AROMA
TERAPIA
Naturalny sposób
na uleczenie ciała,
umysłu i duszy
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Uwaga na suple
z wapniem!
Numer 51 • lipiec 2018
Łukasz D. King
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
-2-
Przedstawiane treści mają charakter
informacyjno-edukacyjny
Wszelkie informacje na tematy przedstawiane w niniejszym biu-
letynie odzwierciedlają wiedzę i poglądy autora, a więc NIE sta-
nowią fachowej porady lekarskiej lub innego stosownego
specjalisty.
Mimo dołożenia wszelkich starań, aby informacje były wiary-
godne i sprawdzalne, nie ma gwarancji, że zadziałają tak samo u
każdej osoby. Efekty mogą się różnić.
Autor publikacji nie bierze odpowiedzialności, pośredniej ani
bezpośredniej, za sposób wykorzystania i interpretowania za-
wartych tu informacji.
Za podjęcie jakichkolwiek działań i skutków z tego wynikają-
cych odpowiedzialna jest wyłącznie osoba je podejmująca.
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
-3-
BIULETYN
ZDROWIA
Lekcje o tym
jak być zdrowym
i wieść lepsze życie
pod redakcją
Łukasza D. Kinga
« lukasz.king@mapazdrowia.pl »
Drogi Czytelniku!
W tym numerze mamy do omówienia dwa tematy. Pierwszy
to…
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
-4-
AROMATERAPIA: skuteczna
terapia medycyny komplementarnej
Aromaterapia to złożona sztuka, stosowana od bardzo
dawno. Jest to jeden z moich ulubionych i – uważam – warto-
ściowych tematów, dlatego poświęcę mu miejsce w tym nume-
rze „Biuletynu Zdrowia”.
Z wielu religii świata wywodzi się praktykowanie aromate-
rapii, i praktyka taka sięga tysięcy lat wstecz. Na przykład jedną
z praktyk jest palenie różnych materiałów roślinnych jako spo-
sób na wydobycie zapachu. Ma to na celu wzmocnienie do-
świadczeń duchowych i pogłębienie medytacji. Naukowcy
wybadali, że stosowanie aromaterapii w tradycyjnej hinduskiej
medycynie sięga co najmniej 3000 lat przed naszą erą. Robiono
to poprzez zapachowe balsamy, żywice, olejki czy wspomniane
palenie materiałów roślinnych. A najstarsze doniesienia o umie-
jętności izolacji składników odpowiadających za zapach z roślin
sięgają 5000 lat wstecz.
Avicenna, perski lekarz, filozof i uczony, żyjący około 900 lat
przed naszą erą, napisał kilka książek o leczniczych właściwo-
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
-5-
ściach roślin. Wiedza o roślinach, o ziołach zaczęła się rozprze-
strzeniać po Europie, a wraz z nią wykorzystywanie aromatera-
pii.
Jeszcze z takich historycznych ciekawostek, to warto wspo-
mnieć, że Rene-Maurice Gattefoose (1881-1950), francuski che-
mik, był pierwszym, który odkrył lecznicze właściwości
lawendy po tym, jak poważnie poparzył się w dłoń. On właśnie
wprowadził do obiegu pojęcie ‘aromaterapia’ i napisał pierwszą
książkę na jej temat w roku 1937. I tam, we Francji, aromaterapia
po dziś dzień jest postrzegana jako nauka. Gattefoose zaintere-
sował się aromaterapią na poważnie, gdy przypadkiem bardzo
szybko wyleczył oparzenie ręki przez zanurzenie jej w pojem-
niku z czystym olejkiem lawendowym. Jak wynika z dostępnych
źródeł, oparzenia zagoiły się w ciągu kilku godzin, nie pozosta-
wiając blizn, co normalnie się nie zdarza. Dzięki tym doświad-
czeniom Gattefoose’a zapoczątkowano serię badań na
substancjami zawartymi w olejku lawendowym i innych. Gdyby
ktoś był zainteresowany, to pierwsza książka, w której w ogóle
pojawił się termin ‘aromaterapia’, nosi tytuł Aromaterapia – olejki
eteryczne – hormony roślinne, autorstwa właśnie Gattefoose’a. A
jeśli już o książkach mowa, to warto dodać, że za klasykę książek
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
-6-
o aromaterapii uznaje się również książki autorstwa dra Jeana
Valenza. Idąc w ślady Gattefoose’a, wsławił się on w historii jako
popularyzator metody aromaterapii.
Ale choć praktyka aromaterapii sięga wiele tysięcy lat
wstecz, to wciąż uznaje się ją za dyscyplinę młodą. Właśnie, jak
w obecną medycynę wpisuje się aromaterapia? Lekarze ro-
dzinni, którzy zajmują się medycyną przeciwstarzeniową, zaj-
mują się między innymi tematem poprawy jakości i komfortu
życia, tematem zachowania sprawności fizycznej i psychicznej, a
także dobrego samopoczucia. I jednym z narzędzi, jakim lekarze
mogą realizować ten cel dla swoich pacjentów, jest właśnie aro-
materapia. To znaczy, tak jest w teorii :-) Lekarz może do tych
celów korzystać z aromaterapii. A jak jest w praktyce, to każdy
może sobie dopowiedzieć sam. W każdym razie, w pracach na-
ukowych pisze się, że aromaterapia świetnie nadaje się do wy-
korzystania jako jedno z narzędzi dostępnych lekarzom
rodzinnym.
