WYKA
AD 12
Style przywiązania dorosłych:
" Dorosła wersja stylów przywiązania jest nieco inna od ich wersji dziecięcej
" Stają się one bardziej nastawione na wzajemność: dorośli chcą być nie tylko biorcami
wsparcia, troski czy miłości ale i ich dawcami
" Relacja przywiązania stopniowo  uwalnia się od zewnętrznych przejawów bliskości a
bardziej opiera się na utrwalonej wewnętrznej reprezentacji bliskości; tym samym dorośli
mają więcej niż dzieci sposobów osiągania poczucia bezpieczeństwa
" Diagnozy stylu dokonuje się w oparciu o samoopisy (bardziej lub mniej ustrukturalizowane)
albo na podstawie opisów czynionych przez znajomych (Hazan, Shaver, 1987r.; Feeney,
Nolley, 1991r.)
" Różnice między osobami charakteryzującymi się różnymi stylami przywiązania dotyczą nie
tylko sposobu funkcjonowania w bliskich związkach, są zainteresowane innymi ludz
mi, więcej
o nich wiedzą, mają więcej zaufania, mniej są zazdrosne, bardziej stabilne emocjonalnie,
mają wyższe aspiracje zawodowe (Hazan, Shaver, 1987r., 1990r.; Mikulincer, 1991r.), lepiej
przystosowują się do nowych sytuacji, są nastawione bardziej na realizację celów
wewnętrznych (Chojnacka, 2006r.)
" Osoby o absorbującym stylu  są zależne od aprobaty innych, mają mało wiedzy o ludziach i
małe potrzeby poznawcze; koncentrują się na emocjach i ich wyrażaniu, nastawione są na
nawiązywanie i podtrzymywanie bliskich związków, często się zakochują, są bardzo
zazdrosne, w pracy nie są dobrze zorganizowani, odkładają na póz
niej realizację ważnych
zadań, nie pracują intensywnie ani też nie mają wysokich osiągnięć; gorzej niż bezpiecznie
przywiązani radzą sobie w nowych sytuacjach życiowych
" Lękowy styl przywiązania łączy się z negatywną oceną innych jako nierzetelnych,
egoistycznych, niezainteresowanych bliskością, z unikaniem wchodzenia w bliskie relacje z
obawy przed brakiem akceptacji, krzywdą, odrzuceniem (Bartholomew, Horowitz, 1991r.)
" Odrzucający styl przywiązania również wiąże się z unikaniem bliskich związków, ale
towarzyszy mu poczucie niezależności od innych i koncentracja na aktywnościach
niewymagających bliskich relacji (na pracy zawodowej i osiągnięciach); wiąże się z
nawiązaniem przelotnych znajomości, przejawianiem dystansu i wrogości, nadużywaniem
alkoholu i narkotyków jako sposobu radzenia sobie z napięciem i stresem oraz słabym
radzeniem sobie z nowymi sytuacjami życiowymi (Brennan, Shaker, Tobey, 1991r.; Kobak,
Sceery, 1988r.; Hazan, Shaver, 1990r.; Chojnacka, 2006r.)
" W znanych nam badaniach nie ma jednak jednoznacznych dowodów, iż style przywiązania
osób dorosłych rzeczywiście bazują na postulowanych przez Bowlby ego różnicach w
spostrzeganiu siebie (samoocena) i ludzi (zaufaniu do ludzi) a także wiążą się ze
zróżnicowaniem preferowanych wartości i obrazem świata
Problem i cele badania:
" Style przywiązania a samoocena i zaufanie do ludzi
" Style przywiązania a wartości osobiste
" Style przywiązania a przekonania o świecie społecznym (autorytarna wizja świata, skłonność
do ksenofobii i uprzedzeń, społeczny darwinizm)
Metoda:
" Dane pochodzą z badania sondażowego przeprowadzonego metodą bezpośredniego
wywiadu ankieterskiego z użyciem kwestionariusza, na próbie 300 osób ze wszystkich
regionów kraju, w sierpniu 2007r.
