZresztąmożePawełabstrahowałwdanymmomencieodwszelkichporównańichciał
jedyniestwierdzićzcałymnaciskiem,żegrzechynieczystebezczeszcząludzkieciało,będąceświątyniąBoga.

6,18.Starożytnimoraliściczęstowzywaliludzi,by„strzeglisię”występków(takżew1Kor10,14).NarracyjnymprzykłademtejzasadymożebyćJózef(Rdz39,12).Słowa„wszelki

grzech…jestnazewnątrzciała”mogąwyrażaćstanowiskoprzeciwne(1Kor6,12-14),naktórePawełodpowiada:„Ktogrzeszyrozpustą,przeciwkowłasnemuciaługrzeszy”.

Czyżniewiecie,żeciałowaszejestprzybytkiemDucha

Świętego,którywwasjest,aktóregomacieodBoga,iżejużnie
należyciedosamychsiebie?

6,19ciałowaszejestprzybytkiemDuchaŚwiętego.Por.3,16+;J2,21+;Ap21.22+.
6,19.Porównajkomentarzdo1Kor3,16-17;tutajjednakodniesieniegodopojedynczegochrześcijanina(awięcidojegoseksualnejświętości)jestautorstwasamegoPawła.

Za[wielką]bowiemcenęzostaliścienabyci.Chwalciewięc

Bogawwaszymciele!

6,20Za[wielką]bowiemcenęzostaliścienabyci.Taktekstgrec.Por.Rz3,24+.

19–20.

Właśnieoowejświątynimówikolejnywierszlistu.To,cow3,16byłopowiedzianeocałejwspólnocie,terazstosujePawełdoposzczególnychjednostek.Przysposobnościjeszcze

razprzypomina,żenienależymyjużdosiebie,bostanowimywłasnośćBoga,adokładniejChrystusa,gdyżtoOnnabyłnassobiezacenęwłasnegożycia.Wszystkowięcczymczłowiekjest–takżejego
ciało–winnosłużyćpomnażaniuchwałyBożej.

6,20.ChwalenieBogawcielebyłosprzecznezgreckąmentalnościąwieluPawłowychczytelników;zob.komentarzdo1Kor6,12-14.Słowo„nabyci”odnosisiędowykupieniazniewoli(1

Kor7,23).Możliwe,żePawełwykorzystujetutajgręsłów,któranawiązujedocenywykupienianiewolnicy-prostytutki.

1Kor7

ODPOWIEDZIWSPRAWACHDONIOSŁYCH

SPRAWYŚWIĘTEJSPOŁECZNOŚCI

Małżeństwo

Codospraw,októrychpisaliście,todobrzejestmężczyźnienie

łączyćsięzkobietą.

7,1-40Pawełniepodejmujesprawymałżeństwaidziewictwawogólności,aleodpowiada,niewątpliwiepunktpopunkcie,naproblemy,jakiemuprzedstawiono.Mówiwięckolejno:o

osobachzaślubionych(chrześcijańskaparamałżeńska—w.1-11,małżeństwo,wktórymtylkojednastronaprzynależydoKościoła—w.12-16)ioosobachniezaślubionych(dziewice—w.25-35,
narzeczeni—w.36-38,wdowy—w.39-40).Ogólnazasadarozwiązywaniaprzedstawionychproblemówjestujętaww.17,20,24:niechajkażdytrwawstanie,wjakimzostałpowołany.Tenplannie
jestrygorystyczny:dziewictwobywaczęstoprzywoływane,gdymowaomałżeństwie,iodwrotnie.Pawełsugerujewtensposóbuzupełnianiesiętychdwóchstanów,zktórychżadenniemożebyć
rozumianybezdrugiego.

7,1Alboteż:„Przechodzęterazdotego,cominapisaliście,amianowicieżedobrzejestczłowiekowiniełączyćsięzkobietą”.WkażdymraziePawełuznajeważnośćtejopiniidlanie

zaślubionych(lepiej,żebędątrwaliwtakimstanie—w.8),alesprzeciwiasięodnoszeniujejdoosóbzaślubionych,którymodradzawstrzemięźliwość(w.2-5).

SkarciwszyKoryntianzaichróżnewykroczenia,zkoleiprzystępujePawełdoudzielaniaodpowiedzinaichwątpliwościipytania.Niektórekwestiedotyczyłygodziwościzwiązku

małżeńskiego.Byćmożezrodziłysięonewświadomościludzi,którzyzaniepokojenipouczeniamiPawłaoohydziegrzechównieczystych,zaczęlizastanawiaćsięnadtym,czywogólejakiekolwiek
kontaktyseksualne,nawetmałżeńskie,sągodziwe.Wynikaztego,żewewspólnociekorynckiejoboktendencjizdecydowaniepodwzględemmoralnymliberalnychistniałyteżidawałyosobieznać
prądyidążeniaprawdziwieascetyczne.NaożywieniutychostatnichtendencjiApostołowiwyraźniezależy.Dlategostwierdzanajpierw,żebezżennośćjeststanemdoskonalszymodmałżeństwa.Warto
przyokazjiprzypomnieć,żewoficjalnymjudaizmiewstępowaniewzwiązkimałżeńskiebyłonakazaneprzezPrawo.Niezalecanymprzezżadneprawo,lecznormalnymstanemkażdegodorosłego
mężczyznyikażdejniewiastybyłouGrekówmałżeństwo.Wiadomo,żeniezawierałyzwiązkówmałżeńskichrzymskiewestalki,aprzezcynikówiniektóreneoplatońskieśrodowiskabezżennośćbyła
uważanazastandoskonalszyodmałżeństwa.Bezżennościprzestrzeganorównieżwspołecznościqumrańskiej.

Zewzględujednaknaniebezpieczeństworozpustyniechkażdy

maswojążonę,akażdaswojegomęża.

7,2Jesttoraczejzachętaskierowanadozaślubionych,abykorzystalizmałżeństwa,niżradaskierowanadotych,którzynieotrzymalipowołaniadocelibatu.

Pawełjestjednakświadomtego,żetrwaniewbezżennymstaniedlawielu–żebyniepowiedzieć,dlawiększościludzi–jestprawieniemożliwe.Ludziomtymradzibezżadnych

wewnętrznychoporówwstępowaćwzwiązkimałżeńskie,podającrównocześniekilkazasadsłużącychzapodstawędorozwijanejzbiegiemczasuetykimałżeńskiej.Celpożyciamałżeńskiego–
uniknięciegrzechówrozpusty–jestwięcprzedstawionywedługtychpierwszychwskazańodstronytylkonegatywnej,nacoPawełzresztąjeszczekilkakrotniezwróciuwagę(por.7,5.9).

Mążniechoddajepowinnośćżonie,podobnieteżżonamężowi.

Żonanierozporządzawłasnymciałem,leczjejmąż;podobnieteżi

mążnierozporządzawłasnymciałem,ależona.

7,4Wszelkieegoistyczneużyciemałżeństwapowinnobyćwykluczone,natomiastjestwymaganedawaniesiebie.WEf5,25jakowzórzostajemałżonkomprzedstawionyprzykładChrystusa

wJegoofierze.

Nieunikajciejednodrugiego,chybażenapewienczas,za

obopólnązgodą,byoddaćsięmodlitwie;potemznówwróćciedo
siebie,aby–wskutekniewstrzemięźliwościwaszej–niekusiłwas
szatan.

To,comówię,pochodzizwyrozumiałości,anieznakazu.

7,6pochodzizwyrozumiałości.Takoncesjaodnosisiędookresówwstrzemięźliwościwmałżeństwie.Dlainnychtym,coprzyzwolone,jestmałżeństwo(por.w.7).

3–6.

Wewzajemnympożyciumałżeńskimobowiązujezasadaabsolutnejrównościprawiobowiązków.Racjąjedyną,dlaktórejjednazestronuzyskawszyuprzedniozgodędrugiej–możena

jakiśczaspowstrzymaćsięodpożyciamałżeńskiego,jestintencjaoddaniasięmodlitwie.Niewynikaztego,żewprzekonaniuPawła–azatemzkoniecznościiwedługnauczaniaKościoła–oddawanie
sięmodlitwiewykluczawspólnepożyciedwojgamałżonków.Wszystkowskazujenato,żemamytudoczynieniazaluzjądożydowskiegozwyczajupowstrzymywaniasięprzezpewienczasodpożycia
małżeńskiegopoto,byoddawaćsiętylkostudiowaniuPrawaimodlitwie,przyczymwcaleniebyławymaganazgodamałżonka.WypowiedźPawłaowstrzemięźliwościczasowejwpożyciu
małżeńskimniejestprzedmiotemżadnegoprzykazania.Jesttojegoprywatnarada,płynącazezrozumieniasłabościludzkiej.Wydajesięzresztą,żeuwagaowyrozumiałościrozciągasiętakżena
wszystko,coPawełpowiedziałostosunkumałżeństwadodziewictwa.

Pragnąłbym,abywszyscybylijakijasam,leczkażdyjest

obdarowanyprzezBogainaczej:jedentak,adrugitak.

7,7DlaPawładziewictwonieróżnisięodmałżeństwaprzezfakt,żejestspecjalnymdaremBoga,gdyżJegodaremsąobydwatestany.

Tymzaś,którzyniewstąpiliwzwiązkimałżeńskie,oraztym,

którzyjużowdowieli,mówię:dobrzebędzie,jeślipozostanąjakija.

7,8którzyniewstąpiliwzwiązkimałżeńskie.Dosł.:„niezaślubionym”.Pawełzaliczadotejkategoriiwszystkichpozostającychbezwspółmałżonkalubbezwspółmałżonki,łączniezosobami

będącymiwseparacji(por.w.11,gdziewystępujetosamosłowo—grec.agamos).

—dobrzebędzie,jeślipozostanąjakija.TosformułowanieprzywołujeRdz2,18:„niejestdobrze,żebymężczyznabyłsam”,i—jaksięzdaje—przeczymu,jednaktozaprzeczeniejest

tylkopozorne,ponieważdlachrześcijanina,zjednoczonegozChrystusemizbraćmi,nieistniejejużsamotnośćAdama.

Leczjeślibyniepotrafilizapanowaćnadsobą,niechwstępująw

związkimałżeńskie.Lepiejjestbowiemżyćwmałżeństwie,niż
płonąć.

7–9.

Wyłożywszy,bardzoogólniezresztą,zasadypożyciamałżeńskiego,powracaPawełdostwierdzeniawyższościdziewictwanadmałżeństwem,leczdodajenatychmiast,żedożyciaw

staniebezżennym,podobniezresztąjakidomałżeństwa,trzebabyćspecjalniepowołanym.Uwaganiniejszaodnosisięzarównodotych,którzyniewstąpiliwogólewzwiązkimałżeńskie,jakidotych,
którzyjużowdowieli.PrzytychostatnichPawełzatrzymujesięzresztąniecodłużej,dającwyraźniedozrozumienia,żejestzwolennikiemmałżeństwajednorazowego.Dotejsprawywrócijeszczeza
chwilę,terazjednak–bybyćdokładnym–zaznacza,żezjegoradyniepowinnikorzystaćciwdowcylubwdowy,którzyprzeztrwaniewbezżennościnarażalibysięnakaręprzyszłegoognia–boitak
możnabyrozumiećostatniesłowaw.9–lubmielibypłonąćjeszczezażyciawogniupokus.

Tymzaś,którzytrwająwzwiązkachmałżeńskich,nakazujęnie

ja,leczPan:Żonaniechnieodchodziodswegomęża!

Gdybyzaś

odeszła,niechpozostaniesamotnaalboniechsiępojednazeswym
mężem.Mążrównieżniechnieoddalażony.

10–11.

Inaczejrzeczsięmaznierozerwalnościązwiązkumałżeńskiego.TuPawełnieudzielarad.Nierozerwalnośćwęzłamałżeńskiegojestprzedmiotembardzowyraźnegonakazu

Chrystusa.Możesięwprawdziezdarzyćsytuacja–Pawełniepodajenaraziebliższychokoliczności–żemałżonkowiebędąmusielirozstaćsięzsobą,lecztarozłąkapowinnamiećcharakter
przejściowyicozatymidzie,bynajmniejnieupoważniadozawarcianowegozwiązkumałżeńskiego,ponieważdotychczasowywcaleniezostałunieważniony.TakwięcNT–podobniejakprawo
greckieirzymskie–przewidujerównieżpraktykęseparacjimałżeńskiej.

Pozostałymzaśmówięja,niePan:Jeśliktóryśzbracimażonę

niewierzącąitachcerazemznimmieszkać,niechjejnieoddala.

Podobniejeślijakaśżonamaniewierzącegomężaitenchcerazemz

niąmieszkać,niechsięznimnierozstaje.

Uświęcasiębowiemmąż

niewierzącydziękiswejżonie,podobniejakuświęcasięniewierząca
żonaprzezbrata.Wprzeciwnymwypadkudzieciwaszebyłyby
nieczyste,terazzaśsąświęte.

7,14JakczęstowBiblii,„świętość”oznaczatutajnietylewewnętrzneuświęcenieduszy,ileraczejstanpoświęcenialubprzynależności,którajestpodstawądlategopierwszego(por.Dz

9,13+).RzeczywiściemałżonekniewierzącyjestprzezswojezjednoczeniezczłonkiemluduświętegowpewiensposóbodniesionydoprawdziwegoBogaidoJegoKościoła,dziecizaś,zrodzoneztego
związku,znaturyprawasączłonkamiluduświętego.Należyzauważyć,żeniematubezpośredniejwzmiankioichchrzcie.

12–14.

Aotoinnyprzypadek.Dwojeludzinieochrzczonych–wstępujewzwiązekmałżeński,poczymjednazestronprzyjmujechrzest.Druganiechcecoprawdaprzejśćna

chrześcijaństwo,aleteżniezamierzaodejśćodochrzczonegowspółmałżonkalubzrezygnowaćzpożyciamałżeńskiego.WedługzaleceńPawłanależynatęsytuacjęzezwolić.Racje,któreprzemawiają
zatakimpotraktowaniemstronyniewierzącej,sąnastępujące:1)istniejepewneprawdopodobieństwo,lubprzynajmniejnadzieja,żestronaniewierząca,pociągniętadobrymprzykłademświętegożycia
stronywierzącej,równieżzczasemprzyjmiechrzestświęty;2)wgręwchodzinadprzyrodzonedobrodzieci.Przebywającwatmosferzechrześcijańskiegożyciaprzynajmniejjednegozmałżonków,
dziecioweuczestnicząniejakowdobrachduchowychwierzącegoojcalubmatki,zbliżającsięwtosposóbdoBoga.Wprzeciwnymwypadkudostałybysiępodwpływymocytegoświata,aonesą
określeniemwszystkiego,conieświęte.Zarówno„nieczystość”,jaki„świętość”dziecimającharakterzewnętrzny,społeczny,choćniesąpozbawionezwiązkuzwewnętrznymusposobieniemczłowieka.

Leczjeślibystronaniewierzącachciałaodejść,niechodejdzie!

Niejestskrępowanyanibrat,anisiostrawtymwypadku.Albowiem
dożyciawpokojupowołałnasBóg.

7,15niechodejdzie!Tosamosłowocoww.11(grec.chorizo),gdziewyraźniezostajewykluczonepowtórnemałżeństwo.Pawełwjasnysposóbniebierzepoduwagęnowegomałżeństwa

stronychrześcijańskiej.

—nas.Wariant:„was”.

Askądżezresztąmożeszwiedzieć,żono,żezbawisztwego

męża?Alboczyjesteśpewien,mężu,żezbawisztwojążonę?

15–16.

Możesięzdarzyćitak,żestronanieochrzczona,niemogącsiępogodzićznowymstylemżyciastronyochrzczonej,zgłosichęćodejścia.Nienależyjejtegoutrudniać.Chodzi

bowiemoto,bymałżonkowie,byludziewogóle,żyliwatmosferzepokoju–takijestcelpowołaniawszystkichludziprzezBoga–anieantagonizmówisporów.Zresztąniemażadnejpewności,że
uniemożliwienierozstaniastroniepragnącejodejśćrzeczywiściezagwarantujejejzbawienie.Przeciwnie,możnabynawetprzypuszczać,żeżyciewustawicznejniezgodzieibrakobopólnego
zrozumieniamogłybysięstaćprzyczynąwiecznejzguby.Iodwrotnie–zezwolenienarozłąkęwpewnychokolicznościachzdajesięrokowaćnadziejedojściadoBoga.Dlategoniektórzyproponują
odczytaćw.16wsposóbnastępujący:Zresztąnicniewiadomo,żono,„możewłaśniewtensposóbzbawisztwegomęża”.Tosamoodnosządomężaożonie.Opuszczonywspółmałżonek,ochrzczony,w
tymwypadkustajesięwolnyimożewstąpićwnowyzwiązekmałżeński.Przywilejten,zwanyinaczejPawłowym(privilegiumPaulinum),mazastosowaniewkościelnymprawiemałżeńskimpodzień
dzisiejszy.

Wiernośćpowołaniu

Zresztąniechkażdypostępujetak,jakmuPanwyznaczył,

zgodnieztym,doczegoBóggopowołał.Jatakwłaśnienauczamwe
wszystkichKościołach.

17.

Słowatemogąstanowićzakończenierozważańnadsprawąmałżeństwa,alemogąteżuchodzićzawprowadzeniedonowejproblematyki.Todrugieprzypuszczeniezdajesiębyćbardziej

prawdopodobne.KażdemuwybrałBógiprzygotowałinnądrogędosiebie.Byćmożeistniałyjakieśszemrania,przypisującePawłowiróżnicowanieswojegonauczaniawzależnościodjegoadresatów.
Otóżtakniejest.PawełnauczataksamowewszystkichKościołach.Mówiącinaczej,różneokolicznościżyciowe,towarzysząceczłowiekowiwciągujegożycia,sąrównocześnieoznakamijego
powołania.

Jeśliktośzostałpowołanyjakoobrzezany,niechniepozbywa

sięznakuobrzezania;jeślizaśktośzostałpowołanyjako
nieobrzezany,niechsięniepoddajeobrzezaniu.

18.

Wśrodowiskachzwłaszczajudeochrześcijańskichzproblemempowołaniażyciowegowiązałasięwsposóbdośćistotnysprawaobrzezania,cowpływałoniekiedytakżenaobyczaje

religijneistwarzałopewnerozterkirównieżwśródchrześcijannawróconychzpogaństwa.Niektórzy,będącobrzezanymi,przejąwszysięnaukąPawłaobezużytecznościobrzezania,usiłowaliprzy
pomocypewnychzabiegówpozbyćsięznakuobrzezania.Inninatomiast,ulegającwpływompropagandy„żydujących”,uważali,żemimoprzyjęciachrześcijaństwapowinnipoddaćsięobrzezaniu.

Niczymjestzarównoobrzezanie,jakinieobrzezanie,aważne

jesttylkozachowywanieprzykazańBożych.

Każdyprzetoniech

pozostaniewtakimstanie,wjakimzostałpowołany.

19–20.

WskazaniaPawła,skierowanedojednychidodrugich,sąpodtymwzględemzupełniejasne.Aniobrzezanie,anijegobrak,jedynieprzestrzeganieprzykazańBogawinnobyć

przedmiotemtroskikażdegoczłowieka.Jeślichodzionastępnywiersz,trudnorozstrzygnąć,czyjesttokonkluzjarozważańkontekstupoprzedzającego,czyteżwprowadzeniedokwestiiniewolnictwa.
Treściowoistrukturalniewierszmożespełniaćobydwiefunkcje.

Zostałeśpowołanyjakoniewolnik?Niemartwsię!Owszem,

nawetjeślimożeszstaćsięwolnym,raczejskorzystaj[ztwego
niewolnictwa]!

7,21[ztwegoniewolnictwa]!Inniuzupełniają:„ztejokazji”,jednakżenatoniepozwalakontekst.

Albowiemten,ktozostałpowołanywPanujakoniewolnik,jest

wyzwoleńcemPana.Podobnieiten,ktozostałpowołanyjakowolny,
stajesięniewolnikiemChrystusa.

21–22.

Położeniespołeczneniewolnikówwświeciestarożytnym,pominąwszypewneprzypadkiodosobnione,zpunktuwidzeniaetykigłoszonejprzezChrystusabyłojednymzproblemów

wymagającychzasadniczegorozwiązania.Wiadomo,żeniewolnicynajczęściejwdrodzeucieczki(por.Flm)próbowali–przeważniebezskutecznie–odzyskaćwolność.Zdarzałysięteżniekiedyjawne
buntyiwystąpieniazbrojneniewolników.Pawełniezdajesiępopieraćtychmetod,chybagłówniezewzględunaichnieskuteczność.Cowięcej,udzielanawettakiejotorady:Jeśliktośnawracasięna
chrześcijaństwojakoniewolnik,apotemnadarzamusięsposobnośćodzyskaniawolności,toniechmimowszystkowykorzystaraczejstanswegoponiżenia,gdyżdlaPana,dlawieczności,niema
żadnegoznaczeniato,czyktośjestwolnym,czyniewolnikiem.WszyscychrześcijaniesąbowiemniewolnikamiChrystusaiodwrotnie:będącyniewolnikamiodwielunawetpokoleń,nabywają,
przyjąwszysakramentchrztu,wszystkichprawwolnychdzieciBożych.Dopatrywaniesięww.21myśli:„Jeślimożeszsięstaćwolnym,skorzystajztego”,samejwsobierównieżmożliwej,jestjednak
pozbawionelogicznegozwiązkuzkontekstemnastępnym.

Za[wielką]bowiemcenęzostaliścienabyci.Niebądźciewięc

niewolnikamiludzi!

7,23Wdrugimzdaniuchodzioniewolnictwoduchowe:opoddaniesięsposobowiwidzenialudziiichobyczajom.

Bracia,niechprzetokażdytrwauBogawtakimstanie,wjakim

zostałpowołany.

23–24.

SensewentualnychzabiegówodzyskaniawolnościkojarzysięPawłowizwielkimdziełemwykupucałejludzkościzniewoligrzechu.NiewolnikamiludzistalibysięKoryntianie,

gdybytylkopoludzkumyśleliidoludziwyłącznie,aniedoBoga,byliprzywiązani.Możliwe,żejesttojeszczejednaaluzjadopodziałuwspólnotynaróżneugrupowaniareligijne.Rozumowanie
kończysięjeszczejednym,identycznympowtórzeniemmyśliwyrażonejww.20.Zarównostanwolny,jakiniewolnictwosąpewnymidrogamimogącymizaprowadzićdoBoga.

Wyższośćdziewictwanadmałżeństwem

NiemamzaśnakazuPańskiegocododziewic,leczdajęradę

jakoten,który–wskutekdoznanegoodPanamiłosierdzia–godzien
jest,abymuwierzono.

7,25cododziewic.Odnosisiętodoobupłci.

Uważam,iżprzyobecnychutrapieniachdobrzejesttakzostać,

dobrzetodlaczłowiekatakżyć.

7,26przyobecnychutrapieniach.Mowaotych,któretowarzysząokresowipośredniemumiędzypierwszymprzyjściemChrystusaaJegopowrotem(por.2Kor6,2+).

25–26.

Zasygnalizowanydośćogólnienapoczątkurozdz.7problemstosunkumałżeństwadodziewictwapodejmujePawełnanowo.Oświadczanawstępie,żeto,cozamierzapowiedziećo

dziewictwie,niestanowitreścinakazuChrystusa,leczmacharakterrady,niepochodzącejjednakodbylekogo,boodtego,któremunależywierzyć,ponieważdoznałonmiłosierdziaodPana.Jestto
aluzjaalbodobezżennościPawłajakostanuuważanegoprzezApostołazawyrazmiłosierdziaBożego,albonawiązaniedoowychobjawieńprywatnych,októrychnainnymmiejscuPawełsammówiłi
któreczyniłygo,przynajmniejpodtymwzględem,człowiekiemszczególnieoświeconym.AotokilkaracjiuzasadniającychtwierdzeniePawłaowyższościdziewictwanadmałżeństwem.Napierwszym
miejscuwymieniaApostołutrapienia,tzn.różneudrękizwiązanezżyciemziemskimwogóle,acierpieniapoprzedzającepowtórneprzyjścieChrystusawszczególności.Wtakiejsytuacjimożemy
wybraćtenstan,któryprzynajmniejniebędzieźródłemnowychucisków.Jestto,jakwidać,motywacjaodwołującasiędozdrowegorozsądkuchrześcijanina.

Jesteśzwiązanyzżoną?Nieusiłujodłączaćsięodniej!Jesteś

wolny?Nieszukajżony!

Alejeślisięożenisz,niegrzeszysz.

Podobnieidziewica,jeśliwychodzizamąż,niegrzeszy.Tacyjednak
cierpiećbędąudrękiciała,ajachciałbymichwamoszczędzić.

7,28udrękiciała.Chodzinieopróbypochodzącezpożądania(7,2-9),leczotrudnościżyciamałżeńskiego.

27–28.

Nieoznaczatojednak,żemożnalubżenależyporzucićżonęlubmęża,jeśliktośjużwstąpiłwzwiązekmałżeński,poto,byznaleźćsięwsytuacjikorzystniejszej,bysobie

zaoszczędzićkłopotówżyciowych.ByłobytosprzecznezdopierocowyłożonąnaukąPawłaonierozerwalnościzwiązkumałżeńskiego.Niedopuszczająsięnatomiastżadnegowykroczenialudzie,
którzymimoostrzeżeńPawła,będącdotądwolnymi,wstępująwzwiązekmałżeński.Życiewmałżeństwie–możeniewogóle,alewczasach,któresięjużrozpoczęły–pociągazasobąwielekłopotówi
udręk,którychPawełchciałbyzaoszczędzićwiernymKoryntu.

Mówię[wam],bracia,czasjestkrótki.Trzebawięc,abyci,

którzymajążony,takżyli,jakbybylinieżonaci,

7,29czasjestkrótki.Technicznyterminzdziedzinynawigacji,dosł.:„czasnazwinięcieżagli”.Niezależnieodtego,jakdługibyłbyodstępczasumiędzyteraźniejszościąaparuzją,tracito

ważność,gdyżwzmartwychwstałymChrystusieprzyszłyświatjużjestobecny.

aci,którzypłaczą,takjakbyniepłakali,cizaś,którzysię

radują,takjakbysięnieradowali;cizaś,którzynabywają,jakgdyby
nieposiadali;

ci,którzyużywajątegoświata,takjakbyzniegonie

korzystali.Przemijabowiempostaćtegoświata.

7,31takjakbyzniegoniekorzystali.Styloratorski,wktórymstaraniesięoosiągnięcieogólnegowrażeniajestprzedkładanenadprecyzjękażdegozterminów.Pawełniezachęcado

obojętnościwobecsprawziemskich,chcetylkoustrzecprzedugrzęźnięciemwnichorazprzedzapomnieniemoichwzględnymcharakterzewodniesieniudoChrystusaidoJegokrólestwa,które
nadchodzi.

29–31.

Drugaracjaprzemawiającazawyższościądziewictwanadmałżeństwemzostaławyrażonasłowami:czasjestkrótki.ZdanietomożeniedowodziprzekonaniaPawłaobliskości

paruzji.Raczejjesttobardzoogólne,alejakżeobfitującewnastępstwastwierdzenie,żeegzystencjaludzkajestkrótka.Pełneuświadomieniesobietejprawdyzmuszadoodpowiedniegowykorzystania
naszegożycia.Trzebakażdegodniaiwkażdejchwilizmobilizowaćwszystkieśrodki,trzebaobraćtakistylżycia,żebywowymkrótkimczasiezyskaćjaknajwięcej.Niejestważnewięcto,czyktośma
żonęczynie,niejestważne,czysięsmuciczyraduje,czyopływawbogactwaczyjestubogi…Niejestważnetowszystko,boprzeminieiconajważniejsze,przeminieniebawem.

Ajachciałbym,żebyściebyliwolniodutrapień.Człowiek

bezżennytroszczysięosprawyPana,oto,jakbysięprzypodobać
Panu.

Tenzaś,ktowstąpiłwzwiązekmałżeński,zabiegaosprawy

świata,oto,jakbysięprzypodobaćżonie.

Idoznajerozterki.

Podobnieikobieta:niezamężnaidziewicatroszczysięosprawy
Pana,oto,bybyłaświętaiciałem,iduchem.Tazaś,którawyszłaza
mąż,zabiegaosprawyświata,oto,jakbysięprzypodobaćmężowi.

7,34Wariant:,,33...oto,jakbysięprzypodobaćżonie.34Zachodziróżnicamiędzykobietązamężnąadziewicą.KobietaniezamężnatroszczysięosprawyPana...”.

Mówiętodlawaszegopożytku,niezaś,byzastawiaćnawas

pułapkę;alepoto,byściegodnieizupodobaniemtrwaliprzyPanu.

32–35.

Wreszciemotywnajistotniejszy:dziewictwojestdoskonalszeodmałżeństwadlatego,żeumożliwiacałkowiteiwyłączneoddaniesięBogu.Człowiektrwającywstaniebezżennym

niejestskazanynakoniecznośćciągłegodzieleniaswegoserca.Pomijającjużto,żesłużbaBoguwtakiejsytuacjijestbardzopołowiczna,niemożnarównieżzapominaćoroztercewewnętrznejjeżeli
nieorozdarciuwręcz–jakieczłowiekprzeżywa,niemogączdobyćsięnapełnąmiłośćanidoBoga,anidowspółmałżonka.GodneiochotnetrwanieKoryntianprzyPanu–otoprzedmiotpragnień
Apostoławmomencieprzekazywaniaowychradcodomałżeństwaidziewictwa.

7,32-35.Filozofowiecyniccyzzasadyunikaliwstępowaniawzwiązekmałżeński(chociażniestroniliodwspółżycia),bynienarażaćsięna„utrapienia”.Możnabyłojednakuczynićwyjątek

jeślimężczyznaznalazłżonę,którapodzielałabyjegoprzekonaniainieodciągałagoodstylużyciawłaściwegocynikom(jedynymznanymprzykłademjestHipparcha,żonaKratesa).Kontekstwskazuje
nato,żePawełwypowiadatutajogólnestwierdzenie,niezaśzasadę,odktórejniemawyjątków.Pawełdopuszczamożliwość,żedlaniektórychpozostawaniewstaniewolnymmożebyćźródłem
utrapień(1Kor7,2.59),ponowniewskazujejednaknawartośćżyciawbezżeństwiedlatych,którzytakistylżyciamogąprowadzić

Jeżeliktośjednakuważa,żenieuczciwośćpopełniawobecswej

dziewicy,jakożeprzeszłyjużjejlata,ijestprzekonany,żetak
powinienpostąpić,niechczyni,cochce:niezgrzeszy;niechsię
pobiorą.

Leczjeśliktoś,bezjakiegokolwiekprzymusu,wpełni

panującnadswojąwolą,postanowiłsobiemocnowsercuzachować
nietkniętąswojądziewicę,dobrzeczyni.

Takwięcdobrzeczyni,kto

poślubiaswojądziewicę,ajeszczelepiejten,ktojejniepoślubia.

7,38swojądziewicę.Takdosł.
—Wedługstarożytnejinterpretacjichodziwtymtekścieosprawęsumieniaojca,którystawiasobiepytanie,czywydaćcórkęzamążczyteżnie.Torozumienienapotykajednaktakie

trudności,żecorazmniejbierzesięjepoduwagę,chodzitubowiemniewątpliwienieomłodedziewczęta,któreoddawałyswojedziewictwopodopiekęzaufanegoczłowieka,zktórymżyływ
niebezpiecznejintymności,leczonarzeczone.Wydajesięlogiczne,żepoprzedstawieniunaukiodnoszącejsiędomałżonków,potemdodziewic,aprzedzajęciemsięsprawąwdów,Pawełpodejmuje
sprawętych,którzywchwilinawróceniasięnachrześcijaństwobylinarzeczonymi,awięcniemożnadonichodnieśćtrzykrotniepowtórzonejzasady(w.17,20,24):„niechprzetokażdytrwa...wtakim
stanie,wjakimzostałpowołany”.RozwiązaniePawłajestzgodneztym,copowiedziałww.8-9.Wgrec.użytotucoprawdaterminu„dziewica”,jednakwBJproponujesiętłumaczyćprzez
„narzeczona”,dającjakomożliwynastępującyprzekładcałegotekstu:,,36Jeśliktośpełenmłodzieńczejnamiętnościuważa,iżryzykujezłypostępekwobecswojejnarzeczonejiżesprawymająiść
wedługustalonegobiegu,niechajczyni,cochce:niegrzeszy,niechajsiępobiorą!37Jednakżektopowziąłwsercusilnądecyzję,pozajakimkolwiekprzymusem,zachowującpełnąkontrolęswojej
wolnościipostanowiłsamwsobietraktowaćzrespektemswojąnarzeczoną,tenczynidobrze.38Takten,ktosiężenizeswojąnarzeczoną,czynidobrze,aleten,ktosięnieżeni,czynijeszczelepiej”.