Czym jest aromaterapia?
Aromaterapia to terapeutyczne wykorzystanie specjalnie
przygotowanych materiałów roślinnych, w tym: wyciągów z
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
-7-
kwiatów, liści, nasion, drewna, korzeni czy na przykład kory ro-
ślin. Wyciągi te nazwano po prostu olejkami eterycznymi.
Olejki eteryczne są zrobione z maleńkich organicznych czą-
steczek, a niektóre olejki mogą mieć aż 200 różnych składników.
To właśnie te składniki nadają olejkom ich terapeutyczne działa-
nie i niezwykły zapach. Ilość składników w poszczególnych olej-
kach eterycznych zależy od regionu, w którym dojrzewała
roślina, z jakiej sporządzono olejek. Zawartość bowiem składni-
ków w olejkach zależy od jakości gleby, na której rośnie roślina.
Cząsteczki, czy po prostu związki chemiczne znajdujące się
w olejkach eterycznych, to między innymi estry, aldehydy, ke-
tony, alkohole, fenole, tlenki i wiele innych
1
.
Skąd dokładnie pozyskuje się olejki eteryczne z roślin? Do-
kładnie, to z każdej ich części: łodyg, kwiatów, liści, nasion, kory,
korzeni i tak dalej. Zapachy, jakie rośliny wydzielają, ochraniają
je między innymi przed bakteriami czy szkodnikami.
1
C. Schiller, D. Schiller, 500 formulas for aromatherapy: mixing essential oils for every use, Sterling Publica-
tions, USA (1994).
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
-8-
Fizjologia aromaterapii
Jak działa aromaterapia na poziomie fizjologicznym? W lite-
raturze można znaleźć opis dwóch mechanizmów.
Po pierwsze, aromaterapia ma modelujący wpływ na mózg,
zwłaszcza na układ limbiczny, przez układ węchowy. Po drugie,
działanie aromaterapii jest wynikiem typowych farmakokine-
tycznych i farmakodynamicznych właściwości olejków eterycz-
nych
2
.
W pracy pt. Essential oils used in aromatherapy: A systemic
review opublikowanej w piśmie „Asian Pacific Journal of Tropi-
cal Biomedicine” w 2015 roku napisano:
Wpływ olejków eterycznych, czyli działanie aromaterapii,
może być mieć charakter równoważący, odprężający czy rów-
nież pobudzający. Ale oczywiście nie tylko. Praktycznie wszyst-
kie olejki eteryczne działają w większym lub mniejszym stopniu
2
Romer M. Aromaterapia. Leksykon roślin leczniczych. Wrocław: MedPharm Polska; 2009.
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
-9-
bakteriobójczo. Działanie olejków jest tak szerokie dlatego, że
wyróżniają się trzema rodzajami właściwości:
• inicjują chemiczne zmiany w organizmie, jeśli są stoso-
wane poprzez spożycie doustne. Trafiają wtedy do
krwiobiegu i reagują korzystnie z hormonami i enzy-
mami;
• działają fizjologicznie na układy narządowe organi-
zmu;
• działają psychologicznie w przypadku wdychania.
A dokładniej, olejki eteryczne działają poprzez:
1. Skórę. Skóra to największy organ i najczęstszy sposób
na aplikację olejków eterycznych. Gdy po rozcieńcze-
niu z oliwką do ciała czy nawet z wodą aplikujemy taki
roztwór na skórę, wówczas maleńkie cząsteczki za-
warte w olejkach penetrują skórę poprzez gruczoły po-
towe,
mieszki
włosowe,
a
nawet
poprzez
wewnątrzkomórkową sieć skóry. Po przejściu przez na-
skórek do górnej warstwy skóry właściwej, do olejków
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
-10-
dostęp ma już rozległe krążenie włośniczkowe. Następ-
nie w ciągu minut składniki olejków docierają do krą-
żenia.
2. Układ oddechowy. Oczywiście poprzez nos. Delikatne
komórki sensoryczne umiejscowione na wyściółce jamy
nosowej przechwytują zapach i jego składniki. Skład-
niki potem są przenoszone do limbicznego obszaru mó-
zgu poprzez krwiobieg. Następnie wydzielony aromat
bezpośrednio wpływa na nasze emocje. Cząsteczki są
również przenoszone oczywiście głęboko do płuc,
gdzie rozpraszają się przez ściany pęcherzyków do
krwiobiegu.
3. Działanie psychologiczne. Wrażenie zapachu to wraże-
nie chemiczne, stymulowane przez cząsteczki olejku.
Kora mózgowa interpretuje zapach. Szczególnie zapa-
chy, które są jakoś związane z wydarzeniami z prze-
szłości mogą wywołać najsilniejsze doznania
psychiczne. W tym sensie, że mogą one dosłownie w
mgnieniu oka przywołać jakieś wspomnienie, którego
normalnie nie bylibyśmy w stanie sobie już przypo-
mnieć, czyli takie, które bez tego zapachu byłoby dla
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
-11-
nas nieosiągalne. Na przykład, zapach jakiejś wody po
goleniu może u kobiet przywołać wspomnienia o daw-
nej miłości. A zapach, który często odczuwaliśmy w
dzieciństwie, potrafi przywołać żywe obrazy z tamtego
okresu, nawet jeśli działo się to 50 lat temu!