Pomiar stylów przywiązania:
" Zastosowano zestaw 4 opisów odczuć i zachowań charakteryzujących poszczególne style,
opracowany przez Bartholomew i Horowitz (1991r.). Badani proszeni byli o zaznaczenie na
skalach od 1 (całkowicie nie zgadzam się) do 9 (całkowicie zgadzam się) stopnia, w jakim
każdy z opisów charakteryzuje ich własne zachowania i uczucia:
Styl bezpieczny (BSP): stosunkowo łatwo nawiązuję bliskie, emocjonalne relacje z
innymi. Czuję się dobrze wiedząc, że jestem od nich zależny i że oni są zależni ode
mnie. Nie martwię się tym, że mogę być samotny/a ani tym, że inni mogą mnie nie
akceptować
Styl odrzucający (OSP): czuję się dobrze nie mając bliskich, emocjonalnych relacji z
innymi. Jest dla mnie bardzo ważne aby czuć się osobą niezależną i
samowystarczalną. Wolę nie zależeć od innych i aby inni nie zależeli ode mnie
Styl absorbujący (ASP): chcę być bardzo bisko emocjonalnie z innymi ale często
zauważam, że oni niechętnie wchodzą ze mną w tak bliskie relacje jak bym chciał/a.
Czuję się nienajlepiej bez bliskich relacji z innymi, ale czasem obawiam się, że oni nie
cenią mnie tak, jak ja ich
Styl lękowy (LSP): czuję się trochę nieswojo wchodząc w bliskie relacje z innymi.
Trudno mi całkowicie im zaufać lub być od nich zależnym/ą. Czasami obawiam się, że
zostanę skrzywdzony/a jeśli pozwolę sobie zbyt się zbliżyć do innych
Pomiary:
" Samoocena: użyto skróconej wersji narzędzia Rosenberga (1989r.). Skala składa się z 13
itemów (ą Cronbacha = 0,75). Przykładowe pozycje:
 Sądzę, że jestem tyle samo wart/a co inni
 Sądzę, że posiadam wiele cennych zalet
 Ogólnie rzecz biorąc, mam uczucie, że należę do tych, którym nic się nie udaje
Respondenci odpowiadali na skali od 1 (zdecydowanie się zgadzam) do 4 (zdecydowanie się
nie zgadzam)
" Zaufanie:
Zaufanie do bliskich: skala zaufania do bliskich składała się z 4 pozycji (ą Cronbacha =
0,61). Respondentom zadawano pytanie:  Czy ogólnie rzecz biorąc ma Pan/i czy też
nie ma Pan/i zaufania do&  :
Najbliższej rodziny (rodziców, dzieci, małżonka)
Dalszej rodziny
Sąsiadów
Osób, z którymi na co dzień pracuję
Respondenci odpowiadali na skali od 1 (zdecydowanie mam zaufanie) do 4
(zdecydowanie nie mam zaufania)
Zaufanie do ludzi: skala zgeneralizowanego zaufania do ludzi oparta na narzędziu
autorstwa Yamagishi i Yamagishi (1994r.), składała się z 7 pozycji (ą Cronbacha =
0,85). Przykładowe pozycje:
 W kontaktach z nieznajomymi lepiej być ostrożnym
 Nie powinno się ufać innym ludziom dopóki się ich nie pozna
 Większość ludzi skłamie jeżeli będzie mogła dzięki temu coś zyskać
Respondenci odpowiadali na skali od 1 ( zupełnie się nie zgadzam ) do 6 ( zgadzam
się w zupełności ) na ile zgadzają się bądz
nie z przedstawionymi stwierdzeniami
" Wartości osobiste: w badaniu użyto kwestionariusza Portrait Values Questionnaire
autorstwa Schwartza (2001r.) składającego się z 40 itemów. Metoda  portretowa polega na
tym, że wartości wyrażone są w poglądach i zachowaniach innego człowieka, względem
którego badany ma określić stopień własnego podobieństwa. W zastosowanym
kwestionariuszu poszczególne typy wartości reprezentowane są przez kilka opisów (od 2 do
5). Pełna lista 10 typów wartości obejmuje: uniwersalizm, dobroć, podmiotowość,
osiągnięcia, władzę, bezpieczeństwo, stymulację, konformizm, hedonizm i tradycję.