36–38.

Istniejąprzynajmniejdwieinterpretacjetegotrudnegotekstu.Wedługjednejznichchodzituopewnegoojca,stojącegowobeczagadnieniawydanialubniewydaniazamążcórki,

którajestjużniepierwszejmłodości.Stwarzatocałyszeregróżnychproblemów:rodzinaczujesięniecoupokorzona,czystośćmoralnacórkijestzagrożona,zkażdymrokiemzmniejszająsięjejszanse
zawarciazwiązkumałżeńskiego.ZdaniemPawłaojciectakiejkobietyjeślichce,możejąwydaćzamąż.Niebędziewtymniczłego.Jeżelijednakonasamazcałąświadomościągodzisiętrwaćw
panieństwie,jeżeliniemażadnejkoniecznościzewnętrznej–np.brakśrodkówdożycia–zawieraniamałżeństwa,jeżeliowadziewczynaczujesiędostateczniepaniąswejwoliijestprzekonanao
wyższościdziewictwanadmałżeństwem,tojejojciec–zgodniezradąPawła–możepodjąćdecyzjępozostawieniajejwstaniepanieńskim.Interpretacjętętrudnojednakzaakceptować,głównie
dlatego,żepostaćojcajesttuelementemnowym,niewystępującymwkontekścieanipoprzedzającym,aninastępującym.Wedługinnejegzegezychodzituomłodegoczłowieka,któryprzeżywa
rozterkęniewiedząc,czymapoślubićmłodąkobietę,czyteżnie.Otóżczłowiektenjeżeliwyczuwa,żedalszetrwaniewstaniebezżennymbyłobydlańzbyttrudneimożetrochękrzywdzącedla
dziewczyny,którejlatajużprzeszły,powinien–wedługwskazańPawła–jąpoślubić.Jeżelinatomiastjestpewny,żenieupadnieiniemainnychracjiprzemawiającychzakoniecznościązawarcia
związkumałżeńskiego–możesięnieżenić.Wyrazgreckiużytywtymprzypadkuwceluwyrażeniaideizawieraniazwiązkumałżeńskiegoznaczynajczęściej„wyjśćzamąż”,aleniekiedytakże„ożenić
się”.NazakończeniePawełnieomieszkazauważyć,żeobiebranetupouwagędecyzjebędąmoralniedobre,doskonalsząbędziejednakdecyzjatrwaniawstaniebezżennym.

Wskazaniadlawdów

Żonazwiązanajesttakdługo,jakdługożyjejejmąż.Kiedymąż

umrze,możepoślubić,kogochce,bylebywPanu.

7,39bylebywPanu.Chodziowzięciezamężachrześcijanina.

Szczęśliwszajednakbędzie,jeżelipozostanietak,jakjest,

zgodniezmojąradą.Awydajemisię,żejateżmamDuchaBożego.

39–40.

StanowiskoPawławsprawieponownegomałżeństwawdowcówiwdówjestjużznane:lepiejpozostaćwewdowimstanie.Jeżelijednakktośprzewiduje,żebędziewskutektego

„płonął”(w.9),niechbezwahaniazawieramałżeństwo,bylebywPanu,cooznacza:bylebygodnie,uczciwieizosobąochrzczoną.

1Kor8

SPRAWASPOŻYWANIAMIĘSA

OFIAROWANEGOBOŻKOMPOGAŃSKIM

Zasadyogólne–WolnośćwChrystusie

Jeżelichodziopokarmyskładanebożkomwofierze,to

oczywiściewszyscyposiadamywiedzę.Leczwiedzaunosipychą,
miłośćzaśbuduje.

8,1—10,33Chodzituomięsozwierzątzłożonychwofierzeidolom,któregoresztkiniezużytepodczasucztofiarnychbyłysprzedawanenarynku(10,25)lubspożywanewmiejscach

przyległychdoświątyni(8,10).Koryntianiepodzielilisięwocenietego,czymożnaspożywaćtomięsoniewchodzącwkontaktzbożkami?ZapytanyotoPawełodpowiada,podobniejakwRz14-15:
chrześcijaninjestwolny,leczmiłośćdomagasiębraniapoduwagęopiniiskrupulantóworaztego,byunikaćgorszeniaich.PawełnieodwołujesiędodekretuzJerozolimy(Dz15,20.29)iwydajesię,że
goniezna(Dz15,1+).

Gdybyktośmniemał,żecoświe,tojeszczeniewie,jak

wiedziećnależy.

Usiłującnależyciezrozumiećproblemtzw.idolotytów,musimynajpierwspróbowaćdostrzecwszystkieokoliczności,wjakichzrodziłasiętaspecyficznadlachrześcijankorynckich

trudność.Otóżgdyskładanozezwierząt–zwłaszczadużych,jaknp.woły–ofiarę,tomięsozofiarowanegozwierzęciadzielonowsposóbnastępujący:częśćspalanowświątyninaołtarzu,częśćbyła
przeznaczonadlakapłanówobsługującychświątynię,resztępozostawianododyspozycjitemu,ktoskładałlubfinansowałofiarę.Jeżelinaofiaręskładałosięnp.100wołów,toaniniezdołanospożyćich
mięsawczasieucztyprzyświątynnej,zarazpouroczystościachskładaniaofiary,aniniewyczerpanowszystkichzapasówpodrugimprzyjęciu,odbywającymsięzazwyczajwdomu.Pozostałąresztę
przejmowaływięclokalnesklepyzmięsem–ituwłaśniepowstawałproblem:czychrześcijanomwolnozespokojnymsumieniemkupowaćmięso,któregoczęśćzłożonojużidolom–stądnazwa
techniczna:idolotyty–wofierze?Kwestiaokazywałasiętymtrudniejszadorozwiązania,żenajprawdopodobniejnieistniałyinnemożliwościzaopatrzeniasięwmięso.

1–2.

Mówiąco„wiedzy”dotyczącejspożywaniapokarmówskładanychbożkom,byćmożenawiązywałPawełdoswejwypowiedzinp.w6,12,alenapewnoprzesadzał,gdystwierdzał,że

wszyscysąpodtymwzględemoświeceni.Zachwilębędziebowiemmówiłotych,cotakiejwiedzyniemają–iprawdopodobnieonitowłaśniezgłosilininiejszyproblem.Ci,którzyposiadaliwiedzę,
nieodczuwaliżadnegoniepokojuspożywającidolotyty.Zresztąjestrównieżmożliwe,żePawełcytujetupowiedzeniepowtarzanezfanfaronadąprzeztzw.„mocnych”Koryntian,którzyzdawalisię
aroganckoignorowaćobecnośćsłabychwewspólnocie.Jednązcechcharakterystycznychwpostępowaniuowychmocnychbyłoprzechwalaniesięmądrością,wiedzą,jakąrzekomoposiadaliwstopniu
wyższymniżzwykliśmiertelnicy.WwyjaśnieniachPawłanależyzwrócićuwagęprzedewszystkimnabardzoważnerozróżnienie:coinnegowiedza,acoinnegomiłość.Wiedzapozbawionamiłości
sprawia,żeczłowiekdajesięponosićcorazgroźniejszejpysze;budujezaśtylkomiłość.Możesiękomuśwydawać,żeposiadawiedzę,aletowcalenieoznacza,żeznarównieżsposób,wjakipowinno
sięztejwiedzykorzystać.

JeżelizaśktośmiłujeBoga,tenjestrównieżuznanyprzezBoga.

8,3uznanyprzezBoga.Wsensiebiblijnym:„kochanyprzezBoga”.Por.Oz2,22+.

PrawdziwąwartośćnadajewiedzymiłośćdoBogaidobliźnich.Onatosprawia,żeBógpoznajelubuznajeczłowieka.Nazapleczutegostwierdzeniamożnasiędopatrzyćbeztrudności,

zmodyfikowanejcoprawda,leczrzeczywistej,starotestamentowejideiwybraniaBożego.Takwięcostatecznieliczysięniemądrośćiwiedzaludzka,tylkowiedzaBogaoczłowieku,którymiłujeBogai
swoichbliźnich.

Zatemjeślichodziospożywaniepokarmów,którejużbyły

złożonebożkomnaofiarę,wiemydobrze,żeniemanaświecieani
żadnychbożków,aniżadnegoboga,próczBogajedynego.

Achoćby

bylinaniebieinaziemitakzwanibogowie–jestzresztąmnóstwo
takichbogówipanów–

8,5jestzresztąmnóstwotakichbogówipanów.Pawełstwierdzapoprostufakt.Takimi„bogami”sąfikcyjneistotyOlimpuiciałagwiezdne,„panami”zaś—ludzieubóstwiani.

4–5.

PotychrefleksjachnadczystąwiedząiwiedząwzbogaconąmiłościąprzystępujePawełwprostdoproblemuidolotytów.Jegorozumowaniejestproste:ponieważnieistniejąw

rzeczywistościbogowie,którymsąskładanepogańskieofiary,żadnegoznaczenianiemająrównieżsameofiary.Tęprawdę–choćzinnegopunktuwidzenia–wyrażająsłowajedenBóg,będącechyba

najkrótszymwyznaniemmonoteizmuchrześcijańskiego.Tegostanurzeczyniezmieniaprzekonanieoistnieniucałegomnóstwaidolówiwładcówtegoświata.

dlanasistniejetylkojedenBóg,Ojciec,odktóregowszystko

pochodziidlaktóregomyistniejemy,orazjedenPan,JezusChrystus,
przezktóregowszystkosięstałoidziękiktóremutakżemyjesteśmy.

8,6Innemożliwetłumaczenie:„jedenBóg,Ojciec,odktóregowszystko(pochodzi)ikuktóremu(idziemy),ijedenPan,JezusChrystus,przezktóregowszystko(otrzymujeistnienie)iprzez

którego(idziemy)doOjca”.Wnawiasachpodanosłowadodanedlauczynieniazrozumiałymitychzdań,wktórychbrakujeczasowników.Należyzwrócićuwagęnastwierdzeniepreegzystencji
Chrystusa(por.Kol1,15+;Flp2,6+).

PojęcieBoga-StwórcyiBoga-OjcasąsobietreściowobliskieiwNTdośćczęstowystępująłącznie.Bógchrześcijanjestnietylkopoczątkiemiźródłem,lecztakżecelemichistnienia.

ChronologicznieporazpierwszywlistachPawłaspotykamytuwzmiankęowspółudzialeSynawdzielestworzeniaświata(por.Kol1,15–20;Hbr1,2;J1,3).Chrystusowirównieżzawdzięczakażdy
chrześcijaninswojeszczególneistnienie,swojąegzystencjęwChrystusie.DotykamytutylkobardzozłożonegoproblemuchrystologiibazującejnapojęciachLogosu,obrazuimądrości.

Leczniewszystkimdanajestwiedza.Niektórzyjeszczedotej

poryspożywająpokarmybożkomzłożone,wprzekonaniu,żechodzi
obożka,iwtensposóbkalasięichsłabesumienie.

8,7wprzekonaniu,żechodziobożka.Wariant:„przezswejeszczeniedawneuczestniczenie(wkulcie)bożków”.

AprzecieżpokarmnieprzybliżynasdoBoga.Aniniebędziemy

ubożsi,gdyprzestaniemyjeść,aniteżjedząc,niewzrośniemyw
znaczenie.

8,8pokarmnieprzybliżynasdoBoga.Innetłumaczenie:„toniepokarmpostawinasprzedsądemBoga”.

Baczciejednak,abyto,iżwiecie,[jaknależypostępować],nie

stałosiędlasłabychpowodemdozgorszenia.

Gdybybowiemujrzał

ktościebie,oświeconegowiedzą,jakzasiadaszdouczty
bałwochwalczej,czytonieskłonirównieżkogośosłabszymsumieniu
dospożywaniazofiarskładanychbożkom?

Itaktowłaśniewiedza

twojasprowadzazgubęnasłabegobrata,zaktóregoumarłChrystus.

7–11.

Następujepraktycznezastosowanieuwagopotrzebiewiązaniawiedzyzmiłością.Otóżchrześcijanieposiadającywiedzę,czylimocni,niepowinnizapominaćotym,żesąoboknich

słabi,nieuświadomieniichbraciawChrystusie.Cisąprzekonani,żerzeczywiścieistniejąpogańscybogowieiżespożywaniemięsazofiarskładanychtymbożkomjestrzeczywistymuczestniczeniem
wkulciebałwochwalczym,cojakwiadomo,jestgrzechem.Jeżelijednakowisłabizobaczą,żetzw.mocni,czylioświeceni,spożywajątakiemięso,będąichnaśladować,dopuszczającsięczynów,które
wewłasnymsumieniuuważajązawykroczeniaprzeciwkoBogu.Pośredniąprzyczynątegowykroczeniastajesięwięcwiedzamocnych.Przezniąsłabygotujesobiezgubęwieczną,przezniąrównież
marnujesiękrewChrystusa,któryumarłdlazbawieniawszystkichludzi.

Wtensposób,grzeszącprzeciwkobraciomirażącichsłabe

sumienia,grzeszycieprzeciwko[samemu]Chrystusowi.

Jeżeliwięc

pokarmgorszybratamego,przenigdyniebędęjadłmięsa,bynie
gorszyćbrata.

12–13.

Wtensposóbwinamocnychwobecsłabych–brakwzględunaichsłabość–stajesięrównieżwinąwobecChrystusa:brakiemnależnegoszacunkudlaJegozbawczejkrwi.Wtakiej

sytuacjimocni,jeślipragnąbyćuczciwymi,jeślichcąłączyćwiedzęzmiłością,powinnisiępowstrzymaćodspożywaniamięsazofiarskładanychpogańskimbożkom.Dodatkowymuzupełnieniemtej
sugestiimożebyćw.8:pokarmnieprzybliżynasdoBoga…,aniteżjedzącniewzrośniemywznaczenie.Wwierszach9–13suponujePawełznajomośćzasady,którauchodzizaelementarnąpodzień

dzisiejszywteologiimoralnej:nigdyniewolnodecydowaćsięnaczynysprzecznezgłosemsumienia.

1Kor9

PrzykładbezinteresownejmiłościApostoła

Czyżniejestemwolny?Czyniejestemapostołem?Czyżnie

widziałemJezusa,Pananaszego?Czyżniejesteściemoimdziełemw
Panu?

9,1-27Wkwestiispożywaniapokarmówofiarowanychbożkommiłośćwinnamiećpierwszeństwoprzedwolnościąwłasnegoosądu.Pawełpragniepokazać,jakonsam,kierującsięmiłością

względemwszystkich,rezygnowałzpewnychpraw,jakiemudawałstatusapostoła.

Wpouczeniachskierowanychdotzw.mocnychkorynckichchodziostatecznieoto,byniedawaćnikomuzgorszenia.Troskaoprzestrzeganietejzasadywiążesięzkoniecznością

zdobywaniasięnapewnewyrzeczeniaiofiary.AbytenakazyutrwaliłysięlepiejwświadomościKoryntian,Pawełniewahasięposłużyćprzykłademwłasnegożycia,wypełnionegonajróżniejszymi
ofiaramiirezygnacjązrzeczynajgodziwszych,wobawieprzedzgorszeniembliźnich.Każdezretorycznychpytańw.1każesiędomyślaćodpowiedzitwierdzącej,awszystkieoweodpowiedzimają
wyrażaćideęabsolutnejwolnościiautentycznejgodnościapostolskiejPawła.

Jeżelinawetniejestemapostołemdlainnych,dlawasnapewno

nimjestem.Albowiemwyjesteściepieczęciąmegoapostołowaniaw
Panu.

Otomojaobronawobectych,którzymniepotępiają.

2–3.

Treśćtegowierszanawiązujedośćwyraźniedokontekstupoprzedniego,alemateżcharakterosobistejapologiiPawłajakoapostoła.GdychodzioKoryntian,toichegzystencjajako

chrześcijańskiejwspólnotyjestargumentemnajdosadniejprzemawiającymzaautentycznościąapostolskiegoposłannictwaPawła.FaktuistnieniaKościołakorynckiegoniktinicniemożepodważyć.Jest
tokontrargumentprzedstawionytym,coprzyszlidoKoryntu,bykonkurowaćzPawłem.

Czyżniemamyprawaskorzystaćzjedzeniaipicia?

9,4Pytaniedotyczyjedzeniaipicianakosztwspólnot.

Czyżniewolnonambraćzesobąniewiasty-siostry,podobnie

jaktoczyniąpozostaliapostołowieorazbraciaPańscyiKefas?

9,5niewiasty-siostry.Dosł.Innemożliwetłumaczenia:„niewiastychrześcijańskiej”,„żonychrześcijańskiej”.Wkażdymraziedozadania,polegającegonaodciążeniuodproblemów

materialnych,żonaciapostołowie,jakKefas(Piotr),zwyklewybieraliswojeżony.

CzytylkomniesamemuiBarnabieniewolnoniezarobkować?

Czyktośpełnikiedykolwieksłużbężołnierską,pozostającna

własnymżołdzie?Alboczyktośuprawiawinnicęiniespożywazjej
owoców?Lubczypasiektośtrzodę,anieposilasięjejmlekiem?

Czyżmówiętotylkonazwykłyludzkisposób?Czyniewspominao

tymtakżePrawo?

NapisanejestwłaśniewPrawieMojżesza:Nie

zawiążeszpyskawołowimłócącemu.CzyżowołytroszczysięBóg,

czyteżpowiedziałtoprzedewszystkimzewzględunanas?Bo

przecieżzewzględunanaszostałonapisane,iżoraczmaoraćw
nadziei,amłocarz–[młócić]wnadziei,żebędziemiałcośztego.

Jeżeliwięcmyzasialiśmywamdobraduchowe,tocóżwielkiego,że

uczestniczymywżniwiewaszychdóbrdoczesnych?

4–11.

Zpytań,jakieznówwsposóbretorycznyformułujePawełwkilkukolejnychwierszach,możnawywnioskować,czegodotyczyłyzarzutywysuwaneprzeciwkoApostołowi.

Sprowadzałysięonewłaściwiedojednego.Twierdzonomianowicie,żePawełsamjestświadomswejniższościwporównaniuzinnymiapostołamiidlategoniekorzystazprawprzysługujących
każdemuautentycznemuapostołowi.Byćmoże,iżzczasemodmawianoPawłowituiówdzieprawadokorzystaniaztego,coprzysługiwałoinnymapostołom.Zowegodośćdługiegołańcuchapytań
sformułowanychnegatywniekażdesugerujeodpowiedźtylkopozytywną.Pawełmaprawodotego,byKoryntianiezapewnilimubytmaterialny,wolnomukorzystaćzpomocypobożnychniewiast,tak
jakkorzystalizniejinnigłosicieleEwangeliiikrewniJezusa,równieżobciążającwspólnotęwydatkamizwiązanymizutrzymaniemtejpomocy.PodobniejakinniapostołowietakteżPawełiBarnaba
niemająobowiązkuzarobkowaniafizycznąpracą.PosłannictwoapostolskiegłosicieliEwangelii,amiędzynimiiPawła;jestprzyrównanedosłużbywojskowej,dopracywieśniakanaroliidozajęć
pasterzapilnującegotrzody.Każdyztychludzimaprawo–cojestchybazupełnienaturalne–dokorzystaniazowocówswejpracy.OsłusznościtegoprawamówiąjużnatchnieniautorzyST.Wierni–
wtymwypadkuKoryntianie–zabezpieczającPawłowibytmaterialnyspłacalibyjedyniedługzaciągniętyuApostoławpostacidóbrduchowych,którewskutekłaskichrztuśw.stałysięichudziałem.

Jeżeliinnimająudziałwwaszejmajętności,toczemużraczej

niemy?Niekorzystaliśmyjednakztejmożliwości,leczznosimy
wszystko,byleniestawiaćżadnychprzeszkódEwangelii
Chrystusowej.

Czyżniewiecie,żeci,którzytrudząsięokołoofiar,

żywiąsięzeświątyni,aci,którzyposługująprzyołtarzu,mająudział
wofiarachołtarza?

TakteżiPanpostanowił,ażebyzEwangeliiżyli

ci,którzygłosząEwangelię.

Leczjazżadnegoztychprawnie

skorzystałem.Piszęzaśto,nieżebycośosiągnąćwtensposób.
Wolałbymraczejumrzećniż...Niktmnieniepozbawimojejchluby.

12–15.

Mającwięcpełneprawodokorzystaniaztegowszystkiego,coprzysługujezwoliBogakażdemuapostołowi,Pawełzupełnieświadomieidobrowolniezrezygnowałzwszystkichtych

przywilejówapostolskich.UczyniłtakniezpoczuciaswejpodrzędnościwobecinnychApostołów,leczdlatego,żeniechciałbyćdlanikogociężarem,niechciał,byktokolwieksięuskarżał,żesłuchanie
Ewangelii,apotemnależeniedoKościołakosztujązbytwiele.MówiąctowszystkoPawełwcaleniezamierzastosowaćchwyturetorycznegopolegającegonawzbudzeniupodziwulublitości,mogących
zaowocowaćzczasemhojnymidatkami.Pawełnieprzyjmujeżadnegowynagrodzenia–nawetnajsłuszniejszego–zaswojeapostolskietrudy.Owąbezinteresownośćuważazanajwiększąsiłęswego
apostolatu.Itymsięwłaśniechlubi,nieczujeztegopowoduponiżenia.

Niejestdlamniepowodemdochlubyto,żegłoszęEwangelię.

Świadomjestemciążącegonamnieobowiązku.Biadamibowiem,
gdybymniegłosiłEwangelii!

Gdybymtoczyniłzwłasnejwoli,

miałbymzapłatę,leczjeślidziałamniezwłasnejwoli,totylko
spełniamobowiązkiszafarza.

Jakążprzetomamzapłatę?Otóżtę

właśnie,żegłoszącEwangeliębezżadnejzapłaty,niekorzystamz
praw,jakiemidajeEwangelia.

16–18.

IdeachlubieniasięnasunęłaPawłowirefleksjęnadjegostosunkiemdoapostolskiegoposłannictwa.Niejestonosamowsobiepowodemdowynoszeniasię.Pawełtylkowypełnia

zadania,dojakichzostałpowołany.Czynitocoprawdaochoczoizcałympoświęceniem,leczwiedobrze,cobygospotkało,gdybyniegłosiłEwangelii.

17-18a.Filozofowiestoiccypowiadali,żeFatumnarzucałoswojąwolęniezależnieodtego,czyczłowiekjąakceptował,czynie.StaryTestamentnauczał,żeczłowiekwinien

podporządkowaćsiępowołaniuBożemu,nawetjeśli(jaktobyłowprzypadkuMojżesza,Gedeona,Izajasza,Jeremiasza)czułsiędotegozadanianieprzygotowanylubniezdolny.

Takwięcniezależącodnikogo,stałemsięniewolnikiem

wszystkich,abytymliczniejsibylici,którychpozyskam.

Stałemsię

jakŻyd–dlaŻydów,abypozyskaćŻydów.Dlatych,copodlegają
Prawu,byłemjakten,któryjestpodPrawem–choćwrzeczywistości
niebyłempodPrawem–bypozyskaćtych,copozostawalipod
Prawem.

DlazwolnionychodPrawabyłemjakoniepodlegający

Prawu–niebędączresztąwolnymodprawaBożego,leczpodlegając
prawuChrystusowemu–bypozyskaćtych,którzyniesąpod
Prawem.

9,21podlegającprawuChrystusowemu.Chodziotakieznaczeniejakw11,1iwGa2,20+.

Dlasłabychstałemsięjaksłaby,bypozyskaćsłabych.Stałem

sięwszystkimdlawszystkich,żebyuratowaćchoćniektórych.

WszystkozaśczyniędlaEwangelii,bymiećwniejswójudział.

19–23.

NiniejszyfragmentukazujedokładniemetodyapostolskiejdziałalnościPawła.Cechąistotnąjegopostępowaniajestelastyczność,ustawicznatroskaodostosowaniesię–oczywiście

wgranicachortodoksjidoktrynalnejdosposobubyciaimożliwościpercepcyjnychsłuchaczyjegopouczeń.Itaknp.jestŻydemdlaŻydów,gdykażeobrzezaćTymoteusza(Dz16,3),gdyskładaślub
nazireatu(18,18),gdywżyciucodziennymnastępujetak,jakpostępująŻydzi(21,20–26).Jestpoganinem,gdywalczyouwolnieniechrześcijannawróconychzpogaństwaodciężaruPrawa
Mojżeszowego,gdyniepozwalaobrzezaćTytusa(Dz15,2.25.35;Ga2,1.3).JestjednymzesłabychKoryntuczyRzymu,gdyupominamocnych,bywkorzystaniuzwiedzykierowalisięrównież
poczuciemmiłościbliźniego(1Kor8,13;Rz14iinne).Dopieroterazuwidaczniająsiępowody,dlaktórychPawełtakbardzocenibezinteresownośćswegoapostolatu.Niemógłbyprowadzić
swobodnej,absolutnienieskrępowanejdziałalności,gdybyzaswojąpracęprzyjmowałjakieśwynagrodzenie.OwowyzwoleniesięodpieniądzazapewniałowpewnejmierzeskutecznośćpracyPawła.
OpisującwspomnianąjużgiętkośćswoichapostolskichmetodjestteżPawełciąglezatroskanyoto,żebyKoryntianiewłaściwiegozrozumieli.Idlatego,gdymówi,żepostępowałjakzwolnionyod
Prawa,tozarazdodaje,żenigdynieczułsięuwolnionyodprzestrzeganiaprawaBożegoiprawaChrystusowego.

9,19-23.Myślicielezkręgówarystokratycznychpogardzilidemagogami,którzystaralisięprzypodobaćtłumom.Demagogówtakichuważaliza„niewolników”.Pawełzapożyczaswójjęzyk

zpopulistycznejretoryki,bezwątpieniaobrażająctymsamymarystokratycznąfrakcjęwKościelewKoryncie.Pewniżydowscynauczyciele,jaknp.Hillel,postępowalipodobnie,bypozyskaćdla
prawdyjaknajliczniejsząrzeszęzwolenników.

Czyżniewiecie,żegdyzawodnicybiegnąnastadionie,

wszyscywprawdziebiegną,leczjedentylkootrzymujenagrodę?
Przetotakbiegnijcie,abyściejąotrzymali.

Każdy,ktostajedo

zapasów,wszystkiegosobieodmawia;oni,abyzdobyćprzemijającą
nagrodę,myzaś–nieprzemijającą.

24–25.

PosługiwaniesięprzenośniamizaczerpniętymizżyciastadionubyłoszczególniewskazanewliścieprzeznaczonymdlaKoryntian.ToprzecieżwKoryncieodbywałysięcodwalata

igrzyskaistmijskieiniebrakegzegetów,którzyprzypuszczają,żePawełosobiścieprzypatrywałsięzapasomsportowymwłaśnienastadioniekorynckim.Pomysłwykorzystaniawparenezie
chrześcijańskiejideiszlachetnegowspółzawodnictwa,nawetmiędzypoganami,uważasiępodzieńdzisiejszyzamądreiskuteczneosiągnięciemetodyapostołowania.Wporównaniuascezy
chrześcijańskiejdozawodówsportowychniewszystkieszczegółysąadekwatne.Nastadioniezdobywanagrodętylkoten,ktowygrywazawody,ktookazujesięnajlepszym.Inni,mniejsprawni,choćby
dokładalinajwiększychstarań,zostanąpokonani.Inaczejrzeczsięma,gdychodziowysiłkiascetycznechrześcijanina.Coprawdasąprzewidzianewśródnagrodzonychwniebiepewnestopniei
rozróżnienia,alekażdyzauczciwą,pełnąpoświęceniapracęotrzymazasłużonąnagrodęibędzieniewymownieszczęśliwyztego,coposiądzie,niezazdroszczącnikomuwiększegowyróżnienia.Każdy
zbawionybędziesięcieszyłpełniąwłasnegoszczęścia.

Mimoiżodwołujesiędometaforzaczerpniętychzeświatapogańskiego,PawełwsposobiemyśleniaokazujesięŻydem.Wprzyrównaniuwysiłkówascetycznychdozapasówsportowych

chodzimuojedno:żebywiernizrozumieli,żewartozrezygnowaćzżyciowychprzyjemności,bozatoczekawiecznanagroda,anietylkoszybkowiędnącywieniecikrótkotrwałasława.Czytelnicylistu
Pawła,byćmożesamijużuzupełnilisobiemyślApostołarozumującwtensposób:wartopracowaćnadsobą,tymwięcej,żepewnośćnagrodyjestowielewiększaniżnastadionie,gdziezdobycie
pierwszegomiejscadokońcajestniewiadomą.

Japrzetobiegnęniejakbynaoślep;walczęnietak,jakby

zadającciosywpróżnię

leczposkramiammojeciałoibioręjew

niewolę,abyminnymgłoszącnaukę,samprzypadkiemniezostał
uznanyzaniezdatnego.

9,27Wcałympowyższymfragmenciejestużytyówczesnyjęzyksportowy.Pawełzachęca„mocnych”,abygonaśladowali,zmiłościpoświęcającswojeprawawobecodpłatyniebieskiej,

podobniejakatleciwyrzekająsięwszystkiego,byzdobyćnagrodę.

26–27.

NiepierwszytojużrazstawiaPawełsiebiesamegozaprzykładdonaśladowania.Wtymwypadkuchce,bywnimwidzianowzorowegobiegaczainiezwyciężonegopięściarza.Dwie

dyscyplinysportowe–najbardziejchybapopularnewstarożytności–zastałypołączonewjedenobraz.

Walkadwóchpięściarzy–tojakbyzmaganiesięchrześcijaninazjegowłasnymciałem.Pokonaneciałomasięstaćposłusznymnarzędziemzwycięskiegoducha.Zawodnikliczącyna

zwycięstwomusiwalczyćwedługpewnychwskazań.Nadewszystkojednakpowinienbardzoumiejętnieposługiwaćsięzasobamiwłasnejenergii.Niemożebiecbezmyślnie,jakbynaoślep,niemoże
zadawaćciosówwpróżnię.Musiprzedewszystkimposkromićprzeciwnika,musitakskutecznieodpieraćjegoataki,bytenzrozumiał,żeniezbylekimmadoczynienia.Mądryzawodnikpotrafi
najpierwosłabićprzeciwnikapoto,bygonastępniezabraćwniewolę,czylipokonać.Pawełniemówi,dojakichascetycznychśrodkówsięucieka,byodnosićnadsobąkażdegodnianowezwycięstwa,
alewyjaśnia,żeopróczchęcidawaniainnymdobregoprzykładuniezapominateżaninachwilęoswoimwłasnymzbawieniu.Nieodstępujegozbawiennaobawa,abynauczającysamniebyłuznanyza
niezdatnego.Byćmożejednak,iżoświadczenietoniematakeschatologicznegocharakteru.Pawełobawiasię,by–będącczłowiekiemtylko–nieupadłkiedyśwskutekwłasnychzaniedbań.Wtedycały
jegoapostolskitrudzpewnościąposzedłbynamarne.