4. Układ trawienny. Tutaj jednak zaznaczę od razu, że
spożywanie olejków eterycznych powinno się odbywać
przy prowadzeniu osoby doświadczonej. Nie warto
tego robić eksperymentalnie, na własną rękę, nie znając
głęboko tematu aromaterapii. Więc spożywanie sobie
odpuszczamy!
Praktyczne zastosowanie olejków
Poniższe praktyczne sposoby zastosowania olejków eterycz-
nych zostały opisane w pracy pt. Rola aromaterapii w medycynie w
piśmie „Family Medicine & Primary Care Review” w numerze z
roku 2014.
INHALACJA. Dzięki tej metodzie składniki olejków eterycz-
nych mogą działać bezpośrednio na drogi oddechowe lub po
wchłonięciu przez błony śluzowe z krwiobiegiem dostać się do
innych narządów. Tradycyjna inhalacja polega na wkropieniu
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
-12-
do ciepłej wody około 5 kropli olejku, a następnie wdychaniu
unoszących się oparów. Dla zwiększenia wydajności można wy-
konywać tę czynność pod ręcznikiem. Alternatywną metodą jest
skrapianie porowatej ceramiki czy pościeli. Istnieją również spe-
cjalne urządzenia, tzw. odparowywacze służące do inhalacji
3,4
.
MASAŻ. Masaż należy do najbardziej skutecznych zabie-
gów w aromaterapii. Stosuje się olejki eteryczne (3-5 kropli) roz-
cieńczone neutralnym olejem roślinnym, np. olejem
migdałowym, jojoba czy z wiesiołka. Bezpośrednio na skórę nie
należy stosować nierozcieńczonych olejków (wyjątki: olejki z la-
wendy, drzewa herbacianego i róży). Masaż sam w sobie ma
działanie relaksujące, poprawia też ukrwienie skóry, co ułatwia
wchłanianie olejku, jego głębszą penetrację i szybsze działanie.
Oprócz masażu można stosować również maści, płyny do ciała.
3
Trevelyan J, Booth B. Medycyna niekonwencjonalna. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL;
1998: 73–93.
4
Romer M. Aromaterapia. Leksykon roślin leczniczych. Wrocław: MedPharm Polska; 2009.
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
-13-
Jedyną różnicą jest konsystencja podłoża, z którym mieszamy
olejki eteryczne
5,6,7
.
OKŁADY LECZNICZE. W przypadku okładów z użyciem
wody należy stosować 4–5 kropli olejku na miskę gorącej lub lo-
dowatej wody. Zalecane jest dodatkowe użycie emulgatora, np.
łyżki śmietany, soli z M orza Martwego czy kilku kropel synte-
tycznego LV41. Następnie roztworem nasącza się bawełnianą
szmatkę i okłada leczone miejsce. Dobrym zabiegiem jest owi-
nięcie ciepłego okładu ręcznikiem. Pozwoli to na dłuższe zacho-
wanie wyższej temperatury. Inną metodą jest wykorzystanie
twarożku, który ma znakomite właściwość chłodzące. W tym
przypadku należy dodać 1-2 kropli olejku. I w tym przypadku
użycie ręcznika wydłuża działanie okładu.
KĄPIELE I NATRYSKI. Są popularną metodą stosowania
olejków eterycznych. Do pełnej wanny wody o temperaturze do
5
Trevelyan J, Booth B. Medycyna niekonwencjonalna. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL;
1998: 73–93.
6
Romer M. Aromaterapia. Leksykon roślin leczniczych. Wrocław: MedPharm Polska; 2009.
7
Lapare MC. Aromaterapia – olejki eteryczne uśmierzające ból. Warszawa: Klub Dla Ciebie; 2005: 9–50.
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
-14-
38°C należy dodać 10–15 kropli oleju oraz emulgator. Kąpiel po-
winna trwać 10–15 minut. W przypadku bardziej intensywnych
olejków, np. kwiatowych, wystarczą 1-2 krople. W przypadku
natrysków kontakt z olejkiem jest krótszy, dlatego ich stężenia
mogą być wyższe. Używa się 5–10 kropli na każdy litr użytej
wody. Bardziej użyteczną metodą dozowania jest stosowanie 30-
50 kropli olejku na 200 ml bezwonnego, naturalnego żelu lub
szamponu. Ważne, aby 24 godziny przed kąpielą lub pryszni-
cem z wykorzystaniem olejku eterycznego wykonać próbę uczu-
leniową w zgięciu łokcia. Jeśli po 24 godzinach nie wystąpi
podrażnienie skóry, olejek może być wykorzystany.
PŁUKANIE UST. Do 50 ml wody należy dodać 3–5 kropli
olejku i emulgator (LV41). Do wypłukania wystarczy łyżka roz-
tworu, którą należy trzymać w ustach przez 2 minuty. Należy
mieć na uwadze, że wszelkie ilości dodawanych olejków poda-
wane są w stosunku do dorosłej osoby. W przypadku dzieci oraz
kobiet w ciąży ilości te powinny być odpowiednio zmniejszane.
Poniżej dokładniej zaprezentowano działanie olejków eterycz-
nych najbardziej użytecznych w medycynie przeciwstarzenio-
wej i ewentualnej praktyce lekarza rodzinnego.