Przykładowe pozycje dla wszystkich 10 typów wartości:
 Stara się robić to, czego oczekują od niego inni. Ważne jest dla niego bycie
posłusznym i zdyscyplinowanym.  konformizm
 Poszukuje przygód i lubi ryzykować. Chce mieć życie pełne wrażeń.  stymulacja
 Uważa za ważne żeby wszyscy ludzie na świecie byli traktowani równo. Jest
przekonany, że każdy powinien mieć w życiu równe szanse.  uniwersalizm
 Ważne jest dla niego aby pomagać otaczającym go ludziom. Pragnie dbać o ich
dobro.  dobroć
 Ważne jest dla niego aby sam podejmował decyzje w swoich sprawach. Lubi
wolność i niezależność od innych.  samosterowność
 Ważne jest dla niego to czego nauczyła go rodzina. Chce postępować zgodnie z
rodzinnymi obyczajami i tradycjami.  tradycja
 Ważne jest dla niego aby kierować innymi. Chce aby ludzie robili to co im każe. 
władza
 Ważna jest dla niego dobra zabawa. Nie lubi sobie niczego odmawiać.  hedonizm
 Ważna jest dla niego czystość i porządek. Nie chce aby otaczał go bałagan i nieład.
 bezpieczeństwo
 Ważne jest dla niego odnoszenie dużych sukcesów. Lubi robić wrażenie na
ludziach.  osiągnięcia
" Zgodnie z metodologią stosowaną przez Schwartza wskaz
niki poszczególnych typów wartości
zostały poddane ipsatyzacji (centrowaniu). Zabieg ten polega na odjęciu od każdego z 10
uśrednionych wskaz
ników (dla poszczególnych typów wartości) uzyskanych przez daną osobę
ich indywidualnej od niej ogólnej z wszystkich 40 pozycji kwestionariusza
Przekonania:
" Autorytaryzm: zastosowano powszechnie znaną, skróconą (18 pozycji) skalę autorytaryzmu
autorstwa Altmeyera (1988r.). Przykładowe pozycje:
 Posłuszeństwo i szacunek dla autorytetów to najważniejsze wartości jakich powinny
nauczyć się dzieci
 Właściwym kluczem do dobrego życia są dyscyplina i posłuszeństwo
 Odwracanie się od tradycji pewnego dnia okaże się fatalne w skutkach
 W życiu o wiele ważniejsze jest uczciwe postępowanie z ludz
mi niż zdobywanie
pieniędzy i władzy
Skala od 1 (zdecydowanie się nie zgadzam) do 6 (zdecydowanie się zgadzam). Współczynnik ą
osiągnął wartość 0,77
" Darwinizm społeczny: skala ta (15 pozycji) została bezpośrednio zaczerpnięta z badań
Duckitta i Fishera (2003r.). Przykładowe pozycje:
 Jeśli ktoś w danej sytuacji posiada władzę, to powinien ją wykorzystać w taki
sposób, aby osiągnąć swoje cele
 Jeśli trzeba być mściwym i bezlitosnym aby osiągnąć swoje cele, to powinno się tak
postępować
 W życiu o wiele ważniejsze jest uczciwe postępowanie z ludz
mi niż zdobywanie
pieniędzy i władzy (pozycja odwrócona)
 Pieniądze, bogactwo i luksus to jest to co się naprawdę liczy w życiu
Skala od 1 (zdecydowanie się nie zgadzam) do 6 (zdecydowanie się zgadzam). Współczynnik ą
osiągnął wartość 0,76
" Świat społeczny jako zagrożenie: również i ta, składająca się z 10 pozycji skala, w oryginale
pochodzi z badań Duckitta i Fishera (2003r.). Przykładowe pozycje:
 Chociaż może się wydawać, że świat wokół nas staje się coraz bardziej
niebezpieczny i chaotyczny w rzeczywistości wcale tak nie jest
 W każdej chwili może wokół nas powstać chaos i anarchia  wszystko na to
wskazuje
Skala od 1 (zdecydowanie się nie zgadzam) do 6 (zdecydowanie się zgadzam). Współczynnik ą
osiągnął wartość 0,77
Stosunek do obcych:
" Ksenofobia: wskaz
nik ksenofobii stosowany w badaniach International Social Survey
Programme (Cichomski i inni, 2002r.) składał się z 10 pozycji. Przykładowe pozycje:
 Przybysze z innych krajów przyczyniają się do zwiększenia przestępczości
 Przybysze z innych krajów przyczyniają się do rozwoju polskiej gospodarki
 Przybysze z innych krajów odbierają pracę osobom urodzonym w Polsce
Współczynnik ą dla całej skali wyniósł 0,83
" Uprzedzenia: do pomiaru uprzedzeń użyto powszechnie stosowanej skali Bogardusa (1933r.).