JakkolwiekpojęłobysiępowyższesłowaPawła,nieulegawątpliwości,żeichsenszasadniczyjesttaki:żadne,największenawetprzywilejeniezwalniajączłowiekaodustawicznejpracy

nadsobąiodciągłegoczuwania.Nicdziwnego,żewłaśnietekst1Kor9,24–27znalazłsięwdekrecieSoboruTrydenckiegooniewystarczalnościsamejwiarydozbawienia(Denz804).

1Kor10

PrzykładzdziejówIzraela

Niechciałbym,bracia,byścieniewiedzieli,żenasiojcowie

wszyscycoprawdazostawalipodobłokiem,wszyscyprzeszliprzez
morze

10,1-13Tenfragmenttokomentarzdowyrażeniazamykającegopoprzednirozdział.Niebezpieczeństwozostaniaodrzuconymistnieje:ukazujątoprzykładywziętezhistoriiIzraela.

Przyczynątegowyeliminowaniabyłypychaizarozumiałość,niechajwięcstrzegąsiętychwad„mocni”.

10,1-6.10-12.Ustaliwszy,żeci,którzyspożywająmięsoofiarowanebożkom,powinnipowstrzymaćsię,choćmajądotegoprawo,PawełpodejmujeteraztematnawiązującydoPisma

Świętego:seksualnaniemoralnośćizwiązkichrześcijanzKoryntuzbałwochwalstwemwniczymnieróżniąsięodgrzechówdawnegoIzraela,któreściągnęłynańkaręBożą.Pawłowewnioskimogły
zaskoczyćjegoczytelników,leczstylargumentacjiniemógłnikogodziwić:starożytninauczycielewdużymstopniupolegalinaprzykładachzaczerpniętychzprzeszłości,szczególniezeświętychksiąg.
Judaizm,wsposóbdlasiebiewłaściwy,czerpałprzykładyzPisma.

iwszyscybyliochrzczeniw[imię]Mojżesza,wobłokuiw

morzu;

1–2.

NieodstępujączasadniczoodtegosamegotematuprzechodziPawełdoinnychobrazów.Tymrazemprzypominanieznaną,byćmoże,jeszczewiernymKoryntu–inaczejnieużyłby

chybasłów:Niechciałbym,żebyścieniewiedzieli–historięwędrówkiIzraelapopustyni(por.Wj13–17).NiewolaegipskajestwNTsymbolemtrwaniaczłowiekawgrzechu.OtóżBógtakumiłował
Izraela,żewyprowadziłgoztejniewoli,itowsposób,którydawałdozrozumienia,żeJahwejestciąglezludem.ObłoktowarzyszącyIzraelitom–toprzecieżnicinnego,jakzewnętrznyznakobecności
Bogawśródludzi.Wszyscybyliwzasięgutegozbawiennegoobłoku.Wszyscyteżprzeszliprzezmorze.Pawełniewspominaoszczegółachtegoprzejścia.DziejeIzraelabyłyjużKoryntianomznane
alboteżApostołsądził,żenawetsamawzmiankaoprzeprawieniusięprzezmorzeludzi,którzydoniedawnabyliniewolnikami,zrobinaczytelnikachlistupożądanewrażenie.

CooznaczatenpotrójnychrzestIzraelitów?PrzejścieIzraelitówprzezMorzeCzerwonejesttypemchrztuwNT.Wedługinterpretacjiśw.TomaszafaleMorzaCzerwonego–towodachrztu,

aobłokprowadzącyIzraelitówsymbolizujeDuchaŚwiętego.Mojżeszzaś,pierwszypośrednik,spełniłrolę,ChrystusaST.JeśliPawełmówi,żeIzraelicibyliochrzczeniwMojżeszu,topragniewyrazić
takąmniejwięcejmyśl:poddającsiękierownictwuMojżesza,Żydzizjednoczylisięjakbyzeswymprzywódcą.Onwłaśniereprezentowałichwszystkich,brałichniejakonasiebiepoto,bywich
imieniuzawrzećnastępniewiekopomneprzymierzenaSynaju.TakwłaśniebędąkiedyśbraćnasiebiedrugiegoPośrednika,Chrystusa,iprzywdziewaćsięwNiegoci,którychobmyjewodachrztu.

10,1-2.NiektórzypóźniejsinauczycieleżydowscytakżekreśliliparalelepomiędzyMorzemCzerwonymażydowskimchrztemprozelitów,Pawełmógłjednakużyćtejilustracjiniezależnie

odtego,czywtymokresiebyłajużstosowana.ZestawiaondoświadczeniewybawieniapodczasWyjściazEgiptuzezbawieniemwJezusie,bywykazać,iżniechronionoautomatycznieprzed
możliwymupadkiem(1Kor10,6-12),(ŻydzioczekiwalinowegoWyjścia,obiecanegoprzezproroków,któremiałonastąpićwczasachMesjasza.)

wszyscyteżspożywalitensampokarmduchowy

ipilitensam

duchowynapój.Pilizaśztowarzyszącejimduchowejskały,askałą
byłChrystus.

10,4duchowynapój.PawełprzywołujenamyślobłokiprzejścieprzezMorzeCzerwone—figurychrztuorazmannęiwodęzeskały—figuryEucharystii,abyzachęcićKoryntiando

roztropnościipokory:Hebrajczycynapustyniwpewiensposóbmieliudziałwtychsamychdarach,podobniejakoni,jednakżemimotowwiększościniespodobalisięBogu(w.5).

—z...duchowejskały.WedługtradycjirabinackiejskałazLb20,8szłazaIzraelemnapustyni.PawełuważałjązasymbolodwiecznegoChrystusa,którydziałałjużwhistoriiIzraela.

3–4.

Słowatestanowiąwyraźnąaluzjędomanny,którąIzraeliciżywilisięnapustyni,orazdocudownegouzyskaniaprzezMojżeszawody.Mannaiwodastałysiętypemprawdziwego

chlebaiprawdziwegonapoju,czylidwupostacieucharystycznychwNT.ZdaniemniektórychegzegetówwzmiankaoEucharystiizostaławprowadzonapoto,bychrześcijańskiezwyczajeprzeciwstawić
rozpowszechnionymwKoryncieiznanymzwyuzdaniaucztompogańskim.Mannazastałanazwanapokarmemduchowymalbodlatego,żeposiadałasensduchowy–byłazapowiedziąEucharystii–albo
dlatego,żezostałaludziomdanawsposóbniezwykły,nadziemski.Tosamowypadapowiedziećowyrażeniuduchowynapój:napójniezwykły,cudowny,lubnapójowyższymduchowymznaczeniu.

SamobrazskałytowarzyszącejIzraelitomwichwędrówcepopustynijestchybaaluzjądopewnejlegendyrabinistycznej,wedługktórejskaładotkniętalaskąMojżeszaporuszyłasięiposzła

śladwśladzaIzraelitami.Skałaowajestznówokreślonamianemduchowej,anadtoPawełwyjaśnia,żeskałąbyłChrystus.ŁaskiwysłużoneludziomizsyłanenanichprzezChrystusaurzeczywistniają
wstosunkudowiernychto,cojakotypbiblijnyzapowiadawodacudowniewyprowadzonaprzezMojżeszazeskały.Mająctonauwadze,możnazaJustynempowiedzieć,żeChrystusbyłobecnyjuż
wśródIzraelitów,autorzaśDziejówApostolskichniebezsłusznościmówioKościelewędrującymnapustyni(7,38).NawiązującdowspomnianejwyżejlegendyrabinistycznejPawełzdajesięmówić:
prawdziwaSkała,któratowarzyszyłaIzraelowinapustyni,toniebyłagóratwardychkamieni,jakwasotymbłędniezapewniająwasinauczyciele,tobyłnaprawdęsamChrystus.

10,3-4.Izraelicinapustynimieliteżświętypokarminapój,jakKoryntianie(1Kor10,16),leczichtoniezbawiło(1Kor10,6-12).Wpewnychtradycjachżydowskichźródłowodypodążało

zaIzraelitaminapustyni(niektórzydodawali,żetozpowoduzasługMiriam).WPawłowymzastosowaniu,utrzymanymwstylumidraszu,skałauczyniładlaIzraelato,czegoChrystusdokonałdla
Koryntian.

LeczwwiększościznichnieupodobałsobieBóg;polegli

bowiemnapustyni.

Pawełnawiązujedo10,1kończąctakieotorozumowanie:niemożecieniewiedzieć,żeojcowienasibyliprzedmiotemszczególnejmiłościBożej.WyprowadziłichBógzniewoli

egipskiej,pozwoliłbezpiecznieprzeprawićsięprzezMorzeCzerwone,związałichwsposóbszczególnyzMojżeszem,umiłowanymswoim,sprawiłnawet,żejużwtedyprzebywałzludźmiJegoSyn
jedyny.AjednakniewszyscyspośródtychtakuprzywilejowanychludzidotarlidoZiemiObiecanej…Konkluzjapraktycznaznajdujesięwwierszunastępnym:Stałosięzaśtowszystko,bymogło
posłużyćzaprzykładdlanas,abyśmyniebyliskłonnidozłego,takjakonizłapragnęli.

10,5.NauczycieleżydowscyprzeważnieuważaliwczesnąśmierćzaznakkaryBożej(zgodniezichopinią,badaczePrawa,którymBógstawiałwyższewymagania,moglizostaćwten

sposóbukaraninawetzato,żeniestudiowaliPrawawystarczającopilnie).

Stałosięzaśtowszystko,bymogłoposłużyćzaprzykładdla

nas,abyśmyniebyliskłonnidozłego,takjakonizłapragnęli.

10,6towszystko...zaprzykład.Dosł.:„Tewszystkiewydarzeniastałysiędlanasfigurami”,jakiewzbudziłBóg,abywcześniejzapowiedziećrzeczywistościduchoweerymesjańskiej

(„antytypy”—1P3,21;aleHbr9,24).Ten„typologiczny”(albo„alegoryczny”—Ga4,24)sensksiągświętych,mimożeprzekraczajasnąświadomośćnatchnionychautorów,niejestprzeztomniej
biblijny,ponieważzamierzyłgoBóg,autorcałegoPismaśw.Tętypologię,przyporządkowanąpouczaniuchrześcijan,częstostosowaliautorzyNT.Pawełwpajająwielokrotnie(w.11i9,9n;Rz4,23n;
5,14;15,4;por.2Tm3,16),anawetcałepisma,jakczwartaEwangelialubHbr,sąopartenatypologiiST.

Niektórzyspośródpierwszychchrześcijansądzili,żefaktprzyjęciachrztuśw.zapewniimcałkowiciezbawieniebezjakiegokolwiekwysiłkuzichstrony.PawełprzestrzegaKoryntian

przedniebezpieczeństwempodzielaniatakiegopoglądu,odwołującsiędoprzykładuIzraelaST.Ludtenobsypanytyluprzywilejami,jakżesurowozostałukaranywłaśniezato,żebyłzadufanywswym
wybraniu.KarazesłananaIzraelStaregoPrawamagłębszysens.Byłanietylkokarą,lecztakżepouczeniemdlawszystkichpokoleń.WierniNTotrzymaliłaskiowielewiększeniżmożność
przeprawieniasięprzezMorzeCzerwone,mannaicudownieotrzymananapustyniwoda.Zostalirzeczywiścieochrzczeni,dostalizapokarmprawdziweCiałoiKrewJezusa.Niechwięcuważają,bynie
popaśćwbłędyswychojców,abyichniespotkałapodobnakara.

10,6.WydarzeniazapisanewPrawiemiałybyćznakiemlubostrzeżeniemdlainnych(Lb26,10).ZłepragnieniaIzraelitówpolegałynapożądaniu„lepszego”pokarmuodmanny-

duchowegopokarmuudzielonegoprzezBoga(Lb11,4-6)-pragnęlimięsa(Lb11,18;por.komentarzdo1Kor8,7).

Niebądźcieteżbałwochwalcami,jakniektórzyznich,według

tego,cojestnapisane:Zasiadłlud,byjeśćipić,ipowstali,bysię
oddawaćrozkoszom.

JakonajcięższyupadekIzraelawymieniaśw.Pawełgrzechbałwochwalstwa,nawiązującwyraźniedokultuzłotegocielca(Wj32,6).ZacytowanieakurattegosprzeniewierzeniasięBogu

prawdziwemupozwalaprzypuszczać,żegrzechyuczestniczeniaworgiastycznychucztachpogańskichzdarzałysiętakżeniektórymchrześcijanomkorynckim.Wzmiankaojedzeniuipiciu,io
rozkoszachzdajesięwyraźnienatowskazywać.

Niebądźmyteżrozpustnikami,jakbyliniminiektórzyspośród

nich,ipadłoichjednegodniadwadzieściatrzytysiące.

Możliwe,żeniektórzyspośródchrześcijanuczestniczącwucztachpogańskichdopuszczalisięnawetgrzechównieczystych.Pawełprzypominaimjakoostrzeżenieśmierćdwudziestu

trzechtysięcyIzraelitów.KsięgaLiczbwspominaodwudziestuczterechtysiącachIzraelitówukaranychzagrzechyzMoabitkami(Lb25,1–9).WzmiankaPawłaodwudziestutrzechtysiącachtłumaczy
się–zdaniemegzegetów–cytowaniemPismaŚwiętegozpamięci.WymieniającgrzechynieczystezarazpogrzechachbałwochwalstwaPawełwskazuje,zaprzykłademMdr14,12,jaktedwaupadki
łącząsięwzajemnie.Gdyzaistniejejeden,pociągazasobądrugi.

IniewystawiajmyPananapróbę,jakniektórzyznichGo

wystawiali,ipoginęliodwężów.

10,9Pana.Wariant:„Chrystusa”.

ZnównawiązujePawełdowydarzeniazczasówwędrówkiIzraelitówpopustyni.KuszeniemPanabyłowtedyszemranieIzraelitówkarmionychmannąnabrakpotraw,jakimiżywilisięw

Egipcie(Lb21,5n).PanaNT,czyliChrystusa,kusiliKoryntianiealbodomagającsięznakówicudów,albopragnącciągledarów,zktórychnajbardziejcenilisobieglosolalię(por.1Kor14,1–10).

Nieszemrajcie,jakniektórzyznichszemrali–izostali

wytraceniprzezdokonującegozagłady.

Awszystkotoprzydarzało

sięimjakozapowiedźrzeczyprzyszłych,spisanezaśzostałoku
pouczeniunas,którychdosięgakresczasów.

10–11.

WzmiankaoszemraniujestaluzjądowystąpieńKoracha,którybuntowałsięprzeciwkowładzyMojżeszainieuznawałkapłańskichprzywilejówroduAarona.Myślącosytuacji

panującejwKorynciePawełalboczyniłaluzjędorozłamów,jakiemiałymiejscewtejwspólnocie,albomiałnauwadzeniezadowoleniewywołanejegolistemprzedkanonicznym,zawierającym
instrukcjeregulującestosunekchrześcijandopogan.Dokonującyzagłady–towykonującywyrokiBożeanioł,wspomnianykilkakrotniewST(por.Wj12,23;2Sm24,16).Niektórepouczenia
znajdującesięwPiśmieŚwiętymdotycząnasbezpośrednio,inneodnosząsiędonaswsposóbpośredni.Teostatniesązawartewpewnychwydarzeniachlubuosobionewkonkretnychpostaciach.Mówi
sięonich,żeobokzwykłego,dosłownegosensumajątakżesenstypologicznyczylistanowiązapowiedźinnych,przyszłychrzeczywistości.Wyrażeniekresczasówniemożestanowićpodstawydo
przypisywaniaPawłowinaukiobliskimponownymprzyjściuPana.Wrzeczywistościchodzitylkooto,żejużrozpoczęłasię,takczęstozapowiadanaprzezproroków,eramesjańska.Wspekulacjach
historiozoficznychautorównatchnionychjesttoniewątpliwieostatniaepoka,kresczasówwogólnymujęciudziejówcałejludzkości.

Niechprzetoten,komusięzdaje,żestoi,baczy,abynieupadł.

10,12.Starożytninauczycieleczęstowskazywalinato,żeprzeciwnościdotykająwszystkichiżeczłowiekniepowinienunosićsiędumą,leczpodporządkowaćswojemulosowi.Oile

pogańscypisarzepodkreślaliludzkąwolę,PawełkładzienacisknawiernośćBoga.

Pokusanienawiedziławaswiększaodtej,którazwykła

nawiedzaćludzi.WiernyjestBóginiedozwoliwaskusićponadto,
copotraficieznieść,leczzsyłającpokusę,równocześniewskaże
sposóbjejpokonania,abyściemogliprzetrwać.

10,13„Kusić”toprzedewszystkimpróbować,wystawiaćnapróbę,rozpoznawaćrzeczywistość,jakasiękryjepodpozorami.Bógczłowieka„kusi”,„wystawianapróbę”,mimożeznago

dogłębnie(Jr11,20+;2Krn32,31),abymudaćmożliwośćokazaniagłębokiejpostawyserca(Rdz22,1+;Wj16,4;Pwt8,2.16;13,4;Jdt8,25-27),jednakżetapróbajestczęstoprowokowanaprzez
zewnętrzneokoliczności,przezdiabła,„Kusiciela”(Hi1,8-12;Mt4,lp+;1Kor7,5;1Tes3,5;Ap2,10),alboteżprzezpożądliwość(Jk1,13-14;1Tm6,9).Iwłaśnietapróbanadajesłowu„pokusa”sens
uwodzenia,pociąganiakuzłu,nadczymjednakwiernymożeodnieśćzwycięstwozpomocąBoga(Syr44,20;Mt6,13p;26,41p;Łk8,13;1P1,6-7).SamJezuschciałbyćkuszony,abywtensposób
umocnićswojepoddaniesięwoliOjca(Mt4,lp+;26,39-41p;Hbr2,18;4,15).Jeślizaśchodzioczłowieka,który„kusi”Boga,tojegopostawajestbluźnierczą(Wj17,2.7;Dz15,10+).

12–13.

DotychczasPawełmówiłdoludzisłabych,upadających.Leczotonastępujeprzestrogadlatzw.mocnych.Niechbaczą,żebynieupadli.Jednakżeioniniepowinnipodupadaćna

duchu,choćbyimprzyszłowalczyćznajcięższymipokusami.PanBógnieprzestaniebyćdobrym,miłującymojcemtakżewtedy,gdydopuszczanawetbardzoprzykrepokusy.Niebędąonenigdytak
wielkie,abyprzekraczaływytrzymałośćczłowieka,anadtowewłaściwymczasieotrzymaonwskazanie,wjakisposóbbędziemógłjeprzezwyciężyć.

Bałwochwalstwoiudziałwucztachbałwochwalczych

Dlategoteż,najmilsimoi,strzeżciesiębałwochwalstwa.

Mówięjakdoludzirozsądnych.Zresztąosądźciesamito,comówię:

14–15.

Niniejszydwuwierszspełniazarównofunkcjękonkluzjikończącejrozumowaniekontekstupoprzedzającego,jakiwprowadzeniadodłuższegofragmentuocharakterzeczysto

parenetycznym.Przedmiotemtejparenezyjestsprawaudziałuchrześcijankorynckichwucztachpogańskich.

Kielichbłogosławieństwa,którybłogosławimy,czyżniejest

udziałemweKrwiChrystusa?Chleb,któryłamiemy,czyżniejest
udziałemwCieleChrystusa?

10,16Mowatuokielichu,nadktórymwypowiadamybłogosławieństwo,jakChrystuspodczasostatniejwieczerzy.

16.

Wiersze16–19stanowiąmotywacjęwspomnianychprzedchwiląnapomnień.Otóżchrześcijaninniemożebraćudziałuwreligijnychucztachpogańskichdlatego,ponieważzwiązałsię

jużwsposóbszczególnyzPanemidziękitemuuczestniczywucztach,wczasiektórychpijezkielichaprawdziwejKrwiChrystusaispożywaChlebbędącyprawdziwymCiałemPańskim.Wtekściejest
mowaokielichubłogosławieństwa,costanowiwyraźnąaluzjędożydowskiejwieczerzypaschalnej,gdywsposóbszczególnieuroczystybłogosławionotrzecikolejnykielich.Podkreślającznaciskiem,
żetenkielichbłogosławiąchrześcijanie,Pawełtymsamymodróżniaucztęofiarnąodkielichów,zktórychpitoiktórebłogosławiononaucztachpogańskichlubżydowskich.Łamaniachleba
dokonywanopodczaskażdegozwykłegoposiłku,zczasemjednakokreślenietozaczętoodnosićprzedewszystkimdowydarzeńOstatniejWieczerzy,gdyłamaniechlebairozdzielaniegoprzez
Chrystusaobecnymstanowiłomomentcentralny.PoowymłamaniuchlebarozpoznalikiedyśChrystusadwajuczniowiezEmaus(Łk24,35).

Ponieważjedenjestchleb,przetomy,liczni,tworzymyjedno

ciało.Wszyscybowiembierzemyztegosamegochleba.

10,17PrzezprzyjmowanieCiałaChrystusachrześcijaniesązjednoczenizNimimiędzysobą.EucharystiaurzeczywistniajednośćKościoławChrystusie.Por.12,12+.

17.

Chrystusjestjeden;jednoteżjestJegociało,skutkiemzaśudziałuwłamaniuchleba,będącegoCiałemChrystusa,jestorganicznajednośćtych,couczestnicząwtegorodzajuucztach.

Niemożna–jakpowiePawełniecodalej–pićzkielichaPanaizkielichademonów;niemożnazasiadaćprzystolePanaiprzystoledemonów(10,21).Oto,jakiesąspołeczneskutkiudziałuchrześcijan
wspożywaniuCiałaipiciuKrwiJezusa.Eucharystiastanowirzeczywistąwięźspołecznąchrześcijan.Achrześcijanietoludzie,którzysięodżywiajątymsamymChlebem,tj.CiałemChrystusa.

PrzypatrzciesięIzraelowiwedługciała!Czyżniesąwjedności

zołtarzemci,którzyspożywajązofiarnaołtarzuzłożonych?

10,18WpierwszymzdaniumowaoIzraeluhistorycznym(por.Rz7,5+),chrześcijaniezaśsą„IzraelemBożym”(Ga6,16),prawdziwymIzraelem.

Leczcóżtoznaczy?Czymożejestczymśofiarazłożona

bożkom?Alboczysambożekjestczymś?

Ależwłaśnieto,co

ofiarująpoganie,demonomskładająwofierze,anieBogu.Nie
chciałbym,byściemielicośwspólnegozdemonami.

Niemożecie

pićzkielichaPanaizkielichademonów;niemożeciezasiadaćprzy
stolePanaiprzystoledemonów.

10,21Ww.16-18wspólnotaeucharystycznazChrystusemjestporównanazucztamiofiarnymiST,gdziewiernisąwjednościzołtarzem.Ww.21stółeucharystycznyzostał

przeciwstawionystołowiucztrytualnych,którenastępowałyposkładaniuofiarpogańskich,PawełwięcustawiaEucharystięzdecydowaniewperspektywieofiarniczej.

18–21.

ZkoleiukazujePawełskutkiuczestniczeniachrześcijanwucztachpogańskich.Skutkitesąrównieżpotraktowanejakoracje,którepowinnypowstrzymywaćchrześcijanodudziałuw

owychucztach.Rozumowanieopierasięnazasadzie–zilustrowanejnawiązaniemdoST(por.Kpł7,6–15;Pwt18,1–4)–szczególnejjednościskładającychofiaręztym,komuofiarajestskładana.Tak
teżrzeczsięmazuczestniczeniemwucztachpogańskich.Wszyscybiorącywnichudział,awięcizaproszenichrześcijanie,jednocząsię–zwłaszczaprzezspożywaniedarówofiarnych–zdemonami.
AprzecieżchrześcijaniestanowiąjużintymnąjednośćzChrystusem.Idolesąwprawdzieniczymsamewsobie,leczuprawianiebałwochwalstwatosprawaszatańska.Oddajesiębowiemcześćboską
czemuś,cowogólewrzeczywistościnieistnieje.DlategoniewolnopićrównocześniezkielichaPanaizkielichademonów.

CzyżbędziemypobudzaliPanadozazdrości?Czyżjesteśmy

mocniejsiodNiego?

10,22ZazdrośćBoga(Wj20,5;Pwt4,24),którąwSTłączysięzwątkiemzaślubin(Oz2,21n+),pojawiasięteżwielekroćwNT.Tutajsłowotomapełnysens,gdyżoddawanieczci

prawdziwemuBoguwykluczajakąkolwiek„wspólnotę”zidolatrią;gdzieindziejkładzieteżnacisknawierność,którątrzebazachowaćzawszelkącenę(2Kor11,2),lubnazapałwposługiwaniuwierze
(Dz22,3;Rz10,2;Ga1,13-14;Flp3,6).

22.

WspomnianatuzazdrośćPanajestsynonimemmiłości.TenantropomorfizmwodniesieniudoBogazawszemiałtakiesamoznaczenie.PanBógnigdyniejestzazdrosnyobezbożników,

natomiastzależyMubardzonatym,żebyJegowyznawcy,pozaNim,nicinikogoniekochali(por.Pwt32,21).Samoddałsięludziombezresztyinieznosi,byludziedarzyliGojedyniepołowąserca.
TakapseudomiłośćpobudzaGonietylkodozazdrości,lecztakżedogniewu.NarażeniesięzaśnagniewBogajestświadomymdziałaniemnawłasnąszkodę.Takwięcrozumowaniepowyższejest
równocześnieodwołaniemsiędozdrowegorozsądkuchrześcijanina.

Wszystkowolno,aleniewszystkoprzynosikorzyść.Wszystko

wolno,aleniewszystkobuduje.

Niechniktnieszukawłasnego

dobra,leczdobrabliźniego.

23–24.

Powtarzasięznanajużzasadaowolnościmoralnejzeznanymijużtakżeograniczeniami.Rozwójduchowycałejwspólnotyprzezpraktykęodpowiedniopojętejwolnościosobistej

kojarzysięPawłowizzasadąnajbardziejznamiennącałejetykichrześcijańskiej:nigdynieszukaćdobrawłasnego,leczmyślećopotrzebachbliźnich.Pawełjeszczeniejednokrotniebędziewracałdotej
regułyiniezawahasięnawetnaprzykładziewłasnegożyciapokazać,jakpowinnawyglądaćowaaltruistycznamiłość(10,33).

Takwięcwszystko,cokolwiekwjatcesprzedają,spożywajcie,

niczegoniedociekając–dlaspokojusumienia.

Pańskabowiemjest

ziemiaiwszystko,cojąnapełnia.

25–26.

IznówporuszaPawełproblempotrawdozwolonychizakazanych.Znówchodzigłównieomięsokupowanewsklepach,gdziejakwiadomo,sprzedawanowielemięsazwierząt

składanychbożkompogańskimwofierze.Powtarzasiętasamazasada:wszystkowolnokupowaćispożywaćzespokojnymsumieniem,bezjakiegokolwiekdociekania,skądtopochodzi.Wszystko
bowiem,cowyszłozrąkBoga,samowsobiejestdobre–stwierdziłjużdawnoPsalmista(Ps24[23],1).

Jeżelizaprosiwasktośzniewierzących,awyzgodziciesię

przyjść,jedzciewszystko,cowampodadzą,niepytająconic–dla
spokojusumienia.

Agdybyktośpowiedział:Tobyłozłożonena

ofiarę–niejedzcieprzezwzglądnatego,którywasostrzegał,iz
uwaginasumienie.

27–28.

Ztreściwierszawynika,żechoćPawełnietolerowałuczestnictwachrześcijankorynckichwpogańskichucztachprzyskładaniuofiar,tojednakzezwalałnaskorzystaniez

zaproszenianawspólnyposiłek,odbywającysięwdomujakiegośpoganina.Tuobowiązywałachrześcijantasamazasada:wszystko,cowyszłozrąkBoga,jestdobre.Mogliwięcspożywaćze
spokojnymsumieniemto,coprzednimipostawiono.Gdybyjednakktośspośród„słabych”,równieżbiorącychudziałwtymwspólnymposiłku,poczułsięzgorszonytakimpostępowaniemidałbytemu
wyrazwnapomnieniachskierowanychdo„mocnych”,ciostatnipowinnisobiejegonapomnieniawziąćdoserca.Majązmienićswójdotychczasowysposóbpostępowaniaizaprzestaćspożywania
pokarmówskładanychbożkompogańskimwofierze.

Mamnamyślisumienienietwoje,leczbliźniego.Bodlaczego

byczyjeśsumieniemiałowyrokowaćomojejwolności?

10,29Wdrugimzdaniumowaotym,żewpostępowaniunależybraćpoduwagębłędnesumieniedrugiego,alenietak,bysiępoddawaćjegofałszywemuosądowi.

Jeślijacośspożywam,dziękiczyniąc,toczemumambyć

spotwarzanyzpowodutego,zacodziękiczynię?

29–30.

Chodziprzytymznówosumienieczłowieka„słabego”,którywydającsądyo„mocnym”wrzeczywistościwyrządzamukrzywdę,obciążająctymsamymwłasnesumienie.Takwięc

troskaoczystośćsumieniajestpierwsząracją,dlaktórejnależyograniczyćswobodękorzystaniazesłusznegoskądinądprawadowolności.Jednakżejestjeszczeinnaracja.Gdyktośbezwzględnie,na
nikogoinanicniezważając,chcepraktykowaćwolność,towłaśnieowawolność,chlubakażdegochrześcijanina,stajesięprzedmiotemsarkania,jeśliniewręczpotępienia.Wreszcieczłowiek
prawdziwieuświadomiony,mającyautentycznąwiedzęiżyjącywedleduchaniemożebyćaniosądzany,anipotępianyprzeztych,którzytakiejwiedzynieposiadają.

Przetoczyjecie,czypijecie,czycokolwiekinnegoczynicie,

wszystkonachwałęBożączyńcie.

10,31PodobniejakPaweł,niektórzynauczycieleżydowscypodkreślali,żewszystkonależyczynićzewzględunaBoga.Pewnifilozofowietwierdzili,żeczłowiekpowinienpoświęcićswoje

życietemu,cobędziemiałoznaczenieponadczasowe.WStarymTestamencieBógwyraźniepragną,byJegoludbyłMuniepodzielnieoddany(Pwt6,4-5;Ps63,1).Pawełuznajetakieprzekonanieza
właściweiłączyjezwiarygodnościąEwangelii(1Kor10,32-33).

NiebądźciezgorszeniemanidlaŻydów,anidlaGreków,anidla

KościołaBożego,

podobniejakja,którysięstaramprzypodobać

wszystkimpodkażdymwzględem,szukającniewłasnejkorzyści,lecz
dobrawielu,abybylizbawieni.

31–33;11,1.

CelemistnieniaczłowiekanaziemijestprzysparzaniechwałyBogu.Wszystkiejegomyśli,słowaiczynypowinnysłużyćtejjednejsprawie.Nieprzysporzyzaśczłowieknigdy

chwałyBogu,gdyswoimpostępowaniembędziegorszyłinnych–choćbytoniebyliczłonkowiespołecznościchrześcijańskiej,leczGrecyalboŻydzi.DalekijestPawełodsamochwalstwa,apełen
zatroskaniaodobro–itodobrowieczne–wiernych,gdynakoniecprzedstawiasiebiesamegojakowzórdonaśladowania(por.także:4,16;Flp3,17;1Tes1,6;2Tes3,7–9).Pawełrównocześnie
uzasadniatępropozycję:onjestrównieżnaśladowcąChrystusa.

1Kor11

OPORZĄDKUNAZEBRANIACH

LITURGICZNYCH

Strójinakryciegłowykobiet

Bądźcienaśladowcamimoimi,takjakjajestemnaśladowcą

Chrystusa.

11,1Pawełpodałsamegosiebie(rozdz.9)jakoprzykładtejzasady,którąprzedstawiłw1Kor10,32-33Filozofowieczęstowskazywalinaswójstylżyciajakowzórdonaśladowaniaprzez

uczniów

Pochwalamwas,bracia,zato,żewewszystkimpomninamnie

jesteścieiżetak,jakwamprzekazałem,zachowujecietradycje.