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
-15-
A oto najciekawsze olejki eteryczne, jakie na podstawie ba-
dań naukowych znaleźli autorzy wyżej wspomnianej pracy.
LAWENDOWY. Olejek lawendowy otrzymywany jest ze
świeżych kwiatów lawendy szerokolistnej (Lavandula angusti-
folia), rośliny popularnej w krajach śródziemnomorskich. Ma
bardzo szerokie zastosowanie w aromaterapii, jest jednym z nie-
wielu olejków, które można stosować bezpośrednio na skórę. W
postaci okładów przyspiesza gojenie się ran, oparzeń, ukąszeń
owadów, działa antyseptycznie i przeciwzapalnie. W medycynie
prewencyjnej znajduje zastosowanie przede wszystkim jego
działanie uspokajające, nasenne i przeciwdepresyjne. Kąpiele
czy masaże z użyciem olejku lawendowego można stosować
wspomagająco w terapii depresji, zaburzeń lękowych, bezsenno-
ści, zmniejszają one także napięcie i nerwowość pacjenta. Po-
nadto, przez działanie rozkurczające i przeciwbólowe zabiegi z
użyciem olejku lawendowego łagodzą dolegliwości związane z
menstruacją, bóle reumatyczne, mięśniowe i migreny. Wcieranie
go w skórę powoduje rozszerzenie włosowatych naczyń krwio-
nośnych i zarumienienie skóry, co powoduje lepsze ukrwienie i
rozgrzanie danego miejsca.
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
-16-
RÓŻANY. Prawdziwy różany olejek eteryczny powstaje z je-
dynie z płatków kilku odmian jednego gatunku róży Rosa da-
mascena. Choć hodowana jest w wielu miejscach na świecie
(basen Morza Śródziemnego, Indie, Chiny, Gruzja), najlepszy ja-
kościowo olejek pochodzi z Bułgarii. 1 kg olejku wytwarza się
średnio z 4–5 ton płatków. Uzasadnia to jego bardzo wysoką
cenę. Jest to również powodem wielu oszustw związanych ze
składem olejku. Tylko czysty oryginalny olejek różany ma wła-
ściwości aromaterapeutyczne. Z racji na jego bardzo szerokie za-
stosowanie jest niezwykle ceniony i często używany mimo
swojej wysokiej ceny. Nadaje się do użycia w masażu, kąpielach,
kompresach czy inhalacjach. Jego działanie psychomodulujące
(harmonizujące, afrodyzujące, uspokajające) wykorzystuje się w
różnych chorobach psychicznych oraz zaburzeniach czy obniże-
niach nastroju. Działanie antyseptyczne wykazuje w terapii
opornych na leczenie antybiotykami zakażeń bakteryjnych czy
grzybiczych, szczególnie w chorobach skóry. Jego działanie roz-
kurczające i pobudzające miesiączkowanie wykorzystuje się w
przypadku bolesnej lub obfitej menstruacji oraz stanów spa-
stycznych narządów jamy brzusznej.
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
-17-
EUKALIPTUSOWY. Drzewo wywodzące się z Australii
można obecnie spotkać na terenach wszystkich kontynentów z
wyjątkiem Antarktydy. Do produkcji olejków eterycznych wy-
korzystuje się jedynie 3 z ponad kilkuset gatunków drzewa: Eu-
calyptus globulus, E. citriodora, E. radiata. Różnią się siłą i
charakterem zapachu oraz zastosowaniem, choć w znacznym
stopniu się ono pokrywa. E. globulus posiada najostrzejszy za-
pach, podczas gdy w przypadku E. citiodora wyczuwalne są cy-
trusowe, a E. radiata ziołowe akcenty [2]. Kojący, dający
poczucie świeżości i chłodu zapach eukaliptusa wykorzystano w
wielu produktach kosmetycznych, takich jak pasty do zębów,
płyny do płukania jamy ustnej, szampony do włosów i inne. W
utrzymaniu higieny jamy ustnej, leczeniu zapaleń górnych dróg
oddechowych oraz innych schorzeń tego układu, zakażeń
opryszczkowych, grzybiczych sprzyja jego działanie przeciwza-
palne, antyseptyczne, przeciwgrzybicze oraz stymulujące goje-
nie się ran. Działanie rozkurczowe wykorzystuje się w stanach
spastycznych żołądka, problemach z trawieniem. Przeciwbó-
lowe oraz wspomagające ukrwienie właściwości wykorzystuje
się w chorobach reumatycznych, stanach zapalnych nerwów
oraz bólach mięśniowych, np. po znacznym wysiłku. Udowod-
niono, że wykazuje działanie przeciwbólowe i hipotensyjne po
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
-18-
dużych zabiegach operacyjnych, np. implantacji stawu kolano-
wego. W przypadku apatii, obniżonej motywacji docenia się jego
działanie motywujące i pobudzające.