Respondentom zadawano 4 pytania dotyczące kolejno osób pochodzenia: niemieckiego,
rosyjskiego, wietnamskiego i żydowskiego. Pytano respondentów czy osoby tego
pochodzenia  cieszą się ich sympatią czy  nie miałyby nic przeciwko temu by ktoś z ich
rodziny zawarł małżeństwo z taką osobą czy  mają pełne zaufanie do tych osób oraz czy
 nie miałyby nic przeciwko temu żeby taka osoba była ich sąsiadem . Drugim elementem
pomiaru uprzedzeń był tzw. Termometr uczuć  respondenci mieli za zadanie opisać swoje
ustosunkowanie do ww. czterech narodowości na skali od -50 (skrajnie negatywne) do +50
(skrajnie pozytywne). Po uśrednieniu odpowiedzi dla wszystkich czterech nacji ogólna miara
dystansu społecznego i ogólna ocena na termometrze uczuć (po uprzednim odwróceniu skal)
korelowały na poziomie r=0,60 co było podstawą do utworzenia z nich jednego, globalnego
wskaz
nika uprzedzeń
Dyskusja:
" Style przywiązania a samoocena i zaufanie do ludzi
" Analizy pokazały zgodną z założeniami teoretycznymi przeciwstawność bezpiecznego i
lękowego stylu przywiązania a także nieco słabszą opozycję stylu absorbującego i
odrzucającego (podobne rezultaty uzyskali Bartholomew, Horowitz, 1991r.)
Style przywiązania a zaufanie do ludzi w ogóle:
" Bezpieczny styl przywiązania w Polsce koreluje pozytywnie z zaufaniem do bliskich;
negatywnie z zaufaniem do ludzi w ogóle
" Dlaczego?
" Styl bezpieczny  ekspansja Ja; potrzeba władzy i stymulacji; styl lękowy  autorytaryzm,
świat jako zagrożenie, uprzedzenia
Style przywiązania a radzenie sobie w nowej sytuacji (Chojnacka, 2006r.):
" Jak radzą sobie ludzie na I roku studiów, zależnie od stylu przywiązania?
" Wskaz
nik depresji w nowej sytuacji i pół roku póz
niej:
Bezpieczny: 7,22 vs 2,7
Lękowy: 15,1 vs 13,0
Unikający: 12,2 vs 12,5
Emocje pozytywne a styl przywiązania:
" Bezpieczny: 5,05 vs 5,95
" Lękowy: 4,42 vs 4,03
" Unikający: 4,34 vs 3,96
 Nie zależy mi na bliskich związkach  skąd styl unikający?
" Skoro motywacja podtrzymywania więzi jest uniwersalna (Baumeister, Leary, 1995r.) 
cechuje wszystkie normal human beings, nie jest ograniczona do pewnych grup czy jednostek
 to dlaczego są osoby reprezentujące styl  dismissing avoidant ?
" Osoby takie mają negatywne schematy innych ludzi, deklarują brak zainteresowania bliskimi
więziami, brak emocjonalnej bliskości, brak zaufania  jednocześnie mają wysoką samoocenę
" Ich wysoka samoocena oparta jest na poczuciu własnych osiągnięć i kompetencji  raczej niż
na akceptacji ze strony innych
Co wyjaśnia deklaratywny brak potrzeby bliskości?
" Brak przekonania o dostępności innych ludzi dla podtrzymywania wysokiej samooceny 
muszą więc nieproporcjonalnie dużo inwestować we własne zdolności i osiągnięcia
" Podkreślają własną niezależność, nawet w sytuacjach utraty bliskich czy rozstania
" Nie ufają pozytywnym słowom innych
Unikanie bliskości  efekt silnej potrzeby bliskości, ale hamowanej:
" Hamowanie potrzeby bliskości w obawie przed potencjalnym odrzuceniem; wzór zachowania
zapoczątkowany reakcją na wyobrażalną lub realną sytuację odrzucenia  reakcja obronna
przed negatywnym afektem (Fraley, 1998r.)