Jakkażdacaptatiobenevolentiae,takitesłowaPawłazawierająniemałoprzesady,cołatwostwierdzić,wracającnamomentchoćbydopierwszychrozdziałówlistu.Sprawy,doktórych

omówieniaPawełzachwilęprzystąpi,dotyczązachowaniasięwiernychnazebraniachliturgicznychiucztacheucharystycznych;zdarzałysiętamczęstonieporządki.Tradycja,októrejtumowa,tocała
naukaChrystusaprzekazanaprzezPawłaKoryntianom.

Chciałbym,żebyściewiedzieli,iżgłowąkażdegomężczyzny

jestChrystus,mężczyznazaśjestgłowąkobiety,agłowąChrystusa–
Bóg.

Fragment11,3–16poświęconyjestzachowaniusię–azwłaszczanakryciugłowy–kobietnaucztacheucharystycznych.Usiłującwprowadzićpodtymwzględempewienporządek,

posługujesięPawełargumentacjązaczerpniętązówczesnejkosmologii,agłównieantropologii.Powtarzającysięwtymwierszukilkakrotniewyrazgłowawyrażaideępewnej,nieokreślonejbliżej
nadrzędności.Chrystusjestgłowąmężczyznywtymsensie,żebyłmężczyzną,wzoremimodelemkażdegoziemskiegomężczyzny.Mężczyznanatomiastjestgłowąkobietydlatego,iżwedług
starotestamentowejnaukiopoczątkuczłowieka–Pawełbardzowyraźniedotegonawiązuje–mężczyznazostałstworzonypierwszy,apotemdopierokobieta,itowwyraźnejzależnościodmężczyzny.
BógjestgłowąChrystusachybagłówniewtymznaczeniu,żewłaśnieBógOjciecjestStwórcąwszechrzeczyorazinicjatoremcałegodziełazbawienia.ChrystusjestpozatympoddanyOjcuiniższyod
Niegozewzględunaswąludzkąnaturę.

Każdymężczyzna,modlącsięlubprorokującznakrytągłową,

hańbiswojągłowę.

11,4hańbiswojągłowę.TosięrównahańbieniuChrystusa,wobecktóregojakbysięukrywał,zamiastodzwierciedlaćJegochwałę„zodsłoniętątwarzą”(2Kor3,18).Wtymurywku(w.1-

16)Pawełwykorzystujedwuznacznośćgrec.kefale=„głowa”wznaczeniu„częśćciała”i„głowa”jako„przełożony”,„wódz”.Taargumentacjajestuzależnionaodzwyczajów,doktórychapostoł
przywykł,corelatywizujejegownioski.

Każdazaśkobieta,modlącsięlubprorokujączodkrytągłową,

hańbiswojągłowę;wyglądabowiemtak,jakbybyłaogolona.

4–5.

OtóżtenprzezBogaustanowionyporządekrzeczypowinienbyćrespektowanyprzezludzi,zwłaszczagdyzbierająsięrazem,bydokonywaćwspólniepewnychaktówkultu.Wspomina

tuPawełomodlitwieiprorokowaniu.Prorokowanieoznacza–jaksiętookażejeszczewdalszychrozdziałachlistu–przemawianieinspirowanespecjalnymnatchnieniemDuchaŚwiętego,który
pozwalawnikaćgłębiejwprawdyBożeiprzekazywaćinnymichtreść,aponadtoujawnianiekiedyrzeczyzakrytezteraźniejszościiprzyszłości.Podczastegorodzajupraktyk,dokonywanychwobec
wieluczłonkówwspólnoty,mężczyznaniepowiniennakrywaćgłowy,bojest–jaktoPawełstwierdzizachwilę–obrazemichwałąBoga.Tłumienie,przygaszanieodblaskuchwałyBożejbyłobyaktem
nieposzanowaniaStwórcy.Kobietazaśhańbiswojągłowę,gdybezjejnakryciamodlisięlubpublicznieprorokuje.Wydajesię,iżPawełnawiązujewtympoleceniugłówniedopowszechnegowówczas

naBliskimWschodziezwyczajunoszeniadługichwłosówprzezkobiety.

Jeżeliwięcjakaśkobietanienakrywagłowy,niechżeostrzyże

swewłosy!Jeślinatomiasthańbikobietęto,żejestostrzyżonalub
ogolona,niechżenakrywagłowę.

Mężczyznazaśniepowinien

nakrywaćgłowy,bojestobrazemichwałąBoga,akobietajestchwałą
mężczyzny.

6–7.

Zachowaniesięsprzeczneztymizwyczajami–np.strzyżeniewłosówprzezniewiastę–budziłopowszechnądezaprobatę,żebyniepowiedziećwręczodrazę.Kobietajestchwałą

mężczyznygłównieztejracjichyba,żezostałastworzonazajegopośrednictwemijakbynażądaniemężczyzny.Jestwięcwtórnym,aniebezpośrednimodblaskiemBoga.

Toniemężczyznapowstałzkobiety,leczkobietazmężczyzny.

Podobnieteżmężczyznaniezostałstworzonydlakobiety,lecz

kobietadlamężczyzny.

8–9.

WierszeteuwydatniająPawłowąideęzależnościkobietyodmężczyzny,sprawiającrównocześnie,żeApostołjestuważanyzajednegoznajwiększychantyfeministówwdziejach

ludzkości.Nienależałobyjednakzapominać–pragnącuściślićtęprzestarzałąopinię–olicznychjegowypowiedziachdomagającychsięrównouprawnienianiewiasty.

Otodlaczegokobietawinnamiećnagłowieznakpoddania,ze

względunaaniołów.

11,10znakpoddania.Dosł.:„władzę”.Niewątpliwiechodzioznakwładzymęża,którejkobietajestpoddana.
—zewzględunaaniołów.Ichniewidzialnaobecnośćwinnapobudzaćdowłaściwegoporządkuidoprzyzwoitości—takwedługżydowskiejinterpretacjiPwt23,15(Qumran).

10.

Aniołowie,obecniwedługżydowskiejtradycjiprzyprzekazywaniuMojżeszowiPrawa(por.Dz7,53),byliteżstróżamitegoPrawawśródludzi,szczególniezaśczuwalinadjego

przestrzeganiempodczaszebrańliturgicznych.Otakiejwłaśnierolianiołów-stróżówPrawamówiączęstotakżetekstyqumrańskie.Natomiastniewiadomodotychczas,cooznaczawyrażenieznak
poddanianagłowiedosł.„władzanagłowie”.Wkażdymraziejesttochybajakieśnakryciegłowy–byćmożeitwarzy–rodzajwelonu,jakipodzieńdzisiejszynosząkobietyjeszczeniekiedyna
Wschodzie.Możliwyjestsens:„znakuprawnieniadoudziałuwkulcie”.

ZresztąuPanaanimężczyznaniejestbezkobiety,anikobieta

niejestbezmężczyzny.

Jakbowiemkobietapowstałazmężczyzny,

takmężczyznarodzisięprzezkobietę.Wszystkozaśpochodziod
Boga.

Osądźciezresztąsami.Czywypada,abykobietazodkrytą

głowąmodliłasiędoBoga?

Czyżsamanaturaniepouczanas,że

hańbąjestdlamężczyznynosićdługiewłosy,

podczasgdydla

kobietyjesttowłaśniechwałą?Włosybowiemzostałyjejdaneza
okrycie.

11–15.

Pawełłagodzicokolwiekswójdotychczasowysądobezwzględnympoddaniukobietymężczyźnieistwierdza,żezarównoprzyjścienaświat,jakidalszeistnieniemężczyznysą

równieżuwarunkowaneegzystencjąkobiety.PawełrozważazkoleiargumentyzaczerpniętezBiblii,dotyczącenakrywaniagłowyprzezkobietyinienakrywaniajejprzezmężczyznę.Itakmotywacja
biblijnaznajdujeswepotwierdzenieiumocnieniezarazemwmotywacjiczystonaturalnej.

Możektośuważazawłaściwespieraćsięnadal,myjednaknie

jesteśmytakiegozdania;animy,aniKościołyBoże.

16.

DyskusjanatematbądźcobądźjednaknienajważniejszypoczęłajużPawławyprowadzaćzrównowagi.Byćmoże,iżwskazaniaPawłaniespotykałysięznależytymposłuchem,może

wysuwanojakieśkontrargumenty.DlategoApostołucinasprawę.Jeszczerazkrótkoprzypomina,żeto,copowiedział,jestwykładnikiemopiniicałegoKościoła.Dalszesprzeciwyniebędąbranepod
uwagę.Niewprowadzasiętubowiemżadnychnowości,przypominatylkopotrzebęprzestrzeganiaistniejącychjużobyczajów.

WieczerzaPańska

Udzielającjużpouczeń,niepochwalamwasizato,że

schodziciesięrazemnienalepsze,alekugorszemu.

17.

Otosprawy,którychPawełzdawałsięniedostrzegaćwschlebiającychKoryntianompierwszychwierszachtegorozdziału.Ogólnierzeczbiorąc,sądPawłaozebraniachliturgicznych

chrześcijankorynckichjestnastępujący:schodziciesięrazemnienalepsze,alekugorszemu.Dalszewywodybędąstanowićuzasadnienietejsmutnejopinii.

Przedewszystkimsłyszę–ipoczęściwierzę–żezdarzająsię

międzywamispory,gdyschodziciesięrazemjakoKościół.

Zresztą

nawetmusząbyćwśródwasrozdarcia,żebysięokazało,którzysą
wypróbowani.

18–19.

Spory–tochybaaluzjadoreligijnychugrupowańkorynckichwspomnianychnapoczątkulistu.Stroniłyoneodsiebienawetpodczaszebrańliturgicznych.Możetonawetidobrze.

Przynajmniejwiadomo,którzyspośródkorynckichchrześcijansąjużdostatecznieurobionymi,konsekwentnymiwyznawcamiChrystusa,aktórzyzwykłymisekciarzami,skłóconymizresztąwspólnoty.

Takwięc,gdysięzbieracie,niemauwasspożywania

WieczerzyPańskiej.

Każdybowiemjużwcześniejzabierasiędo

własnegojedzenia,itaksięzdarza,żejedenjestgłodny,podczasgdy
druginietrzeźwy.

11,21dowłasnegojedzenia.Jestonoprzeciwstawione„wieczerzyPańskiej”zw.20,którasiędomagawspólnejcelebracjiwmiłości,aniepodziałudyktowanegoegoizmem.

Czyżniemaciedomów,abytamjeśćipić?Czychcecie

świadomieznieważaćKościółBożyizawstydzaćtych,którzynicnie
mają?Cóżwampowiem?Czybędęwaschwalił?Nie,zatowasnie
chwalę!

20–22.

WśródzasługującychnapotępieniewadKoryntianwymieniaPawełprzedewszystkimegoizm,przejawiającysięwtrosceozaspokojenietylkowłasnegogłodu.Wtakiejsytuacji

wspólneposiłkinietylkożeniemająjużnicwspólnegozchrześcijańskącommunitas,alewręczprzynosząhańbęKościołowiinikogoniebudują.

JabowiemotrzymałemodPanato,cowamprzekazałem,żePan

Jezustejnocy,którejzostałwydany,wziąłchleb

11,23otrzymałemodPana.Stałosiętonieprzezobjawieniebezpośrednie,leczprzeztradycjęsięgającąPana.

23.

NaukęoEucharystiiotrzymałPawełniewformieprywatnegoobjawieniawprostodPana,leczzapośrednictwemwcześniejszychprzekazówustnych.Apostołjestjednymzogniww

łańcuchutradycjisięgającejczasówOstatniejWieczerzy.Natreśćowejtradycjiskładająsięnastępująceprawdy:1.UcztyeucharystycznezapoczątkowałsamChrystuswczasieOstatniejWieczerzy,po
którejnastąpiłopojmanieJezusaprzezJegooprawców.WtensposóbodsamegopoczątkuuwydatniasięścisłyzwiązekpomiędzyEucharystiąaśmierciąJezusa.Wyrażenie„łamaniechleba”stałosięz
czasemtechnicznymokreśleniemuczteucharystycznychwżyciupierwszychchrześcijan.UcztyeucharystycznewiernychmająbyćponawianiemOstatniejWieczerzywrazzjejnawiązaniemdośmierci
Jezusa.Następnedwawierszejeszczedokładniejsprecyzująpowyższeprawdy.

11,23.Słowa„otrzymałem"i„przekazałem"byłyużywanezwłaszczawodniesieniudoprzekazywaniatradycji(1Kor11,2;15,3).Niektórzypóźniejsirabinimówiliotradycjach

otrzymanych„odMojżesza".Chociażwiedzieli,iżotrzymalijeodswychpoprzedników,byliprzekonani,żetradycjamiałaswojeostateczneźródłowMojżeszu.Pawełmaprzypuszczalnienamyśli,że
ci,którzywcześniejbyliuczniami,opowiedzielimuoOstatniejWieczerzy.Miałaonamiejscew„nocy",podobniejakkażdawieczerzapaschalna.

idziękiuczyniwszy,połamałirzekł:TojestCiałomojezawas

[wydane].Czyńcietonamojąpamiątkę!

11,24[wydane].Warianty:„złamane”,„dane”.

Podobnie,skończywszywieczerzę,wziąłkielich,mówiąc:

KielichtenjestNowymPrzymierzemweKrwimojej.Czyńcieto,ile
razypićbędziecie,namojąpamiątkę!

11,25PawłowytekstjestbliskiŁk22,19-20.

24–25.

Wspomnianytukielich–totzw.trzecikielich,którywypijanouroczyściepodczasdrugiejczęściWielkiegoHallelu.Jestonrównieżnazwanykielichemprzymierza,gdyżjakongiś

Mojżeszwziąwszykrewzzabitychwołówoświadczył:Otokrewprzymierza,którePanzawarłzwami…(Wj24,8),takterazdokonujesięNowePrzymierzeprzypieczętowanekielichemKrwiJezusa.
Użytywtymmiejscugreckitermin´ą±¸®ş·oznaczazresztąnietylkoprzymierze,lecztakżeostatniąwolę,testament.Jeżeliwodniesieniudotego,cosiędokonałoustópgórySynaj,możnamówić
jedynieoprzymierzu,towomawianymtekściePawła–lubdokładniej,wzastosowaniuprzezChrystusa–obydwawymienioneznaczeniaterminu´ą±¸®ş·słuszniemogąbyćbranepoduwagęjaktego
mamydowódwHbr9,15–28.

11,24-25.PrzaśnikispożywanewczasiePaschybyłyzwyklerozumianeprzenośniejako„chlebniedoli,któryspożywaliprzodkowie"wczasachMojżesza.Jezusodniósłtenchlebdosamego

siebie(zob.komentarzdoMk14,22-24).Poganieczasamispożywaliposiłkipogrzebowe(stypy)„napamiątkę"zmarłego,lecztutajposiłekmatakiesamoznaczenie,jakwStarymTestamencie,gdzie
ŚwiętoPaschyupamiętniałoodkupieńczedziałanieBogawhistorii(np.Wj12,14).Podobniejakwrytualepaschalnym,forma„wy"odnosisiędowszystkichprzyszłychpokoleń.

Ilekroćbowiemspożywacietenchlebipijeciekielich,śmierć

Panagłosicie,ażprzyjdzie.

26.

To,czegodokonałChrystusnaOstatniejWieczerzy,odnosiłosiędoprzymierza,leczwypowiedzianeprzytymsłowauchodziłyrównocześniezaostatniąwolęChrystusa,czylibyły

równieżJegotestamentem,zostawionymludzkości.Wyrażenie„krewJezusa”jestdlaApostołasynonimicznymokreśleniemofiaryJezusanakrzyżu.DlategowłaśniemówiPaweł:Ilekroćbowiem
spożywacietenchlebipijeciekielich,śmierćPanagłosicie…

10,26.Słowa„ażprzyjdzie"wyznaczajągraniceczasowąsprawowaniaWieczerzyPańskiej,októrejwspominasamJezus(Mk14,25).ObchodyPaschynakierowanebyływprzyszłość-na

przyszłeodkupienieIzraela-orazwprzeszłość(nato,jakBógichodkupił,gdywyprowadziłzEgiptuzaczasówMojżesza).

DlategoteżktospożywachleblubpijekielichPańskiniegodnie,

winnystajesięCiałaiKrwiPańskiej.

27.

SpożywaćchleblubpićkielichPańskiniegodnie–znaczytonieuświadamiaćsobiezwiązku,jakiistniejemiędzyEucharystiąamękąiśmierciąJezusa,znaczytoprzyjmowaćpostaci

eucharystycznelekkomyślnielubbezszacunku,takjaktoczynilikarceniprzezPawłaKoryntianie.ZwrotwinnymstajesięCiałaiKrwiPańskiejoznaczatyle,cobezcześciEucharystię.Tasprawajest
bardzoważna,dlategoPawełponawiaprzestrogę.

Niechprzetoczłowiekbaczynasiebiesamego,spożywającten

chlebipijącztegokielicha.

Ktobowiemspożywaipije,nie

zważającnaCiało[Pańskie],wyroksobiespożywaipije.

11,29spożywaipije.Wniektórychrkpsachdodane:„niegodnie”.
—naCiało[Pańskie].Wariant:„naCiałoPańskie”.

28–29.

Takwięckażdy,ktomaprzystąpićdostołuPańskiego,niechwpierwuczynidokładnyrachuneksumienia:niechzapytasamegosiebie,czywie,cospożywaicopije.Niegodne

spożywanieCiałaiKrwiPańskiejściągabowiemwyrokpotępiający.

Dlategotowłaśniewieluwśródwasjestsłabychichorychi

wieluteżpomarło.

11,30Zpowodubrakunależnejczcidla„CiałaiKrwiPańskiej”Koryntianiezostalidotknięcichorobą,anawetśmiercią.

30.

Pawełdopatrujesiępewnychzwiązkówprzyczynowychpomiędzynadużyciamizdarzającymisięnazebraniachliturgicznychachorobamii–najprawdopodobniejnagłymi–zgonami.

NieszczęściatesąwyrazemkaryBożejzadopuszczaniesięwspomnianychprzedchwiląwykroczeń.

Jeżelizaśsamisiebieosądzimy,niebędziemysądzeni.

Lecz

gdyjesteśmysądzeniprzezPana,upomnienieotrzymujemy,abyśmy
niebylipotępienizeświatem.

11,32DoświadczeniazsyłaneprzezPanasą„sądami”,wstępemdosąduostatecznego,mająonejednakspowodowaćnawrócenie,którepozwoliuniknąćostatecznegopotępienia(w.32).Te

karymogłybyzostaćoddalone,gdybywinnyzastanowiłsięnadsobąipoprawił,szczególnieprzyokazjiprzyjmowaniaCiałaChrystusawkomunii(w.31).

Takwięc,braciamoi,gdyzbieraciesię,byspożywać

[wieczerzę],poczekajciejedninadrugich!

Jeżeliktośjestgłodny,

niechzaspokoigłódusiebiewdomu,abyściesięniezbieraliku
potępieniu[waszemu].Codosprawpozostałych,wydamzarządzenia,
gdydowasprzybędę.

31–34.

Osądzaniesiebiesamegopowinnozregułyprowadzićdorozpoznaniawłasnychgrzechówidożaluzanie.Zdobyciesięwewłaściwymmomencienaowąskruchęiżaluchroni

człowiekaprzedwyrokiempotępiającym.Następująkonkretnewskazania,podjakimwzględempowinnanastąpićpoprawa.Należyzabiegaćoto,żebyzebraniaeucharystycznewiodłydozbawienia,a
niedopotępienia,abybyłypozbawionetendencjiegoistycznych.MająbyćucztamiprawdziwejmiłościBogaibliźniego.SzczegółyomówiPawełosobiściepodczasplanowanejwniedługimczasie
wizytywKoryncie.

1Kor12

CharyzmatyDuchaŚwiętego

Niechciałbym,bracia,byścietrwaliwniewiedzycododarów

duchowych.

12,1—14,40TerozdziałymówiąodobrymużyciudarówDucha(charyzmatów),udzielanychwspólnociejakowidzialneświadectwaJegoobecnościidlazaradzeniaszczególnejsytuacji

młodejwspólnoty,wktórejwiaranieprzemieniłajeszczewystarczającomentalnościprzenikniętejpogaństwem.Koryntianieokazujątendencjędodocenianiaprzedewszystkimdarównajbardziej
spektakularnychidowykorzystywaniaichwatmosferzerozprężenia,naśladującejpewneceremoniepogańskie.Pawełreagujenatouściślając,żecharyzmatysądaremdladobrawspólnoty,niepowinny
więcbyćokazjądorywalizacji(rozdz.12).Następnieukazuje,żewszystkiecharyzmatyprzewyższamiłość(rozdz.13).Wreszciewyjaśnia,żeichhierarchiawynikazwkładu,jakiwnosząonew
budowaniewspólnoty(rozdz.14).

NowozałożonyprzezPawłaKościółkorynckiżyłirozwijałsięwśrodowiskunawskrośpogańskim.Nictedydziwnego,żepozostałościpewnychprzekonańizwyczajówpogańskich

dawałyosobieznaćwłoniesamejjużchrześcijańskiejwspólnoty,stwarzającproblemy,którePawełrozwiązywałosobiściealbolistownie.Jednymztakichproblemówbyłasprawawłaściwego
posługiwaniasiętzw.charyzmatami.

Wiecie,żegdybyliściepoganami,ciągnęłowasnieodparcieku

niemymbożkom.

12,2Aluzjadopełnychgwałtownościinieporządkuzjawiskwpewnychkultachpogańskich,cobyłouważanezaznakichautentyczności.Wzgromadzeniachchrześcijańskichprzeciwnie—

znakiemprawdziwościwystąpieniajestjegozawartość,anienawiedzonazewnętrznaforma(w.3).

PawełciąglemusiprzypominaćKoryntianom,żemimoprzyjęciachrztuzachowująsiętak,jakzapogańskichczasów.Podpretekstempraktykreligijnychdopuszczająsięnajrozmaitszych

nadużyćidająupustswoimnajniższymskłonnościom.Możliwe–takprzynajmniejutrzymujeśw.JanChryzostomnapodstawietegotekstu–żewieluchrześcijankorynckichbrałoudziałworgiach
dionizyjskich,należącjużdospołecznościochrzczonych.

Otóżzapewniamwas,żenikt,pozostającpodnatchnieniem

DuchaBożego,niemożemówić:[Niech]Jezus[będzie]przeklęty.
NiktteżniemożepowiedziećbezpomocyDuchaŚwiętego:Panem
jestJezus.

Zoświadczeniapowyższegowynika,żeKoryntianiezeszczególnymupodobaniemprzysłuchiwalisiępodczasreligijnychseansówrzekomoekstatycznymokrzykomwtajemniczonych.

DotreścitychwołańprzywiązywaliwielkąwagęiuważalijeprawiezawszezagłossamegoBoga:niejedenpewniepróbowałsamwprowadzićsięsztuczniewstanpodniecenia.Jedniprzytymwołali:
[Niech]Jezusbędzieprzeklęty,innizaś:PanemjestJezus.Otóżnieulegawątpliwości,żezwykłymiszarlatanamiiuwodzicielamisąci,corzucająbluźnierstwanaJezusatwierdzącprzytym,żetoDuch
Świętyprzeznichprzemawia.Zdrugiejzaśstronyjestrzecząpewną,żedowyznaniawiarywboskągodnośćJezusanieodzownajestpomocDuchaŚwiętego.Otopierwszekryteriumodróżniania
dobrychduchówodzłych,prawdziwychnatchnieńoduwodzicielskichinspiracji.

Różnesądaryłaski,lecztensamDuch;

różneteżsąrodzaje

posługiwania,alejedenPan;

4–5.

Charyzmatychrześcijańskie,aczkolwieksąróżneiuzdalniajądoróżnychfunkcjiwspołecznościkościelnej,niesąwynikiemdziałaniaróżnychprzyczyn,leczwszystkiepochodząod

tegosamegoDuchaŚwiętego.Podobnieróżnesąsposobywykorzystaniacharyzmatów.Służąróżnymcelom,alecelemostatecznymwszystkichjestPan.

różnesąwreszciedziałania,lecztensamBóg,sprawca

wszystkiegowewszystkich.

12,6Należyzwrócićuwagęnatrynitarneprzedstawieniemyśliww.4-6(por.2Kor13,13+).

WinstrukcjachdotychczasomówionychPawełwymieniłcharyzmaty,łączącjeprzyczynowozDuchem,jakoposługiwaniezwiązanezPanemidziałanieodniesionedoBoga.Według

wszelkiegoprawdopodobieństwachodzituotrzyróżneaspektytegosamegodaruBożego.WkorzystaniuztegodaruukazujesięszczególnywkładcoraztoinnejOsobyTrójcyŚwiętej.

WszystkimzaśobjawiasięDuchdla[wspólnego]dobra.

Jesttokonkluzjapoprzednichwywodów,nawiązującazresztądośćwyraźniedopierwszychwierszyomawianegofragmentu:DuchŚwiętyjestautoremwszystkichcharyzmatów,wich

korzystaniuOnsamobjawiasięnazewnątrz.Ponowniepodkreślonyjestspołecznycharakterwszystkichcharyzmatów:mająonenacelu–pomijającjużinnekorzyści–nietyleuświęceniesamego
charyzmatyka,ileraczejdobroipożytekcałejwspólnoty.

JednemudanyjestprzezDuchadarmądrościsłowa,drugiemu

umiejętnośćpoznawaniawedługtegosamegoDucha,

12,8darmądrościsłowa.Toniewątpliwiedarwykładanianajgłębszychprawdchrześcijańskich,tych,któreodnosząsiędożyciaBożegoidożyciaBogawnas,„nauczaniedoskonałe”zHbr

6,1.Zob.także1Kor2,6-16.

—umiejętnośćpoznawania.Todarwykładaniaelementarnychprawdchrześcijaństwa:„podstawowychnaukoChrystusie”zHbr6,1.

Pierwszyztychdarów,darmądrości,czyniczłowiekazdolnymdopoznaniaiwniknięciawistotęplanówBożych.Pozwalamurównieżzrozumieć,naczympolegażycieBożewBogu

samymijakpowinnoonorozwinąćsięwczłowieku.UmysłowośćPawła,jakoautoraznanychnampodzieńdzisiejszylistów,jestprzykłademtegorodzajukorzystaniazdarumądrości.Umiejętność
poznawaniazaśsprawia,żeczłowiekmożeprzekazywaćinnymukryteprawdyBoże.Jesttoszczególnydarmówieniawsposóbprzystępnyorzeczachtrudnych.WszystkichApostołówi
wczesnochrześcijańskichgłosicieliEwangeliimożnauważaćzaludziobdarzonychdaremumiejętnościpoznawania.Znówpodkreślasię,żetedwadaryniepozostająwżadnejmiędzysobąkolizji.
ObydwapochodząbowiemodtegosamegoDucha.

innemujeszczedarwiarywtymżeDuchu,innemułaska

uzdrawianiaprzeztegosamegoDucha,

12,9darwiary.Chodziowiaręwstopniuniezwykłym(por.13,2).

Tegoszczególnegodaruwiarynienależymieszaćzteologalnącnotąwiary,którapoleganauznaniuczegośzaprawdęjedynienapodstawiepowagiBogamówiącego.Wiara,októrej

mówituPaweł,tomocnezaufanieBogu,zwłaszczaJegowszechmocyiwszechwiedzy,wiarawBożąmocczynieniacudów,wiaramającazapodstawęnietylesłowa,ileraczejczyny.Zdarzalisięteż
ludzieumiejącywsposóbinnymnieznanysprawiaćulgęchorymicierpiącym.TazdolnośćpochodzącaodDuchaŚwiętegonazywałasięłaskąuzdrawiania.

innemudarczynieniacudów,innemuproroctwo,innemu

rozpoznawanieduchów,innemudarjęzykówiwreszcieinnemułaska
tłumaczeniajęzyków.

12,10rozpoznawanieduchów.Todarokreślaniaźródłazjawiskcharyzmatycznych(Bóg,natura,Zły).
—darjęzyków.Charyzmatjęzykówalbo„glosolalia”jestdaremchwaleniaBogaprzezwydawaniepodwpływemDuchaŚwiętegoiwstaniemniejszejlubwiększejekstazyniezrozumiałych

dźwięków.TowłaśniePawełnazywa„mówieniemjęzykami”(1Kor14,5.6.18.23.39)lub„mówieniemjęzykiem”(14,2.4.9.13.14.19.26.27).Tencharyzmatwywodzisięznajbardziejpierwotnego
Kościoła,gdybyłpierwszymdostrzegalnymskutkiemzstąpieniaDuchadodusz.Zob.Dz2,3-4;10,44-46i11,15;19,6.

10.

Pawełwyraźnieodróżniałaskęuzdrawianiaoddaruczynieniacudów.MówiącotychdwucharyzmatachmiałbyćmożenamyślisiebiesamegoiPiotra.Łukaszzanotowałwielecudów

dokonanychprzezobuApostołówdziękiposiadanejprzeznichłasceuzdrawianiaorazczynieniacudów.ZarównoST,jakiNTopowiadająoludziach,którzyprzemawialiwimieniuBoga,korzystającze
szczególnychnatchnieńDuchaŚwiętego.Mówilinietylkoozakrytejprzedumysłemludzkimprzyszłości,leczczytalitakżewsercachludzkich(1Kor14,24n).Ichproroctwazazwyczajmiałynacelu
podtrzymanienaduchusłuchaczy,umoralnienieichizmobilizowaniedoczynieniadobra.Gdychodziotreśćpouczeń,prorokującynajczęściejwyjaśnialisensPisma,zwłaszczaprzepowiedniprorockich
(1P1,11;1Kor13,2).WzakładaniuKościołówprorocytowarzyszylizawszeapostołom(Ef2,20).

DarrozpoznawaniaduchówpozwalaodróżniaćfałszywenatchnieniaodprawdziwychcharyzmatówDuchaŚwiętego.Zapewnemusiałosięczasemzdarzyć,żebłędnietłumionotakżedobre

natchnienia.Dlategośw.PawełpisałdoTesaloniczan:Duchaniegaście,proroctwanielekceważcie(1Tes5,19–20).

DarujęzykównienależyutożsamiaćzprzemawianiemwielomajęzykamiwdzieńZielonychŚwiąt.Zdarujęzykówkorzystali–jaksięzdaje–KorneliusziwzmiankowaniwDziejach

ApostolskichuczniowiezEfezu(Dz10,14–47;19,6).Charyzmatten,zwanyinaczejglosolalią,przejawiałsięwwychwalaniuBogasłowaminiezrozumiałymidlazwykłychludzi(por.1Kor14,5.18.39).
Łaskatłumaczeniajęzykówdawałamożnośćrozumieniaiprzekazywaniainnymtego,comówilikorzystającyzdaruglosolalii(por.1Kor14,1–40).

WszystkozaśsprawiajedenitensamDuch,udzielająckażdemu

tak,jakchce.

11.

DaryDuchaŚwiętegoniesąudzielonetemu,ktoonieprosilubnaniezasługuje.DuchŚwiętyudzielaichzgodniezwoląswojąipotrzebamiKościoła.Jeszczerazpodkreślasięwięcna

zakończenierolęDuchaŚwiętegowrozpowszechnionymidrogimpierwotnemuKościołowizjawiskucharyzmatów.

12,4-11.Pawełpodkreśla,żedaryróżniąsięmiędzysobą,wszystkiesąjednakużyteczne;dlategoteżchrześcijaninposiadającyokreślonydarniejestmniejważnyoddrugiego,który

otrzymałinny.

Podobniejakwielustarożytnychpisarzy,Pawełtworzytutajlistęwsposóbprzypadkowy.Zważywszynaużycietakichterminówjak„słowo",„mądrość"i„poznanie"(1Kor12,8)we

wcześniejszejczęści1ListudoKoryntian,zpewnościąodnosząsięonedoudzielonejprzezBogaumiejętnościprzemawianiainauczania(zob.komentarzdo1Kor1,5).(Niektórzywspółcześni
czytelnicyodnosilitewyrazydowiedzyobjawionejwsposóbnadprzyrodzony.Chociażwkontekście1ListudoKoryntianterminyteprzypuszczalnietakiegoznaczenianieposiadają,wiedzaobjawiona
wsposóbnadprzyrodzonystanowiładomenęprorokówwStarymTestamencieimożebyćuważanazaswoistyrodzajdaruproroctwa.)