ROZMARYNOWY. Rozmaryn (Rosmarinus officinalis), sto-
sowany powszechnie jako przyprawa kuchenna, jest krzewem
rosnącym w rejonie Morza Śródziemnego. Olejek eteryczny,
otrzymywany z liści i gałązek rośliny był składnikiem pierw-
szych europejskich perfum z XIV wieku, „Wody Królowej Wę-
gier”. Perfumy te, zwane też larendogrą, stosowano jako
spirytusową nalewkę z rozmarynu, wewnętrznie doustnie lub
zewnętrznie na skórę. Przypisuje się im silne działanie rewitali-
zujące, pobudzające, nawet afrodyzujące. Podobno pozwoliły
one Elżbiecie, królowej Węgier, przeżyć wiele lat w zdrowiu i
dobrej kondycji. Olejek rozmarynowy działa pobudzająco na
ośrodkowy układ nerwowy, stąd jego zastosowanie w depresji,
apatii, zmęczeniu psychicznym, zaburzeniach pamięci oraz kon-
centracji, i w innych dolegliwościach okresu starzenia. Stymuluje
także układ sercowo-naczyniowy, poprawia jakość życia pacjen-
tów z niedociśnieniem. Łagodzi objawy związane z żylakami,
zapobiega retencji płynów w organizmie – zapobiega powstawa-
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
-19-
niu obrzęków. Jako środek przeciwbólowy działa na bóle róż-
nego pochodzenia: migreny, bóle głowy, mięśni, bóle reuma-
tyczne i artretyczne. Stosowany w postaci kompresów pomaga
w zwalczaniu łysienia. Dodatkowo olejek rozmarynowy ma bar-
dzo silne właściwości antyseptyczne i przeciwzapalne (hamowa-
nie migracji leukocytów), jest skuteczny w schorzeniach dróg
oddechowych i skóry.
CYTRYNOWY. Drzewo cytrynowe (Citrus limonum) wy-
wodzi się z Południowo- Wschodniej Azji, obecnie uprawiane
jest też w obu Amerykach i Europie Południowej. Ze skórki
owocu cytryny otrzymuje się olejek cytrynowy, który stosowany
jest zarówno w kosmetyce, przemyśle perfumeryjnym, spożyw-
czym, a także w aromaterapii. Charakteryzują go przede wszyst-
kim właściwości antyseptyczne, jest używany w terapii
przeziębienia, grypy i chorób infekcyjnych skóry. Stosowany re-
gularnie powoduje wzmocnienie systemu odpornościowego. W
medycynie przeciwstarzeniowej bardziej zwraca się uwagę na
działanie uspokajające, łagodzące stany stresowe i lękowe, przy-
gnębienie i apatię, a jednocześnie na działanie pobudzające w
przypadku zmęczenia fizycznego, nieprzespanej nocy. Stosuje
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
-20-
się go w okresie menopauzy łącznie z innymi olejkami, sandało-
wym, melisowym, w postaci kąpieli, inhalacji. Ważnym działa-
niem olejku cytrynowego jest też obniżanie ciśnienia tętniczego.
MELISOWY. Melisa lekarska (Melissa officinalis) od wieków
jest znana jako przyprawa, ziele miododajne, kosmetyczne i lecz-
nicze. Napar z liści melisy jest powszechnie stosowanym środ-
kiem uspokajającym i nasennym. Olejek eteryczny z melisy
otrzymuje się w destylacji liści z parą wodną lub olejkiem cytry-
nowym, o synergistycznym działaniu. W aromaterapii najwięk-
sze znaczenie ma jego działanie uspokajające i rozluźniające.
Łagodzi stany szoku, silnego zdenerwowania i lęku, pomaga w
bezsenności, obniża ciśnienie krwi i działa chronotropowo ujem-
nie – może być stosowany w arytmiach. Właściwości spazmoli-
tyczne znalazły zastosowanie w zaburzeniach gastrycznych i
bolesnym miesiączkowaniu. Działanie antyoksydacyjne i anty-
septyczne – przeciwwirusowe (szczególnie silnie działa na wi-
rusa HSV), przeciwgrzybicze.
Z DRZEWA SANDAŁOWEGO. Najlepszy jakościowo olejek
powstaje z trzydziestoletniego rdzenia gatunku Santalum al-
bum, drzewa wywodzącego się z Indii, już od starożytności zna-
nego ze swoich zdrowotnych właściwości i charakterystycznego
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
-21-
zapachu. W Indiach wykorzystywany jest w medycynie ajurwe-
dyjskiej. Ważne znaczenie ma jego działanie na sferę psychiczną
i emocjonalną. Olejek ma właściwości uspokajające, antydepre-
syjne, łagodzi napięcia nerwowe, strach, przeciwdziała depre-
sjom, przez co jest wskazany w okresie menopauzalnym.
Ponadto jest wskazany w schorzeniach skórnych i oddecho-
wych, ze względu na działanie przeciwzapalne, antyseptyczne i
wykrztuśne.
Jak kupić dobry olejek eteryczny?
Niestety, na rynku jest dużo – nazwijmy to – „sfałszowa-
nych” olejków eterycznych, to znaczy takich, które mają obni-
żoną jakość. Ściślej biorąc, olejek sfałszowany jest wtedy, gdy po
ekstrakcji z naturalnego materiału roślinnego został jakkolwiek
zmieniony. Przykładem obniżenia jakości olejku jest rozcieńcza-
nie go przez producenta na przykład alkoholem (rozcieńczać po-
winno się tylko samemu, zależnie od sposobu stosowania),
standaryzowanie, rektyfikowanie, dodawanie sztucznej sub-
stancji z zamiarem zwiększenia objętości i wiele innych. Zwykle
takie olejki są bardzo tanie. Jeśli więc mamy zamiar stosować
aromaterapię, to nie warto oszczędzać tych paru złotych na bu-
teleczce.