" Jeśli osoby unikające bliskości rzeczywiście mają silną potrzebę bliskości i przynależności  to
doświadczenie odrzucenia powinno prowadzić do negatywnego nastroju i obniżenia
samooceny; a w sytuacji społecznego sukcesu  powinny doświadczać pozytywnego silnego
afektu (Carvallo, Gabriel, 2006r.)
Badanie Carvallo i Gabriel, 2006r.:
" Przekonywano osoby badane  unikające bliskości o tym że:
Inni studenci wysoko oceniają ich osobiste walory i chcą wchodzić z nimi w interakcję
Niezależnie od tego co było w przeszłości będą odnosić sukcesy w stosunkach z
ludz
mi
" Wyniki badania:
Pozytywny nastrój po informacji zwrotnej był tym silniejszy, im wyższy poziom
przywiązania  unikaniowego (deklaracji o braku potrzeby bliskości); -2,53  nastrój
osób o wysokiej deklarowanej potrzebie bliskości i +7,28  nastrój osób o najniższej
deklarowanej potrzebie bliskości. W grupie kontrolnej (bez informacji zwrotnej)
poziom nastroju nie zależał od stylu przywiązania
Poziom samooceny: +5,96 wśród osób o wysokiej deklaracji potrzeby bliskości do
+8,30 wśród osób deklarujących brak tej potrzeby; w grupie kontrolnej samoocena
osób spada (ale niezbyt drastycznie), im silniejsza deklaracja braku potrzeby bliskości
" Wniosek: tak naprawdę każdy potrzebuje bliskości ale niektórzy hamują ją ze względu na lęk
przed odrzuceniem
Potrzeby i motywy społeczne  zależne od społecznego uczenia:
" Społeczna geneza i realizacja w kontaktach z ludz
mi
" Rodzaje: potrzeba bliskości, kontaktu (afiliacji), porównań społecznych, władzy, wpływu,
kontroli, osiągnięć
" Potrzeba afiliacji: przyjemność płynąca z obecności innych (Schachter):
Zwiększa się w sytuacji zagrożenia
Większa u jedynaków i pierworodnych
Potrzeba afiliacji a lęk:
" Wśród czekających na przykry zabieg 31% badanych wybierało czekanie z innymi gdy strach
był słaby, a 66% gdy strach był silny (Schachter)
" Lęk przed śmiercią wzbudza motyw do bycia z innymi ale podobnymi do nas (np. pod
względem światopoglądu), a zwiększa niechęć i uprzedzenia wobec innych, obcych
(Greenberg, Pyszczynski, Solomon, 1997r.)
Kiedy pragniemy towarzystwa:
" Badanie studentów w USA, 1973r.
Sytuacja: Z innymi Sami Obojętne
Szczęście 88% 2% 10%
Robienie czegoś nowego 77% 13% 10%
Zmartwienie 52% 44% 4%
Poczucie winy 45% 43% 12%
Płacz 8% 88% 4%
Zmęczenie fizyczne 6% 85% 9%
Kontakty społeczne jako klucz do poznania siebie:
"  Ja-odzwierciedlone  Cooley i Mead: stopień w jakim zdefiniowanie naszego Ja zależy od
informacji zwrotnej i opinii uzyskiwanych od innych ludzi
" Przejmujemy opinię innych o nas samych pod warunkiem zrozumienia, że inni mogą
spostrzegać rzeczywistość (i nas) inaczej, niż my sami
Skutki samotności:
" Dla zdrowia: badania prospektywne (dłuższe obserwacje populacji pod kątem życia
towarzyskiego i zdrowia) w Kalifornii, lata 70-te: izolacja społeczna częściej jest przyczyną niż
następstwem chorób; zwiększa ryzyko śmierci przy zachorowaniu
" Badanie w Szwecji (17433 osoby): umieralność wśród osób nawiązujących i utrzymujących
najmniej kontaktów społecznych jest o 50% wyższa niż wśród osób najbardziej towarzyskich
" Sprzyja zachorowaniu na raka, choroby wieńcowe, opryszczkę, zawał serca
" Utrudnia i wydłuża rekonwalescencję
" Separacja i rozwód bardziej szkodzą zdrowiu niż śmierć partnera
" Mężczyz
ni w okresie rozwodu lub separacji częściej padają ofiarą napadów rabunkowych
" Osoby utrzymujące bliskie kontakty ze współmałżonkami łatwiej znoszą śmierć dziecka i nie
umierają w młodszym wieku od ludzi, którzy nie przeszli podobnej tragedii
" Mężczyz
ni porzuceni przez partnerki mają więcej problemów immunologicznych niż ci, którzy
sami doprowadzili do zerwania relacji
Mechanizmy:
" Rola wsparcia społecznego, które redukuje działanie stresora: eksperyment z  napaścią
słowną  obecność osoby bliskiej redukuje reakcje naczyniowe
" Rola własnych zachowań uruchomionych przez innych: zauważenie negatywnych objawów,
pójście do lekarza, kontynuowanie terapii
" Rola układu immunologicznego: badanie Kiecold-Glaser; samotność zaburza system
odpornościowy. Mała liczba kontaktów społecznych u studentów idzie w parze z niską liczbą
naturalnych niszczycieli we krwi, z obniżoną reaktywnością limfocytów T, upośledzeniem
kontroli nad uśpionymi wirusami opryszczki, wysokim poziomem kortyzolu
Potrzeba aprobaty społecznej:
" Wiele czynności podejmuje się nie ze względu na nie same, ale ponieważ są one środkiem
sprawiającym, że inni będą nas zauważać, cenić, lubić, kochać, pomagać
" Konsekwencje aprobaty społecznej:
Oznaka uznania tożsamości, dostrzeżenia naszej osoby
Poczucie bezpieczeństwa
Wytworzenie więzi, sympatii, wzajemności
Podniesienie statusu
Kryterium sprawowania kontroli nad środowiskiem
Potrzeba swobody działania:
" Gdy jest zagrożona  pojawia się nieprzyjemne poczucie ograniczenia wolności, swobody i
pojawia się motyw reaktancji  oporu, sprzeciwu (Brehm, 1966r.)
" Przedmiot/działanie odebrane, zabronione lub zagrożone odebraniem zyskuje na wartości
Reaktancja:
" Ograniczenie dostępności produktu zwiększa jego wartość (chęć posiadania): dwie czekoladki
ze słoja, gdzie są tylko dwie& zjawisko  ostatniej okazji (Worchel, 1975r.; Cialdini, 2001r.)
" Wzrost atrakcyjności towarów reglamentowanych czy zakazanych
" Naciski i zakazy, silne poczucie konieczności zrobienia czegoś, odwzajemnienia  budzą opór
Potrzeba porównań społecznych  Festinger, Latane, Codol:
" Potrzeba walidacji poznawczej  jest podstawą porównań z innymi, które są potrzebne dla
uzyskania trafnego obrazu siebie (Festinger)
" W proces dokonywania porównań angażujemy się gdy:
Nie ma obiektywnych standardów
Nie mamy pewności
" Kogo wybieramy do porównań: porównania w górę i w dół:
W górę: z osobami, które lokują się wyżej niż my w jakimś zakresie  gdy chcemy
określić standard doskonałości i zobaczyć jak daleko od niego jesteśmy
W dół: gdy chcemy chronić lub podbudować własną samoocenę  raczej niż budować
trafny obraz siebie
" Szukanie podobieństwa i odrębności: Primus Inter Pares (zjawisko PIP); Codol: przy
porównaniach znaczenie mają 2 przeciwstawne ww. tendencje; kompromis między
poczuciem wspólnoty i indywidualizmem: Ja  lepszy od normy
Wyniki porównań a samoocena (Tesser):
" Spadek samooceny w wyniku porównań jest tym większy, im większy sukces innej osoby i im
jest ona nam bliższa
" Model MUS (utrzymywania samooceny przy negatywnym wyniku porównań):
Dziedzina, w której wypadamy gorzej: jeżeli jest istotna  bardzo obniża samoocenę i
nie jest możliwe  pławienie się w cudzej chwale
Różnica między wynikami cudzymi a naszymi: im większa tym cudzy sukces w ważnej
dla nas dziedzinie bardziej boli; radzimy sobie z tym
" Nasilamy lub osłabiamy bliskość w stosunku do danej osoby: zanik bliskości gdy ktoś bliski
osiąga sukces w ważnej dla nas sferze; zmieniamy spostrzeganie sfery (na mniej istotną dla
naszego Ja)
" Gdy bliska osoba uzyskuje lepsze od nas wyniki  sfera, w której tak się dzieje staje się mniej
istotna; gdy nasze wyniki są lepsze  podwyższamy wagę tej dziedziny
Zachowanie pomocne: ukierunkowane na korzyści innego:
" Jest rodzajem szerszej kategorii zachowań prospołecznych, które są ukierunkowane na
korzyści pozaosobiste: dobro innych ludzi, społeczności, środowiska naturalnego
" Może, ale nie musi być altruistyczne  kiedy nie przynosi żadnych korzyści albo naraża na
straty osobę pomagającą
Modele pomagania:
" Decyzyjny model interwencji kryzysowej (Darley, Latane, 1970r.)