Niektórzymagowieusiłowaliuzdrawiaćiczynićcuda(1Kor12,9-10),leczpozachrześcijaństwemniemażadnychstarożytnychparaleldopodobnychzjawiskregularniepojawiającychsię

wlokalnejwspólnocie.Dar„rozpoznawaniaduchów"byłszczególnieprzydatnydoosądzaniaproroctw(por.1Kor14,29;1J4,1).Chociażekstatycznemamrotaniejestzjawiskiemwystępującymtakże
wniektórychwspółcześnieistniejącychkulturachpogańskich,starożytnyświatśródziemnomorskidostarczaniewieludowodównawystępowaniepodobnegozjawiska,niemateżżadnychznanych
paralelzjawiska„mówieniajęzykami"(natchnionegoprzemawianiawnieznanymsobiejęzyku-1Kor14,2)lubnatchnionego„tłumaczenia"języków(termintenmożeoznaczaćtłumaczenielub
komunikowanieogólnegosensuwypowiedzi).

KościółjednymnadprzyrodzonymCiałemChrystusa

Podobniejakjednojestciało,choćskładasięzwieluczłonków,

awszystkieczłonkiciała,mimoiżsąliczne,stanowiąjednociało,tak
teżjestizChrystusem.

12,12-30MimożePawełodwołujesiędoklasycznegoapologu,gdziesięporównujespołeczeństwodociałatworzącegojednośćwróżnychczłonkach,tojednakniestamtądprzejmuje

koncepcjęCiałaChrystusa.Tęzaczerpnąłzeswejpierwotnejwiary(por.Dz9,4n;Gal,15n)wJezusazmartwychwstałegowswoimciele,ożywionymprzezDucha(Rz1,4+),pierwocinienowegoświata
(1Kor15,23),Jezusa,doktóregochrześcijanieprzylegająswoimciałem(Rz8,11+)poprzezrytychrztu(1Kor12,13;por.Rz6,4+)iEucharystii(1Kor10,16n).WtensposóbstająsięoniJego
„członkami”(1Kor6,15)iwszyscy,zjednoczenizJegowłasnymciałem,stanowiąrazemzNimCiałoChrystusa,którenazywamy„mistycznym”(1Kor12,27;por.Rz12,4n).Tawielcerealistyczna
doktryna,którasięjawijużw1Kor,zostajeprzywołanairozwiniętawlistachwięziennych,gdyżwłaśniezawszewcieleChrystusa,ukrzyżowanymwjegocielesnościiożywionymprzezDucha(Ef
2,14-18;Kol1,22),dokonujesiępojednanieludzi,którzysąJegoczłonkami(Ef5,30),przyczymwlistachwięziennychjestbardziejwyakcentowanajednośćtegoCiała,któregromadziwszystkich
chrześcijanwjednymitymsamymDuchu(Ef4,4;Kol3,15),orazJegoutożsamieniezKościołem(Efl,22n;5,23;Kol1,18.24).UosobionewtensposóbCiało(Ef4,12n;Kol2,19)majużjakoGłowę
Chrystusa(Ef1,22;4,15n;5,23;Kol1,18;2,19;por.1Kor12,21)—niewątpliwienaskutekwpływukoncepcjiChrystusa-GłowywstosunkudoMocyiPotęg(Kol2,10).Wreszcie,toCiałojest
postrzeganetak,żezawierawsobiewpewiensposóbcaływszechświatzebranypodpanowaniemKyriosa(Ef1,23+).Por.J2,21+.

12,12Jakciałoludzkiedoprowadzadojednościwielośćswoichczłonków,takChrystus,jednoczącazasadaKościoła,prowadziwszystkichchrześcijandojednościswegoCiała.

WszyscybowiemwjednymDuchuzostaliśmyochrzczeni,aby

stanowićjednoCiało:czytoŻydzi,czyGrecy,czytoniewolnicy,czy
wolni.WszyscyteżzostaliśmynapojenijednymDuchem.

Ciało

bowiemtoniejedenczłonek,leczliczne[członki].

Jeślibynoga

powiedziała:Ponieważniejestemręką,nienależędociała–czy
wskutektegorzeczywiścienienależydociała?

Lubjeślibyucho

powiedziało:Ponieważniejestemokiem,nienależędociała–czyż
nienależałobydociała?

Gdybycałeciałobyłowzrokiem,gdzież

byłbysłuch?Lubgdybycałebyłosłuchem,gdzieżbyłoby
powonienie?

LeczBóg,takjakchciał,stworzył[różne]członki,

rozmieszczająckażdyznichwciele.

Gdybycałośćbyłajednym

członkiem,gdzieżbyłobyciało?

Tymczasemsąwprawdzieliczne

członki,alejednociało.

Niemożewięcokopowiedziećręce:Nie

jesteśmipotrzebna,albogłowanogom:Niepotrzebujęwas.

Raczej

nawetniezbędnebywajądlaciałateczłonki,któreuchodząza
słabsze;

ate,któreuważamyzamałogodneszacunku,tym

większymobdarzamyposzanowaniem.Takprzetoszczególniesię
troszczymyoprzyzwoitośćwstydliwychczłonkówciała,

gdyż

wobectych,którenienależądowstydliwych,nieistniejetaka
potrzeba.LeczBógtakukształtowałnaszeciało,żezyskaływięcej
szacunkuczłonkiznaturymałogodneczci,

byniepowstało

rozdwojeniewciele,leczżebyposzczególneczłonkitroszczyłysięo
siebienawzajem.

12–25.

Charyzmaty,choćsąliczne,służąwspólnemudobrucałejspołecznościchrześcijańskiej.Ideętegodobrawyrażametaforaciałaludzkiego,wskładktóregowchodziwieleczłonkówo

różnychfunkcjach–wszystkieonejednaksłużąwspólnemudobrucałegoorganizmu.OtóżposzczególniwiernipełniąwKościeleróżnefunkcje.Każdaznichjestniezbędnadopodtrzymywaniaprzy
życiucałegoorganizmu,idlategoniemożnapowiedzieć,żepewneczłonkisągrzesznelubmniejnobliwe,adrugiedostojniejsze,lepsze.Owszem,zdarzasięniekiedy,żete,uważaneprzezludziza
gorsze,małoznaczącelubwstydliwieukrywaneczęściciałasąszczególniepotrzebnecałemuorganizmowidojegopełnegożycia.TakteżiwierniwKościele.Choćmająróżnezadaniadospełnieniai
ciesząsięmożeniejednakowympoważaniem,tojednakwszyscystanowiąjednoCiałoChrystusaiswojądziałalnościąpowinniprzyczyniaćsiędowzrostutegoCiała.Podstawąowejjednościjestten
samDuchŚwięty,wktórymwszyscy–czytoGrecy,czyŻydzi,niewolnicyczywolniprzyjęlichrzestśw.stającsięprzeztosobierównymi.ŹródłemjednościjesttakżemocDuchaŚwiętego,ożywiająca
nibycudownynapójwszystkichwiernych.

Takwięc,gdycierpijedenczłonek,współcierpiąwszystkieinne

członki;podobniegdyjednemuczłonkowiokazywanejest
poszanowanie,współradująsięwszystkieczłonki.

26.

NikttedywKościeleniemożesięwynosićzpowoduposiadanegourzęduponadswoichbliźnich.Bardzoczęstobowiemwypełnianieowychwielkichzadańjestuwarunkowane

sprawnościąfunkcjonowaniaczłonkówmałogodnychczci.Udziałwszystkichwradościachismutkachcałości–otoatmosferażyciacałejwspólnoty.

WyprzetojesteścieCiałemChrystusaiposzczególnymi[Jego]

członkami.

27.

JesttochronologiczniepierwszewlistachPawławyraźnenazwaniespołecznościCiałemChrystusa.Dopierowczesneśredniowieczedorzucidotegookreśleniaprzymiotnik„mistyczne”.

ItakustanowiłBógwKościelenaprzódapostołów,powtóre

proroków,potrzecienauczycieli,anastępnietych,comająmoc
czynieniacudów,potemtych,którzyuzdrawiają,którzywspierają
pomocą,którzyrządzą,którzyprzemawiająrozmaitymijęzykami.

12,28nauczycieli.SąonipowołaniwkażdymKościeledoregularnegoizwyczajnegonauczania(por.Dz13,1+).
—którzywspierająpomocą.Charyzmatuzdalniającydopełnieniadziełcharytatywnych.
—którzyrządzą.CharyzmatadministrowaniaikierowaniaKościołem.

28.

OdpowiednikiemróżnychczęściorganizmuludzkiegosąustanowionezwolisamegoBogaróżneurzędywKościele.WśródnichnamiejscupierwszymwymieniaPawełApostołów,do

którychnależytuzaliczyćnietylkokolegiumDwunastu,lecztakżewszystkichmisjonarzy,kładącychpodwalinypodcoraztonowespołecznościkościelne,zktórychkażdaoddzielniejestrównież
miniaturąCiałaChrystusa.Doproroków,opróczwyjaśnianialudziomwoliBogawzględemnichitego,coichczekawprzyszłości,należałopodtrzymywaniezapałuiżywotnościcałejwspólnoty.
Nauczyciele–toludzieobdarzenispecjalnymdaremjasnegoiprzekonującegoukazywaniaprawdBożych.ZdarzalisięteżwpierwotnymKościelechrześcijaniecieszącysięspecjalnymdarem
sprawianiaulgicierpiącymichorym.Byliitacy,któryspecjalizowalisięniejako–znówzwoliiprzyszczególnympoparciuBoga–wprzeprowadzaniuakcjicharytatywnych,takbardzodrogich
Kościołowiodsamegopoczątkujegoistnienia.Wreszciespecjalnycharyzmatposiadalici,cozarządzaliwspólnotątroszczącsiębyćmożeojejpodstawęmaterialną,ładadministracyjnyiogólną
harmonię.NiebezpowodunasamymkońcuwymieniaPawełwiernychobdarzonychnadprzyrodzonymdaremposługiwaniasięrozmaitymijęzykami.Niezrozumienieistotytegocharyzmatuprzez
Koryntian,szczególnepragnienieposiadaniagoizłekorzystaniezniego,kazałyApostołowiświadomieumniejszyćniejakowartośćtegodaru.

Czyżwszyscysąapostołami?Czywszyscyprorokują?Czy

wszyscysąnauczycielami?Czywszyscymająmocczynieniacudów?

Czywszyscyposiadająłaskęuzdrawiania?Czywszyscymówią

językami?Czywszyscypotrafiąjetłumaczyć?

12,29-30.StarożytniŻydzilubpoganieuznalibyniektórezwymienionychdarówzaniezwykłe,np.darprorokowanialubczynieniacudów,uważanewówczaszarzadkie.Termin

przetłumaczonyjako„apostołowie"oznaczaprzypuszczalnie„upoważnionychposłańców",wyposażonychwpełnąwładzętego,ktoichposłał,oilewłaściwierealizowalipowierzonąsobiemisję.
Chociażniektórzyfilozofowieuważalisamychsiebiezaposłańcówbogów,zaśŻydziczęstowtakichkategoriachpostrzegaliprorokówzeStaregoTestamentu,pierwsichrześcijanieuważalifunkcję
prorokazaswoistyówczesnyurządwKościele.

12,28-30.Pawełodnosiw.14dodarówDuchaŚwiętego.
12,12-30.PawełposługujesięobrazempowszechnieużywanymwodniesieniudorzymskiegopaństwalubdowszechświataiodnosigodoKościoła(jakwRz12,3-5).Gdyrzymscy

plebejusze(członkowiewarstwyniższejwdawnymRzymie)grozilibuntem,arystokrataMeneniusAgryppaprzekonałich,żechociażukryci(jakżołądek),sąjednakniezbędnymiczłonkamiciała.
Warstwywyższeiniższeodgrywałyodmiennerole,leczbyłyjednakrównieważne.Argumenttenbyłjedyniearystokratycznąsofistyką,mającąudobruchaćmotłoch.Późniejjednakinnipisarze,
zwłaszczafilozofowiestoiccy,sięgalipotenobraz.Stoicypowiadali,żewszechświatprzypominaciało,zaśBoskilogos(rozum)jestumysłem(lubgłową),którykierujetymciałem.Pawełmówitutajo
jednościciałaniepoto,byjakąśgrupęuspokoić,leczabypowiedziećwszystkimchrześcijanomwKoryncie,żewinnisięwzajemnieszanowaćicenić.Jaksamookolubstopasąbezużyteczne,podobnie
każdyczłonekKościołaoddzielonyodinnychchrześcijan.

Leczwystarajciesięowiększedary,ajawamwskażędrogę

jeszczedoskonalszą.

12,31—13,13Fragmenttrzyczęściowy,ztematami:wyższośćmiłości(w.1-3),jejdzieła(w.4-7)iodwieczność(w.8-13).Chodziomiłośćbraterską,amiłościdoBoganieuwzględniasię

bezpośrednio,alejestonaobecnaznaturyrzeczy,zwłaszczaww.13wpołączeniuzwiarąinadzieją.

29–31.

Poszczególniczłonkowiewspólnotymajązazwyczajtylkojedencharyzmat.Każdyzdarówjestokreślonąpełniąidoskonałościąsamąwsobie.Jednakżeistniejejedencharyzmat,

któregoPawełdotądniewspomina,ponieważzamierzamupoświęcićoddzielnyrozdział.Jużterazjednakzachęcadoubieganiasięojegoposiadanie.Korzystanieztegocharyzmatuczynizżycia
chrześcijaninaspecjalnądrogę–przenośniaspotykanaczęstozarównowST,jakiwdokumentachqumrańskich–drogęnajdoskonalszą.

1Kor13

Hymnomiłości

Gdybymmówiłjęzykamiludziianiołów,amiłościbymnie

miał,stałbymsięjakmiedźbrzęczącaalbocymbałbrzmiący.

13,1Miłość,ojakątutajchodzi,jestróżnaodmiłościzmysłowej,egoistycznej—tomiłość(agape)chcącadobradrugiego.JejźródłoznajdujesięwBogu,którypierwszyumiłował(1J

4,19)iwydałswegoSyna,abypojednaćzesobągrzeszników(Rz5,8;8,32-39;2Kor5,18-21;Ef2,4-7;por.J3,16n;1J4,9-10)iuczynićichswymiwybranymi(Ef1,4),dziećmi(1J3,1).Odniesiona
przedewszystkimdoBogaOjca(Rz5,5;8,39;2Kor13,11.13;Flp2,1;2Tes2,16;por.1J2,15),tamiłość—samanaturaBoga(1J4,7n.l6)—występujeztejsamejracjiuSyna(Rz8,35.37.39;2Kor
5,14;Ef3,19;1Tm1,14;2Tm1,13),którykochaOjcaipodobniejestprzezNiegokochany(Ef1,6;Kol1,13;por.J3,35;10,17;14,31),Syn,takjakiOjciec,miłujeludzi(J13,1.34;14,21;15,9),za
którychwydałsamegosiebie(2Kor5,14n;Ga2,20;Ef5,2.25;1Tml,14n;por.J15,13;1J3,16;Ap1,5).TamiłośćjesttakżemiłościąDuchaŚwiętego(Rz15,30;Kol1,8),rozlewającegojąwserca
chrześcijan(Rz5,5+;por.Ga5,22),codajeimwkonsekwencjimocwypełnienia(por,Rz8,4)istotnegoprzykazaniaPrawa,przykazaniamiłościBogaibliźniego(Mt22,37-40p;Rz13,8-10;Ga5,14).
Ponieważmiłośćbraci,anawetnieprzyjaciół(Mt5,43-48p)jestkoniecznymnastępstwemiprawdziwymdowodemmiłościBoga(1J3,17;4,20n),Jezusdajenoweprzykazanie(J13,34n;15,12.17;1J
3,23;itd.),nieustanniewpajaneprzezJegouczniów(Rz13,8;Ga5,13n;Ef1,15;Flp2,2n:Kol1,4;1Tes3,12;2Tes1,3;Flm5,7;por.Jk2,8;1P1,22;2,17;4,8;1J2,10;3,10n.l4;itd.).TakteżPaweł
kochaswoich(2Kor2,4;12,15;itd.)itakjestprzeznichkochany(Kol1,8;1Tes3,6;itd.).Tamiłość,opartanaszczerościipokorze,zapomnieniuosobieidarzezsiebie(Rz12,9n;1Kor13,4-7;2Kor
6,6;Flp2,2n),służeniu(Ga5,13;por.Hbr6,10)iwzajemnemuwspieraniusię(Ef4,2;por.Rz14,15;2Kor2,7n),winnasięokazaćwuczynkach(2Kor8,8-11.24;por.1J3,18)izachowywać
przykazaniaPańskie(J14,15;1J5,2n;itd.),czyniącwiaręskuteczną(Ga5,6;por.Hbr10,24).Onajestwięziądoskonałości(Kol3,14;por.2P1,7)i„zakrywagrzechy”(1P4,8;por.Łk7,47).Opierając
sięnamiłościBoga,nielękasięniczego(Rz8,28-39;por.1J4,17n).Gdyjestpraktykowanawprawdzie(Ef4,15;por.2Tes2,10),nadajewłaściwysensmoralny(Flpl,9n)iotwieraczłowiekana
duchowepoznanietajemnicyBoga(Kol2,2;por.1J4,7),miłościChrystusa,coprzewyższawszelkąwiedzę(Ef3,17-19;por.1Kor8,1-3;13,8-12).Sprawiając,żewduszychrześcijaninazamieszkuje
Chrystus(Ef3,17)icałaTrójca(2Kor13,13+;por.J14,15-23;1J4,12),miłośćkarmiżyciecnótteologicznych(por.Rz1,16+;5,2+),wśródktórychonajestkrólową(1Kor13,13),ponieważtylkoona
nieprzeminie(1Kor13,8),leczprzejdziewwizję(1Kor13,12;por.1J3,2),kiedytoBógprzydzieliswoimwybranymdobra,któreobiecałmiłującymGo(1Kor2,9;Rz8,28;Ef6,24;2Tm4,8;por.Jk
1,12;2,5).

Cały13rozdz.uchodzizahymnnajpiękniejszy,jakikiedykolwiekwdziejachludzkościwyśpiewanonacześćmiłości.Nawetludzieniemającynicwspólnegozchrześcijaństwem

porównująPawłowyhymnznajpiękniejszymipoematamiklasycznymiliteraturygreckiej.PiszącomiłościniewątpliwiemiałPawełprzedoczymapostaćumierającegozanasJezusa.Nicteżdziwnego,
żekażdezdaniehymnuzachowaswójsens,gdynamiejscesłowa„miłość”wstawisięimię„Jezus”.Hymnmożnapodzielićnatrzynastępująceczęści:1.Wzniosłośćikoniecznośćmiłości(ww.1–3).2.
Przymiotymiłości(ww.4–7).3.Absolutnyprymatmiłości(ww.8–13).

Wyrażeniemówićjęzykamiludziodnosisiędotzw.glosolalii,czylidodaruposługiwaniasięobcymijęzykamibezpotrzebymozolnegouczeniasięichprzedtem.Wydajesię,że

KoryntianieprzekładaliponadwszystkieinnedaryBożewłaśnietęłaskęmówieniajęzykami.Językaniołów–totylkozwrotretoryczny,przenośnia,wyrażającaideęnajbardziejwzniosłejmowy,jaką
człowiekmógłbysięposługiwać.Nawettakaumiejętnośćnienawielesięprzyda,jeśliczłowiekniemamiłości.Spośródtrzechterminów,używanychwjęzykugreckimnajczęściejnaokreśleniemiłości
(ÁÉÂ,fą»Ż±,±ł¬Ŕ·),Pawełwybierasłowo±ł¬Ŕ·).Określasięnimzdecydowany,zgóryprzemyślanysposóbżyciawolnegoodwszelkiegoegoizmu,pełnegopoświęceniaipragnieńnajwyższegodobra
dladrugich.Beztakpojętejmiłościnajwznioślejszeprzemówienialudzkieiwprowadzającaotoczeniewpodziwzdolnośćposługiwaniasięobcymijęzykami–toniczymdźwiękmiedzibrzęczącejlub
odgłoscymbałówbrzmiących.Obydwateinstrumentyczyniątylehałasu,żeztrudemmożnawnimposłyszećjakąśmelodię.OtopożytekztakcenionegoprzezKoryntian,alepozbawionegomiłości
charyzmatuglosolalii.

13,1.Wniektórychtradycjachżydowskich,aniołowieprzemawialiwjęzykuhebrajskim,leczwiększośćŻydówzgodziłabysię,żerozumielirównieżinnejęzyki,zwłaszczażeopiekowalisię

poszczególnyminarodami.Pawełprzypuszczalniewierzył,żeopróczjęzykówludzkichsąteżjęzykianielskie.Wówczasjegosłowaznaczyłyby:„Nawetgdybympłynnieposługiwałsiękażdym
językiem,jakimożnasobiewyobrazić..."(WkońcowejczęściTestamentuHiobajegocórkiprzemawiająwekstaziejęzykamianiołów,natchnionemyśląorzeczachniebieskich;niejestjednakjasneczy
tentekstjestprzed-Pawłowy,czyteżzostałdodanydoksięgiprzezmówiącychjęzykamichrześcijanzIIw.poChr.)Chociażcymbałybyłyużywanewpewnychpogańskichobrzędach(takżewkulcie
żydowskim),Pawełpragniewyrazićzapomocątegoporównania,żechociażgłośne,ichdźwiękisamewsobieniczegoniekomunikują(jakniektórzyretorzywczasachPawła).Koryntznanybyłze
swychwyrobówmiedzianych,zaśmiedzianewazy(„miedźbrzęcząca")byłyczęstoużywanewstarożytnychamfiteatrachztegookresuwceluwzmocnieniadźwięku.

13,1-13.Rozdziałtenprzypominapochwałyróżnychcnót,jakieznaleźćmożnawinnychutworachliteraturygrecko-rzymskiej.Tojednak,żePawełtęanieinnącnotęwybieraiumieszcza

ponadinnymi,niejestzależneodkultury,wktórejżył.Wliteraturzewczesnochrześcijańskiejmiłośćwielokrotniepojawiasięjakocnotanajwyższa.Jakokrótkadygresjawtrąconapomiędzy1Kor12,31
a1Kor14,1(dygresjabyłaśrodkiempowszechniestosowanymwliteraturzestarożytnej),rozdziałtenwyjaśnia,wjakisposóboceniać,któredarysą„większe”.

Gdybymteżmiałdarprorokowaniaiznałwszystkietajemnice,i

posiadłwszelkąwiedzę,iwiaręmiałtakwielką,iżbymgóry
przenosił,amiłościbymniemiał–byłbymniczym.

Powiedzenieprzenieśćgórybyło,jaksięwydaje,powszechnieużywanymzwrotem,mającymwyrażaćniemożliwośćlubmałeprawdopodobieństwo.Zwrottenodnajdujemyrównieżw

nauczaniusamegoJezusa(por.Mt17,20;21,21).Posiadanietychwielkichdarówbezudziałumiłościdajewyniktakisam,jakkorzystaniezglosolalii,niemającychnawzględziedobrabliźnich:gdybym
jemiał…amiłościbymniemiał,byłbymniczym.

ZkoleiwyjaśniaPawełistotęinnychcharyzmatów.Jedneznich–jakdarprorokowania,znajomośćnajgłębszychtajemnicorazwiedzaowszystkim–dająmożnośćudzielanianajbardziej

wzniosłychinajbardziejzrozumiałychpouczeń,drugie–spośródnichwymienionajesttylkowiara–czyniączłowiekazdolnymdoskutecznegodziałaniawwarunkachnajbardziejtrudnych.Sątodary
Boże,dziękiktórymkażdaepokawdziejachludzkościmaswoichwielkichdziałaczyspołecznych.

Igdybymrozdałnajałmużnęcałąmajętnośćmoją,aciało

wystawiłnaspalenie,leczmiłościbymniemiał,nicminiepomoże.

13,3Wariantniekiedywybieranywdrugimstychu:„Gdybymwydałmojeciałodlauzyskaniaztegochwały”.

Przestrogajestjasna:Możesięzdarzyć–choćwpraktycebywatoraczejrzadko–żektośrozdabliźniemuwszystko,coma,wcaleprzytymludziniemiłując.Możesięzdarzyć,żektoś

całegosiebiepoświęcispołecznościipozwoliniejakospłonąćswojemuciału,takjaktouczyniłwzmiankowanyprzezCycerona(Tuscul.2,2)iStrabona(XV)bohatergreckiKalanos,pozwalającpalić
siężywcemnacześćAleksandrawjegoobecności.Jeślinawettakwielkaofiara,czasemarcypożytecznadlaspołeczności,jestmałowartościowa,gdychodziowiecznezbawienietego,któryjąskłada,to
stąd,żeniebyłowniejmiłościpełnej,miłości,którąsięogarnianietylkoludzi,lecztakżeBogalubmówiącdokładniej,którąsięmiłujewszystkoiwszystkich,alewBogu.

13,2-3.„Przenoszeniegór”wydajesięmetaforąoznaczającąwykonywanierzeczyniemożliwych(por.komentarzdoMk11,23;por.Za4,7).Chociażrzymskiczytelnikmógłbyprzypomnieć

sobieopowieśćosamobójstwieodrzuconejkochankiDydony,zesławnejrzymskiejepiki,lubpomyślećosamospaleniudokonywanymprzezhinduskichfilozofów,słowa„choćbymciałoswojewydałna
spalenie"stanowiązapewnealuzjędożydowskiejtradycjiomęczennikach,którzyrzucalisięwogień,byuniknąćwymuszonejnanichsiłąnieczystościrytualnej.

Miłośćcierpliwajest,łaskawajest.Miłośćniezazdrości,nie

szukapoklasku,nieunosisiępychą;

13,4Ww.4-7miłośćjestokreślonazapomocąciągupiętnastuczasowników,dziękiczemuzostałascharakteryzowananieabstrakcyjnie,leczprzezwskazaniedziałań,jakiewzbudza.

Paweł,człowiekczynu,nielubiteoretyzowania.Opisującprzymiotymiłościposługujesięfigurąliteracką,zwanąpersonifikacją.Wedługwszelkiegoprawdopodobieństwamanamyśli–

jakjużzaznaczyliśmy–osobęsamegoChrystusa.WzniosłośćJegoprzymiotówjakoideałumiłościprzeciwstawiacochwilabłędom,jaksięwydaje,szczególnieczęstymuKoryntian.

niejestbezwstydna,nieszukaswego,nieunosisięgniewem,nie

pamiętazłego;

niecieszysięzniesprawiedliwości,leczwspółweseli

sięzprawdą.

5–6.

Człowiekżyjącymiłościąnieograniczasiędosamegotylkorespektowaniaprawbliźniego,leczpotraficiąglerezygnowaćzprawwłasnych.Nieubiegasięomiejsce,którenawet

słuszniemuprzysługuje;niereagujegniewemnawetwtedy,gdyczyjeśpostępowaniepowinnospowodowaćwybuchzłości.Nietylkoniepamiętazłegoiniepielęgnujewduszychęcidokonaniazemsty,
alewogólenierejestrujewpamięciprzykrości,jakąmuktośwyrządził;każdaniesprawiedliwośćwzględembliźniego,nawetwroga,napełniagosmutkiem,podobniejakprawda,gdziekolwiekbybyła;
jestdlaniegozawszeźródłemradości.

Wszystkoznosi,wszystkiemuwierzy,wewszystkimpokłada

nadzieję,wszystkoprzetrzyma.

WtensposóbkończysięopisprzymiotówmiłościdoBoga.Miłośćwszystkoznoszącasprawia,żeczłowiekpotrafiprzejśćdoporządkudziennegonadsprawami,któreinnychirytująi

pozbawiająwewnętrznegospokoju.Miłość„wierzywczłowieka”.Tylkoczłowiekżyjącymiłościąpotrafiprzetrzymaćatakioszczerstwa,nienawiściigniewuzestronytych,którzynienawidząmiłości.

Miłośćnigdynieustaje,[niejest]jakproroctwa,któresię

skończą,choćznikniedarjęzykówichoćwiedzy[już]niestanie.

13,8GdyzniknienaszepoznanieBoganiedoskonałe(w.11)ipośrednie(w.12),byustąpićmiejscawizjitwarząw.twarz,miłośćuwybranychbędzietakasama,jakąmielionitutajnaziemi

(pierwszystych).

Słowateuważasięzapunktkulminacyjnywstrukturzecałegohymnu.Mówiąoneonieprzemijającychwartościachmiłości.Przyjdzieczas,żeniebędziekomuprzekazywaćwzniosłej

wiedzy,niepotrzebnystaniesiędarjęzyków.Tylkomiłośćciągletrwaćbędzie,mającwBoguswójodwiecznyprzedmiot.Otodlaczegoprzemijającharyzmatyzwiązaneznauczanieminnych.

Poczęścibowiemtylkopoznajemyipoczęściprorokujemy.

Gdyzaśprzyjdzieto,cojestdoskonałe,zniknieto,cojesttylko

częściowe.

9–10.

Wszelkiedoczesne,ziemskiepoznaniemacharakterfragmentaryczny.Możemyuchwycićnimzaledwiewycinek,maleńkifragmencikprawdyoświecieioBogu.Otóżnaszanagroda

niebieskabędziem.in.polegaćnatym,żeuzyskamymożnośćoglądaniaBogawprost.DotejsprawyPawełzresztąwrócizachwilę(w.12),zestawiającdokładniejnaszepoznanieziemskiezwizją
błogosławionych.

Gdybyłemdzieckiem,mówiłemjakdziecko,czułemjak

dziecko,myślałemjakdziecko.Kiedyzaśstałemsięmężem,
wyzbyłemsiętego,codziecinne.

11.

Mimoposługiwaniasiępierwsząosobą,Pawełmówinietyleosobiesamym,ileraczejoKoryntianach,pomagającimwtensposóbwysnućzasadniczewnioskizprzedstawianegoprzed

chwiląopisumiłościijejprzymiotów.Otogdybylionijeszczeniebardzouświadomieni,nieurobieniwewnętrznie,podobnidoniemowląt,poszukiwalichciwieglosolalii,proroctwitympodobnych
charyzmatów.Terazjednak,potylunaukachPawła,polatachchrześcijańskiegożyciawkroczyliw„wiekmęski”.Czaspomyślećotym,corzeczywiściegodnejestzabiegówistarania.Wyzbyćsię
upodobańdziecięcych,tzn.zamiastpragnąćprzynoszącychtylkodoczesnyrozgłoscharyzmatów,staraćsięusilnieowzrostwmiłości.

Terazwidzimyjakbywzwierciadle,niejasno;wtedyzaś

[ujrzymy]twarząwtwarz.Terazpoznajępoczęści,wtedyzaśbędę
poznawałtak,jaksamzostałempoznany.

12.

NaszepoznanieBoga,dopókiprzebywamytunaziemi,jestpodobnedooglądaniajakiegośprzedmiotulubsiebiesamegowlustrze.Choćbylustrobyłonajidealniejszejjakości,nie

dojrzymywnimrealnegoprzedmiotu,lecztylkojegoodbicie.Jakwlustrze,takwstworzeniachoglądamytylkoodbicieBoga,odbiciezawszeniedoskonałe.Jednakżeprzyjdzieczas,kiedynasze
niedoskonałepoznanieBogabędziezastąpioneoglądaniemStwórcytwarząwtwarz,bezżadnegopośrednictwa.ApostołokreślajeszczedokładniejnaturęprzyszłegopoznaniaBoga:kiedyśbędę
poznawałtak,jaksamzostałempoznany.Zwrotostatni–możnabylepiejwyrazić,„zostałemuznany”stanowialuzjędowielkiegoaktuuznania,przygarnięcianasprzezBogawzbawczymdziele
Chrystusa.Bógpoznałnas,uznałzaswoich,okazującnamswąwielkąmiłość.TakteżmykiedyśbędziemyoglądaliBoga,gdymiłościązapłacimyzamiłośćlubdokładniej,gdymiłość,którąnasBóg
umiłował,wrócidoswegoźródła,tj.doBoga.Rozumiemycorazlepiej,dlaczegoApostołtakzdecydowanieprzekładamiłośćponadwszelkiecharyzmaty.