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
-22-
Jakie więc rady można dać, aby kupić dobrej jakości olejek
eteryczny?
• Zwracać uwagę, aby był w szczelnie zamkniętej, zapie-
czętowanej czy zaplombowanej buteleczce.
• Buteleczka powinna być ze szkła. Nie wolno kupować
olejków w jakichś specjalnych pojemnikach i oczywi-
ście nie wolno kupować w buteleczkach plastikowych.
Nigdy.
• Jeśli olejek chcemy używać w celach aromatyzowania
pomieszczenia czy sporządzenia perfum, wówczas
warto poprosić sprzedawcę o sprawdzenie zapachu na
papierku testowym. Wiele sklepów to umożliwia. Tu
taka uwaga: nigdy nie wąchajmy więcej niż 6 różnych
smaków, bo przy tej liczbie węch jest już niedokładny.
Idealnie ograniczyć się do trzech różnych zapachów.
Sprawdzając zapach, nigdy nie aplikujmy olejku na
skórę. Na skórę można aplikować tylko po wcześniej-
szym rozcieńczeniu z wodą lub balsamem czy oliwką.
• Z reguły olejki lepiej kupować w małych buteleczkach.
Chyba że wiemy, jak chcemy wykorzystać większą
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
-23-
ilość. Pamiętajmy bowiem, że olejek jest substancją
lotną i po pierwszym otwarciu buteleczki zaczyna stop-
niowo tracić swoją wartość, chociaż warto tu wspo-
mnieć, że są buteleczki z nakrętką, która redukuje
prędkość pogarszania się jakości. Większość olejków
ma termin przydatności do wykorzystania na okres
dwóch lat, wyjątkiem jest tylko olejek cytrusowy, któ-
rego okres przydatności waha się między 6 a 12 miesią-
cami.
• Buteleczka 10 ml zawiera około 200 kropli olejku.
A teraz kilka cennych uwag, jak przechowywać kupiony ole-
jek:
• Przechowuj w ciemnej buteleczce.
• Pipetka do nabierania olejku i jego dozowania nie po-
winna być gumowa (pomijając główkę do chwytania),
tylko szklana.
• Należy się upewnić, że odstawiając buteleczkę, na-
krętka jest mocno przykręcona.
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
-24-
• Najlepsze warunki przechowywania to chłodna tempe-
ratura, bez dostępu światła, bez nadmiaru wilgoci.
Jak sprawdzić, czy nie jesteśmy uczuleni
na określony olejek eteryczny?
Niektóre osoby mają bardzo wrażliwą skórę na niektóre
olejki eteryczne. Dlatego przed rozpoczęciem stosowania, warto
sobie zrobić test płatkowy. Jak wykonać test?
Nanieś kilka kropel olejku eterycznego na płatek bawełniany
(wacik) uprzednio nawilżony wodą. Można płatek zmoczyć cał-
kowicie, a potem dłońmi wycisnąć z niego wodę. Następnie po-
smarować płatkiem wewnętrzną (czyli delikatniejszą) stronę
przedramienia. Należy odczekać 24 godziny, aby się upewnić, że
nie wystąpią niepożądane reakcje.
I to wszystko na ten temat.
SUPLEMENTY Z WAPNIEM:
co mówią najnowsze książki naukowe
Temat ten już wcześniej trochę poruszałem, ale nie omówi-
łem w całości, dlatego ten jako pierwszy będzie w tym numerze
„Biuletynu Zdrowia”.
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
-25-
Mówiąc o suplementach wapnia, musimy zwrócić uwagę, ja-
kie grupy ludności są narażone na jego niedobory dietetyczne i
z uwagi na pogorszone wchłanianie. A więc są to dzieci i osoby
starsze, a szczególnie kobiety po menopauzie. Ale czy to znaczy,
że te grupy populacji powinny suplementować wapń?
Aby dokładniej poznać wapń, musimy wiedzieć, jakie są
jego funkcje w organizmie i jakie są skutki jego niedoboru. Sły-
sząc o wapniu, prawie wszyscy kojarzą go ze zdrowiem kości i
złamaniami z ewentualnego niedoboru, natomiast to tylko mały
ułamek tego, co robi wapń w naszym organizmie! Zmiany stężeń
wapnia wpływają na procesy życiowe wszystkich komórek w
naszym organizmie.
Wewnątrzkomórkowe stężenie wapnia jest 1000-50000 razy
mniejsze niż w płynie zewnątrzkomórkowym. Każdy proces we-
wnątrzkomórkowy powoduje, iż wapń albo napływa do ko-
mórki, albo z niej jest wypływa.
Prawidłowe stężenie wapnia warunkuje prawidłową pracę
nerwów, układu krążenie, mięśni czy serca. Stężenie wapnia we
krwi jest regulowane głownie przez PTH, kalcytoninę i witaminę
D.
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
-26-
Zawartość wapnia w organizmie to około 1000 g, z czego
98% tego wapnia jest związana z fosforanami, tworząc kości. Co
ciekawe tylko jeden procent tej puli jest wymienialny i może re-
gulować stężenie wapnia w płynie pozakomórkowym!