" Teorie pobudzenia  bilansu (Piliavin, 1981r.)
" Teorie norm powinnościowych (Cialdini, 1991r.)
" Teorie ewolucjonistyczne (Hamilton, 1964r.)
Decyzyjny model interwencji kryzysowej  warunki udzielenia pomocy:
" Dostrzeżenie zdarzenia (gdy się spieszysz nie widzisz potrzebującego pomocy  nawet jak
biegniesz na wykład dotyczący altruizmu i jesteś klerykiem); Darley, Batson, 1973r.
" Zinterpretowanie sytuacji jako kryzysowej  czyli takiej, w której komuś pilnie potrzebna jest
pomoc (chory czy pijany?)
" Przyjęcie osobistej odpowiedzialności za pomoc
" Rozstrzygnięcie czy ma się kompetencje
" Decyzja by pomóc
W każdym z tych warunków tkwią blokady dla pomagania
Teorie pobudzenia:
" Do udzielenia pomocy motywuje nas spostrzeganie jakiegoś naszego działania jako
skutecznego sposobu usunięcia nieprzyjemnych emocji wywołanych cudzym nieszczęściem.
Pomagamy gdy:
Spostrzeżenie cudzych kłopotów wywołuje u obserwatora pobudzenie emocjonalne
Owo pobudzenie jest nieprzyjemne i staramy się je zredukować
Obserwator wybiera taki sposób redukcji tego pobudzenia, który najszybciej i
najlepiej je zredukuje, przy najmniejszych kosztach
Teorie norm:
" Pomaganie to efekt ulegania normom społecznym, uwewnętrznionym nakazom i zakazom
dotyczącym pożądanego i niepożądanego zachowania w sytuacjach społecznych
" Dwa rodzaje norm: opisowe i powinnościowe (Cialdini, Kallgren, Reno, 1991r.); opisowe
dotyczą tego jak większość ludzi postępuje w danej sytuacji; powinnościowe  mówią co
człowiek powinien zrobić, wpływają one na zachowanie poprzez sankcje społeczne
(dezaprobata i aprobata) za złamanie i przestrzeganie normy
" Norma odpowiedzialności społecznej  oczekiwanie i nakaz pomagania tym, których losy
zależą od naszych działań (Berkowitz, 1972r.)
" Norma wzajemności: oczekiwanie i nakaz pomagania osobom, które pomogły nam w
przeszłości (Gouldner, 1960r.), ale jeżeli przysługa jest nieproszona i interpretowana przez
odbiorcę jako zamach na jego swobodę wyboru  wzbudza reaktancję i niechęć (Behm,
1976r.)
Aktywizowanie normy  warunek pomagania (Cialdini i inni, 1991r.):
" Głównym czynnikiem decydującym o wpływie normy jest to czy zostanie ona zaktywizowana
w danej sytuacji; jeżeli w jakiejś sytuacji różne normy dyktują odmienne sposoby zachowania
 wybieramy to, które jest kontrolowane przez normę ostatnio zaktywizowaną (np.
zaśmiecone miejsce  norma opisowa i napis  wrzucaj śmieci do kosza  norma
powinnościowa). Akcje nawołujące do dbania o środowisko przy obrazku zaśmieconego pola
są mało skuteczne