Takwięctrwająwiara,nadzieja,miłość–tetrzy:największaz

nich[jednak]jestmiłość.

13,13Zgrupowanietrzechcnótteologicznych,którepojawiasięuPawłajużod1Tes1,3ijestniewątpliwieuprzedniewstosunkudoapostoła,częstopowracawjegolistach,choćwinnej

kolejności:1Tes5,8;1Kor13,7.13;Ga5,5n;Rz5,1-5;12,6-12;Kol1,4-5;Ef1,15-18;4,2-5;1Tm6,11;Tt2,2.Por.Hbr6,10-12;10,22-24;1Pl,3-9.21n.Pozatymwystępująrazemwiaraimiłość(1
Tes3,6;2Tes1,3;Flm5),stałośćiwiara(2Tes1,4),miłośćistałość(2Tes3,5).Por.2Kor13,13.

13.

Miłośćwiększajestnawetodwiaryinadziei,tj.odtychdwucnót,którychprzedmiotemjestrównieżBógiktóreApostołtakbardzoitylerazywiernymswoimzalecał.Przyjdzieczas,

gdyczłowiekprzestaniejużżyćnadzieją,boosiągnieto,czegosięcałeżyciespodziewał.Zbytecznaokażesięwiara,bobędzieBogaoglądałbezpośrednio.Świadectwo,pośrednik,okażąsięzbyteczne.
Zostanietylkomiłość.

13,8-13.Podobniejakwwersetach1-3,Pawełwykazujetutaj,żemiłośćjestcnotąprzewyższającądary-wtymprzypadkudlatego,żejestwieczna,daryzaśjedyniedoczesne.Niektórzy

prorocyzeStaregoTestamentuprzepowiadaliwylanieDuchawczasachostatecznych,czemumiałatowarzyszyćzdolnośćdoprzemawianiapodJegonatchnieniem(Jl2,28).Winnychproroctwach
zapowiadanojednak,żewszystkienarodyświatadojdądopoznaniaBoga,niebędziewięcpotrzebyichpouczania(Jr31,33-34).Pawełwierzy,żeczasemdarówDucha-obejmującychrównież
zwyczajnąludzkąwiedzę-jestokresobecny,międzypierwszymadrugimprzyjściemJezusa(por.1Kor13,10.12).

Zwierciadłastarożytne(1Kor13,12)byłyzwyklewykonanezmiedzi;zważywszynaświatowąsławęKoryntujakoośrodka,gdziewytwarzanowyrobymiedziane,słowateszczególnie

mogłyprzemówićdoadresatów(takżew2Kor3,18).Jednaknawetnajlepszezwierciadładawałyjedynieniedoskonałeodbicie(niektórzyfilozofowieporównywalidozwierciadłaposzukiwaniebóstwa
przezludziśmiertelnych).Przeciwnie,objawieniawWj33,11,Lb12,8iPwt34,10sąbardziejbezpośrednie.

1Kor14

Zasadykorzystaniazcharyzmatów

Starajciesięposiąśćmiłość,troszczciesięodaryduchowe,

szczególniezaśodarproroctwa!

Tenbowiem,ktomówijęzykami,

nieludziommówi,leczBogu.Niktgoniesłyszy,aonpodwpływem
Duchamówirzeczytajemne.

Tenzaś,ktoprorokuje,mówiku

zbudowaniuludzi,kuichpokrzepieniuipociesze.

1–3.

Obokcharyzmatumiłości,októrejpraktykękażePawełzabiegaćnajbardziej,naszczególnepożądaniezasługujenietyledarmówieniaróżnymijęzykami,ileraczejcharyzmat

proroctwa.Owyższościdarutegodecydujeto,żewłaśnieon,aniecharyzmatglosolalii,przyczyniasięskuteczniedoumocnieniacałejspołeczności.Ludzieobdarzenicharyzmatemprorokowaniaprzez
swojądziałalnośćmielisięprzyczyniaćdoutrwaleniawcałejwspólnocieżywotnościreligijnej,zapałuimocyducha.Jednymbowiemzzadańproroków–podobniezresztąjakwST–byłopodnoszenie
naduchuupadających,pocieszaniestrapionych.

Ten,ktomówijęzykami,budujesiebiesamego,ktozaś

prorokuje,budujeKościół.

Chciałbym,żebyściewszyscymówili

językami,jeszczebardziejjednakpragnąłbym,żebyścieprorokowali.
Większyjestbowiemten,ktoprorokuje,niżten,ktomówijęzykami–
chybażejestktoś,ktotłumaczy,abywyszłotonazbudowanie
Kościołowi.

4–5.

Okazujesię,żeKoryntianiepragnęlinajbardziejtychdarów,którymimoglizaimponowaćotoczeniuizaspokoićwpewnymsensiewłasnąpróżność.Całaspołecznośćmiałazaśztego

pożytekniewielkilubżaden.Charyzmatglosolaliimawartość,itowielką,alejedyniewtedy,kiedysłowaprzemawiającychobcymijęzykamiktośtłumaczynajęzykzrozumiałydlawszystkich.Znów
zatemczynnikiemdecydującymowartościcharyzmatujestdobrospołeczne,dokładniej,duchoweumocnieniewspólnoty.

Boprzypuśćmy,bracia,żeprzychodzącdowas,będęmówił

językami:jakiżstądpożytekdlawas,jeżelinieprzemówiędowas
alboobjawiająccoś,alboprzekazującjakąświedzę,alboprorokując,
albopouczając?

Podobniejestzmartwymiinstrumentami,które

dźwiękiwydają,czytobędzieflet,czycytra:jeżeliniemożna
odróżnićposzczególnychdźwięków,toktóżzdołarozpoznać,cosię
granaflecielubnacytrze?

Albojeślitrąbabrzminiepewnie,któż

będziesięprzygotowywałdobitwy?

Takteżiwy:jeślipod

wpływemdarujęzykówniewypowiadaciezrozumiałychsłów,któż
pojmieto,comówicie?Nawiatrbędzieciemówili.

6–9.

Tęsamąmyślwyrażacałkiemzrozumiałesamowsobie,choćmożenienajszczęśliwiejdobraneporównaniezinstrumentamimuzycznymi.Jeślidźwiękinieułożąsięwakordy,jeśli

będziesięmiećdoczynieniazprzykrądlasłuchukakofonią–naniczdasięcałytrudmuzykowania.

Naświeciejesttakiemnóstwosłów,ależadneniejestbez

znaczenia.

14,10żadneniejestbezznaczenia.Albo:„niemanic,coniemiałobywłaściwegosobiejęzyka”.

Jeżelijednakniebędęrozumiał,cojakieśsłowoznaczy,będę

barbarzyńcądlaprzemawiającego,aprzemawiający–barbarzyńcądla
mnie.

14,11„Barbarzyńcą”byłnazywanyten,ktonieznałjęzykagrec.

Takteżiwy,skorojesteścieżądnidarówduchowych,starajcie

sięposiąśćwobfitościteznich,któresięprzyczyniądozbudowania
Kościoła.

10–12.

Podobnierzeczsięmazróżnorodnościąjęzyków.Każdyznichprzedstawiawartośćtylkowtedy,gdyjestrozumianyprzezczłowieka,doktóregosięnimprzemawia.Wprzeciwnym

raziesłuchaczimówiącybędąsięsobiewydawalinawzajemzwykłymibarbarzyńcami.ZnówprzypominaPaweł,żeztakiegoposługiwaniasięobcymijęzykamiwspólnotanieodnosiżadnegopożytku,
idlategocharyzmatównieprzedstawiaprawieżadnejwartości.

Jeśliwięcktośkorzystazdarujęzyków,niechsięmodli,aby

potrafiłtowytłumaczyć.

13.

Cowięcnależyzrobić,żebyówdarprzemawianiajęzykamisłużyłdobrucałejwspólnoty?Pawełodpowiada:Ten,ktogoposiada,powiniensięmodlićoumiejętnośćwytłumaczenia

wszystkiego,comówi,językiemzrozumiałymdlawszystkich,którzygosłuchają.

Jeślibowiemmodlęsiępodwpływemdarujęzyków,duchmój

wprawdziesięmodli,aleumysłnieodnosiżadnychkorzyści.

14,14umysłnieodnosiżadnychkorzyści.Wmodlitwiemówiącegojęzykami,uniesionegow„duchu”,niemanic,cobyłobyprzyswajalneprzez„umysł”.

Cóżprzetopozostaje?Będęsięmodliłduchem,alebędęsięteż

modliłiumysłem;będęśpiewałduchem,będęteżśpiewałiumysłem.

Bojeślibędzieszbłogosławiłwduchu,jakżenatwoje

błogosławienieodpowieAmenktośniewtajemniczony,skoronie
rozumietego,cotymówisz?

14,16niewtajemniczony.Chodziotego,ktonieotrzymałpodobnychdarów.

Zapewnepięknejesttwojedziękczynienie,leczdrugitymsię

niezbuduje.

14–17.

JeszczerazwracaPawełdospołecznegopożytkudaruglosolalii,jakojedynegokryteriumwartościtegocharyzmatu.Tymrazemniechodzionauczanieskierowane–wmowie

niezrozumiałej–wprostdocałejspołeczności,leczomodlitwępublicznąekstatyka.Przysłuchującymsiętejmodlitwiemożesięudzielićreligijnyzapał,alebędzietomodlitwatrochęniegodnaistot
rozumnych.Niebędziewniejbowiemuczestniczyłumysłludziwypowiadającychtylkowargaminiezrozumiałesłowamodlitwy.Niebędąpotrafiliodpowiadaćnamodlitewnewezwaniaekstatyka,nie
odniosąostatecznieztejmodlitwyżadnejkorzyści.Krótkomówiąc,niebędątakąmodlitwązbudowani.

DziękujęBogu,żemówięjęzykamilepiejodwaswszystkich.

LeczwKościelewolępowiedziećpięćsłówwedługmego

rozeznania,bypouczyćinnych,zamiastdziesięciutysięcywyrazów
wedługdarujęzyków.

18–20.

ZnówodwołujesięPawełdoprzykładuwłasnegożycia.Wyznaje–itozprawdziwąwdzięcznościądlaBoga–żekorzystarównieżzdarujęzyków,aletylkowtakisposób,żeby

odniosłaztegokorzyśćcaławspólnota.PawełupominaKoryntian,abybylijakdzieci,leczmajedynienamyśliniewinność,czystośćduszy;niemogąnatomiastmyślećiwydawaćswoichsądówtakjak
naiwnedzieci.Widaćztego,żepogońKoryntianzadaremprzemawianiaróżnymijęzykamiuważaPawełzazwykłądziecinadę.

Bracia,niebądźciedziećmiwsposobiewaszegomyślenia,lecz

bądźciejakniemowlęta,gdychodziorzeczyzłe;wmyśleniuzaś
waszymbądźciedojrzali!

NapisanejestbowiemwPrawie:Przez

ludziobcychjęzykówiustobcychbędęprzemawiałdotegoludu,ale
itakMnienieusłuchająmówiPan.

14,21Tekstcytowanybardzodowolnie.

Takwięcdarjęzykówjestznakiemniedlawierzących,leczdla

pogan,proroctwozaśniedlapogan,leczdlawierzących.

14,22Tekstniejasny,ponieważaplikacjaw.23-24wyglądanaprzeciwstawnązasadziew.22.Proponowanoróżnerozwiązaniatejtrudności,ależadnenieusuwaproblemu.

21–22.

OdwołującsiędosłówProroka,Paweł,choćpozostajeprzytemacieglosolalii,wprowadzajednakmyślnową.OtoProrokzapowiada,żeludzieniezechcąsłuchać–anie,żebędą

moglizrozumieć–pouczeńdonichskierowanych.PawełzdajesiępojmowaćsłowaProrokawsposóbnastępujący:BógpodejmowałwSTróżnepróbydotarciadoswegonarodu.Międzyinnymi
przemawiałdoniegoustamiobcychproroków.LeczwszystkieBożeinicjatywyspotkałysięzniewiarąludzi.Stądpochodziskojarzenie:charyzmatobcychjęzykówzostałdanypoto,byprzyjego
pomocyzwerbowaćdlaChrystusapogan,ludzidotądniewierzących.Niemapotrzebyposługiwaniasiętymdaremwśrodowiskachwierzących,dlaktórychistniejedarprorokowania.

KiedysięprzetozgromadzicałyKościółiwszyscypoczną

korzystaćzdarujęzyków,awejdąnatoludzieprościorazpoganie,
czyżniepowiedzą,żeszalejecie?

Gdyzaśwszyscyprorokują,a

wejdzie[nato]jakiśpoganinlubczłowiekprosty,będziepouczony
przezwszystkich,osądzony

ijawnestanąsiętajnikijegoserca;a

tak,upadłszynatwarz,pokłonisięBogu,oznajmiając,żeprawdziwie
Bógjestmiędzywami.

Cóżwięcpozostaje,bracia?Kiedysięrazem

zbieracie,makażdyzwasjużtodarśpiewaniahymnów,jużtołaskę
nauczaniaalboobjawianiarzeczyskrytych,lubdarjęzyków,albo
wyjaśniania:wszystkoniechsłużyzbudowaniu.

23–26.

Zebranieliturgicznechrześcijanposługującychsięspontaniczniedaremjęzykówbędziesięwydawaćludziomnierozumiejącymichmowylubpoganomaktemzbiorowego

szaleństwa.Takiezachowaniesięchrześcijannieprzyciągniepoganinaaninieumocniduchowoczłowiekaprostego.Wynikakuratodwrotnyosiągnąkorzystającyzdaruprorokowania.Prosty,
nieuświadomionychrześcijaninznalazłszysięwtakimotoczeniuwieleskorzysta.Dowiesięrzeczynowych,zostaniepouczony,otrzymawyjaśnienia.Jeszczewiększypożytekodniesiepoganin,gdy
przybędzienatakiezebranie.Byćmoże,iżtamwłaśnieowiprorokującyujawnią,codręczyjegoserce,możeatmosferątegorozmodleniawzruszągoitrafiądoprzekonania.Wkażdymrazieprzybysz
ówstwierdzi–lubdokładniej,możestwierdzić–iżwszystko,cosłyszy,jestskierowanejakbywprostdoniego.DokonasięaktpublicznegowprowadzeniawiarywBogaPrawdziwego.Otozilustrowana
konkretnymiprzykładamiwyższośćcharyzmatuproroctwanadglosolalią.

Jeżelikorzystaktośzdarujęzyków,toniechmówiąkolejno

dwaj,najwyżejtrzej,ajedenniechtłumaczy.

Gdybyniebyło

tłumacza,powinienzamilknąćnazgromadzeniu;niechzaśmówi
sobiesamemuiBogu.

Prorocyniechprzemawiająpodwóchalbopo

trzech,ainniniechtoroztrząsają.

Gdyzaśkomuśinnemuz

siedzącychdanebędzieobjawienie,pierwszyniechzamilknie.

Możeciebowiemwtensposóbprorokowaćwszyscy,jedenpo

drugim,abywszyscybylipouczeniipodniesieninaduchu.

Adary

duchoweprorokówniechajzależąodproroków.

14,32Mówiącinaczej,jeślisięokaże,żeprorokstraciłkontrolęnadswojądziałalnością,tojestfałszywymprorokiem.

BógbowiemniejestBogiemnieładu,leczpokoju.Takjakto

jestwewszystkichzgromadzeniachświętych,

27–33.

Aotojeszczekilkakonkretnychwskazańcodosposobukorzystaniazdarujęzykówicharyzmatuprorokowania.Wskazaniasąprosteijasne.Niechcharyzmatycymówiąpojedynczo

–aniewszyscynaraz–iniechzawszektośichwystąpienietłumaczynajęzykzrozumiałydlawszystkich.Podobniemogąpostępowaćprorocy,ztymżewichprzypadkuniejestkoniecznytłumacz,
leczktoś,ktobędziepomagałludziomprostymwniknąćgłębiejwtreśćgłoszonychprawd.Niechprzemawiająpokolei,aniewszyscynaraz.Niewolnoimimpulsywniepoddawaćsiępasji
prorokowania,mogłobybowiemdojśćdozamieszaniainiepokoju.AtobyłobysprzeczneznaturąsamegoBoga-Pokoju,odktóregopochodząwszystkiecharyzmaty.

kobietymająnatychzgromadzeniachmilczeć;niedozwalasię

imbowiemmówić,leczmająbyćpoddane,jaktoPrawonakazuje.

14,34niedozwalasięimbowiemmówić.Postawabardziejpozytywnaw11,5,corelatywizujewymowętegozakazu,którywynikłzespołecznegokontekstuepoki.

Ajeślipragnąsięczegośnauczyć,niechzapytająwdomu

swoichmężów.Niewypadabowiemkobiecieprzemawiaćna
zgromadzeniu.

34–35.

Polecenietoniepozostajewsprzecznościz11,5,gdzieApostołzezwoliłzabieraćgłoskobietomnazebraniachliturgicznych,bylebytylkomiałyprzytymnakrytegłowy(zob.

Wstęp).Znówdochodzitudogłosuideapodporządkowanianiewiastymężczyźnie,zgodnieznakazamistarotestamentowegoPrawa(zob.Rdz3,16).Oboktejmotywacjibiblijnejistniejeteżdruga,
polegającanaodwołaniusiędoogólnoludzkiego–przynajmniejwtamtymśrodowisku–wyczuciategocowypadaitegoconiewypada.

CzyżodwaswyszłosłowoBoże?Alboczytylkodowas

[mężczyzn]przyszło?

14,36czytylkodowas[mężczyzn]przyszło?Odpowiedźjestnegatywna,atymsamymPawełzachęcaKoryntiandozaakceptowaniaregułprzyjętychwinnychKościołach.

36.

Pytaniaznajdującesięwtymwierszupozwalająprzypuszczać,żedoKościołakorynckiegozaczęłysięwkradaćinneobyczaje.Aniktprzecieżniemożepowiedzieć,żewłaśniez

KoryntuwyszłoSłowoBoże,żetawłaśniewspólnotamożesłużyćzamodeldlainnych.InietylkoKoryntianieprzyjęlisłowoBoże.MusząsięwobectegozachowywaćtakjakwierniinnychKościołów.

Jeżelikomuśwydajesię,żejestprorokiemalbożeposiada

duchowedary,niechzrozumie,żeto,cowampiszę,jestnakazem
Pańskim.

Agdybyktośtegonieuznał,samniebędzieuznany[przez

Boga].

14,38ToBógjesttym,którynieuznagozaswego.—Wariant:„jeśliktośtegonieuznaje,niechajtegonieuznaje”(ostrepowiedzeniezirytowanegoPawła).Odnośniedozamykaniawten

sposóbdyskusjipor.11,16;Flp3,15.

37–38.

Wierszdośćenigmatyczny.Zdajesię,żenależygorozumiećtak:przynajmniejludzie,którzyotrzymaliduchowedary,powinniwiedzieć,żeto,coPawełpowiedziałokorzystaniuz

charyzmatów,jestwyrazemwolisamegoChrystusa.NiezastosowaniesiędotychwskazańmożeściągnąćnaopornychkaręodrzuceniaprzezBoga(por.3,17;8,3).

Takwięc,braciamoi,troszczciesięołaskęprorokowaniainie

przeszkadzajciewkorzystaniuzdarujęzyków.

Leczwszystkoniech

sięodbywagodnieiwnależytymporządku.

39–40.

Konkluzjajestpowtórzeniemtreściw.1.Korzystaniuzcharyzmatówmusitowarzyszyćtroskaodobrocałejspołeczności,natomiastporządek,powaga,wzglądnabliźniego–to

czynnikidominującewatmosferzewystąpieńcharyzmatyków.

1Kor15

WOKÓŁPRAWDYOZMARTWYCHWSTANIU

ZmartwychwstanieChrystusaiświadectwoApostołów

Przypominam,bracia,Ewangelię,którąwamgłosiłem,którą

przyjęliścieiwktórejteżtrwacie.

15,1-58NiektórzychrześcijaniezKoryntuodrzucalizmartwychwstanieumarłych(15,12).Grecyuważalijezakoncepcjęprostacką(Dz17,32+),podczasgdyŻydzinajpierwprzeczuwaliją

potrosze(Ps16,10+;Hi19,25+;Ez37,10+),apóźniejwprostjejnauczali(Dn12,2+.3+;2Mch7,9+).WceluprzezwyciężeniabłęduKoryntianPawełwychodziodpodstawowegowgłoszeniu
Ewangeliitwierdzenia,amianowicieodpaschalnegomisteriumChrystusaukrzyżowanegoizmartwychwstałego(w.3-4;por.Rz1,4;Ga1,2-4;1Tes1,10;itd.),następnietorozwija,wyliczającukazania
sięZmartwychwstałego(w.5-11;por.Dz1,8+).Ztegopunktuwidzeniawykazujeniedorzecznośćzwalczanejopinii(w.12-34;por.15,13+).Chrystusjestpierwocinąiskutecznąracjązmartwychwstania
umarłych(w.20-28;por.Rz8,11+).Wreszcie,Pawełodpowiadanaobiekcjedotyczącetego,„jak”będzieprzebiegałozmartwychwstanieumarłych(w.35-53)ikończyhymnemdziękczynnym(w.54-
57).

NaukaoChrystusowymkrzyżu–topierwszyztematówporuszonychprzezPawław1Kor.Wczternastukolejnychrozdziałachzostałyomówioneróżneproblemyspołeczne,moralnei

liturgiczne.NazakończeniezaśznówwracaApostołdoosobyChrystusawykładającprawdęteologicznąoJegozmartwychwstaniu.Rzeczwymagałaszczególnegopodkreśleniawłaśniegdychodziłoo
Koryntian,którzywątpiliwmożliwośćprzyszłegozmartwychwstaniawszystkichludzi,podważająctymsamymprawdęohistorycznymzmartwychwstaniuChrystusa.Mówiącozmartwychwstaniu
PawełodwołujesięcochwiladonauczaniainnychApostołów.Przedewszystkimnawiązujedotego,coKoryntianieuznalijużkiedyśzaprawdę.Apelujewięcdoichrozsądku,dokonieczności
wysnuciapraktycznychwnioskówztego,cosięrazprzyjęłozaprawdę.AKoryntianierzeczywiścienietylkosłyszeli,gdymówionoozmartwychwstaniuChrystusa,lecztakżeuznalitęnaukęza
prawdziwą.Sąnadalchrześcijanami,należądoKościoła,leczwydajesię,żedokonaliniejakiejselekcjiprawdkiedyśimgłoszonych.

Przezniąrównieżbędzieciezbawieni,jeżelijązachowacietak,

jakwamgłosiłem...Boinaczejnapróżnobyścieuwierzyli.

Otym,żenaukaokrzyżuposiadamoczbawianiaczłowieka,mówiłPawełnapoczątkuswegolistu(1,18).Naukata,jeślimawydaćowocpożądany,niemożebyćtylkoteorią.Musibyć

wprowadzonawcodzienneżycie.Musibyćzachowywanawżyciu,takjaktonakazywałnietylkoPaweł,lecziChrystus.Wprzeciwnymraziewszystkieprzekonaniareligijne–jeżelimożnajewogóle
nazwaćprzekonaniami–zawisnąwpróżni,wierzeKoryntianzabrakniewszelkichpodstaw.

15,1-2.Pawełstosujetutajtradycyjnąmetodęargumentacji,wychodzącodprzesłanki,codoktórejwszyscysięzgadzają.KoryntianiemusząprzyjąćEwangelię,dziękiktórejsięnawrócili

(zob.też1Kor2,1-5;Ga3,2-5).

Przekazałemwamnapoczątkuto,coprzejąłem:żeChrystus

umarł–zgodniezPismem–zanaszegrzechy,

15,3Przekazałem...to,coprzejąłem.ŻywesłowoEwangeliijestprzekazywane,otrzymywane,strzeżone.Sątoterminyprzejęteztechnicznegosłownictwatradycjirabinackiej(por.11,23).

AleprzedewszystkimEwangeliatajestgłoszona(w.1,2),obwieszczana(w.11—„kerygmat”;por.Mt4,23;itd.),toonastanowiprzedmiotwiary(w.2,11;por.Mk1,15)ijestnośnikiemzbawienia(w.
2;por.Dz11,14;16,17).

—umarł...zanaszegrzechy.ZbawczycharakterśmierciChrystusastanowiczęśćgłoszeniaEwangeliiwcześniejszegoniżPawłowe(por.Rz6,3).
15,3.Słowa„przekazałemwam...coprzejąłem"należądoterminologii,którąbadaczeokreślająmianem„przekazywaniatradycji":żydowscynauczycieleprzekazywaliswenaukiuczniom,

którzyzkoleipowierzalijewłasnymnastępcom.Uczniowiemoglirobićnotatki,jednakprzedewszystkimmusielizapamiętywaćwypowiedzimistrzów,abyliwtymzręczni.Zapamiętywanie
przekazywanychnaukbyłogłównącechąstarożytnegokształcenia.Tradycjeprzekazanewpierwszympokoleniubyłyszczególniewierne.Wtakichfragmentachjak1Kor15,3-5lub1Kor15,3-7owe
tradycjemogąbyćnawetdosłownymicytatami.Fakt,żeJezusumarłzanaszegrzechy„zgodniezPismem"możesięodnosićzwłaszczadoIz53,4-6.8.11-12.

żezostałpogrzebany,żezmartwychwstałtrzeciegodnia,zgodnie

zPismem;

15,4zgodniezPismem.Wyrażeniazw.3-4,ojużutrwalonymsformułowaniu,sązaczątkiemprzyszłychwyznańwiary(Credo).

3–4.

StreszczajączwięźleswojepoprzednienauczaniePawełnietylkoodwołujesiędotradycjiapostolskiej,lecztakżewskazujenastarotestamentoweźródłotejtradycji.Zarównośmierć,

jakizmartwychwstanieChrystusabyłyprzepowiedzianeprzezPismo(por.Iz63,9;Oz6,3;Ps16[15],10;Jon2,1–2).TakwięctreśćPawłowegonauczaniasprowadzasiędotrzechnastępującychprawd:
śmierćzanaszegrzechy,coPawełszczególniemocnoiwielokrotnieakcentuje,złożeniedogrobuizmartwychwstanieChrystusa.Owszystkichtychprawdachmówiśw.Paweł,żejeprzejąłlubprzyjął,
coniekoniecznieoznacza,żeApostołczyniwtensposóbaluzjędoswychosobistychobjawieńprywatnych,przezktóreotrzymałnaukętylkowłaściwądlaniego,nieznanąinnymapostołom.Paweł
zdajesięnawiązywaćdotego,żeprawdyoChrystusiegłoszoneprzezinnychapostołówprzejąłjakonastępneogniwotradycjiwczesnochrześcijańskiejiprzekazałdalej.WzmiankaozłożeniuJezusado
grobubędziemiećszczególneznaczeniedladalszegotokurozumowaniaApostoła.Jeżelibowiemnieulegawątpliwości,żeChrystuszostałzłożonydogrobu,apotrzechdniachgrób–dokładnie
strzeżonyprzezstrażewojskoweokazałsiępusty,totakżeprawdaozmartwychwstaniuJezusazdajesiębyćniepodważalna.

15,4.Wzmiankaopogrzebiezakładapustygróbpozmartwychwstaniu,ponieważzdefinicji„zmartwychwstanie”oznaczanoweżyciewciele.Palestyńskieźródłażydowskie,którymiPaweł

dysponował,niemogłyinaczejtegorozumieć.WprzeciwieństwiedoEwangelii,Pawełniewspominaopustymgrobie,bowiemwypowiedziświadkówdostarczająmocniejszychdowodównato,costało
sięzJezusem(lKor15,5-8).Słowo„Pismo”odnosisięprzypuszczalniedoróżnychtekstów,takichjakPs16iIz53,12.Jeślisłowa„(zmartwychwstał)trzeciegodnia”dotyczątakżestwierdzenia
„zgodniezPismem”,tobyćmożezawierająaluzjędoOz6,2,Jon1,17lubinnychtekstów,chociażPawełmógłjedodaćjedyniepoto,bypoprostupowiedzieć-zgodniezżydowskimzwyczajem-że

Jezuszostałwskrzeszonyzanim„zaznałgrobu”(Ps16,10).

iżeukazałsięKefasowi,apotemDwunastu,

15,5.Chociażwstarożytnymprawiecenionoargumenty,któreodwoływałysiędoprawdopodobieństwa,zeznanianaocznychświadkówuważanozabardziejwartościowe.Powiadano,że

starożytneepifanie(objawienia)bogówlubduchówbyłypoświadczoneprzeznaocznychświadków,cijednakzwykleoddawnajużnieżyli.(Epifaniebogówwczasachpóźniejszychczęstoodnosząsię
dosnówlubdziałańnadprzyrodzonych.CeremoniainicjacjiwreligiachmisteryjnychwEleusismogłamiećswójpunktkulminacyjnywjakimśekstatycznymspotkaniuzbóstwem,leczitakie
wydarzeniaróżniąsięistotnieodhistorycznych,nieoczekiwanych,masowychobjawień,którePawełtutajopisuje.)Liczne,różnorodneimasoweobjawienia-takiejakwymienionew1Kor15,6-
którychprawdziwościbroniłaprześladowanagrupawyznawców,niemiałysobierównychwstarożytności.Skorozmartwychwstaniezdefinicjioznaczałonoweżyciewciele,chrześcijanzaśnie
prześladowanobyjedyniezato,żewidzieliducha(większośćstarożytnychwierzyławduchy),przetotwierdzilicoś,czegoniktinnyniegłosił.Słowo„ukazaćsię”byłowstarożytnościużywanezarówno
naoznaczeniewidzeń,jakifaktycznychprzypadkówpojawieniasię(częstoBogalubaniołów).ZgodniejednakzdefinicjązmartwychwstaniaprzyjmowanąprzezwszystkichŻydów,szczególniew
tradycjipalestyńskiej,którąPawełtutajcytuje,apostołmusimiećnamyślizjawieniesięJezusawdosłownymtegosłowaznaczeniu.

KefastoaramejskaformaimieniaPiotr.

późniejzjawiłsięwięcejniżpięciusetbraciomrównocześnie;

większośćznichżyjedotąd,niektórzyzaśpomarli.

15,6większośćznichżyjedotąd.Pawełdajedozrozumienia,żejeszczedziśmogąoniświadczyćotym,cowidzieli,azatemwaszawiarawzmartwychwstanieChrystusaopierasięna

pewnymświadectwie.

—niektórzyzaśpomarli.Dosł.:„zasnęli”.Tosamowyrażeniespotykamyww.18,20,51(por.1Tes4,13+).

5–6.

Mimoiżpolskiprzysłówekpotemzakładapewnąkolejnośćchronologicznąwyliczonychtufaktów,tojednakPawełzdajesięnieprzestrzegaćzbytskrupulatniehistorycznejzgodności

wszystkichchrystofanii.Nieusiłujeteż–nacowskazująrelacjeEwangelistów–szczegółowowyliczaćukazywańsięzmartwychwstałegoChrystusa.Itaknp.niewspominaoobjawieniusięChrystusa
niewiastomprzybyłymdopustegogrobu.PomijamilczeniemukazaniesięZmartwychwstałegoMariiMagdalenie.Jestteżniezbytdokładny,gdymówi,żeJezusukazałsięDwunastu.Apostołówbyło
jużwtedywogóletylkojedenastu,anadtowchwiliukazaniasięChrystusaniebyłoTomasza.DwunastuzdajesiębyćokreśleniemgronaApostołówjakocałości.Zresztądopierownastępnymwierszu
mówiPawełoukazaniusięJezusawszystkimApostołom.Chrystofania,którejświadkamibyłowięcejniżpięciusetbraci,wEwangeliachniejestwogólewzmiankowana.