Przyczyn obniżenia stężenia wapnia we krwi może być bar-
dzo dużo, aby ocenić prawidłowo stężenie wapnia należy pa-
miętać o stężeniu albumin wiążących wapń.
Jeżeli we krwi stężenie albumin jest poniżej poziomy normy,
a stężenie wapnia w normie – nie oznacza to prawidłowego stę-
żenia wapnia, wręcz przeciwnie: może to oznaczać nadmiar tego
pierwiastka w organizmie
Odwrotnie, jeżeli mamy wysokie albuminy, a odpowiedni
poziom wapnia – może dochodzi do niedoboru wapnia w orga-
nizmie.
Niewielkie obniżenie stężenia wapnia we krwi nie skutkuje
żadnymi objawami ze strony organizmu i jest prawie nie do wy-
krycia.
Dzięki mechanizmom regulacyjnym działającym w naszym
ciele, niewielkie zmiany stężenia wapnia są szybko uzupełniane
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
-27-
poprzez zwiększanie wchłaniania wapnia w jelitach czy też ko-
rzystania z 1% zmagazynowanego w kościach.
Inaczej sprawa wygląda, jeżeli występuje znaczne obniżenie
stężenia wapnia, dochodzi wtedy do hipokalcemii i wielu obja-
wów takich jak splątanie, osłabienie mięśni, drgawki czy niepo-
kój.
A co ciekawe niedobór wapnia może powodować objawy,
które nie koniecznie wiążemy z niedoborem wapnia, takie jak:
łuszczyca, złuszczające zapalenie skóry czy zaćma
Do przyczyn hipokalcemii zaliczamy: niedobór witaminy
D3, niedoczynność przytarczyc, niewydolność nerek czy nad-
miar spożywanych leków.
Leczenie hipokalcemii zależy do nasilenia objawów klinicz-
nych, ich rodzaju i szybkość narastania. W ekstremalnych wa-
runkach podawane są wlewy dożylne z preparatami chlorku lub
glukonianu wapnia.
Jednak w większości przypadków podawane są preparaty
wapnia z dodatkiem witaminy D. Najczęstsze preparaty to octan
wapnia, węglan wapnia podawane podczas posiłku, aby uzy-
skać maksymalna biodostępność.
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
-28-
A co z suplementacją wapnia w celu prewencji osteoporozy?
Inną sytuacją jest, gdy występują objawy niedoboru wapnia i
wyniki krwi potwierdzają ten niedobór, a inną sytuacją gdy su-
plementujemy wapń prewencyjnie,
Niestety, suplementy wapnia mogą okazać się bardzo nie-
bezpieczne. Coraz więcej badań potwierdza niekorzystne od-
działywanie suplementów wapnia na kobiety po menopauzie.
Bo to właśnie kobiety po menopauzie najczęściej sięgają po su-
plementy wapnia i stosują takie suplementy na własną rękę, co
może mieć bardzo negatywne skutki.
Największym niebezpieczeństwem dla człowieka jest wła-
śnie nieświadomość niebezpieczeństwa. Ludzie, którzy suple-
mentują dietę wapniem z myślą o wzmocnieniu kości i
zapobiegnięciu osteoporozie, sprowadzają na siebie niebezpie-
czeństwo chorób serca.
Ten szokujący wniosek płynie z licznych badań naukowych.
Wykazano w nich, że osoby, które suplementowały dietę wap-
niem, narażone były na większe ryzyko miażdżycy tętnic i zwią-
zany z nim zawał serca oraz udar mózgu.
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
-29-
Na przykład poważne pismo naukowe British Medical Journal
opisało 29 lipca 2010 r. metaanalizę badań klinicznych nad wpły-
wem suplementów z wapniem na zawał mięśnia sercowego i in-
nych zdarzeń sercowo-naczyniowych.
Oto wyniki tej metaanalizy:
Coraz więcej badań potwierdza niekorzystny wpływ suple-
mentacji preparatami wapnia na nasze zdrowie, dlatego powin-
niśmy unikać takiej suplementacji
8
Mark J. Bollandi in., Effect of calcium supplements on risk of myocardial infarction and cardiovascular events:
meta-analysis, British Medical Journal 2010, 341:c3691.
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
-30-
Mimo, iż przez wiele lat zachęcano do suplementowania
wapniem osoby starsze, kobiety po menopauzie, to obecnie się
od tego odchodzi.
Wyciągnięto dalsze wnioski, iż suplementacja wapniem nie
powinna być stosowana w celu redukcji ryzyka złamań kości
9
.
Takie zmiany spowodowane są bardzo niewielką skuteczno-
ści przeciwwłamaniową, a co więcej zaobserwowano szereg nie-
korzystnych zmian wynikający z suplementacji takimi
preparatami. Czy skutków negatywnych jest więcej niż pozy-
tywnych.
Suplementy wapniowe z witaminą D lub bez niej tylko nie-
znacznie zmniejszają całkowitą ilość złamań, nie zapobiegają
jednak wcale złamaniom szyjki kości udowej.