TeodchyleniaPawłaodrelacjiEwangelistówstanowiąbardzocennyargument,gdychodziowykazaniejegoautorskiejniezależności.Pawłowinajwyraźniejzależynapodaniuwzmiankio

najważniejszychchrystofaniach,otych,którebyłyprzedmiotemdysputwsamymKoryncieiktórychświadkowienielicznijużbyćmoże,leczautentyczni–jeszczeżyli.

15,6.CelemPawłowegopowołaniasięnażyjącychświadkówjestskłonienieczytelników,bysprawdzilifakty,któreprzytacza,jeśliwątpiąwjegosłowa.Możemyspokojniewykluczyć

sugestię,jakobypojawieniasięZmartwychwstałegobyłyhalucynacjązbiorową,gdyżprzywidzenia,wktórychpojawiłasięosobaoweryfikowalnychcechachfizycznychniemiałyprzedtemmiejscaw
historii.(Gdybytakiedowodydotyczyłyjakiejśwojnylubinnegowydarzeniahistorycznego,odnośniedoktórychczęstowystarczanamsłowojednegoautora,niktniepomyślałbydzisiajozaprzeczaniu
im.To,żeniektórzyuważajątedowodyzaniewystarczające,bywykazaćhistorycznośćzmartwychwstania,możewskazywaćraczejnaichwłasneuprzedzeniadotycząceistnieniaBogalubJego
działaniawJezusie.)

PotemukazałsięJakubowi,późniejwszystkimApostołom.

15,7wszystkimApostołom.Pojęcieto,jakwynikazkontekstu,obejmujeliczniejszągrupęniżtylkoDwunastuzw.5.
15,7.Słowo„(wszystkim)apostołom”odnosisięwyraźniedowiększejgrupyniż„Dwunastu"(1Kor15,5);zob.komentarzdo1Kor12,29-30.

Wkońcu,jużpowszystkich,ukazałsiętakżeimniejako

poronionemupłodowi.

15,8jakoporonionemupłodowi.Aluzjadonienormalnego,gwałtownego,„chirurgicznego”charakterupowołaniaPawła.—Onsamnieczyniżadnejróżnicymiędzyukazaniemmusię

JezusawdrodzedoDamaszkuaJegoukazaniamisięodzmartwychwstaniadowniebowstąpienia.

7–8.

Jakubzostałwymienionywśródświadkówchrystofaniinajprawdopodobniejdlatego,żecieszyłsięogromnąpowagąwkościelejerozolimskim,oczymzapewnewiedzielichrześcijanie

korynccy.TylkoPiotriJakub–potemzespecjalnychprzyczynPaweł–zostaliwymienienijakopojedynczeosoby,któredoznałyzaszczytuoglądaniazmartwychwstałegoChrystusa.Mówiącoukazaniu
sięJezusawszystkimApostołommaPawełnamyślicałegronoJedenastuzTomaszemwłącznie.ListęchrystofaniirozpocząłPawełodPiotra,najgodniejszegospośródApostołów.Nakońcuwymienia
siebiesamego,nazywającsięporonionympłodem,cooznacza,iżuznajeswojąniedojrzałośćmoralnąwporównaniuzinnymiApostołamizracjipodanychwwierszunastępnym.

15,8.Określenie„poronionypłód”(oznaczazwyklemartwypłód(naskutekaborcjilubnaturalnegoporonienia).Pawełmożeokreślaćsiebiemianemupośledzonegowporównaniuzinnymi

apostołami(1Kor15,9)-wjakiśsposóbdeprecjonujesamegosiebie.Wyrażenietomożeoznaczać,żenarodziłsięwniewłaściwymczasie(tutajraczejpoczasie,nieprzedwcześnie)iniebyłświadkiem
pierwszychepifaniizmartwychwstałegoJezusa.Innikomentatorzysugerowali,żePawełzostałwybranywłoniematki,jednakpodjęteprzezniegoprześladowanieKościołaniweczyłotencel,
powodując,żedoczasunawróceniabyłjakporonionypłód.

Jestembowiemnajmniejszyzewszystkichapostołówi

niegodzienzwaćsięapostołem,boprześladowałemKościółBoży.

LeczzałaskąBogajestemtym,czymjestem,adanamiłaskaJego

nieokazałasiędaremna;przeciwnie,pracowałemwięcejodnich
wszystkich,nieja,coprawda,leczłaskaBożazemną.

Takwięcczy

toja,czyinni,taknauczamyitakuwierzyliście.

9–11.

Pawełjużnigdyniezapomnitego,żebyłkiedyśprześladowcąKościoła.Możliwe,żetenwłaśniewyrzutsumienia,towarzyszącymuprzezresztęjegożycia,nazwałwysłannikiem

szatana(2Kor12,7).OntopozbawiałPawłapewnościsiebieisprawiał,żepewnegodniaApostołwyznał:doostatecznościiponadsiłybyliśmydoświadczani,takiżzwątpiliśmy,czyudasięnamujśćz
życiem(2Kor1,8).Pawełjestświadomtego,żeprześladowałKościół,żedlategojest„mniejszy”odinnychinawetniegodzienprzyrównaniadoApostołów,którzynigdytakimiprześladowcaminie
byli.Leczjestteżpewientego,żeodczasuswegonawróceniawniczymimnieustępuje.Jednakżenigdynieukrywa,żewszystko,czymjesticzegodokonał,todziełołaskiBożej.ZasługaPawłapolega
jedynienatym,żeniestawiałoporułasce,żewmiaręswychmożliwościzniąwspółpracował.Kończąc,jeszczerazprzypominaPawełpowiązaniegłoszonejprzezniegonaukiozmartwychwstaniuz
tradycjąogólnokościelną.

15,9-11.Grecyniemielinicprzeciwkochlubieniusię,podwarunkiem,żeniebyłoonozbytostentacyjne.PobożnyŻydpowiniendziękowaćBoguzaswojądobroćizazajmowanąpozycję.

Wjudaizmieiwwiększościstarożytnychreligiiwierzono,żezagrzechspotkakara.Pawełwierzy,żeBógnagrodzigopomimogrzechów,ponieważgokocha.

15,1-11.NiektórzyKoryntianiewiedlisporynatematprzyszłegozmartwychwstaniawierzących,niewątpilijednakwzmartwychwstanieJezusa,byłtobowiemfaktpewnyistanowił

fundamentichwiary.Pawełwskazujejednaknajegosilnyzwiązekzprzyszłymzmartwychwstaniemwierzących(1Kor15,12-14).

ZmartwychwstaniewszystkichwiernychnawzórChrystusa

Jeżelizatemgłosisię,żeChrystuszmartwychwstał,todlaczego

twierdząniektórzyspośródwas,żeniemazmartwychwstania?

Jeśli

niemazmartwychwstania,toiChrystusniezmartwychwstał.

15,13Odrzucajączmartwychwstanieumarłych,negujesięrównieżtenszczególnyprzypadek,jakimjestzmartwychwstanieChrystusa.Innainterpretacja:zmartwychwstanieChrystusama

sensjedyniejakopierwocinanaszegozmartwychwstania,anegowaniegosprawia,żezmartwychwstanieChrystusaniemażadnegosensu.Torozumowaniezostajepodjętedopieroww.20.

12–13.

WkontekściepoprzedzającymstwierdziłPawełstanowczo,żeprawdaozmartwychwstaniuJezusastanowiczęśćnajstarszejtradycji.OprawdzietejświadczylijużinniApostołowie,

taksamonauczarównieżPaweł.Obecniebędziedokładałwszelkichstarań,żebywykazać,iżlogicznymnastępstwemfaktuzmartwychwstaniaChrystusajestzmartwychwstaniewiernych.
ZmartwychwstanieChrystusapociągazasobąjakbyzkoniecznościzmartwychwstaniewiernych.Rozumowanietoopierasięnasuponowanejtu–leczgdzieindziejdokładniewyłożonej–zasadzie
naszejsolidarnościzChrystusem.Jeślizatemktośtwierdzi,żeniemazmartwychwstaniawiernych,tokonsekwentniemusiteżuznać,żeniebyłozmartwychwstaniaChrystusa,cobyłobysprzecznez
wnioskiem,doktóregoPawełdoprowadziłczytelnikaprzedchwilą.

AjeżeliChrystusniezmartwychwstał,daremnejestnasze

nauczanie,próżnajesttakżewaszawiara.

15,14Wszystkieaspektyorędziachrześcijańskiegoiodpowiadającejmuwiarymająsenstylkoprzezodniesieniedocentralnejrzeczywistości:doChrystusazmartwychwstałego,bezniej

wszystkosięwali.

14.

DalszedowodzeniePawłamacharakternegatywnegowyobrażeniasobieskutkówewentualnegoniezmartwychwstaniaChrystusa:cobybyło,gdybyChrystusniezmartwychwstał?Po

pierwsze,gdybyChrystusniezmartwychwstał,daremne,puste,pozbawionetreścibyłobynauczaniewszystkichapostołów.Wartoprzyznać,żejednaznajstarszychkoncepcjiapostołowaniapolegana
dawaniuświadectwaoZmartwychwstałym(por.Dz1,22).Więcejnawet–niemógłbyćapostołemten,ktoniemógłdowieść,iżoglądałChrystusazmartwychwstałego.Wszystko,czegodokonał
Chrystusdochwiliswegozmartwychwstania,byłojakbyzaledwiepoczątkiemJegodziełainiemożestanowićprzedmiotunauczania.Nikogobytoniezbudowało.Byłobytoapostołowaniepozbawione
zasadniczejtreści.Podrugie,gdybyChrystusniezmartwychwstał,wiarazwykłychwiernychbyłabypoprostubezprzedmiotowa.Niebyłobycopodawaćludziomdowierzenia,gdyżwłaśnieprzez
zmartwychwstanieChrystusaokazałosię,żejestOnSynemBożym(Rz1,4).

Okazujesiębowiem,żebyliśmyfałszywymiświadkamiBoga,

skoroumarliniezmartwychwstaną,przeciwkoBoguświadczyliśmy,
żezmartwychwskrzesiłChrystusa.

Jeśliumarlinie

zmartwychwstają,toiChrystusniezmartwychwstał.

Ajeżeli

Chrystusniezmartwychwstał,daremnajestwaszawiaraiażdotąd
pozostajeciewwaszychgrzechach.

15,17pozostajeciewwaszychgrzechach.Dziejesiętak,ponieważtym,coniszczygrzech,jestnoweżycie,uczestniczeniewżyciuChrystusazmartwychwstałego(por.Rz6,8-10;8,2+).

15–17.

Potrzecie,gdybyChrystusniezmartwychwstał,fałszywymiświadkamibylibyci,którychsamBógpowołałdoświadczeniaoZmartwychwstałym.Okłamliweświadczeniebyliby

posądzeniApostołowie,gdybyprzyjąć,żeumarliniezmartwychwstaną.Poczwarte,jeśliChrystusniezmartwychwstał,tonadalniedokonałosięjeszczedziełonaszegozbawienia,nadaltrwamyw
grzechach.Nienawieleteżzdasięwtejsytuacjinaszawiara.MamytudoczynieniazjednymznajmocniejszychpowiązańprawdyozmartwychwstaniuChrystusazcałymJegozbawczymdziełem.
SoteryjnafunkcjazmartwychwstaniajestpodkreślonaniemniejdosadnieniżanalogicznarolamękiiśmierciJezusa(por.takżeRz4,25;8,34).

15,12-17.ZwyjątkiemsaduceuszóworaztychŻydów,naktórychwpływwywarłygreckiewyobrażenia,większośćmieszkańcówPalestynywierzyławprzyszłezmartwychwstanieciała(Dn

12,2).ZmartwychwstanieJezusabyłojedyniewstępnymaktemwypełnieniasiętejnadziei,dlategoprzeciwnicywiarywprzyszłezmartwychwstaniemusieliteżodrzucićzmartwychwstanieJezusa.
Zgodnieztradycyjnąretoryką,PawłowaargumentacjazmuszaKoryntiandozaakceptowaniazmartwychwstaniawszystkichwierzących,ponieważjużsięznimzgodzili(iobiektywniebiorącnicinnego
niemogliuczynić-1Kor15,1-11),żeJezuszostałwskrzeszony.Takżenauczycieleżydowscyczęstoposługiwalisiękonkretnymiprzypadkami,byudowodnićprawdziwośćzasadyogólnej,którąone
zakładały.

Takwięcici,copomarliwChrystusie,poszlinazatracenie.

JeżelitylkowtymżyciuwChrystusienadziejępokładamy,jesteśmy

bardziejodwszystkichludzigodnipolitowania.

15,19JeżelitylkowtymżyciuwChrystusienadziejępokładamy.Innetłumaczenie:„Jeśliwtymżyciumielibyśmytylkonadzieję(bezjejwypełnienia)wChrystusie,bylibyśmynajbardziej

zewszystkichludzigodnipolitowania”.

—godnipolitowania.Rezygnowaniezradościobecnegoczasutooszustwo,jeśliśmierćoznaczaostatecznykoniec.Nieśmiertelnośćduszyniejestbranapoduwagępozaperspektywą

zmartwychwstaniaciała.

18–19.

Popiąte,jeśliChrystusniezmartwychwstałijeślikonsekwentniemyrównieżniezmartwychwstaniemy,tosmutnylosspotkałnawettych,którzyumarliwChrystusie.Ześmiercią

skończyłasięcałaichegzystencja.Wtensposóbsprawiedliwiokazalisiębardziejgodnipolitowanianiżwszyscypozostaliludzie.Byłoimbowiemnierazbardzociężko;żyliwtrudnościach,każdego
dniaumieralitunaziemizChrystusem,abyżyćzNimkiedyśwniebie.Tymczasembylibytegożyciapozbawieni.Niezaznaliżadnejradościnaziemiiniclepszegonieczekałobyichwprzyszłości.
Każdeztychpięciunastępstwewentualnegoniezmartwychwstaniawiernychokazujesięniedorzecznością,którejmożliwościabsolutnieniedasięprzyjąć.Zostajewięcjedno:umarlirzeczywiście

zmartwychwstaną.

15,18-19.Wersetytesugerują,żePawełodrzucagreckąideęnieśmiertelnościduszypozbawionejcielesnegozmartwychwstania.Jeśliniemazmartwychwstania,trzebaprzyjąćtezę

epikurejczyków,którzyzaprzeczająistnieniużyciapośmierci(1Kor15,32).(Niezależnieodwyobrażeniasądu,typowygreckipogląd,jakobyżyciepozagrobowesprowadzałobysiędobytowaniacieni
wpodziemnymświeciebyłoprzerażająceibeznadziejne,Pawłowaperspektywazmartwychwstaniajawisięjakobardziejzachęcająca.)Pawełmógłwierzyćwzmartwychwstanieitymczasowe
pośmiertneistnienieduszy,podobniejakwielufaryzeuszów.Gdybynadziejazmartwychwstanianiedotyczyłacałejludzkiejosoby,ŻydzitacyjakPaweł,którzyuznawalicielesnycharakterludzkiej
egzystencji,wątpiliby,czywogóleistniejejakakolwieknadziejanaprzyszłość.

TymczasemjednakChrystuszmartwychwstałjakopierwociny

spośródtych,copomarli.

20.

Chrystuszmartwychwstałjakopierwszyspośródtychcopomarli.FaktzmartwychwstaniaChrystusasłużytuzapodstawędoargumentacjimającejwykazaćmożliwośćprzyszłego

zmartwychwstaniawszystkichwiernych,przyczymznówsuponujesięwtymdowodzeniudośćczęstowystępującąwpismachPawłazasadęnaszejsolidarnościzChrystusem.Wtymwypadkuzasada
owaodgrywarolęszczególniedoniosłązewzględunapojęcietzw.pierwocin.TerminemtymokreślanowSTofiaryskładanezpierwszychinajlepszychpłodówziemi,uwydatniającwtensposóbprawo
Bogadowszystkiego,costworzone,jakodoswojejwłasności(Kpł23,10–14).DarskładanyzniewielkiejcząstkiplonówziemiwyrażałideęoddaniaBogunawłasnośćcałegożniwa.Przezcałyrokdo
czasunajbliższychzbiorówBógbędzieudzielałczłowiekowikażdegodniawszystkiego,conajniezbędniejszedożycia.SkojarzenietopowstałowświadomościPawłabyćmożedlatego,żepamiątka
zmartwychwstaniaJezusazbiegłasięzdniemskładaniawświątyniwspomnianejprzedchwiląofiarypierwocin.Chrystusjestnazwanypierwszymlubpierworodnymspośródumarłych(Kol1,18),
ponieważOnwłaśniezapoczątkowałproceszmartwychwstania.Posiadająctęsamącomywszyscyludzkąnaturę,zmartwychwstając,Chrystusuleczyłlubjeszczedokładniejmówiąc,
zmartwychwskrzesiłciałaludzkie.Itujużpoczynadziałaćzasadanaszejsolidarności,czyliszczególnychzwiązkówzChrystusem.

Ponieważbowiemprzezczłowieka[przyszła]śmierć,przez

Człowiekateż[dokonasię]zmartwychwstanie.

IjakwAdamie

wszyscyumierają,takteżwChrystusiewszyscybędąożywieni,

15,22wChrystusiewszyscybędąożywieni.Perspektywaniejesttylkofizycznaibiologiczna,leczobejmujecałegoczłowieka:śmierćduchowązpowodugrzechuorazżycie

zmartwychwstałewsprawiedliwościimiłości.Możnazauważyć,żePawłowaperspektywanieobejmujezmartwychwstaniagrzeszników,stwierdzonegowJ5,29;Dz24,15;por.Dn12,2.

21–22.

Pragnącprzedstawićdokładniejnaturętejzasady,posłużysięPawełznanąnamjużzListudoRzymiantypologiąChrystus–Adam.Wiemy,żetypologiatawystępujetylkouPawłai

tylkotrzyrazywewszystkichjegopismachrazemwziętych(Rz5,12–19;1Kor15,20–22.44b–49).Wobydwufragmentach1KortypologiaChrystus–Adamsłużywykładowinaukio
zmartwychwstaniu.PodobieństwopomiędzyAdamemaChrystusempoleganatym,żezarównowPierwszymAdamie,jakiwDrugim,jestzamkniętaniejakocałaludzkość;PierwszyiDrugiprzewodzi
całejludzkości.Leczwpływkażdegoznichnastojącezanimipokolenieludzijestzasadniczoróżny.Jezusnaprawia,ratujeto,cozostałozniszczone,zmarnowaneprzezAdama.PostronieJezusa–
samepozytywy,postronieAdama–wyłącznienegatywy.NatletychspostrzeżeńoczywistejużstająsięstwierdzeniaPawła:Jeśliśmierćwzięławsweposiadaniewszystkichludziprzezpierwszego
człowieka,todrugiCzłowiekznówprzywróciwszystkichdożycia–21i22wyrażajątęsamąmyśl.

15,21-22.PawełmożetutajnawiązywaćdotradycjiżydowskiejwywodzącejsięspozaPalestyny(poświadczonejprzezFilona),byćmożeprzejętejprzezniektórychchrześcijanwKoryncie,

wedługktórejidealnyduchowyczłowiek,utworzonywRdz1,26-27,różniłsięodcielesnegoAdama,stworzonegowRdz2,7.

leczkażdywedługwłasnejkolejności:Chrystusjako

pierwociny,potemci,conależądoChrystusa,wczasieJegoprzyjścia.

15,23przyjścia.„Paruzja”,terminpochodzeniahellenistycznegoprzyjętywpierwotnymchrześcijaństwienaokreśleniechwalebnegoprzyjściaChrystusawJego„dniu”(1Kor1,8+)na

końcuczasów(Mt24,3+;por.także1Tes2,19;3,13;4,15;5,23;2Tes2,1;Jk5,7.8;2P1,16;3,4.12;1J2,28).W2Tes2,8.9tosłowozostałoodniesionedoprzyjściaNiegodziwca.Por.analogiczny
termin:„objawieniesię”(1Kor1,7+;1Tm6,14+).

Wreszcienastąpikoniec,gdyprzekażekrólowanieBoguiOjcui

gdypokonawszelkąZwierzchność,WładzęiMoc.

15,24Zwierzchność,WładzęiMoc.TowszystkiemocewrogiepanowaniuBoga(por.1Kor2,6;Ef1,21;Kol1,16;2,15;1P3,22).

23–24.

Pawełnieograniczasiędosamejzapowiedziniewątpliwegozmartwychwstaniatych,którzynależądoChrystusa.Dorzucarównieżpewneszczegółycodosamegosposobu

zmartwychwstania.Otóżprzedewszystkimmówiopewnejkolejności,wedługktórejdokonujesięzmartwychwskrzeszenie.Kolejnośćowabędziewyznaczonagodnościązmartwychwstających.Na
pierwszymmiejscujestwięcwymienionyChrystus:Jegozmartwychwstaniestanowipierwocinywszelkiegozmartwychwstania.Onteżpociągniezasobąjakbyzkonieczności–takajestbowiem,jak
jużwiadomo,naturapierwocin–zmartwychwstanietych,codoNiegonależą.Koniecwszystkiegonastąpiwtedy,kiedyChrystusodniósłszyzwycięstwonadwszelkimkrólestwem,nadwszelką
zwierzchnością,władząimocą,przekażeswojekrólestwoBoguOjcu.NiewątpliwatoaluzjadoDn7,14,gdziejestmowaoprzekazywaniucałegokrólestwaSynowiCzłowieczemu.TerazotoSyn
Człowieczy,dokonawszyswegodzieła,oddajekrólestwoznówwręceOjca.

15,23-24.Chociażjęzyk,któregoPawełtutajużywa,jestniejasny,możeoznaczać,żeapostoł,podobniejakwieluówczesnychpisarzyżydowskich,przyjmowałistnieniepośredniegookresu

mesjańskiegopomiędzyobecnymwiekiemiwiekiemprzyszłym.

Trzebabowiem,ażebykrólował,ażpołożywszystkich

nieprzyjaciółpodswojestopy.

Jakoostatniwrógzostaniepokonana

śmierć.

25–26.

DwuwierszrozwijaideękrólowaniaChrystusowego.UkresuczasówChrystusznówukażeabsolutnąpełnięswojejwładzy.ZapowiadałytojużstarotestamentowePsalmy,gdy

przedstawiaływszystkichnieprzyjaciółChrystusapokonanychileżącychwprochuuJegostóp(Ps110[109],1).LeczabsolutnasuwerennośćChrystusaobjawisięprzedewszystkimwJegotryumfienad

śmiercią.Śmierćzostaniepokonanajakoostatnia,aletozwycięstwobędziemiećnajwiększąwymowę.WtensposóbkonfliktmiędzyChrystusemaświatemzakończysięraznazawszeprzyznaniem
racjiChrystusowi.

WszystkobowiemrzuciłpodstopyJego.Kiedysięmówi,że

wszystkojestpoddane,znaczyto,żezwyjątkiemTego,któryMu
wszystkopoddał.

15,27Kiedysięmówi,żewszystkojestpoddane.Kiedy„wszystkozostaniepoddanepodJegostopy”,JezusstanieprzedOjcem,abyMuzdaćsprawęzwypełnionejmisji.Tłumaczysięteż

czasem,aleniesłusznie:„aleskoroPismomówi,żewszystkomuzostałopoddane...”.

AgdyjużwszystkozostanieMupoddane,wtedyisamSyn

zostaniepoddanyTemu,którySynowipoddałwszystko,abyBógbył
wszystkimwewszystkich.

27–28.

AbylepiejuwydatnićideęabsolutnegotryumfuBoganadświatem,posługujesięPawełcytatemzPs8,7,któregotreśćmesjańskądośćpowszechnieuznawanowpierwotnym

Kościele.TujednakwyrażeniestopyJegowedługwszelkiegoprawdopodobieństwanależyodnieśćdoOsobyBogaOjca.PoddającymwszystkowładaniuBogajestChrystus.TylkoOn,mimoswej
śmierciizłożeniadogrobu,niezostałpokonany.Nadejdziejednaktakimoment,żeiSynzostaniepoddanyOjcu.NiechodzitujednakoumniejszaniegodnościSyna,leczjesttostwierdzenie,żeod
pewnejchwiliSynjużniebędziepotrzebowałpiastowaćswejwładzykrólewskiejwwalceznieprzyjaciółmiBoga.Niebędziejużbowiemowychnieprzyjaciół.Niebędzieteżpotrzebnyżaden
pośrednik.Bógbędziesamwszystkimwewszystkich.

15,28.PodobniejaktekstyzeStaregoTestamentu,Pawełpowiadatutaj,żeSynbędziepanowałnadwszystkimjakoBożyPomazaniec,będziejednakpoddanypodwzględemroliOjcu(Ps

110,1;1z9,6-7;Dn7,14).GdybyPawełbyłstoikiem,słowa„wszystkimwewszystkich”mogłybyoznaczać,żewszystkiebytyzostanąponowniepochłonięteprzezpierwotnyogień.Jednaksłowate
napisaneprzezżydowskiegoautoraznaczą,żeBógjestStwórcąiPanemwszystkiego(Syr43,27).

Boinaczejczegożdokonająci,coprzyjmująchrzestza

zmarłych?Jeżeliumarliwogóleniezmartwychwstają,toczemuza
nichchrzestprzyjmują?

15,29toczemuzanichchrzestprzyjmują?Aluzjadopraktyki,któraniejestnamznana.Niewypowiadającsięcodoniejsamej,Pawełograniczasiędopodkreślenia,iżjeśliumarlinie

zmartwychwstają,jestonaniedorzecznością.

29.

Popewnychdygresjach–zresztąpozornychtylko–znówpowracaPawełdoproblemuzmartwychwstaniaciał.Pytanietworzącepierwszączęśćtegowierszajestjednakprzedmiotemnie

kończącychsiędysputegzegetycznych.Zdaniemjednych,nawiązujetuPawełdoistniejącegowśródpierwszychchrześcijanzwyczajudokonywaniapewnychobrzędów–bochybanieformalnego
chrztu–przezżywychlubprzyjaciółzmarłegokatechumena,któryniezdążyłprzyjąćchrztu.Wiarawpomoc,jakąsięwtensposóbwyświadczyłozmarłemu,suponujewiaręwjegozmartwychwstanie.
Pewnymprawdopodobieństwemcieszysięnadaniecałemutekstowidośćszczególnegosensuzapomocąodpowiedniegorozmieszczeniaznakówprzestankowych.Pawełmiałby,wedługtejinterpretacji,
stawiaćretorycznepytaniewpostacinastępującej:„Jeżeliniemazmartwychwstaniaumarłych,topocożywiprzyjmująwogólechrzest?Czyzewzględunazmarłych?Zpewnościąnie.Jeżeliumarlinie
zmartwychwstaną,toichlosnieodgryważadnejroliwpodejmowaniudecyzjiprzyjęciachrztuświętego”.Niebyłobyteżwielkiegosensuprzyjmowaćchrzestzewzględunażywych.Poco?Żeby
wkrótcerazemznimipowiększyćliczbętych,coumarliinigdyjużniezmartwychwstaną?Takwięcpoznajemyjeszczejeden,wyimaginowanywniosekzzaprzeczenianaukiozmartwychwstaniu
umarłych:Jeśliniemazmartwychwstaniaumarłych,toniemażadnegosensupraktykaprzyjmowaniachrztu.

Pocoteżimywystawiamysięnaniebezpieczeństwokażdej

godziny?

Zapewniamwas,bracia,przezchlubę,jakąmamzwasw

JezusieChrystusie,Panunaszym,żekażdegodniaumieram.

Jeżeli

tylkozewzględunaludzipotykałemsięwEfeziezdzikimi
zwierzętami,tocóżmistądzapożytek?Skorozmarlinie
zmartwychwstają,tojedzmyipijmy,bojutropomrzemy.

15,32potykałemsię...zdzikimizwierzętami.Chodziniewątpliwieoprzenośnię.Todoświadczenieniejestnamznaneskądinąd,por.jednakże2Kor11,23-26.
—bojutropomrzemy.Por.Koh9,7-10.Mamytudoczynieniazpewnąkrasomówcząprzesadą.Możnasięwyrzekaćziemskichradościzpowodówczystoludzkich,oczymdopieroco

mówiłsamPaweł(9,25).

30–32.

KolejnyargumentświadczącyzakoniecznościąprzyjęcianaukiozmartwychwstaniuciałczerpiePawełzprzeżyćwłasnychlubmówiącdokładniej,zmęczeńskiegocharakteruswej

apostolskiejpracy.JeżeliApostołdecydujesięnapodejmowanietakwielkichtrudów,jeżeliwidzisenswewspółumieraniukażdegodniazChrystusem,totylkodlatego,żewierzyniezłomniew
rzeczywistośćwłasnegozmartwychwstania.Wzmianka:potykałemsięwEfeziezdzikimizwierzętaminiemusistanowićaluzjidoprzebywaniaPawławwięzieniuefeskim–aczkolwiekprzypuszczenie
torozwiązujewieleproblemówzintrodukcjiszczegółowejdolistówśw.Pawła–idoskazaniagonapożarcieprzezdzikiezwierzęta.Przypuszczeniutemustoinaprzeszkodzieprzedewszystkim
niezaprzeczalnyfakt,żePawełwyjechałjednakzEfezucałyizdrowy,cotrudnosobiewyobrazić–bezspecjalnejinterwencjinadprzyrodzonej–gdybyistotniemiałondoczynieniazdzikimi
zwierzętaminaarenie.Takwięcowedzikiebestietochybapoprostuźliludzie,nierozumiejącyPawłowegoposłannictwa,jegoprześladowcy,pojawiającysiętam,gdzierozpoczynałonswojąpracę.
LecznietylkoapostolskietrudyPawłabyłybypozbawionesensu.Niemiałobysensużadneograniczenie,jakakolwiekascezawżyciukażdegoczłowieka.Niepozostawałobynicinnego,jaktylko
wprowadzaćwżycienapiętnowanąjużprzezProrokadewizępogańską:„Jedzmyipijmy,bojutropomrzemy”.

Niełudźciesię!Wskutekzłychrozmówpsująsiędobre

obyczaje.

15,33Cytatjestwersetemzgrec.poetyMenandra,byćmożestosowanymjakopopularneprzysłowie.

Ocknijciesięnaprawdęiprzestańciegrzeszyć!Sąbowiem

wśródwastacy,którzynieuznająBoga.Kuwaszemuzawstydzeniuto
mówię.

33–34.

Wywodyozmartwychwstaniuumarłychkończąsięprzestrogąchybaprzedludźmi,którzypodważalisłusznośćm.in.naukioprzyszłymzmartwychwstaniu.Ichsceptycyzmmógł

doprowadzićdoprzyjęcianiewłaściwejpostawy,mógłwrezultaciewpłynąćnazmianędotychczasdobrych,poprawnychobyczajówwiększejczęściwspólnoty.Wreszcienastępujewezwaniedo
czujnościlubdokładniej,doprzebudzeniasię.WielubowiemspośródKoryntiantrwałowotępieniu,jakbywogóleniebyłoBoga,jakbyludzinieczekaławprzyszłościzarównonagroda,jakikara.
Pawełmanadzieję,żeprzypomnienietegogodnegoopłakaniaikarygodnegostanuzawstydzi,apotemzmobilizujeKoryntiandogorliwegożycia.

Ociałachpozmartwychwstaniu

Leczpowiektoś:Ajakzmartwychwstająumarli?Wjakim

ukazująsięciele?

O,niemądry!Przecieżto,cosiejesz,nieożyje,

jeżeliwprzódnieobumrze.

To,cozasiewasz,niejestodrazuciałem,

którymmasięstaćpotem,leczzwykłymziarnem,naprzykład
pszenicznymlubjakimśinnym.

Bógzaśtakiedajemuciało,jakie

zechciał;każdemuznasionwłaściwe.

15,38każdemuznasionwłaściwe.Wedługludowegosposobumyśleniakiełkowanieiwzrostbyłyprocesemzależnymoddobrejwolibóstwa,aniezjawiskiemnaturalnym(por.2Mch7,22-

23).Codorelacjimiędzyaktualnymciałemiciałemchwalebnym,toPawełkładzieowielewiększynacisknaodrębnośćniżnakontynuację.Chcezapewneodpowiedziećnazarzuttych(w.35),którzy
—skądinądsłusznie—niechcieliprzyjąćdosł.wyobrażeniazEz37,1-10+.

Niewszystkieciałasątakiesame:innesąciałaludzi,inne

zwierząt,innewreszcieptakówiryb.

35–39.

Trudnościązasadnicząwprzyjęciunaukiozmartwychwstaniuumarłychbyłoto,żeludzieniemoglisobiewyobrazićanisposobu,wjakidokonasięzmartwychwstanie,anisamej

naturyzmartwychwstałychciał.WodpowiedziakcentujePawełszczególniedwiemyśli.Popierwszestwierdza,żemiędzyziemskim,doczesnym,aprzyszłymsposobemistnienianiemaciągłości.
Człowiekmusiobumrzeć,bymógłkiedyśżyć,takjakmusiulecrozkładowi,zmienićpostaćswegoistnieniaziarnorzuconewziemię,jeślimazniegowyrosnąćzboże,rodzącezkoleiinneziarna.Nie
należyzapominaćoroli,jakąprzytymodgrywawszechmocBoża.Jejdziałaniejestodczuwalnenietylkowprzypadkuziarnawydającegozesiebieroślinę,lecztakżewprocesieprzekształcania
fizycznegociałazmarłegoczłowiekawduchoweciałozmartwychwstałego.Różnorodnośćciałiorganizmówżyjącychświadczyowielorakich,nieograniczonychwprostmożliwościachBoga.

Sąciałaniebieskieiziemskie,leczinnejestpięknociał

niebieskich,inne–ziemskich.

Innyjestblasksłońca,ainny–

księżycaigwiazd.Jednagwiazdaróżnisięjasnościąoddrugiej.

Podobnierzeczsięmazezmartwychwstaniem.Zasiewasię

zniszczalne–powstajezaśniezniszczalne;

siejesięniechwalebne–

powstajechwalebne;siejesięsłabe–powstajemocne;

zasiewasię

ciałozmysłowe–powstajeciałoduchowe.Jeżelijestciałozmysłowe,
jestteżciałoduchowe.

15,44ciałozmysłowe.Dosł.:„ciałopsychiczne”.DlaPawła,jakteżdlacałejtradycjibiblijnej,psyche(hebr.nefesz;por.Rdz2,7)jestzasadążyciową,któraożywiaciałoludzkie(1Kor

15,45),jestjego„życiem”(Rz16,4;Flp2,30;1Tes2,8;por.Mt2,20;Mk3,4;Łk12,20;J10,11;Dz20,10;itd.),jegożyjącąduszą(2Kor1,23)imożesłużyćokreśleniucałegoczłowieka(Rz2,9;13,1;
2Kor12,15;Dz2,41.43;itd.),pozostajejednakzasadąnaturalną(1Kor2,14;por.Jud19),któramusiustąpićprzedpneuma,abyczłowiekodnalazłżycieBoże.Toustąpienie,zarysowanejużpodczas
śmiertelnegożyciaprzezdarDucha(Rz5,5+;por.1,9+),pełnyskutekzyskapośmierci.Podczasgdyfilozofiagrec.oczekiwałanieśmiertelnegożyciatylkodlawyższejduszy(nous),wyzwolonej
wreszcie(przezśmierć)zciała,chrześcijaństwopojmujenieśmiertelnośćjakointegralneodnowienieczłowiekadziękiwskrzeszeniuciałaprzezDucha,zasadęBoską,zabranączłowiekowiprzezBogaw
konsekwencjigrzechu(Rdz6,3),Ducha,któregomunanowodajeprzezzjednoczeniezChrystusemzmartwychwstałym(Rz1,4+;8,11+),CzłowiekiemniebieskimiDuchemożywiającym(1Kor15,45-
49).Ciałoz„psychicznego”stajesięwięc„duchowe”,niezniszczalne,nieśmiertelne(1Kor15,53),chwalebne(1Kor15,43;por.Rz8,18;2Kor4,17;Flp3,21;Kol3,4),wyzwolonezprawziemskiej
materii(J20,19.26)ijejprzejawów(Łk24,16).—Wreszciewszerszymznaczeniu,psyche,wprzeciwieństwiedociała,możeoznaczaćsiedliskożyciamoralnegoiuczuć(Flp1,27;Ef6,6;Kol3,23;
por.Mt22,37p;26,38p;Łk1,46;J12,27;Dz4,32;14,2;1P2,11;itd.),anawetduszęduchowąinieśmiertelną(Mt10,28.39p;Dz2,27;Jk1,21;5,20;1P1,9;Ap6,9;itd.).

40–44.

PorazpierwszystwierdzaPawełwyraźnie,żeobokciałziemskichsątakżeciałaniebieskie.Ciąglejednakchodziosubstancjematerialne,nacowyraźniewskazujew.41,gdziejest

mowaosłońcu,księżycuigwiazdach.Wszystkotomaposłużyćzapodstawędowywodóworóżnicy,jakaistniejepomiędzyfizycznymazmartwychwstałymciałemczłowieka.Mimowzględnie
długiegołańcuchaprzeciwstawieńnaturaciałzmartwychwstałychniejestjednakokreślonadokładniej.Matobyćciałoniezniszczalne,chwalebne,mocne,duchowe,niebieskie.Nicjednakniewiadomoo
substancjitworzącejtociało.Trudnoteżrozstrzygnąć,czyrzeczownikciałooznaczatupostać,rodzajnowegoistnienia,czywłaśniejakąśmaterię.Jeślitoostatnie,tojakpojmowaćokreślenieduchowe?

Takteżjestnapisane:Stałsiępierwszyczłowiek,Adam,duszą

żyjącą,aostatniAdamduchemożywiającym.

15,45Stałsię...duszążyjącą.Chodziobytuzdolnionydożyciaprzezswojąpsyche,czylidożyciaczystonaturalnegoipoddanegoprawomprzemijaniaorazzniszczenia.
15,44-45.Ciało„cielesne”lub„zmysłowe”todosłownieciało„ożywianeprzezduszę”wprzeciwieństwiedociała„duchowego”.Pawełnienauczatutaj,jakobyprzyszłeciałomiałozostać

uczynionez„ducha”(chociażstoicytwierdzili,żeduchbyłsubstancjąmaterialną),natejsamejzasadzie,coobecneciałojestuczynionez„duszy”.Raczejobecneciałojestdostosowanedoobecnego
naturalnegosposobuistnienia,zaściałoprzyszłe-dożycia,którejużterazjestpodpanowaniemBożegoDucha.Ww.45PawełcytujeRdz2,7,którymówiotym,żeBóguczyniłAdama„duszążyjącą”,
czylinaturalnymczłowiekiem.WielujednakŻydówspozaPalestynyuważało,żeRdz1,26-27odnosisiędoinnego,idealnegoczłowieka-czystejformy,wzoruludzkości-iPawełdotejideimożeteż
tutajnawiązywać.

Niebyłojednakwpierwtego,coduchowe,aleto,coziemskie;

duchowebyłopotem.

45–46.

Kolejność:ciałofizyczne(zmysłowe)–ciałoduchowejesttylkokonsekwencjąnastępowaniaChrystusajakodrugiegoAdamapoAdamiepierwszym.NawiązującdoRdz2,7

przypominaPawełwodniesieniudopierwszegoczłowiekajegomożnośćutrzymywaniasięprzyżyciu;jestistotążyjącą.OtóżChrystusjakodrugiAdamnietylkożesamżyje,leczposiadarównież
możnośćobdarzaniażycieminnych,ożywianiaich.Nictedydziwnego,żeprzywróciżycietakżenieżyjącym.

Pierwszyczłowiekzziemi–ziemski,DrugiCzłowiek–znieba.

Jakiówziemski,tacyiziemscy;jakiTenniebieski,tacyiniebiescy.

Ajaknosiliśmyobrazziemskiego[człowieka],takteżnosić

będziemyobraz[Człowieka]niebieskiego.

15,49nosićbędziemy.Wariant:„obyśmymoglinosić”.
15,46-49.Filon,filozofżydowskiejdiaspory,przeciwstawiałnieulegającegoskażeniu„człowiekaniebieskiego”(zRdz1)„człowiekowiziemskiemu”(zRdz2).Pierwszyreprezentował

idealnyduchowystanumysłu,którydążydorzeczyniebieskich,drugizaśczłowiekacielesnego,oddanegosprawomdoczesnym.Pawełposługujesiętąterminologiąwnawiązaniudopoglądu,który
Koryntianieprzypuszczalnieprzyjmowali,odnoszącjądozmartwychwstałegociałaorazodwracająckolejność(najpierwczłowieknaturalny,następnieduchowy).

Nauczycieleżydowscyczęstowyjaśniali,żenieposłuszeństwoAdamasprowadziłonaświatgrzechiśmierć(zob.komentarzdoRz5,12-21).Częstoteżjednaknauczali,żeAdamprzed

upadkiemmiałniezrównanąchwałęimoc,którezostanąodnowionewprzyszłymświecie.

Zapewniamwas,bracia,żeciałoikrewniemogąposiąść

królestwaBożegoiżeto,cozniszczalne,niemożemiećdziedzictwa
wtym,coniezniszczalne.

47–50.

PodobieństwozaśmiędzypierwszymadrugimAdamempoleganatym,żeobajwywierająwpływnanastępująceponichpokolenia,obajwarunkująsposóbistnieniatychpokoleń.

Adamową,ziemską,byłaludzkośćdoczasuprzyjściaChrystusa.Chrystusowązaś,niebieską,jestodczasuprzyjściaChrystusa.Porazdrugi–pierwszyrazwRz5,12–21–iostatniwystępujetak
wyraźnieuPawłatypologiaChrystus–Adam,niespotykanazresztąnigdziewtakiejformiepozapismamiApostoła.Przemiananaszegodoczesnegociała,inaczej,jegozmartwychwstanie,jest
warunkiemsinequanonwejściadokrólestwaBożego.Sątodwaróżneświaty,dwazupełnieodmiennesposobyistnienia,niedającesięzesobąpogodzić.

Otoogłaszamwamtajemnicę:Niewszyscypomrzemy,lecz

wszyscybędziemyodmienieni.

15,51WariantprzyjętywWulgacie:„wszyscypomrzemy,leczniewszyscyzostaniemyodmienieni”,należyodrzucić.

Wjednymmomencie,wmgnieniuoka,nadźwiękostatniej

trąby–zabrzmibowiemtrąba–umarlipowstanąnienaruszeni,amy
będziemyodmienieni.

15,52OdSynaju(Wj19,16.19)trąbanależydosymbolikiobjawieńsięBoga(Mt24,31;1Tes4,16+).WyznaczaonaetapyJegoostatecznegoplanu(por.siedemtrąbwAp8,6—11,19).
—my.Chodziotych,którzypozostalijeszczeprzyżyciu.Pawełliczysięzmożliwościąznalezieniasięwśródnich,leczpor.1Tes4,15+;5,1+.

Trzeba,ażebyto,cozniszczalne,przyodziałosięw

niezniszczalność,ato,cośmiertelne,abysięprzyodziałow

nieśmiertelność.

51–53.

ChoćPawełposługujesięprzymiotnikiemwszyscy–tojednakwydajesię,żemanamyślijedyniewierzących.Szerszykontekstjegoteologii,podobniezresztąjakiposzczególne

wypowiedzi,zdajesięwskazywaćnato,żewogóleinteresujegożyciepozagrobowejedyniesprawiedliwych.Prawdadotyczącasamegomomentuowejprzemianytego,cozniszczalne,wto,co
niezniszczalne,zostałanazwanatajemnicą,którejtreśćujawniłBógApostołowi.Momentsamejprzemianyzbiegniesięzchwiląparuzji,którazastaniewieluludziprzyżyciu.Leczwszyscymusząbyć
poddaniprawuprzemiany,bociałoikrewniemogąposiąśćkrólestwaBożego(w.50).Przemianadokonasięwsposóbgwałtowny,jakbynasygnałtrąby–tenznakpojawiasięwewszystkichopisach
paruzji(por.Wj19,16;Iz27,13;Mt24,31;1Tes4,16;Ap8,6–10).

PierwszaosobazaimkawzdaniuamybędziemyodmienieniniemusibyćwyrazemosobistegoprzekonaniaPawła,żeparuzjabędziemiałamiejscejeszczezajegożycia.Apostołpoprostuw

wyobraźniłączysięzludźmi,którzydożyjąparuzji.Możliwe,żewtensposóbformułujeswojepragnieniespotkaniasięjaknajszybciejzChrystusem(por.2Kor5,4;Flp1,23).Tennowysposób
istnienia,rozpoczynającysięwewspomnianymmomencieprzemiany,nigdyjużniebędziemiałkońca.

Hymnestchtologicznyinapomnienie

Akiedyjużto,cozniszczalne,przyodziejesięw

niezniszczalność,ato,cośmiertelne,przyodziejesięw
nieśmiertelność,wtedysprawdząsięsłowa,którezostałynapisane:
Zwycięstwopochłonęłośmierć.

15,54kiedyjużto,cozniszczalne,przyodziejesięwniezniszczalność.Brakwniektórychrkpsach.-Cytowanewswobodnysposób.

Gdzieżjest,ośmierci,twojezwycięstwo?Gdzieżjest,o

śmierci,twójoścień?

54–55.

Przemianatego,cośmiertelne,wto,conieśmiertelnejestuważanazadowódostatecznegoipełnegotryumfuChrystusanadśmiercią.Dwazestawionetubardzofortunniecytatyze

STukazujązironiąostatecznąklęskęibezsilnośćśmierci.

Ościeniemzaśśmiercijestgrzech,asiłągrzechuPrawo.

15,56siłągrzechuPrawo.Skondensowanaformułazapowiadającajużrozwinięcie,jakienastąpiwRz5-7.

56.

TajakbymarginesowauwaganawiązujewyraźniedoRz5,12–21.Ościeniemśmierci…–aluzjadopoganianiazwierząt,gdyżprzezgrzechpierwszegoczłowiekaśmierćwkroczyłana

całyświat.SiłągrzechujestPrawowtymznaczeniu,żeniedającżadnejmożliwościprzestrzeganiawoliBożej,narażaczłowiekanacorazliczniejszewykroczenia.GdybyniebyłoPrawa,grzech–lub
dokładniej,skłonnośćdogrzechu,owocpierwszegoupadku–byłbyniejakouśpiony,mniejgroźny(por.Rz7,7–13).

Boguniechbędądziękizato,żedałnamodnieśćzwycięstwo

przezPananaszego,JezusaChrystusa.

Przeto,braciamoinajmilsi,

bądźciewytrwaliiniezachwiani,zajęcizawszeofiarniedziełem
Pańskim,pamiętając,żetrudwaszniepozostajedaremnywPanu.

15,58Tenwierszłączydopierocodokonanerozwinięciez15,14,gdziesięrozpoczęłopouczenie.Pewnośćzwycięstwadajewierzącemusiłęrozwoju.DlaPawłaniemainiemożebyćwiary

bezżyciawrozwoju.

57–58.

PawełnawiązujetymrazemażdokilkumyślirozwiniętychwLiściedoRzymian(por.Rz8,31–39).Dziękizbawczemużyciu,śmierciizmartwychwstaniuChrystusaczłowiekzostał

uwolnionyzwięzówPrawa,śmierciigrzechu.PowódtodonieladawdzięcznościdlaChrystusa.Wywodycałegorozdz.15kończyPawełwezwaniemdowytrwałości,dopoświęceń,którenapewnonie
pójdąnamarne.Dziejeczłowiekabezwątpienianiekończąsiędefinitywniezchwilązłożeniajegociaładogrobu.

1Kor16

Polecenia,pozdrowieniaiżyczeniakońcowe

Jeżelichodziozbiórkę,którasięodbywanarzeczświętych,

zróbcietak,jakpoleciłemKościołomGalacji.

16,1zbiórkę...narzeczświętych.Najejtematzob.Rz15,26-28;Ga2,10;2Kor8-9;Dz24,17.„Święci”(por.2Kor8,4)tochrześcijaniezJerozolimy,którzybardzowcześnieznaleźlisięw

sytuacjiwymagającejpomocy(Dz11,29-30).TazbiórkazajmujeważnemiejscepośródtroskPawła,którydostrzegałwniejznakirękojmięjednościmiędzyKościołamizałożonymiprzezniegoa
Kościołamijudeochrześcijańskimi.

Niechajpierwszegodniatygodniakażdyzwascośodłoży

wedługtego,couznazawłaściwe,żebyniezarządzaćzbiórekdopiero
wtedy,kiedyprzybędę.

16,2pierwszegodniatygodnia.To„dzieńPański”(por.Dz20,7;Ap1,10;Mt28,1),czyliniedziela.

Kiedyzaśsięzjawię,poślędarwaszzlistamidoJeruzalem

przeztych,którychuznaciezagodnych.

Ajeśliwartobędzie,żebym

ijasięudał,powędrujązemną.

1–4.

Podczastzw.SoboruJerozolimskiegoPawełzobowiązałsiędouczestniczeniawtrosceozaspokojeniepotrzebmaterialnychKościołajerozolimskiego(por.Ga2,10).Apostoł,

gdziekolwiekbył,pamiętałotychzobowiązaniach.Sprawatakbardzoleżałamunasercu,żesampragnąłdopilnowaćjejrealizacjiosobiście;nieprzestajączabiegaćoto,abyzebraćjaknajwięcejdarów
iabykolektaprzebiegałasprawnie.Gotówbyłrównież,jeślibysobietegożyczyliofiarodawcy,osobiścieudaćsiędoJerozolimyzzebranymidarami,choć–prawdopodobniewceluuniknięciazarzutu
wyciąganiaosobistychkorzyścizowychzbiórekproponował,byuczynilitoinni.Próczwzględówczystopraktycznych–pomocbędącymwpotrzebiewiernymKościołajerozolimskiego–zbiórkaowa
miałabyćżywymudokumentowaniemjednościpierwotnegoKościołazJerozolimą,gdziewówczasrezydowałjeszcześw.Piotr.

Wstąpiędowas,gdybędęwracałzMacedonii.PrzezMacedonię

bowiemprzejdętylko,

uwaszaśmożezatrzymamsięlubnawet

przezimuję,żebyściemnieodprowadzili,dokądkolwiekwyruszę.

Niechciałbymbowiemtylkoprzelotniewaswidzieć.Mamnadzieję

pozostaćzwamiprzezjakiśczas,jeśliPanpozwoli.

16,7Innetłumaczeniepierwszegozdania:„Tymrazemniechcęwaswidziećtylkoprzelotnie”.Zakładałobytouprzedniąkrótkąwizytę,niewielewcześniejszą,coskądinądmało

prawdopodobne.

WEfeziezostanęażdoPięćdziesiątnicy.

Otwarłamisię

bowiemwielkaiobiecującabrama,aprzeciwnicysąliczni.

16,9Obrazbramytakisamjakw2Kor2,12;Kol4,3dlaokreśleniamożliwości,stającychprzedapostolskąposługąPawła.Por.Ap3,8;Dz14,27+.

5–9.

Okreszimynienadawałsięwówczesnychwarunkach–izwłaszczawtamtychstronach–dopodróżowania.Planywyprawysąjasneijednoznaczne.ZależyteżApostołowina

podkreśleniuzamiaruprzejściaprzezMacedonię,adłuższegopobytuwKoryncie.Nieprzewidzianewydarzenia,noweokolicznościsprawiły,żeplanyowemusiałyulecpewnejmodyfikacjilubzostały
zaniechanecałkowicie(por.2Kor1,15nn).

JeślibyzaśprzybyłTymoteusz,baczcie,bynieobawiającsię

niczego,mógłwśródwasprzebywać,albowiempodobniejakjatrudzi
siędlaPańskiegodzieła.

Niechprzetoniktgonielekceważy.

Odprowadźciegowpokoju,abydotarłdomnie,gdyżczekamna
niegozbraćmi.

CodoApollosa,brata,tobardzogoprosiłem,żeby

dowasprzybyłzbraćmi.Leczwtejchwilinieokazałżadnejchęci.
Przybędzie,kiedysięnadarzysposobność.

16,12wtejchwilinieokazałżadnejchęci.Byćmoże,abyswojąobecnościąniemobilizowaćgrupypowstałejwokółjegoimienia(1,12;3,4-6;4,6).

10–12.

NimprzybędziedoKoryntuPaweł,przedtemzjawisiętamTymoteusz.PawełpolecagotrosceKoryntian.Niewydajesię,bywłaśnieTymoteuszbyłdoręczycielem1Kor.Wchwili

redagowaniategolistu–jaktowynikazDz19,22–byłonjużdalekowdrodze.Wydajesię,żeKoryntianiebardzopragnęliwidziećusiebieApollosa.ŻyczenieichprzekazałmuPaweł–aczkolwiek
możetrochęniechętnie,bowspólnotabyłam.in.równieżzpowoduApollosapodzielonanaugrupowania(por.1,12).Możliwe,iżApollosrównieżuświadomiłsobie,żejegoprzybyciedoKoryntuwtej
sytuacjiniewyszłobywiernymnadobre.Udasiętampóźniej,gdypodziaływewspólnociezostanązlikwidowaneigdynadarzysięstosownaokazjadopodróży.

Czuwajcie,trwajciemocnowwierze,bądźciemężnii

umacniajciesię!

Wszystkiewaszesprawyniechsiędokonująw

miłości!

13–14.

Jeszczejednowezwaniedotrwaniawwierzeidoodwagi.Nicdziwnego,młodawspólnota,niedośćjeszczeokrzepła,znajdowałasięwcentrumpogańskiegomorza,niewolna

równieżiodwłasnychtrudnościwewnętrznych.

Napominamwas,bracia:znaciedomStefanasajakoten,który

stanowipierwocinyAchaiiktórysiępoświęciłnasłużbęświętym;

żebyścietakimzawszebyliposłuszni,podobniejakkażdemu,kto

współpracujeiwspółtrudzisięzwami.

15–16.

PawełpodobniejakwRz16,5polecaotaczaćszczególnymszacunkiemtych,którzyjakopierwsiprzyjęlichrzest.Owasłużbaświętym–choćwystępujewtymokreśleniutermin

diakonia–niestanowichybażadnejaluzjidogodnościdiakońskiej,piastowanejbyćmożeprzezStefanasa.Wkażdymrazieusługi,jakieświadczyłnarzeczgminy,dawałymupewneprawodo
szacunkuiwdzięcznościzestronyludzi,dlaktórychsiętrudził.

RadujęsięobecnościąStefanasa,FortunataiAchaika,gdyż

zastąpilimiobecnośćwaszą.

16,17Wymienienitoniewątpliwieci,którzyprzynieśliPawłowilistzKoryntu(7,1).

Pokrzepilibowiemimojego,iwaszegoducha.Przyjmijcieich

jakotakich.

17–18.

Możliwe,żewłaśniecitrzejludzie–wieścidochodziłydoEfezunietylkoprzezludziChloe(1,11)–doręczyliPawłowipismoKoryntian(7,1),domagającychsięodApostoła

wyjaśnieńtychtrudności,októrychmówidrugaczęśćlistu.PrzynoszącdobrewieścioPawlepokrzepialiKoryntian,kiedyzaśwracajączKoryntudobrzemówiliotamtejszychwiernych,tymsamym
sprawialiradośćPawłowi.

PozdrawiająwasKościołyAzji.Pozdrawiająwasserdeczniew

PanuAkwilaiPryscyllarazemzezbierającymsięwichdomu

Kościołem.

16,19KościołyAzji.MówiorzymskiejprowincjiAzja.

19.

AkwilaiPryscyllaprzybylizRzymudoKoryntuwskutekantyżydowskiegodekretucesarzaKlaudiusza(Dz18,2).Źródłemichutrzymania,podobniejakiPawła,któryznimi

współpracował,byłowyrabianienamiotów.ZEfezu,skądPawełprzesyłaichpozdrowienia,przybylizApostołemprawdopodobnieokołor.52(Dz18,18)itamteżchybaponieśliśmierćmęczeńską,być
możewjegoobronie(Dz19,24–34;Rz16,3–5).

Pozdrawiająwaswszyscybracia.Pozdrówciesięwzajemnie

pocałunkiemświętym.

Pozdrowienierękąmoją–Pawłową.

20–21.

PawełwystępujewimieniucałegoKościoła(por.Ga2,2).Pocałunekpokoju(por.podobnepoleceniaw1Tes5,26;Rz16,16;2Kor13,12)każesiędomyślać,żelistbędzieczytany

publicznienajakimś,byćmożeliturgicznymzebraniucałegoKościoła.PozdrowieniemosobistymiwłasnoręcznympodpisemApostołakończąsiętakże2Tes3,17;Kol4.18;Flm19.

JeżeliktośniekochaPana,niechbędziewyklęty.Maranatha.

16,22niechbędziewyklęty.Grec.anathemawSTodpowiadazwyklehebr.herem(Joz6,17+),wNTjedenrazdokładnieznaczy„dar”dlaświątyni(Łk21,5),częściej—przekleństwo

skierowaneprzeciwtemu,ktojewypowiada,jeślibyniedotrzymałpodjętegosakralnegozobowiązania(Dz23,12-21;Rz9,3),alboprzeciwkomuśinnemu,skazanemuzabardzociężkieprzestępstwo(1
Kor16,22;Ga1,8-9;por.1Kor12,3;Ap22,3).

—Maranatha.Toaram.słowa(Maranatha),któreprzeszłydojęzykaliturgii,awyrażałynadziejębliskiejparuzji.Znaczyły:„Panprzychodzi”,alemożnajetakżeczytać:Maranatha—

„Panie,przyjdź!”(Ap22,20).Por.Rz13,12;Flp4,5;Jk5,8;1P4,7.

ŁaskaPanaJezusa[niechbędzie]zwami!

Miłośćmojazwami

wszystkimiwChrystusieJezusie.

22–24.

JeszczerazprzestrzegaPaweł,żektoniemiłujePana,świadomiestajesięprzedmiotemJegogniewu.Zachowanezaśwbrzmieniuaramejskimwyrażeniemaranatha,zależnieod

podziałunaposzczególnewyrazy,możeznaczyć:„Pannadchodzi”lub„Przyjdź,Panienasz”(por.Ap22,20).Totakżeczęśćskładowaostrzeżeniaprzeznaczonegodlatych,coniekochająPana.Dość
stereotypowe,ostatniesłowalistuwyrażajągestrzeczywistegodzieleniasięPawłazwiernymimiłościąiwszystkimidobraminadprzyrodzonymi,otrzymanymizapośrednictwemJezusaChrystusa.

TableofContents

Wprowadzeniedolistówśw.Pawła.5
Paweł-Apostołnarodów..5
PowstaniezbiorulistówPawłaApostoła.6
ZagadnienialiterackielistówPawłaApostoła.7
WstępdoPierwszegoListudoKoryntian(B.P.)8
Okolicznościpowstania.8
Treśćiteologia.9
WstępdoPierwszegoListudoKoryntian(P.K.)10
1Kor1.13
Adres,pozdrowienieidziękczynienie.13
ROZŁAMY..17
Chrystusjestniepodzielny.17
Prawdziwamądrośćzapewnijedność.19
1Kor2.23
Pawełapostołemmądrościkrzyża.23
1Kor3.27
ObjawyniedojrzałościKoryntian.27
Wnioskipraktyczne.31
1Kor4.32
Istotaposłannictwaapostolskiego.32
Napomnieniaiprzestrogi36
1Kor5.38
TRZY„GRZECHYGŁÓWNE”ADRESATÓW...38
Kazirodztwo.38
1Kor6.41
Szukaniesprawiedliwościprzedtrybunałamipogańskimi41
Swobodaobyczajów..43
1Kor7.46
SPRAWYŚWIĘTEJSPOŁECZNOŚCI46
Małżeństwo.46
Wiernośćpowołaniu.50
Wyższośćdziewictwanadmałżeństwem..52
Wskazaniadlawdów..55
1Kor8.56
SPRAWA

POGAŃSKIM56

Zasadyogólne–WolnośćwChrystusie.56
1Kor9.59
PrzykładbezinteresownejmiłościApostoła.59
1Kor10.63
PrzykładzdziejówIzraela.63
Bałwochwalstwoiudziałwucztachbałwochwalczych.67
1Kor11.70
OPORZĄDKUNAZEBRANIACHLITURGICZNYCH..70
Strójinakryciegłowykobiet70
WieczerzaPańska.73
1Kor12.76
CharyzmatyDuchaŚwiętego.76
KościółjednymnadprzyrodzonymCiałemChrystusa.79
1Kor13.82
Hymnomiłości82
1Kor14.86
Zasadykorzystaniazcharyzmatów..86
1Kor15.91
WOKÓŁPRAWDYOZMARTWYCHWSTANIU..91
ZmartwychwstanieChrystusaiświadectwoApostołów..91
ZmartwychwstaniewszystkichwiernychnawzórChrystusa.94
Ociałachpozmartwychwstaniu.99
Hymnestchtologicznyinapomnienie.102
1Kor16.103
Polecenia,pozdrowieniaiżyczeniakońcowe.103

Document Outline

Wprowadzenie do listów św. Pawła. 5
Paweł - Apostoł narodów.. 5
Powstanie zbioru listów Pawła Apostoła. 6
Zagadnienia literackie listów Pawła Apostoła. 7
Wstęp do Pierwszego Listu do Koryntian (B.P.) 8
Okoliczności powstania. 8
Treść i teologia. 9
Wstęp do Pierwszego Listu do Koryntian (P.K.) 10
1 Kor 1. 13
Adres, pozdrowienie i dziękczynienie. 13
ROZŁAMY.. 17
Chrystus jest niepodzielny. 17
Prawdziwa mądrość zapewni jedność. 19
1 Kor 2. 23
Paweł apostołem mądrości krzyża. 23
1 Kor 3. 27
Objawy niedojrzałości Koryntian. 27
Wnioski praktyczne. 31
1 Kor 4. 32
Istota posłannictwa apostolskiego. 32
Napomnienia i przestrogi 36
1 Kor 5. 38
TRZY „GRZECHY GŁÓWNE” ADRESATÓW... 38
Kazirodztwo. 38
1 Kor 6. 41
Szukanie sprawiedliwości przed trybunałami pogańskimi 41
Swoboda obyczajów.. 43
1 Kor 7. 46
SPRAWY ŚWIĘTEJ SPOŁECZNOŚCI 46
Małżeństwo. 46
Wierność powołaniu. 50
Wyższość dziewictwa nad małżeństwem.. 52
Wskazania dla wdów.. 55
1 Kor 8. 56
SPRAWA SPOŻYWANIA MIĘSA OFIAROWANEGO BOŻKOM POGAŃSKIM 56
Zasady ogólne – Wolność w Chrystusie. 56
1 Kor 9. 59
Przykład bezinteresownej miłości Apostoła. 59
1 Kor 10. 63
Przykład z dziejów Izraela. 63
Bałwochwalstwo i udział w ucztach bałwochwalczych. 67
1 Kor 11. 70
O PORZĄDKU NA ZEBRANIACH LITURGICZNYCH.. 70
Strój i nakrycie głowy kobiet 70
Wieczerza Pańska. 73
1 Kor 12. 76
Charyzmaty Ducha Świętego. 76
Kościół jednym nadprzyrodzonym Ciałem Chrystusa. 79
1 Kor 13. 82
Hymn o miłości 82
1 Kor 14. 86
Zasady korzystania z charyzmatów.. 86
1 Kor 15. 91
WOKÓŁ PRAWDY O ZMARTWYCHWSTANIU.. 91
Zmartwychwstanie Chrystusa i świadectwo Apostołów.. 91
Zmartwychwstanie wszystkich wiernych na wzór Chrystusa. 94
O ciałach po zmartwychwstaniu. 99
Hymn estchtologiczny i napomnienie. 102
1 Kor 16. 103
Polecenia, pozdrowienia i życzenia końcowe. 103

07 Pierwszy List do Koryntian Biblia Jerozolim

Document Outline