A przy tym prowadzą do kamieni nerkowych i zwiększają
ryzyko wystąpienia zawału serca oraz udaru mózgu. Co ozna-
9
M.J. Bolland, A. Grey, I.R. Reid, Calcium supplements and cardiovascular risk: 5 years on, hera-
peutic Advances in Drug Safety 2013, 4(5): 199-210
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
-31-
cza, iż – ponownie – niekorzystnych skutków ubocznych suple-
mentacji wapniem jest więcej niż korzyści dla zdrowia tkanki
kostnej
10
.
Ze względu na ten niekorzystny stosunek ryzyka/korzyści,
przepisywanie suplementów z wapniem w celu zapobiegnię-
ciu złamaniom powinno być zaniechane
11
.
Podobnych wniosków i publikacji naukowy na temat szko-
dliwego działania suplementów wapnia na organizm jest dużo
więcej.
Większość światowych czasopism medycznych donosi, aby
zaniechać zalecania suplementacji wapniem, ponieważ mimo
nieznacznej pomocy tych suplementów w mineralizacji kości,
niekorzystny wpływ na serce bez wątpienia jest dużo większy.
10
Virginia A. Moyer, MD, MPH; on behalf of the U.S. Preventive Services Task Force ,,Vitamin D and Calcium
Supplementation to Prevent Fractures in Adults: U.S. Preventive Services Task Force Recommendation
Statement’’ Ann Intern Med. 2013 7 maja.
11
Bolland, A. Grey, I.R. Reid, Calcium supplements and cardiovascular risk: 5 years on, Thera-
peutic Advances in Drug Safety 2013, 4(5): 199-210]
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
-32-
Wczytując się w szczegóły badań, można dowiedzieć się, że
jeśli suplementacja wapniem zapobiegnie trzem złamaniom, co
równocześnie przyspieszy wystąpienie sześciu zdarzeń ser-
cowo-naczyniowych, np. zawałów.
Co więc z dietą? Czy dieta bogato wapniowa również ma
podobne działanie? Otóż nie, dieta bogato wapniowa nie
wpływa niekorzystnie na stan naszego układu krążenia. Ogólny
wniosek jest taki, iż należy porzucić suplementację wapniem,
gdyż ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych spo-
wodowanych suplementacją tymi preparatami jest zbyt duże.
Niedawno wpadło mi w ręce najnowsze wydanie, bo z roku
2018, książki Davidson’s Principles & Practice of Medicine, czyli
książki, która przedstawia aktualne praktyki w medycynie.
Mamy tam taką informację:
A na racjonalnej diecie absolutnie nie ma niedoborów wap-
nia, mamy go mnóstwo w bardzo wielu produktach pochodze-
nia zwierzęcego.
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
-33-
Numer 52 można zamówić już teraz. W przypadku edycji
drukowanej, numer wyślę na adres domowy w pierwszym tygo-
dniu sierpnia 2018. W przypadku edycji elektronicznej (do czy-
tania na komputerze), numer wyślę także w pierwszym
tygodniu sierpnia, lecz na skrzynkę pocztową e-mail.
Aby zamówić, wykręć poniższy numer. Odbierze któraś z
moich koleżanek z obsługi klienta, która akurat urzęduje w biu-
rze.
Zamawianie przez telefon pod nrem:
(22) 123 99 55
Jeśli wszystkie telefony w biurze będą zajęte, odczekaj
chwilę i zadzwoń ponownie. Dzwoni już tyle osób, że czasem
trzeba wykręcić numer kilka razy. Jeśli nie chcesz dzwonić i wo-
lisz zamówić przez Internet, nie ma sprawy. Po prostu wejdź na
poniższą stronę, wypełnij formularz i gotowe:
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
-34-
Zamawianie przez Internet na:
Ze względu na to, że co miesiąc drukuję ograniczoną ilość
numerów, to następny numer zachęcam zamówić jak najprędzej.
Tym sposobem rezerwujesz swoją kopię, którą wyślę Ci w
pierwszym tygodniu następnego miesiąca. Jeśli nie czytasz sys-
tematycznie wszystkich numerów „Biuletynu Zdrowia”, zajrzyj
do archiwum i uzupełnij kolekcję o braki:
To wszystko na teraz. Jak zawsze, czekam na telefon od Cie-
bie lub na zamówienie złożone przez Internet (patrz powyższy
adres).
Dla Ciebie i Twojej rodziny – dużo ciepła i radości!
– Łukasz D. King
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
biuletyn zdrowia numer 27 lipiec 2016
biuletyn zdrowia numer 50 czerwiec 2018
biuletyn zdrowia numer 47 marzec 2018
biuletyn zdrowia numer 45 styczen 2018
biuletyn zdrowia numer 54 październik 2018
biuletyn zdrowia numer 53 wrzesien 2018
biuletyn zdrowia numer 48 kwiecien 2018
biuletyn zdrowia numer 56 grudzien 2018
biuletyn zdrowia numer 15 lipiec 2015
biuletyn zdrowia numer 46 luty 2018
biuletyn zdrowia numer 55 listopad 2018
biuletyn zdrowia numer 52 sierpien 2018
biuletyn zdrowia numer 49 maj 2018
biuletyn zdrowia numer 33 styczen 2017
biuletyn zdrowia numer 26 czerwiec 2016
biuletyn zdrowia numer 24 kwiecien 2016
biuletyn zdrowia numer 36 kwiecien 2017
biuletyn zdrowia numer 14 czerwiec 2015
biuletyn zdrowia numer 12 kwiecien 2015
więcej podobnych podstron